ديوان شمس

[!MAHSA!]

گر تو عودی سوی این مجمر بیا


ور برانندت ز بام از در بیا


یوسفی از چاه و زندان چاره نیست

سوی زهر قهر چون شکر بیا


گفتنت الله اکبر رسمی است

گر تو آن اکبری اکبر بیا


چون می احمر سگان هم می‌خورند

گر تو شیری چون می احمر بیا


زر چه جویی مس خود را زر بساز

گر نباشد زر تو سیمین بر بیا


اغنیا خشک و فقیران چشم تر

عاشقا بی‌شکل خشک و تر بیا


گر صفت‌های ملک را محرمی


چون ملک بی‌ماده و بی‌نر بیا


ور صفات دل گرفتی در سفر

همچو دل بی‌پا بیا بی‌سر بیا


چون لب لعلش صلایی می‌دهد

گر نه‌ای چون خاره و مرمر بیا


چون ز شمس الدین جهان پرنور شد

سوی تبریز آ دلا بر سر بیا

[!MAHSA!]

ای تو آب زندگانی فاسقنا


ای تو دریای معانی فاسقنا


ما سبوهای طلب آورده‌ایم

سوی تو ای خضر ثانی فاسقنا


ماهیان جان ما زنهارخواه

از تو ای دریای جانی فاسقنا



از ره هجر آمده و آورده ما

عجز خود را ارمغانی فاسقنا


داستان خسروان بشنیده‌ایم

تو فزون از داستانی فاسقنا


در گمان و وسوسه افتاده عقل

زانک تو فوق گمانی فاسقنا


نیم عاقل چه زند با عشق تو

تو جنون عاقلانی فاسقنا


کعبه عالم ز تو تبریز شد

شمس حق رکن یمانی فاسقنا

[!MAHSA!]

دل چو دانه ما مثال آسیا


آسیا کی داند این گردش چرا


تن چو سنگ و آب او اندیشه‌ها

سنگ گوید آب داند ماجرا


آب گوید آسیابان را بپرس

کو فکند اندر نشیب این آب را



آسیابان گویدت کای نان خوار

گر نگردد این که باشد نانبا


ماجرا بسیار خواهد شد خمش

از خدا واپرس تا گوید تو را

[!MAHSA!]

ر چشمه ضمیرت کرد آن پری وثاقی هر صورت خیالت از وی شدست پیدا

هر جا که چشمه باشد باشد مقام پریان


بااحتیاط باید بودن تو را در آن جا


این پنج چشمه حس تا بر تنت روانست

ز اشراق آن پری دان گه بسته گاه مجری


وان پنج حس باطن چون وهم و چون تصور

هم پنج چشمه می‌دان پویان به سوی مرعی


هر چشمه را دو مشرف پنجاه میرابند

صورت به تو نمایند اندر زمان اجلا


زخمت رسد ز پریان گر باادب نباشی

کاین گونه شهره پریان تندند و بی‌محابا


تقدیر می‌فریبد تدبیر را که برجه

مکرش گلیم برده از صد هزار چون ما


مرغان در قفس بین در شست ماهیان بین

دل‌های نوحه گر بین زان مکرساز دانا


دزدیده چشم مگشا بر هر بت از خیانت

تا نفکند ز چشمت آن شهریار بینا


ماندست چند بیتی این چشمه گشت غایر

برجوشد آن ز چشمه خون برجهیم فردا

[!MAHSA!]

آمد بهار جان‌ها ای شاخ تر به رقص آ


چون یوسف اندرآمد مصر و شکر به رقص آ


ای شاه عشق پرور مانند شیر مادر

ای شیرجوش دررو جان پدر به رقص آ


چوگان زلف دیدی چون گوی دررسیدی

از پا و سر بریدی بی‌پا و سر به رقص آ


تیغی به دست خونی آمد مرا که چونی

گفتم بیا که خیر است گفتا نه شر به رقص آ


از عشق تاجداران در چرخ او چو باران

آن جا قبا چه باشد ای خوش کمر به رقص آ


ای مست هست گشته بر تو فنا نبشته


رقعه فنا رسیده بهر سفر به رقص آ


در دست جام باده آمد بتم پیاده

گر نیستی تو ماده زان شاه نر به رقص آ


پایان جنگ آمد آواز چنگ آمد

یوسف ز چاه آمد ای بی‌هنر به رقص آ


تا چند وعده باشد وین سر به سجده باشد

هجرم ببرده باشد دنگ و اثر به رقص آ


کی باشد آن زمانی گوید مرا فلانی

کای بی‌خبر فنا شو ای باخبر به رقص آ


طاووس ما درآید وان رنگ‌ها برآید

با مرغ جان سراید بی‌بال و پر به رقص آ


کور و کران عالم دید از مسیح مرهم

گفته مسیح مریم کای کور و کر به رقص آ


مخدوم شمس دین است تبریز رشک چین است

اندر بهار حسنش شاخ و شجر به رقص آ

[!MAHSA!]

بیدار کن طرب را بر من بزن تو خود را


چشمی چنین بگردان کوری چشم بد را


خود را بزن تو بر من اینست زنده کردن

بر مرده زن چو عیسی افسون معتمد را


ای رویت از قمر به آن رو به روی من نه

تا بنده دیده باشد صد دولت ابد را


در واقعه بدیدم کز قند تو چشیدم

با آن نشان که گفتی این بوسه نام زد را


جان فرشته بودی یا رب چه گشته بودی

کز چهره می‌نمودی لم یتخذ ولد را


چون دست تو کشیدم صورت دگر ندیدم

بی هوشیی بدیدم گم کرده مر خرد را


جام چو نار درده بی‌رحم وار درده

تا گم شوم ندانم خود را و نیک و بد را



این بار جام پر کن لیکن تمام پر کن

تا چشم سیر گردد یک سو نهد حسد را


درده میی ز بالا در لا اله الا

تا روح اله بیند ویران کند جسد را


از قالب نمدوش رفت آینه خرد خوش

چندانک خواهی اکنون می‌زن تو این نمد را

[!MAHSA!]

با آن که می‌رسانی آن باده بقا را


بی تو نمی‌گوارد این جام باده ما را


مطرب قدح رها کن زین گونه ناله‌ها کن

جانا یکی بها کن آن جنس بی‌بها را



آن عشق سلسلت را وان آفت دلت را

آن چاه بابلت را وان کان سحرها را


بازآر بار دیگر تا کار ما شود زر

از سر بگیر از سر آن عادت وفا را


دیو شقا سرشته از لطف تو فرشته

طغرای تو نبشته مر ملکت صفا را


در نورت ای گزیده‌ای بر فلک رسیده

من دم به دم بدیده انوار مصطفا را


چون بسته گشت راهی شد حاصل من آهی

شد کوه همچو کاهی از عشق کهربا را


از شمس دین چون مه تبریز هست آگه

بشنو دعا و گه گه آمین کن این دعا را

[!MAHSA!]

بیدار کن طرب را بر من بزن تو خود را


چشمی چنین بگردان کوری چشم بد را


خود را بزن تو بر من اینست زنده کردن

بر مرده زن چو عیسی افسون معتمد را


ای رویت از قمر به آن رو به روی من نه

تا بنده دیده باشد صد دولت ابد را


در واقعه بدیدم کز قند تو چشیدم

با آن نشان که گفتی این بوسه نام زد را


جان فرشته بودی یا رب چه گشته بودی

کز چهره می‌نمودی لم یتخذ ولد را


چون دست تو کشیدم صورت دگر ندیدم

بی هوشیی بدیدم گم کرده مر خرد را


جام چو نار درده بی‌رحم وار درده


تا گم شوم ندانم خود را و نیک و بد را


این بار جام پر کن لیکن تمام پر کن

تا چشم سیر گردد یک سو نهد حسد را


درده میی ز بالا در لا اله الا

تا روح اله بیند ویران کند جسد را


از قالب نمدوش رفت آینه خرد خوش

چندانک خواهی اکنون می‌زن تو این نمد را

[!MAHSA!]

بشکن سبو و کوزه ای میرآب جان‌ها


تا وا شود چو کاسه در پیش تو دهان‌ها


بر گیجگاه ما زن ای گیجی خردها

تا وارهد به گیجی این عقل ز امتحان‌ها


ناقوس تن شکستی ناموس عقل بشکن


مگذار کان مزور پیدا کند نشان‌ها


ور جادویی نماید بندد زبان مردم

تو چون عصای موسی بگشا برو زبان‌ها


عاشق خموش خوشتر دریا به جوش خوشتر

چون آینه‌ست خوشتر در خامشی بیان‌ها

[!MAHSA!]

جانا قبول گردان این جست و جوی ما را


بنده و مرید عشقیم برگیر موی ما را


بی ساغر و پیاله درده میی چو لاله

تا گل سجود آرد سیمای روی ما را


مخمور و مست گردان امروز چشم ما را

رشک بهشت گردان امروز کوی ما را


ما کان زر و سیمیم دشمن کجاست زر را

از ما رسد سعادت یار و عدوی ما را


شمع طراز گشتیم گردن دراز گشتیم

فحل و فراخ کردی زین می گلوی ما را


ای آب زندگانی ما را ربود سیلت

اکنون حلال بادت بشکن سبوی ما را


گر خوی ما ندانی از لطف باده واجو

همخوی خویش کردست آن باده خوی ما را


گر بحر می بریزی ما سیر و پر نگردیم

زیرا نگون نهادی در سر کدوی ما را


مهمان دیگر آمد دیکی دگر به کف کن


کاین دیگ بس نیاید یک کاسه شوی ما را


نک جوق جوق مستان در می‌رسند بستان

مخمور چون نیابد چون یافت بوی ما را


ترک هنر بگوید دفتر همه بشوید

گر بشنود عطارد این طرقوی ما را


سیلی خورند چون دف در عشق فخرجویان

زخمه به چنگ آور می‌زن سه توی ما را


بس کن که تلخ گردد دنیا بر اهل دنیا

گر بشنوند ناگه این گفت و گوی ما را