تبليغات دستگاه‌هاي لرزاننده‌اي كه براي تناسب اندام استفاده مي‌شود، چقدر واقعي است؟
با شروع سفر انسان به فضا در قرن بيستم، دانشمندان متوجه شدند تراكم استخوان فضانوردان در فضا به‌طور واضحي كمتر مي‌شود. درمان با لرزش روشي بود كه براي بازگرداندن تراكم استخوان آنها در راه بازگشت به زمين به‌كار گرفته شد. از اين‌جا بود كه محققان به فكر افتادند از اين روش براي درمان پوكي استخوان سالمندان استفاده كنند.

تحقيقات بيشتر در اين زمينه نشان داد كه ارتعاش مي‌تواند با ايجاد يك كشش رفلكسي در عضله انقباض مداومي ايجاد كند. متخصصان شوروي سابق، از اين اصل براي بالا بردن قدرت عضلات در ورزشكاران استفاده كردند تا اين‌كه در 1970 دانشمندان روسي دريافتند كه اين ارتعاش مي‌تواند قدرت و انعطاف‌پذيري عضله را زياد كرده و زمان بهبود درد پس از نرمش را كم كند.

سپس محققان غربي وارد گود شدند و از اين وسيله براي ورزش، بازتواني و كاهش درد استفاده كردند. اين قصه ادامه يافت تا امروز كه انواع مختلفي از دستگاه‌هاي لرزاننده ساخته شده كه عمدتاً براي تناسب اندام و تقويت عضلات به‌كار مي‌رود و تبليغاتشان را در خيلي جاها مي‌توان ديد. اما آيا اين وسايل واقعاً تأثيري در تناسب اندام دارند؟

امروزه استفاده از دستگاه براي لاغر شدن، رواج بيشتري در جامعه پيدا كرده. ورزشگاه‌ها هم براي جلب نظر مردم سعي مي‌كنند روز به روز در تهيه وسايل جديد با هم رقابت كنند. شما طرفدار كدام‌يك از دستگاه‌هاي تناسب اندام هستيد؟ تردميل؟ دوچرخه؟ يا اين‌كه ترجيح مي‌دهيد از دستگاه لرزاننده استفاده كنيد كه جديدترين مدل آن به‌تازگي شهرت زيادي در كشورهاي غربي برهم زده است؟!

متأسفانه در عمل، هيچ معيار صحيحي براي استفاده از اين وسايل و كاربرد آن براي افراد مختلف وجود ندارد و اگر هم دارد، در مراكز ورزشي اجرا نمي‌شود. اگرچه مربيان در سالن‌هاي ورزشي حضور داشته و در مورد تعداد حركات و كاربرد آن براي تناسب اندام راهنمايي لازم را ارائه مي‌دهند اما معمولاً كارشناسي وجود ندارد كه با توجه به وضعيت جسمي و سوابق بيماري‌هاي شما، در انتخاب دستگاه مناسب و بي‌خطر براي سلامت‌تان، شما را راهنمايي كند.

در نهايت اين خود شما هستيد كه بايد انتخاب كنيد براي لاغر شدن از كدام وسيله استفاده كنيد. پس بهتر است درباره جديدترين دستگاه لرزاننده كه موجب شگفتي خيلي از كاربران شده است، چيزهايي بدانيد.

دستگاه جديد چه مي‌كند؟
فكر مي‌كنيد چه احساسي به شما دست بدهد وقتي بدنتان مانند ژله و با سرعت 20 تا 50 بار در ثانيه در سه جهت بلرزد؟ احساس خوشايندي نخواهد بود، اما اگر بدانيد كه با اين لرزش به زيبايي و تناسب اندامي- كه مدتهاست براي رسيدن به آن زحمت مي‌كشيد- دست خواهيد يافت، احتمالاً نظرتان عوض مي‌شود.

اين دستگاه با استفاده از لرزش، عضلات را سفت كرده و حتي طرفدارانش معتقدند كه براي افزايش انعطاف‌پذيري و قدرت بدن، بالا بردن عملكرد ريه و پاها، كاهش درد و فشار اضافي عضلات هم كاربرد دارد. حتي آنها ادعا مي‌كنند كه اين دستگاه مي‌تواند عضله بسازد و پوكي استخوان را درمان كند.

با اين حال عده‌اي از محققان از خطرات احتمالي اين دستگاه- از كمردرد گرفته تا تخريب غضروف‌ها- خبر مي‌دهند و حتي معتقدند لرزش‌هاي شديد مي‌تواند به مغز هم آسيب برساند. اين گروه از محققان مي‌گويند علم هنوز آن‌قدر در اين‌باره بررسي نكرده كه در مورد عواقب درازمدت استفاده از اين دستگاه نظر بدهد.

البته سازمان فضايي آمريكا، ناسا، استفاده از دستگاه لرزاننده را به عنوان ابزاري براي كاستن از اتروفي ماهيچه و از بين رفتن سلول‌هاي استخواني در سفرهاي طولاني فضانوردان در حالت بي‌وزني، مورد بررسي قرار داده و متوجه شده كه استفاده از صفحه لرزان مي‌تواند فعاليت ماهيچه‌ها را زياد كند اما اين‌كه آيا مي‌تواند باعث افزايش سرعت دويدن يا پرش بلندتري در كاربران شود، هنوز مشخص نيست.
هيچ شهرتي بي‌دليل نيست!
نكته‌اي كه اين وسيله را براي كاربران خود جذاب كرده اين است كه با تعداد جلسات تمرين كمتر و طي دوره كوتاه‌تري مي‌توانند به هدف خود يعني تناسب اندام برسند. اين مسئله باعث شده استفاده از اين دستگاه، به‌خصوص براي افراد پرمشغله و مادران بچه‌هاي كوچك و هركس ديگري كه وقت كمي براي ورزش دارد، بسيار وسوسه‌انگيز باشد. يكي از جديدترين مدل‌هاي اين دستگاه كه 20تا 50 بار در ثانيه و در سه جهت لرزش ايجاد مي‌كند، نيروي جاذبه‌اي كه بر بدن وارد مي‌شود را زياد مي‌كند.

اين دستگاه مانند ورزش‌هاي هوازي (ائروبيك) عمل نمي‌كند بلكه سيستم آن بيشتر مانند يك وزنه‌برداري بدون وزنه است. در حال تمرين به نظر نمي‌آيد كه چه‌قدر اين ورزش سخت است، اما وقتي كه شرشر عرق سرازير شده، يا وقتي لرزش متوقف مي‌شود تازه متوجه مي‌شوي كه پاها و تنه چه فشاري را متحمل شده‌اند!

طراحي مشتري‌پسند!
سازندگان اين دستگاه، علاوه بر مدل‌هايي كه در سالن‌هاي ورزشي به‌كار مي‌رود، مدل‌هايي را هم براي استفاده در منزل طراحي كرده‌اند. البته با قيمت بالاي آن (از 3 هزار تا 10500 دلار) هركسي از پس تهيه‌اش برنمي‌آيد، مگر اين‌كه گنج پيدا كرده باشد!

نكته ديگر اين است كه كساني كه از سرو صدا خوششان نمي‌آيد بهتر است براي خريدن اين دستگاه عجله نكنند چون موتور اين دستگاه صداي همهمه خفيفي ايجاد مي‌كند كه ممكن است به تناسب اندامش هم نيارزد، ضمن اين‌كه كلي پول بايد در گوشه خانه بخوابد.

جالب اين‌جاست كه مربيان تناسب اندام هم طرفدار اين دستگاه‌ها هستند. احتمالاً چون زودتر مي‌توانند از شر شاگردان تنبل خود خلاص شوند (و پول بيشتري هم گيرشان مي‌آيد!) اما بعضي از اين شاگردان تنبل خيلي هم از اين دستگاه راضي نيستند چون نمي‌توانند به‌طور همزمان با ورزش، برنامه‌هاي تلويزيون را هم ببينند! در ضمن ترديد بعضي افراد هم ريشه در خاطره كمربند‌هاي لرزاننده 50 سال پيش دارد.

فروشندگان ادعا مي‌كنند!
بعضي از فروشندگان اين دستگاه ادعا مي‌كنند كه اين وسيله مي‌تواند علاوه بر افزايش قدرت بدني و بهبود خواب، باعث از بين رفتن دردهاي افراد شده و مشكل بي‌اختياري ادرار آنها را هم حل كند. البته محققان معتقدند نبايد تمام ادعاهاي فروشندگان را به‌راحتي باور كرد. چون بيشتر اين تبليغات، تنها بازارگرمي بوده و الزاماً حقيقت ندارد.

اين محققان بر اين باورند كه لرزش‌هاي شديد و پر نوسان در درازمدت مي‌تواند با فرستادن امواج لرزش به تمام بدن به آن آسيب برساند. حتي سازندگان اين دستگاه هم توصيه مي‌كنند كه روزانه حداكثر ۳۰ دقيقه از اين دستگاه استفاده شود چون استفاده بيش از حد، برخلاف استاندارد صنعتي تعيين شده در مورد ايمني لرزه‌ها در محل كار است.

به اعتقاد كلينتون روبين، استاد مهندسي زيست پزشكي (بيومديكال) در دانشگاه ايالتي نيويورك دستگاه‌هاي لرزاننده ديگري كه در بازار هستند و تأييد اداره غذا و دارو (fda) آمريكا را گرفته‌اند لرزش‌هاي بسيار خفيف‌تري ايجاد مي‌كنند.

اما ميزان لرزش دستگاه‌هاي جديد (20 تا 50 بار در ثانيه)، در حدي است كه مي‌تواند باعث كمردرد، آسيب به غضروف‌ها، تاري ديد، كاهش قدرت شنوايي و حتي آسيب مغزي شود. او به عنوان يك دانشمند نگران آن است كه مردم برپايه معرفي نادرست و غيرعلمي يك دستگاه از آن استفاده كنند بي‌آن‌كه از خطرات احتمالي اين كار آگاه باشند.

به هر حال، اگر با همه اين توضيحات هنوز تكليف را نفهميده‌ايد، بايد گفت فقط خود شما مي‌توانيد مراقب سلامت‌تان باشيد! فراموش نكنيد حتي در دسترس‌ترين دارو- مانند آسپرين- هم براي همه مناسب نيست!