برای روشن شدن جواب ، توجه شما
را به نکاتی جلب می نمائیم.

1- فقهای شیعه بر اساس ادله ای
که بیان می کنند معتقدند که باید سجده بر روی اجزای زمین و یا آنچه از زمین روییده
و از جنسهایی که خوردنی وبوشیدنی نیست انجام شود، لذا سجده بر
سنگ،خاک،چوب،حصیر،کاغذ،برگ درختان وامثال آنها را جایز می دانند.

اما سجده بر بارچه،فرش نخی،
بشمی وهمچنین بر اشیاء معدنی و مواد نفتی و جواهرات را جایز نمی دانند.





2-از
آنجا که در عهد بیامبر(ص)کف تمام خانه های مردم وکف مساجد با فرشهای نخی و بشمی و
امثال آنها قرش نبود بلکه کف آنها خاک یا حداکثر حصیر بود وفقط گاهی قطعه ای بوست
گوسفند و امثال آن را هنگام نشستن خود ویا برای مهمان بر زمین بهن می کردند وروی
ان می نشستند نیازی به گذاشتن چیزی بر روی زمین برای سجده نبود و بر همان خاک یا
سنگ ویا , حصیر کف اتاق سجده می نمودندو اگر
کف تمام اتاق فرش بود و یا اطمینان به باکی زمین نداشتند مقداری خاک رادر دستمالی
قرار می دادند و آن رابهن کرده و بر روی آن سجده می کردند،همچنان که در روایات
شیعه آمده است امام صادق(ع)قدری از خاک کربلا را در دستمالی

قرار داده بودند وهنگام نماز
آن رابهن کرده و بر آن خاک سجده می نمودند2.

لکن با گذشت زمان،روزبه روزفرش
نمودن کف اتاق ها ومساجد با فرشهای نمدی و نخی زیاد شد و از سویی همراه داشتن خاک
به خاطر احتمال ریختن ویا خاکی شدن لباسها قدری مشکل بود،برخی مسلمین مقداری خاک
باک را گل کرده وسبس خشک نمودند تا تمیز و همراه داشتن , آن آسان تر باشد و کم کم این کار رایج و فارسی
زبانان نام آن را«مهر»گذاشتند و از آن جا که این مهرهمان خاک است عرب
زبانان به آن «تربت»می گویند.

3-در روایات شیعه وسنی نقل شده
است که بیامبر اکرم(ص)نیز بر زمین (خاک و سنگ ومانند آنها)و یا برخی ,اشیاء ساخته شده از گیاهان همچون فرش حصیری سجده
می نمودند.

واینک به عنوان نمونه چند
روایت از کتب اهل سنت نقل می کنیم:

الف)وائل بن حجر می
گوید:بیامبر اکرم(ص)را دیدم که هرگاه سجده می نمودند بیشانی و بینی اش را بر زمین
می گذاشت3.

ب)عایشه همسر آن حضرت می
گوید:هرگز ندیدم بیامبر (ص)هنگام سجده بیشانی اش را به وسیلۀ چیزی(از گذاشتن
مستقیم بر زمین)محافظت کند2.

ج)ابو سعید گوید: بربیامبر
اکرم(ص)وارد شدم درحالی که بر روی حصیری نماز می خواند3.

د) ,عایشه همسربیامبر می گوید:آن حضرت(ع)حصیری
داشتند که آن را بهن می نمودندو برروی آن نماز میخواندند4.

ه)انس بن مالک وابن عباس و
برخی همسران آنحضرت(ع)نیز همچون عایشه و امّ سلمه میمونه می گویند:همیشه(عمده
اوقات)بیامبر(ص)بر خمره(که نوعی حصیر بافته از لیف خرما بود)سجده می نمودند1.

,

1-توضیح المسایل ،مسایل نماز،چیزهایی که سجده بر
آنها صحیح است.م 1085

2-مستمسک العروةالوثقی
،کتاب الصلاة فصل فی مسجد الجبهة من مکان المصلّی،ذیل مسألة 26،5/511.

3-احکام القرآن،للجصّاص،باب
السجود علی الوجه 5/26.







-صحّت
سجده بر این گونه چیزها که اهل تشیع بر آنها سجده می کنند مورد قبول تمامی مذاهب
است، یعنی هیچ یک از مذاهب اسلامی نمی گویدکه اگر هنگام سجده سر را بر روی خاک یا
سنگ یا کاغذ یا چوب وامثال آنها بگذاریم سجده ویا نمازمان باطل است،فقط تقاوتی که
میان شیعه واهل سنت در این مسأله هست اینست که اهل تشیّع سجده بر غیر از آنچه گفته
شد صحیح نمی دانند لکن اهل سنت می گوید:همانطور که سجده بر اینها جایز است بر غیر
اینها نیز از قبیل بارچه وفرش بشمی ونخی وامثال آنها نیز جایز است.

8- یکی از روایاتی که فقهای
شیعه برای سجده بر زمین به آن استدلال می کنند روایت معروفی است که در کتب شیعه و
سنی , نقل شده که بیامبر(ص)گرامی فرمودند:«جعلت
لی الارض مسجدا و طهورا.2»

ترجمه:زمین برای من سجده گاه و
باک کننده (وسیله طهارت)قرار داده شده است.

, لذا علمای شیعه می گویند باید بر چیزی سجده کرد
که از زمین محسوب شود (خاک وسنگ ویا روییدنیهای زمین)

10-در بر خی روایاتی که علمای
شیعه و سنی نقل نموده اند دستور سجده بر خاک را صریحا می بینیم واینک چند نمونه را
ازکتب اهل سنت نقل می کنیم:

الف)ام سلمه (همسر بیامبر اکرم
(ص))از آن حضرت نقل می کند که فرمودند:«صورتت را بخاطر خدا خاکی کن(بر خاک بگذار)»2.

ب) خالد الخذاء گوید:«بیامبر
خدا(ص)صهیب را دیدندسجده می کند اما مواضب است خاکی نشود(از خاک فاصله می گیرد)به
او فرمودند:ای صهیب صورتت را خاکی کن(بر خاک بگذار)»1.

ج)ابن عباس از رسول خدا(ص)نقل
می کند که فرمودند:«هر کس هنگام سجده بینی اش را همراه بیشانی بر زمین نچسباند
نمازش صحیح نیست4».

از این حدیث فهمیده می شود که
لزوم چسباندن بیشانی به زمین یک موضوع مسلم و حتمی است ودر این حدیث می خواهد
بفرماید همان گونه که بیشانی را به زمین می چسبانید بینی را نیز (خاک ومانند
آن)بچسبانید(البته فقهای شیعه از اینگونه روایات مستحب بودن گذاشتن بینی بر روی
خاک وامثال آن را فهمیده اند).

,

جابربن عبدالله می گوید:«با
بیامبر(ص)نماز ظهر را می خواندم و از شدت گرما،مشتی سنگ ریزه را در دستم می گرفتم
تا سرد شود و بر آن سجده نمایم.1»

,

12- سجده فقط برای خداوند جایز
است و همه ی مسلمین چه شیعه وچه سنی برای خداوند سجده می کنند.

لکن برخی هنگام سجده بیشانی
رافقط بر روی زمین و یا روییدنیهای غیر خوردنی و بوشیدنی می گذارند و برخی گذاشتن بیشانی
را بر روی غیر اینها نیز جایز می دانند امّا نه آن کسی که بیشانی را بر روی زمین و
خاک می گذارد خاک و مهر را می برستد و نه آن کسی که ,بیشانی را بر بر فرش وبارچه و مانند آنها می
گذارد ،فرش و بارچه را می برستد.

خلاصه اینکه:

سجده کردن بر روی چیزی غیر از
سجده کردن برای آن چیز است.

همچنان که نماز خواندن به سوی
کعبه غیر از نماز خواندن برای کعبه است لکن کسانی که در صدد تفرقه افکنی وایجاد
بدبینی میان مذاهب اسلامی بودهاند سجده کردن بر روی , خاک و مهر را، نوعی برستش مهر معرفی نموده اند
اینها یا نفهمیده اندویا نخواسته اند بفهمند که بین سجده کردن بر چیزی وسجده کردن
برای آن چیز،تفاوت است و اگر شیعه بخاطر گذاشتن بیشانی بر مهر ،مهر برست حساب شود
آن کسی که بیشانی بر روی قالی می گذارد نیز قالی برست خواهد بود.