دلايل اثبات معاد از نظر عقل چيست؟
پاسخ:
تاكنون دلايل عقلي متعدد بر وجود معاد ايراد شده است كه در ذيل به نمونه‌هايي از آنها اشاره مي‌شود:
1 ـ يكي از ملموس‌ترين دلايل عقلي بر معاد و جاودانگي روح "ميل به جاودانگي" در انسان است و از آن جايي كه در نظامات طبيعت هيچ ميلي گزاف و بيهوده نيست، مي‌توان اين ميل را دليلي بر بقاء بشر پس از مرگ دانست. اين كه ما از فكر نيست شدن رنج مي‌بريم خود دليل است بر اينكه ما نيست نمي‌شويم."
"قل تعالوا" آيتي است از جذب حق ما به جذبه حق تعالي مي‌رويم "اونامونو" نويسنده و اديب مشهور اسپانيايي در كتاب "درد جاودانگي" بدنبال آب حيات و سيراب نمودن عطش جاودانگي مي‌نويسد:
"رفتار من بهترين دليل، دليل اخلاقي، بر شدت اشتياق من است. و اگر در محدوده اين عدم حتميت نهايي و لاعلاج، نتوانسته‌ام خود را از حقيقت آنچه بدان اميدوارم متقاعد گردانم، از آن است كه سير و سلوك چنان كه بايد خالصانه و مخلصانه نبوده است....
و ايمان نيست كه شهيد مي‌آفريند، شهيدانند كه ايمان مي‌آفرينند ... چنان باش كه گويي فردا خواهي مرد، ولي خواهي مرد كه از نو زنده باشي."
2 ـ عدل الهي ايجاب مي‌كند كه نيكوكاران و بدكاران كه غالباًدر اين جهان در يك صف قرار دارند و حتي در عرصه‌هايي بدكاران برتري مي‌يابند و ارزشهاي كاذب و دروغين كه بجاي ارزشهاي حقيقي مي‌نشينند از هم جدا شوند و بدكاران به اعمال خود برسند. قرآن كريم در سوره جاثيه آيه 21 مي‌گويد:
"آيا آنان كه مرتكب گناه شدند گمان كردند كه ما آنها را همچون كساني قرار مي‌دهيم كه ايمان آورده‌اند و عمل صالح انجام داده‌اند؟ كه حيات و مرگشان يكسان باشد؟ چه بد داوري مي‌كنند!"
مزرع سبز ملك ديدم و داس مه نو يادم از گشته خويش آمد و همگام درو
اي خنك آن را كه پيش از مرگ، مرد يعني او، از اصل اين رز بوي برد
پس "در هر حال اي عزيز، قدري از حال غفلت بيدار شو و در امر خود تفكر كن و صفحه اعمال خود را نگاه كن و بترس از آنكه اعمالي را كه به خيال خود عمل صالح است، از قبيل نماز و روزه و حج و ... خود اينها اسباب گرفتاري و ذلتت شوند در آن عالم، پس حساب خودت را در اين عالم تا فرصت داري بكش و خودت ميزان اعمالت را بر پا كن و در ميزان شريعت و ولايت اهل بيت ( اعمال خود را بسنج!"
زان پيشتر كه عالم فاني شود خراب ما را زجام باده گلگون خراب كن
3 ـ فيض و رحمت بي‌پايان الهي ايجاب مي‌كند كه فيض دائمي او با مرگ از انسان قطع نشود و تكامل افراد مستعد و شايسته همچنان ادامه يابد. قرآن اين مهم را با تعبير زيبايي بيان مي‌كند و در سوره "زخرف" آيه 24 مي‌فرمايد:
"و انا الي ربنا لمنقلبون"
بدون شك، ما در حركت، دگرگوني و انقلاب مداوم روح و نفس، بسوي پروردگار خويش، غايت و هدف جهان هستي، مراتب حيات را پشت سر مي‌گذاريم و در آخرين سير و آخرين مرتبه به جهان رستاخيز وارد شده و با طي منازل و موافق قيامت به سوي كمال مطلوب مي‌شتابيم.
روح دارد بي‌بد، بس كار و بال مرغ باشد در قفس، بس بي‌قرار
باش تا مرغ از قفس آيد برون تا ببيني هفت چرخ او را زبون
4 ـ چگونگي زندگي در حيات مادي و دنيوي نشان مي‌دهد كه غايت، مطلوب و نهايت كار انسان اين جهان نمي‌تواند باشد، چرا كه انسان در اين جهان در بطن مشكلات، سختي‌ها، بدي‌ها و ... با كوشش خستگي ناپذير زندگي مي‌كند، پس چگونه مي‌تواند بي‌هدف، حساب و كتاب، ميزان و پاداش، اين عالم ماده را پايان كار خود بداند.
"افحسبتم انما خلقنا كم عبثا و انكم الينا لاترجعونه"
"آيا گمان كرديد، شما را بيهوده آفريده‌ايم و به سوي ما باز نمي‌گرديد."
منبع: