ادبيات آمريکای لاتین

[MEGAMAN]

اقوام آزتک ، (مايا) ، اينکاس و ساير مردماني که پيش از فتح آمريکا (بدست اروپائي ها) در آن سامان مي زيستند ادبيات شفاهي داشتند و نسل بعد از نسل به دوره هاي بعد تر منتقل شد. بدبختانه پس از اينکه فرهنگ هاي ملي و محلي مردم بومي آمريکا بوسيلة فاتحان اروپايي از هم گسيخته و در هم شکسته شد فقط قسمت کوچکي از آثار و کارهاي بجا مانده بوسيلة اروپائيان مهاجم يا بومياني که الفباي لاتين را فرا گرفته بودند نوشته شد. بعقيده مورخان نخستين، نظير فراي برناردينود ساهاگون ، توربيو موتولينيا ديا گوبيوران و فرانسيسکو لوپز دگومارا، همه آنچه را که از فرهنگ بوميان سرخپوست در قرن شانزدهم نوشته شده ادبيات باستاني آزتک ها است شامل اشعار رزمي، درام، شعرهاي حماسي و افسانه اي مذهبي مي باشد همه اين آثار ادبي بي نام است همچنين تعدادي از آوازها و سرودهاي مذهبي منسوب به نزاهولکيوتل قرن پانزدهم پادشاه تنز کوکو مي باشد. از اينکاها نمونه ها و شيوه هائي شامل اشعار رزمي و شعرهائي که در مراسم مذهبي و عبادت خوانده مي شود و افسانه هاي قهرماني مذهبي در دست است. سرودهاي خداي آفريننده و درام (بوسيلة کلمنت روبرت مارکهام ترجمه بزبان انگليسي شده است) مهمترين نمونه هاي ادبيات باستاني اينکاهاست که بجا مانده و اکنون موجود است. آنچه از فرهنگ ماياها براي ما بجا مانده شاهکاري است تحت عنوان پوپول وه که اثر فلسفي و رهنمون اصلي و ريشه فکري سرخپوستان مقيم کشور گواتمالا است و در واقع تاريخي از خلقت مي باشد. بعنوان مثال و نمونه هنر دراماتيک، و ما به نام روييال آچي مي شناسيم. با ورود اسپانيائي ها و پرتغالي ها، از بين رفتن ادبيات سرخپوستان امري قهري بود. بهمين جهت از قرن شانزدهم ادبيات آمريکاي لاتين در کولوني هاي اسپانيائي و پرتغالي ظهور کرد و مليت هائيکه از مردم اروپائي در آنجا ساکن شده بودند در پديد آوردن اين ادبيات سهم عمده اي داشتند

[MEGAMAN]

ادبيات اسپانيائي در آمريکا احتمالا با ورود نخستين دسته هاي کاشفان و فاتحاني که به دنياي جديد (آمريکا) آمدند، آغاز گرديده است
از وقايع نگاران و تاريخ نويسان اولين نويسنده موضوعات و مسائل آمريکائي کريستوف کلمپ (1506-1451) بود که در سفرهاي خويش عده اي وقايع نگار همراه داشت که آنچه بر سر کاشفان آمريکا در راه ورود به آمريکا مي گذشت مي نگاشتند و در سفرهاي دريائي و مسافرت بدنياي جديد که بوسيله کاشفان و هيأت هاي اکتشافي يا ماجراجويان يا کسانيکه قصد سکونت در دنياي جديد داشتند وقايع متنوع و فراواني از سرگذ شت هاي خود و برخوردهاي خويش با بوميان و مواجهه با خطرات را مي نوشتند که پاره اي از آنها بچاپ رسيده منتشر شده است. ظاهراَ اولين کتابي که در وقايع مهاجمات و مهاجرت ها و سکونت هاي اروپائيان به آمريکا، بوسيله برنال دياز دل کاستيلو (؟ 1581- 1492) تأليف ودر سال 1632 طبع و نشر شد. گارسيلاسودلاوگا (1616-1539) اولين نويسنده اي است که در آمريکا متولد شد و نويسنده کتاب (تفسيرهاي سلطنتي) اولين قسمت اين کتاب در سال 1609 که تاريخي از امپراطوري اينکاها بود بچاپ رسيد، قسمت دوم در سال 1617 چاپ شد که در زمينه داستان و تاريخ جنگهاي داخلي ميان فاتحان پرو بود نخستين شعر – نظم، در دوره کولوني ها همه انواع آثار ادبي جنبه تربيتي داشت بجز نوول وشعر رزمي در ادبيات و اشعار از شاعران ايتاليائي از جمله بوديکو آريوسستو و توکواتو تاسو بيشتر تقليد مي شد، بزرگترين منظومه در زبان اسپانيائي لااروچانا مي باشد ( در سه قسمت در 1569، 1577 و 1589 و بزبان انگليسي والتراوون در سال 1945 ترجمه و چاپ شد) منتخبي از اشعار سرخپوستان شيلي در جنگهايشان با اسپانيائي ها بوسيلة آلونسودارسيلا رونيگا (1533-1594) ناخداي کشتي جنگي سپاهيان اسپانيائي بود نوشته شد اين اثر منظوم و ساير اشعار رزمي دوره کولوني تقليدي از آنست. همچنين بوسيله آريوکو دومادو (آريوکو ) 1596 بوسيله پروداويا (؟1643-1570) از مردم شيلي اليگياس دووارنوس شرحي گويا از سرخپوستان ويکي از طولاني ترين منظومه هاي ادبيات جهان بوسيله ژان دکاستلانوس(1606-1522) تنظيم و در سال هاي 1588-1619 چاپ شد. همچنين يک منظومه رزمي بنام لاکريستيسيدا نوشته فراي دياگوداوجه دا (؟1615؟1570) که اثري زيبا و منظومه اي جالب با زندگي برناردودبالبونا (1627-1562) منظومه بزرگي از مکزيک با شکوه وبزرگ در سال 1604 برشته نظم در آورد اولين نمونه اثر ادبي و شعري بشيوه باروک در دنياي جديد «آمريکا) مشتمل بر شرح ها و توصيفاتي از شهر مکزيکو در قرن شانزدهم است دو شاعر بزرگ بزمي در قرن هفدهم ظهور کردند: بنام هاي سورجو آنا اينس دلا کروز (1695-1651) و جان دل وال ي (1690-1652) سورجوآنا يک نفر زن تارک دنيا (راهبه) مکزيکي بود که مشهورترين چهره ادبي ادبيات کولوني آمريکا بشمار مي رفت. اشعار و آثارش از اولين نمونه ها و آثار ادبي است که بزبان اسپانيائي در سال 1689 چاپ شد و متعلق به سبک و مکتب شاعر معروف لوپ دووگا مي باشد. ژان دل واله ي کيود زيک شاعر هجوسرا از مردم ليماست و يک نفر رئاليست که بمشاهده عيوب و مفاسد جامعه پروئي پرداخته و بدون ترحم به آنها حمله کرده بود اشعار هجائي وي مستقيماً ضد پزشکان روزگار خويش و متکي بر زندگي کولوني آن قرن است. برخي از شاعران بزرگ نيز ذکر مي شود: کارلوس دسيگيونزاي گونگورا (17001645) از مردم مکزيک طرفدار شاعر بزرگ اسپانيائي لويس دگونگورا، ماريادآلوارادو شاعره مرموز قرن هفدهم پروئي که لوپ دووگا را مخاطب بهترين اشعار عاشقانه خود قرار داد و نام راهبه کلمبيائي سورفرانسيسکا همچنين نام معروف (لامادره کاستيلوو پدرودپرالتاي بارنيو (1743-1663) از مردم پرو مي باشند
سال هاي (1810-1820) کولوني ها اسپانيائي استقلالشان را بدست آوردند. اين اتفاقات وقايع تاريخي راه را بسوي رمانتسيم گشود و مکتب جديد ادبي آماده پيروزي گشت سه تن شاعر بزرگ مهم در اغاز قرن نوزدهم بسوي رمانتيسم روي اوردند جوزه جوآکوئين داولمدو از مردم اکوآدر (1847-178) بود. همچنين يک فناناپذير بنام پيروزي در در سال 1825 در ستايش سيمون بليار آزاديخواه نوشته شد. جوزه ماريا (1839-1803) کسيکه براي استقلال کوبا جنگيد و جلاي وطن کرد و حالت هيجاني و حساسيت وي در اشعارش نشان داده شده و شعر در هرم و عشقش به طبيعت بخوبي منعکس و نمايان است.
سومين شاعر پيشرو سبک رمانتيسم اندرو بلو(1865-1781) بزرگترين شاعر و نزوئلائي است که رد شرح و وصف آب و هوا و طبيعت گر مسيري ونزوئلا در اشعار خويش هنر و ذوق فراوان بکار برد و در سال 1826 اثري را پديد آورد و در منظومه نمازگزار در سال 1843 احساسات خويش را بيان کرد.
سبک شعر رمانتيسم به زبان اسپانيائي در آمريکاي لاتين و در آرژانتين بوسيله استبان (1805-1851) با اشعار معروفش تحت عنوان عروس پلاتا که در سال 1832 و اثر ديگر وي بنام اسير که در سال 1837 تصنيف کرد هم ميهن او اکه ورا جوزه مارمول (1871-1817) نوولي بنام آماليا هچنين يک جلد منظومه بنام آوازها و سرودهاي مسافران سرود مدل وي درين زمينه سروالتر اسکات در نثر و لرد بايرون در شعر بود.
رمانتيک هاي ديگر از آرژانتين از اوگاريو ويکتور آندراده (1882-1814) نوسينده آشيانه کرکس، پدرويي، پالا سيوس، چهره هاي شناخته شده ترادب آمريکاي لاتين از جمله آلمافيورت شاعري روحاني و رافائل اوبليگادو (1920-1851) نويسنده کتاب سانتوزوگا هستند که بشيوه خالص اسپانيائي نوشته شده در ميان شاعران رمانتيک قابل توجه و ذکر مي توان کارلوس (1918-1827) و کاليکستو (1935-1857) را ذکر کرد.

ادبيات دو رگه
اين ادبيات بينابين سبک رمانتيسم و رئاليسم قرار دارد و آن مجموعه اي است مرکب از همه انواع نظم هاي بزمي و رزمي، نول و درام. اصل آنها آوازها و سرودهائي است که کاوبوي هاي آرژانتين و اورگوئه مي خواندند چند اثر منظوم و منثور باين زبان در رگه در ممالک مختلف آمريکاي لاتين از جمله اورگوئه و آرژانتين بوجود آمد که برخي از آنها به انگليسي ترجمه شد از نويسندگان معروف اين شيوة ادبي مي توان نام کساني از جمله جوزه هرناندز (1834-1886) نويسندة آرژانتيني هيلاريوآسکاسوبي (1875-1807) را ذکر کرد.
در زمينه افسانه منصور ممکنست به تنهائي نوول عروسي لانچا را که بوسيلة روبرتو پايرو (1928-1867) و سولداد 1894 که بوسيله آسرودو دياز (1924-1851) نوسينده اي از مردم آکوآدر و داستانهاي کوتاه از اکساويردوينيا (1927-1872) از مردم اورگوئه از نويسندگان برجسته محسوب مي شدند. در زمينه تآتر اين زبان دو رگه فقط مهمترين نام از آن فلورنسيوسانچز (1910-1875) مي باشد که نمايشنامه هائي چند از جمله دختر گورمينگو (194) و مرگ (1905) نوش
در سال 1888 شاعر جوان نيکاراگوئه اي روبن داريو (1867-1916) کتابي از حکايات و مقالات در شيلي بچاب رسانيد اين واقعه نشانه اي از آغاز شيوة جديد ادبيات اسپانيائي در آمريکاي لاتين بشمار مي رود. داريو سرچشمه هاي ادبي خويش را در الهام از مکتب پارناسيسم (هنر براي هنر) و چند بعدي سمبوليسم مي يافت و جستجو مي کرد. زيبائي شناسي – عطر و طعم آثار داريو است وي شيوه اي شاعرانه دارد و سايه و روشن زندگي و غم و شادي حيات در آثارش جلوه گر واز ظريفه کاري هاي سمبوليست ها در آثار اين شاعر فراوان ديده مي ِود. داريو مقدم بر سه تن شاعر پيشرو سبک هاي جديد ادبي که به آنها مدرنيست ها گفته مي شود بوده است. جوزه آسوسيون سيلوا (1890-1865 از مردم کلمبيا عمده شهرتش بواسطة منظومة نوکتورنو مي باشد، مانوئل گيوتيرز ناجرا (1895-1859) و سالوادور دياز ميرون (1928-1853) از مردم مکزيک و جوليان دل کاسال (1893-1863) و جوزه مارتي (1895-1853) از کشور کويا شايد نام بلند آوازه و معروف مانوئل جوزه اتون (1906-1858) مکزيکي را نيز بتوان باين صورت اسامي شاعران بزرگ آمريکاي لاتين افزود. آزول اثر داريو کار ادبي درخشان است و در جهان اسپانيائي زبان موفقيت و اعتبار فراوان نصيبش شده است. نويسندة اين اثر بزودي رهبري يک مکتب ادبي جديد را عهده دار مي شود. در دومين کتابش که در سال 1896 انتشار يافت مدرنيسم به بهترين وجي بچشم مي خورد و افکار و ايده هاي درخشان در آن وجود دارد. در کتاب آوازهاي زندگي و اميد که در سال 1905 منتشر کرد برخي از موازين زيبائي شناسي را رها و بقارة خود و مردم آن توجه بيشتر کرد. سرانجام در اثر بزرگ خود که در سال 1910 انتشار داد بر علو و عظمت زبان اسپانيائي با همراهي چند شاعر بسي افزود. بيشتر پيروان سبک داريو دنبالة کار وي را گرفتند از جمله لئوپولدولوگونس (1938-1874) از مردم آرژانتين سراينده منظومه ماههاي احساساتي (در سال 1909) و گيولرمو والنسيا (1943-1873) کلمبيائي هنر خود را در اثري بنام آئين ها که در سال 1898 منتشر کرد نشان داد. ريکاردو جيمس فراير (1933-1872) شاعري از مردم پليوي عناصر ادبي پارناسيسم و سمبوليسم را در اثر خود کاستاليا بربري که در سال 1899 منتشر کرد بهم درآميخته بود. جوزه سانتوس چوکانو (1943-1875) از مردم پرو در کتاب روح آمريکا که در سال 1906 منتشر نمود شيوه هاي ادبي رئاليستي و باروکي را بهم درآميخت، آمادو و نروو (1919-1870) از کشور مکزيک در اثري که در سال 1914 انتشار داد، يکنوع ترکيب ادبي خاص بشمار مي رود. جوليو هرراواي راپزينگ (1910-1875) يکي از شاعران انقلابي بود. مدرنيسم قدرت و قوت خود را پس از مرگ داريو در سال 1916 در ادبيات آمريکاي لاتين از دست داد. در سال 1910 انريکوئه گونزالز مارتينز (1952-1871) شاعر مکزيکي اثر جالب خود را منتشر کرد. شاعران مدرنيسم ديگر مکزيکي لوئيس ج.اوربينا (1934-1868) و جوزه جوآن تابلادا (1945-1817) و روفينوبلانکو فومبورنا (1944-1874) از مردم ونزوئلا بسرودن شعر بشيوه مدرنيسم ادامه دادند
بيشتر شاعران مدرنيست نويسندگان خوبي نيز بوده اند، اما چند تن نويسنده درين دروه آثار منثور ادبي جالبي پديد آوردند از جمله: شاعر و نويسنده گواتمالائي که شهرت جهاني دارد بنام انرکوئه گومنر (1927-1873) يک اثر بزرگ ادبي انتقادي پديد اورد و از مردم اورگوئه جوزه انريکوئه رودو Rodo (1917-1817) نويسندة کتاب آريل بود اين کتاب دوبار بانگليسي در سال هاي 1900 و 1922 ترجمه شد. نوول نويس و نزوئلائي مانوئل دياز رودريگوئز (1927-1868) انريکوئه رودرگوئز لارتا (1875) نوول نويس مشهور آرژانتيني که برخي از آثارش به انگليسي ترجمه شده است، کارلوس ريالس (1938-1868) از مردم اوروگوئه و نتوراگارسيا کالدرون از کشور پرو (1959-1887) بودند. برخي از صفات اختصاصي اساسي و اصلي نوول معاصر در آمريکاي لاتين بزبان اسپانيائي – هوشياري اجتماعي، رنگ محلي، زبان بومي است، در آمريکاي لاتين بطرز جالبي آدمي را سرچشمه رئاليستي و ناتوراليستي نوول هاي ربع قرن آخر قرن نوزدهم آگاه مي سازد. در ميان نويسندگان رئاليستي کلوريندا اتود تورنر (1909-1854) با نوول خود بنام پرندگان بي آشيان که در سال 1889 منتشر کرده بود. رافائل دلگادو (1914-1853) از مردم مکزيک با نوول چکاوک 1891 و جوزه لوپز – پوتيلو روجاس (1923-1850) با قطعه اي زمين که در سال 1898 منتشر کرد توماس کاراسکوئيلا (1940-1858) از کشور کلمبيا بانوولي که در سال 1928 انتشار داد نمايندگان اصلي و مهم نوول هاي ناتوراليستي و اوژينو کامبرس (1900-1843) از آرژانتين و فدريکو گامبوآ (1939-1864) از مکزيک بودند. با اين سوابق قوي و نيرومند نوول معاصر وارد جريان رئاليسم شد، برخي از نوول نويس ها ز سياست و نظامي گري الهام گرفتند از جمله ماريانو آزوئلا (1952-1873) و گريگوريو لوپز (1895) بانوول سرزمين 1933 برخي از آثار برجسته ادبي مشکلات اجتماعي را مورد بحث و بررسي قرار داده اند از قبيل آثار مانوئل گالوز (1882) در نوول معلم مدرسه 1914 ادوارد باريوس (1884) در نوول روح گمشده 1917 و کارلوس لووريا (1928-1882) و آثار چند نويسندة ديگر از مطالب و مشکلات قديمي تمدن بربريت و غيره بحث گرديده از جمله در آثار رمولوگاله گوس (1884) همچنين نوول نويس هائيکه طبيعت را مورد استفاده خويش قرار داده اند براي نمونه آثار ريکادوگيورالدس (1927-1886) هورراسيو کيوروگا (1937-1878 ماريانو لاتوره (1886) گهواره کرکس 1918 و جوزه ايوستاسيو ريورا (1928-1889) را مي توان برشمرد موضوعاتي بزبان دو رگه بومي اسپانيائي در نوول هاي گيورالدز و نوول بنيوتينچ (1952-1885) و در نوول هاي کارلوس ريالز ديده مي شود. برخي نوول نويس ها کوشيده اند توصيفات شاعرانه اي از طبيعيت، طرح و خصوصيات قهرمان داستان در اثر خويش بگنجانند در آثار بدرو پرادو (1952-1886) و در نوول مرديکه همانند اسب نگاه مي کند 1915 رافائل آوالو مارتينز ( -1184) و نوولي از ترزاد دلا پارا (1895-1936) اين گونه وصف ها و تشريح ها ديده مي شود. نوول هائيکه در آنها ماية شرح حال نويسي وجود دارد و اين شرح حال ها واقعي يا خيالي است در آمريکاي لاتين بزبان اسپانيائي تصنيف گرديده نسبتاً فراوان است از جمله نوول مردي از آهن 1907 اثر ريوفينو بلانکو فومبونا و نيزه هاي سرخ 1931 اثر آرتيورو اوسلار پيتري ( - 1905) نوول هائي نيز در آمريکاي لاتين تصنيف گرديده است که رنگ و مايه سرخپوستي دارد از جمله نوول نژاد برونز 1919 اثر آلسيدس آرگيوداس (1946-1879) نوولي که در سال 1934 جرج ايکاز (1906) تصنيف کرد را مي توان ذکر کرد. نمونه هاي نوول هائي که مايه روانشاسي دارد مي توان زن کفن پوشيده (1938) اثر ماريالوئيزان بومبال (1910) واثر ادواردو مالئا (1903) و پسر يک دزد اثر مانوئل روجاس (1896) را برشمرد. سرانجام نوول هاي حاوي موضوعاتي درباره اراذل يا آندسته از نوول ها که قهرمانهاي آنها را اراذل و اوباش تشکيل مي دهند از جمله زندگي بيهوده پيتوپرز در فيستا در نوامبر 1942 که در سال 1938 بوسيلة جوزه روبن رسئو (1952-1890) نوشته شد و نوول هاي تاريخي نيز تصنيف گرديد از جمله نوولي از انريکوئه رودريگوئز لاررتا قابل ذکر است. .. </SPAN>
تغييرات اساسي با ظهور شعر اسپانيائي معاصر با آثار جوزه جوآن تابلادا رايمون لوپز ولارده لوئيس کارلوس لوپز جوزه ماريا اگورن و گابريلا سيسترال شروع شد. آنان راه تحول و انقلاب و بدعت گزاري هاي ويسنت هيودوربو (1948-1893) اولين شعر اسپانيائي زبان آمريکاي لاتين با اقتباس ازگيوم آپولونير کوييسم را در شعر بکار بردند اما هيودوبرو کوييسم را اصلاح کرد و تغييراتي درين سبک ادبي بعمل آورد و آنرا کرتيونيسم ناميد. سزار واله جو (1938-1890) آنرا کريسيونيستا ناميد. بعبارت ديگر يک مريد دوربو – اما واله جو با شيوه جالب رئاليسم و هوشياري اجتماعي خود بيشتر آثارش را جالب تر ساخته است و ويرا نماينده بزرگ و مهم ادبيات آمريکاي لاتين از مردم پرو بايد دانست چه علاوه بر استفاده از نهضت هاي جديد ادبي از ريشه ها و سايه هاي سرخپوستي نيز در آثار وي مطالب بسيار ديده مي شود. جرج لوئيس بورجس (1900) از مردم آرژانتين متعلق بدوران آغاز و جواني شعر مدرن مي باشد. بعدها با چاپ کتابش در سال 1923 بورجس يکنفر رئاليست و امروزه وي شاعري پيشرو در موطن خويش مي باشد. جرج کار راآندريد (1903) از مردم اکوادر از پيشوايان نهضت جديد شعر آمريکاي لاتين است. اشعارش جالب است. پابلو نرودا (1973-1904) شاعري از کشور شيلي، و بزرگترين چهره ادبي اسپانيائي زبان آمريکاي لاتين امروز است. او با ايجاد مکتبي خاص تحت عنوان نئورمانتيسم پرداخت، بعدها يک نفر سور رئاليست شد و سرانجام در کتاب بزرگش از مسائل اجتماعي ملي الهام گرفت و مقالاتي درين کتاب نوشت. نروداي شاعر، سمبول ها، تخيلات را شرح و از زندگي و مرگ توصيفات دقيقي کرده بود. نيکلاس گيولن(1904) از مردم کوبا و شاعري توانا اشعار و مقالات جالبي دارد که در آن بحث هاي شاعرانه کرده است. او شبيه واله جو، نرودابا مسائل اجتماعي دست بگريبان و در بحث و بررسي آنها شائق بوده است. کتابي در سال 1931 از او انتشار يافت که يکي از اصيل ترين آثار ادبي شاعرانه کوبائي است. شاعران مکتب پيشرو و بسياري ديگر از شاعران برگزيده که بزيبائي شناسي توجه داشته، اما نام کساني که بايد ذکر شود آلبرتوهيدالگو از پرو لوئيس کاردوزا واي آراگون و رائول ليوا ازگواتمالاکارلوس پليسر، جوجاوير ويلالورويتا، جوزه گوروستيزا و اوکتاديو پاز از مکزيک، فرانسيسکو لوئيس برناردز، لئوپالدو مارشال و ريکاردو موليناري از آرژانتين، جيوونسيوواله از شيلي و سارا ايبانز از اوروگوئه مي باشند.