10 اتفاقي كه وب را لرزاند

[فلفل نمك]

جرقه‌هاي اوليه شكل گيري اينترنت، البته نه به شكل كنوني‌اش در دهه 1960 زده شد. اين قصه تكراري و قديمي كه اينترنت ابتدا به شكل يه شبكه اطلاعاتي براي اهداف نظامي بود و در امريكا طراحي شد را ديگر تقريبا همه مي‌دانند. بدون در‌نظر‌گرفتن وقايعي كه موجب تحول شكل خود اينترنت شده، از جمله تبديل اين شبكه اطلاعاتي به يك شبكه آنلاين و جهاني كه انجام فعاليت‌هاي متفاوتي را امكان پذير كرده، لحظات وبي بوده اند كه نه تنها اين دنياي مجازي بلكه تا حدودي دنياي واقعي را به لرزه درآورده يا تحت تاثير قرار داده‌اند.

1- ايميل‌

اگر بخواهيم بدون در نظر گرفتن شدت و ميزان تاثير اين وقايع و تنها با در نظر گرفتن سير تاريخي به طرح وب لرزان‌ها بپردازيم به طور قطع راه‌اندازي سرويس ارسال پيام (نامه) درصدر قرارخواهد داشت. چنين سرويسي اولين بار در 1972 توسط ري تاملينسون (Ray Tomlinson ) با اختيار علامت موجود در سيستم تايپ او براي اتصال نام كاربري و آدرس براي شبكه آرپانت به كار گرفته شد و به دليل ايجاد قابليت ارسال آسان پيام به طور همزمان و اشكال ديگر از محبوب‌ترين برنامه‌هاي كاربردي آرپانت شد. از آن پس با افزوده شدن قابليت‌هاي متعدد و از 1993 با حضور سرويس دهنده‌هاي آنلاين ايميل، چون AOL، دلفي، ياهو و گوگل يا ديگر سرويس‌ها، اين قابليت به دفعات چهره عوض كرده است.

2- از گوفر به WWW

طي دهه 1980 و 1990 اينترنت رشد قابل توجهي يافت. پس از خروج اينترنت از انحصار امريكا و اتصال به اروپا و ساير قاره‌ها، تلاش‌ها براي همگاني ساختن بيش از پيش اينترنت گسترش يافت. سر تيم برنرزلي يا همان پدر WWW در 1989 شيوه تازه اي در استفاده از‌ هايپرتكست به جاي گوفر ابداع كرد و پايه گذار واژه وب شد. پس از آن اولين مرورگر وبي كه از ‌هايپر كارد الگو برداري كرده بود به نام ViolaWWW طراحي شد. در 25 دسامبر 1990، وب وارد دنياي آنلاين شد. مهم‌ترين لحظه‌اي كه به محض به وجود آمدن وب در تاريخ آن ثبت شد. در صبح كريسمس 1990برنرزلي و روبرت كاليو در مركز تحقيقاتي سرن در ژنو، ارتباط اينترنت را با اولين وب‌سرور برقرار كردند.

3- موتورهاي جستجو

حتي پيش از تولد WWW موتورهاي جستجويي بودند كه به منظور ساماندهي اينترنت طراحي شده بودند. اولين موتور جستجو از اين دست آركي (Archie) بود كه در در دانشگاه مك گيل امريكا طراحي شد. اولين موتور جستجوي متني WebCrawler بود كه در 1994 متولد شد. Lycos در 1993 ايجاد شد و ياهو و آلتا ويستا نيز در 1995 پا به عرصه وجود گذاشتند. گوگل با شكل اوليه اش در 1998 طراحي شد.

4- مرورگر گرافيكي‌

در ساعت 1 عصر 15 مارچ 1993، مرورگر گرافيكي متولد شد. اريك بينا و مارك اندرسن طراحان آن هر دو از دانشجويان معمولي دانشگاه ايلي نويز بودند. زماني كه آنها اعلام كردند نسخه آزمايشي گرافيكي Mosaic تحت ويندوز براي دانلود آماده است، نمي‌دانستند اين كار چه تاثيري در آينده اينترنت دارد. طراحي آنها قابل قبول بود؛ به جاي اينكه تصاوير در پنجره‌اي جدا باز شوند در ميان نوشته جا مي‌گرفتند. نسخه Mosaic مورد استقبال گرفت و نسخه‌هاي تحت سيستم‌هاي عامل ديگر نيز طراحي شد.
تقريباً يك سال پس از اين ماجرا اندرسن با Silicon Graphics كه بعدها به Netscape تغيير نام پيدا كرد، قرارداد همكاري بست.
مايكروسافت مجوز استفاه از كد NCSA Mosaic براي اولين ويرايش Internet Explorer را خريداري كرد. تكامل مرورگرها آغاز شد و اينترنت كه پيش از آن تنها شامل متن‌هاي ساده بود به ‌سوي چند رسانه‌اي شدن پيش رفت.

5- حباب دات كامي‌

طي 1995 تا 2001 انگار جهان از خواب سنگين خود بيدار شد. امكان دسترسي به ميليون‌ها نفر در سراسر جهان با هزينه بسيار اندك پديده اي بود كه شركت‌هاي تجاري را به جنبشي بي‌سابقه انداخت و بدين گونه پديده اي كه حباب دات كامي ناميده شد، شكل گرفت. ميزان ارزش سهام شركت‌هاي مرتبط با فناوري و اينترنت به شكل روز افزون و بي‌سابقه‌اي افزايش مي‌يافت و از ديگر سو جهان به سمت سرمايه گذاري در اين بخش‌ها گام بر مي‌داشت. اين‌گونه شد كه جمعيت 16 ميليون نفري آنلاين 1996 به بيش از يك ميليارد فرد آنلاين در حال حاضر رسيده است. علاوه بر اين بر اساس پيش بيني موسسه ژوپيتربا 38‌ درصد افزايش نسبت به سال 2006 تا سال 2011 بيش از 22 درصد جمعيت جهان آنلاين خواهند بود.

6- آمازون‌

اين سايت و مرجع بزرگ كه چندان نياز به معرفي ندارد در 1994 پايه‌گذاري و در 16 جولاي ‌1995 تجاري شد. سايتي كه عنوان آن «بزرگ ترين انبار كتاب» است و در موج و حباب دات كامي كه ايجاد شده بود پا به عرصه وجود گذاشت. اين سايت به جز كتاب محصولات ديگري نظير موسيقي‌هاي قابل دانلود، فيلم، نرم افزار، بازي كامپيوتري، تجهيزات الكترونيكي و حتي مبلمان و غذا را نيز به فروش مي‌رساند. اين سايت انقلابي در دنياي تجارت تحت وب و خارج از آن ايجاد كرد و از سايت‌هايي بود كه با شروع يك پروژه نه چندان بزرگ در گاراژي كوچك به موفقيت رسيد. طراح، مبدع و مدير اجرايي آن جف بيزو (Jeff Bezos) است كه در سال 1999 از سوي مجله معتبر تايم به عنوان مرد برگزيده سال معرفي شد. اين سايت با 17 هزار كارمند در سال 2007 بيش از 476‌ ميليون ‌دلار درآمد خالص داشته است.

7- شكاف ديجيتالي‌

هر چند در ينگه دنيا آفتاب مي درخشيد و حرف بالاي حباب دات كامي زياد بود، در همان زمان كشورهاي توسعه نيافته يا در حال توسعه از فقدان اطلاعات يا فناوري‌هاي نوين رنج مي‌بردند. اين گونه شد كه بحث پيرامون شكاف ديجيتالي و اطلاعاتي بالا گرفت، كتاب‌ها نوشته شد، نظريه‌پردازي‌ها صورت گرفت، سمينارها برگزار شد و قصه همين اجلاس سران جامعه اطلاعاتي معروف و محبوب خودمان هم از همان جا آغاز شد. تلاش براي برقراري برابري اطلاعاتي به شكل‌گيري فعاليت‌هايي از اين دست و طراحي محصولاتي چون لپ تاپ‌هاي OLPC منجر شد.

8- ويكي پديا

جيمي ويلز طراح ويكي پديا در 15 ژانويه 2001 اولين پستش را ارسال كرد. دايره`‌المعارف آنلايني كه هركس بي‌توجه به تخصصش مي‌تواند مطلبي به آن اضافه كرده و يا براي ويرايش مطالب اقدام كند. ويكي پديا با شعار همه مي‌توانند كارشناس باشند كه در سرلوحه سايت خود به ثبت رسانده تا كنون توانسته به بزرگ ترين دايره`‌المعارف آنلاين دنيا تبديل شود. اين دايره`‌المعارف در حال حاضر 2 ميليون مقاله به انگليسي (7 ميليون در مجموع) در خود جاي داده است.
ويكي پديا مجموعه‌اي بي‌پايان از بحث‌ها، ويرايش‌ها، بازنگري‌ها و آرشيوهاست. نتيجه آن، گسترش مطالبي مختلف و بدون سانسور است كه كاربران هنگام جستجوي يك موضوع از طريق موتورهاي جستجوگر در اولين نتيجه جستجو به آنها وارد مي‌شوند.

9- سياست وبي‌

مت دراگ در 17 ژانويه 1998، يك روز پس از آنكه نيوزويك افتضاح اخلاقي جديدي در مورد كاخ سفيد و كلينتون را منتشر كرد، جزييات ماجراي رسوايي مونيكا لويينسكي و بيل كلينتون را فاش كرد .اين موضوع از آن جهت اهميت دارد كه اولين خبر داغي است كه قبل از نشريات چاپي و رسانه‌هاي تصويري، بر روي وب منتشر شد و البته آخرين بار هم نبود.
پس از آن وقايع مشابه به تكرار به وجود آمده و يكي از آنها استفاده بي‌سابقه از اينترنت و تلفن‌هاي همراه در جريان انقلاب نارنجي اكراين است. هجوم كاربران به اينترنت در جريان فاجعه 11 سپتامبر امريكا و يا تسونامي جنوب شرق آسيا نيز از ديگر موارد مشابه است. در جريان انتخابات رياست جمهوري 2004 امريكا نيز،‌هاوارد دين از نامزدهاي مطرح انتخابات هر چند كامياب نشد اما راه تازه اي را براي جذب ميليون‌ها راي كشف كرد كه همان اينترنت بود. اين روند در انتخابات پيش روي امريكا نيز دنبال مي شود. به جز بحث سياست در وب، پيوند برخي حوادث طبيعي يا اجتماعي با اين پديده نوين لرزه اي در دنياي حقيقي ايجاد كرد. از اين جمله مي توان به كشف ويروس سارس براي اولين بار در اينترنت اشاره كرد يا گزارشگري آنلاين مايكل بارنزاز طوفان‌هاي ساحلي نيواورلئان. بنابراين شاهدي با يك نام كاربري فاجعه‌اي طبيعي‌اي كه در آنجا مي‌گذشت را روايت مي‌كرد و هر روز ده‌ها هزار شهروند اينترنتي به اين وبلاگ مي‌آمدند و گزارشاتي كه در CNN و نيويورك تايمز هم يافت نمي‌شد را مي‌خواندند.

10- شبكه‌هاي اجتماعي‌

آنچه انبوه خلق تنها ناميده مي‌شود در توصيف شبكه‌هاي اجتماعي به وضوح قابل لمس و درك است. افرادي كه براي هم صحبتي با ديگران به دنياي مجازي روي مي‌آوردند. پيرو اين نياز اولين شبكه اجتماعي به آدرس SixDegrees.com در 1997 ايجاد شد اما به علت پاره‌اي مشكلات فعاليت آن درسال 2000 متوقف شده BlackPlanet AsianAvenue و MiGente از جمله اولين‌ها بودند كه طي سال‌هاي 1997 تا 2001 ايجاد شدند. از آن پس شبكه‌هاي متعدد و متنوعي همچون MySpace ، Facebook، Cyworld و Bebo يا كلوب، اوركات، ايركات و ياهو 360 (که البته فعلا به profile تبديل شده) ايجاد شده‌اند كه هركدام چندين ميليون كاربر دارند و بسيار هم پرطرفدارند.