حفظ راه هوایی در بیمارانی که هوشیاری ندارند
سیستم تنفسی اکسیژن هوا را طی دم گرفته و وارد خون می نماید سپس خوا این اکسیژن را به سلولهای بدن میرساند
سیستم تنفسی به مجاری فوقانی وتحتانی تقسیم می شود
مجاری هوایی فوقانی
شامل:
دهان وبینی
حلق
اپی گلوت(به صورت دریچه ای عمل می کند که هنگام بلع آب وغذا نای را می بندد)
حنجره
مجاری هوایی تحتانی
تراشه که تحت عنوان نای شناخته می شود
برونش ها وبرونشیولها
ریه ها ریه ا توسط دو لایه بنام پرده جنب احاطه می شوند در صورت سوراخ شدن این پرده ها درجریان صدمان وارده به قفسه سینه هوا وارد فضای پلور شده وباعث روی هم خوابیدن ریه ا شده و تنگی نفس بسیار شدید برای بیمار ایجاد می کند
دیافراگم: عضله ایست که حفره قفسه سینه را از حفره شکمی جدا می سازد وعضله اصلی درگیر در تنفس است در اپر ضربه به دیافراگم در جریان تصادفات یا سایر موارد بیمار دچار نشانه های تنگی نفس شدید می شود
مکانسیم تنفس:
دم
بازدم
طی فرایند دم دیافراگم وعضات بین دنده ای منقبض می شوند بدنبال آن هوا از طریق بینی ودهان به درون ریه ها کشیده می شود
بازدم:
طی بازدم دیافراگم وعضلات بین دنده ای شل می شوند وباعث خروج هوا از ریه ها می شود
هیپوکسی:
در واقع توزیع ناکافی اکسیژن به سلولهاست ودر اپر علل متفاوتی از جمله انسداد راه هوایی تنفس ناکافی-استنشاق گازهای سمی مسمومیت با بعضی داروها مانند مرفین
وسکته مغزی –و صدمات قفسه سینه اتفاق می افتد
نشانه های هیپوکسی خفیف تا متوسط
تاکی پنه(افزایشسرعت تنفس)
دیس پنه( تنگی نفس)
پوست رنگ پریده وسرد
تاکی کاردیا(افزایشضربان قلب)
هایپر تانسیون( افزایش فشار خون)
بیقراری
عدم آگاهی به زمان و مکان
سردرد
سیانوز
یا رنگ خاکستری مایل به آبی نشانه دیررس هیپوکسی است وممکن است در چند ناحیه بدن اتفاق بیفتد
سیانوز عمدتا در اطراف لب ودهان واطراف بینی- در بستر ناخنها در ملتحمه(ناحیه قرمز رنگ بین کره چشم و پلکها )- مخاط دهان( بین لبها ولثه و روی زبان) دیده می شود در بیماران سیاه پوست بستر ناخنها بیشتر رنگ پریده می شودتا سیانوتیک در بیماران سیاه پوست حتما مخاط دهان یا ملتهمه را از نظر سیانوز بررسی کنید
ارزیابی هوایی
باز بودن راه هوایی برای تنفس و اکسیژناسیون کافی ضرورت دارد
لذا ارزیابی راه هوایی یکی از نخستین اجزاء ارزیابی اولیه بیمار است
سطح هوشیاری بله بیمار با وضعیت راه هوایی او تطابق خوبی دارد راه هوایی بیماری که هوشیار وپاسخگوست وبا صدای طبیعی با شما صحبت می کند باز است
بیماری که دچار کاهش سطح هوشیاری است یا دچار عدم چاسخگویی کامل است معمولا نمی تواند راه هوایی خود را حفظ نماید ودر معرض انسداد یا بسته شدن راه هوایی قرار دارد زبان شل شده به عقب بر می گردد و حلق را می بندد همچنین ممکن است راه هوایی بر اپر صدماتی چون سوختگی وتروما به بافت نرم صورت ومجاری هوایی فوقانی دچار انسداد گردد
صداهای ذیل صداهایی هستند که انسداد راه هوایی را نشان میدهند
خر خر کردن
قار قار کردن(شبیه صدای قار قار کلاغ)
استریدور یک صدای خشن وپر طنین که طی دم شنیده می شود و مشخصه انسداد شدید مجاری هوایی فوقانی به دلیل ادم حنجره است
باز کردن دهان:
باز کردن دهان بیماری که دچار عدم پاسخگویی یا کاهش سطح هوشیاری شده برای لرزیابی راه هوایی ضروریست این کار با تکنیک انگشت متقاطع انجام می شود .
بالا وپشت سر بیمار زانو بزنید
۲- انگشت شست واشاره یک دست را به حالت متقاطع روی هم قرار دهید
۳- انگشت شست را روی دندان های پیشین تحتانی وانگشت اشاره را روی دندانهای پیشین فوقانی قرار دهید
۴- برای باز کردن دهان از حرکت قیچی ماننداین دو انگشت استفاده نمایید
درون دهان را از نظر وجود استفراغ ـخون –ترشحات دندان شکسته یا اجسام خارجی که می تونانند باعث انسداد راه هوایی شوند مشاهده نمایید هر گونه ماده خارجی را از دهان ساکشن نمایید اگر ابزار ساکشن در دسترس نباشد بیمار را به پهلوبچرخانید ( اینکار را تنها در صورتی انجام دهید که هیپگونه شکی به وجود آسیب ستون مهره ها نداشته باشید ) و مایعات را با استفاده از انگشت اشاره و میانی که درون یک پارچه یا گاز پیپیده شده اند خارج نمایید اگر می توانید اجسام خارجی مانند غذا دندان شکسته یا دندان مصنوعی را مشاهده کنید دهان را با انگشت اشاره جارو کنید و این مواد را خارج کنید اینکار رابه سرعت انجام دهید بسیار مواظب باشید زیرا ممکن است بیمار دستان شما را گاز بگیرد - عق بزند یا استفراغ نماید
باز کردن راه هوایی
با استفاده از مانور سر عقب چانه بالا و
مانور باز کردن فک با فشار بطور دستی
مانور سر عقب چانه بالا Head-tilt-chin-lift
این مانور در افرادیکه مشکوک به آسیب ستون مهره ها نیستیم استفاده می شود
روش انجام مانور
۱- یک دست خود را روی پیشانی بیمار قرار داده و فشار محکم وبه سمت عقب با کف دست به آن وارد نموده و سر را به عقب بکشید نوک انگشتان دست دیگر را زیر قسمت استخوانی فک تحتانی قراردهید
۲- چانه را جلو بیاورید و ضمن حمایت فک سررا تا حد امکان به عقب بکشید بافت نرم زیر چانه را فشار ندهید زیرا می توناد باعث انسداد راه هوایی شود
۳- فشار روی پیشانی بیمار با دست دیگر را ادامه دهید تا سربه عقب نگه داشته شود
۴- چانه را بالا بکشید تا دندانها نزدیک بهم قرار گیرند
۵- اگر بیمار دندان مصنوعی دارد باقی گذاشتن آنها در جای خود احتمال ایجاد انسداد با لبها را کاهش میدهد اگر قادر به مدیریت دندانها نباشیم آنها را خارج می کنیم
مانور سر به عقب چانه بالا در کودکان وشیر خواران
روش انجام مشابه بزرگسالان است با این تفاوت که در شیر خواران سر باید بطور آرامتر به عقب برده شود به دلیل بزرگ بودن سر گاه لازمست که برای باز نگه داشتن راه هوایی بالشی را پشت شانههای بیمار بگذاریم و تنها از انگشت اشاره یه دست برای بلند کردن چانه وفک استفاده می گردد و مراقب باشید تا بافت نرم زیر چانه را نفشارید زیرا باعث انسداد راه هوایی می شود
مانور باز کردن فک با فشار Jaw-thrust Maneuver
مراحل انجا مانور
۱- بالای سر بیمار زانو بزنید ارنجهای خود را بر روی سطحی که بیمار روی آن دراز کشیده قرار دهید و دستان خود را در دو طرف سر بیمار بگذارید
۲-زوایای فک تحتانی بیمار در هردو طرف را مشت کنید با هردو دست فک را به جلو بکشید اینکار زبان را به جلو حرکت داده واز راه هوایی دور می زکند در صورت عدم شک به وجود صدمه ستون مهره ها می توان سر را به عقب کشید
۳-درصورت بسته بودن لب ها با انگشت شست خود لب تحتانی را به عقب بکشید
کنترل راه هوایی وتهویه اولین وحیاتی ترین اقدام در ارزیابی اولیه هر بیماری است که با او روبرو می شوید
انسداد راه هوایی تهدیدی فوری برای حیات بیمار و یک اورژانس واقعی است
علل انسداد راه هوایی عبارتند از :
زبان
اجسام خارجی
تروما
اسپاسم وادم حنجره
آسپیراسیون
زبان شایهترین علت انسداد راه هوایی است
اجسام خارجی:
قطعات بزرگ غذا که بخوبی جویده نشده اند با گیر کردن در قسمت تحتانی حلق می توانند باعث انسداد راه هوایی فوقانی شوند
تروما:در تروما بویژه زمانی که بیمار هونشیار نیست دندان شل شده استخوانهای شکسته صورت و بافتهای متورم یا کنده شده ممکن است راه هوایی را مسدود کنند اسپاسم وادم حنجره می تواند بعلت تروما- آنافیلاکسی التهاب اپی گلوت واستنشاق هوای بسیار داغ دود یا مواد سمی است
آسپیراسیون:
مواد استفراغی شایعترین مواد آسپیره شده هستند
علائم ونشانه های انسداد راه هوایی
گرفتن گردن با دست
- عدم وجود صداهای تنفسی یل تنفس پر سر وصدا
- عدم توانایی صحبت یا سرفه
- بیقراری نگرانی وگیجی پیشرونده
- سیانوز و عدم پاسخ گویی
- اقدامات اورژانس برای رفع انسداد کامل
- استفاد ه از مانور هیم لیخ می باشد
- اگر بیمار ایستاده یا نشسته پشت سر او ایستاده ودستان خود را دور کمر او حلقه کنید آرنج شما باید خارج و دور از دنده ها باشد
- با یک دست دست دیگر را مشت نموده و انگشت شست را در خط میانی شکم کمی بالای ناف در فاصله خوبی از زائده گزیفوئئد بگذارید
- انگشت شست باید به طرف شکم بیمار باشد
- مشت خود را با فشار محکم به سمت درون و بالای شکم بیمار بزنید تا ۵ با ر اینکار را تکرار کنید هر فشار باید مجزا وجداگانه اعمال شود
در صورت شک به آسیب ستون مهره ها سروگردن باید در وضعیت خنثی قرار داده شود و در این وضعیت و در خط وسط حفظ گردند اینکار بدان معنی است که سر به پهاو نچرخیده به جلو یا عقب خم نشود در این بیماران از مانور بازکردن فک با فشار استفاده می شود