« اينما تكونوا يات بكم الله جميعا »1
هر جا باشيد خداوند شما را حاضر مي كند
در روايت متعددي كه از ائمه اهل بيت (ع ) به ما رسيده اين آيه به اصحاب مهدي (عج ) نيز تفسير شده است .
در كتاب « روضه كافي » از امام باقر(ع ) مي خوانيم كه بعد از ذكر اين جمله فرمود :
« يعني اصحاب القائم , الثلاثماه والبضعه عشر رجلا , هم والله الامه المعدوده , قال يجتمعون والله في ساعه واحده قزع كقزع الخريف » 2
منظور , امام قائم (ع ) كه سيصد و سيزده نفرند , به خدا سوگند منظور از « امه معدوده » آنها هستند , به خدا سوگند در يك ساعت همگي جمع مي شوند همچون پاره اي ابر پاييزي كه بر اثر تندباد , جمع و متراكم مي گردد.

از امام علي بن موسي الرضا(ع ) نقل شده است :
« و ذلك والله ان لوقام قائمنا يجمع الله اليه جميع شيعتنا من جميع البلدان » 3
به خدا سوگند هنگامي كه مهدي (ع ) قيام كند , تمام پيروان ما را از تمام شهرها گرد او جمع مي كند.
بايد توجه داشت كه اين روايات در حقيقت اشاره به آن است كه خدايي كه قدرت دارد ذرات پراكنده انسانها را در قيامت از نقاط مختلف جهان جمع آوري كند , به آساني مي تواند ياران مهدي (عج ) را در يك روز و يك ساعت براي افروختن نخستين جرقه هاي قيام به منظور تاسيس حكومت عدل الهي و پايان دادن به ظلم و ستم جمع نمايد . 4
« يا ايهاالذين امنوا من يريد منكم عن دينه فسوف ياتي الله بقوم يحبهم و يحبونه اذله علي المومنين اعزه علي الكافرين يجاهدون في سبيل الله و لا يخافون لومه لائم ذلك فضل الله يوتيه من يشا والله واسع عليم . » 5
اي كساني كه ايمان آورده ايد هر كس از شما از آيين خود بازگردد (به خدا زياني نمي رساند) خداوند در آينده جمعيتي را مي آورد كه آنها را دوست دارد و آنها نيز او را دوست دارند , در برابر دوستان متواضع و در برابر كافران نيرومند هستند , آنها در راه خدا جهاد مي كنند و از سرزنش كنندگان هراسي ندارند.
اين فضل خداست كه به هر كس بخواهد (و شايسته ببيند) مي دهد و فضل خدا وسيع و خداوند دانا است .
علاوه بر اينكه طبق روايت زيادي كه از طريق شيعه و سني وارد شده اين آيه در مورد علي (ع ) است , در روايات ديگري مي خوانيم اين آيه درباره ياران مهدي (ع ) نازل شده است كه با تمام قدرت در برابر آنها كه از آيين حق و عدالت مرتد شده اند مي ايستند و جهان را پر از ايمان و عدل و داد مي كنند . 6
پيامبر گرامي اسلام (ص ) فرموده است : اين آيه درباره قائم (ع ) و ياران اوست كه در راه خدا تلاش مي كنند و از سرزنش هيچ ملامتگري ترس ندارند . 7
« فاستبقوا الخيرات , اينما تكونوا يات بكم الله جميعا » 8
پس در عمل به خيرات سبقت جوييد , كه هر جا باشيد خدا همه شما را مي آورد.
همين است و فرمود : منظور از خيرات , ولايت و محبت اهل بيت (ع ) است , همچنانكه در جايي ديگر فرمود : « و لئن اخرنا عنهم العذاب الي امه معدوده :9 اگر عذاب را از ايشان تاخير اندازيم , تا امت معدوده ... » كه منظور از امت معدوده اصحاب قائم (ع ) هستند كه در عرض يك ساعت همه يك جا جمع مي شوند.
وقتي قائم (ع ) به سرزمين « بيدا » برسد , لشكر سفيان در برابرش صف آرايي مي كند , پس خداي عزوجل زمين را دستور مي دهد تا پاهاي ايشان را در خود فرو برد و بگيرد و درباره همين مورد است كه خداي عزوجل مي فرمايد :
« و لو تري اذ فزعوا فلا فوت و آخذوا من مكان قريب و قالوا آمنا به » 10 مي گويند اينك ما به قائم آل محمد(ع ) ايمان آورده ايم , يعني بين آنان و عذاب نشدنشان حائل ايجاد مي شود . 11
« و لئن اخرنا عنهم العذاب الي امه معدوده ليقولن مايحسبه الا يوم ياتيهم ليس مصروفا عنهم و حاق بهم ما كانوا به يستهزون » 12
اگر مجازات را تا زمان محدود از آنها به تاخير اندازيم (از روي استهزا) مي گويند چه چيز مانع آن شد آگاه باشيد آن روز كه به سراغشان مي آيد هيچ چيز مانع آن نخواهد بود و آنچه را مسخره مي كردند دامنشان را مي گيرد.
در روايات متعددي كه از طريق اهل بيت (ع ) به ما رسيده , امت معدوده به معني نفرات كم , و اشاره به ياران مهدي (ع ) گرفته شده است , به اين ترتيب معني آيه نخستين چنين مي شود : اگر ما مجازات اين ستمگران و بدكاران را به قيام مهدي (ع ) و يارانش واگذار كنيم آنها مي گويند چه چيز جلوي عذاب خدا را گرفته است ولي البته همانگونه كه گفتيم معني ظاهر اين آيه اين است كه « امت معدوده » به معني زمان معدود و معين است و اتفاقا در روايتي از اميرمومنان علي (ع ) در تفسير آيه نقل شده « امت معدوده » همين اصطلاح « بطن آيه » بوده باشد كه البته در اين صورت بيان يك قانون كلي در مورد ستمگران است نه يك مساله مربوط به مشركان و مجرمان زمان پيامبر(ص ) و مي دانيم كه قرآن آياتش معاني مختلفي دارد , معني نخستين و ظاهر آن ممكن است درباره يك مساله خاص يا گروه معين باشد اما معني دوم آن يك معني عام و مجرد از زمان و گروه معين .13
« الا ان اولياالله لا خوف عليهم و لا هم يحزنون » 14
آگاه باشيد اوليا (و دوستان ) خدا نه ترسي دارند و نه غمگين مي شوند.
در كتاب « كمال الدين » از ابوبصير از امام صادق (ع ) نقل شده كه فرموده : « طوبي لشيعه قائمنا المنتظرين لظهوره في غيبته و المطيعين له في ظهوره اولئك اولياالله الذين لا خوف عليهم و لا هم يحزنون » 15 خوشا به حال پيروان امام قائم (ع ) كه در غيبتش (با خودسازي ) انتظار ظهورش را مي كشند , و به هنگام ظهورش مطيع فرمان اويند , آنها اولياي خدا هستند همانها كه نه ترسي دارند و نه غمي .
« فاذا جا وعده اوليها بعثنا عليكم عبادالنا اولي باس شديد فجاسوا خلال الديار و كان وعدا مفعولا »16
هنگامي كه نخستين وعده فرا رسد مرداني پيكارجو را بر شما مي فرستيم (تا سخت شما را در هم كوبند حتي براي به دست آوردن مجرمان ) خانه ها را جستجو مي كنند , و اين وعده اي است قطعي .
در بعضي روايات , منظور از « عبادالنا الي باس شديد » حضرت مهدي (ع ) و يارانش مي باشد. و در بعضي ديگر اشاره به جمعيتي گرفته شده است كه قبل از مهدي (ع ) قيام مي كنند .17
جعفر شيخ الاسلامي

پي نوشتها
1 ـ سوره بقره , آيه .148
2 ـ تفسير نورالثقلين , جلد 1 , صفحه .139
3 ـ تفسير مجمع البيان , ذيل آيه مورد بحث .
4 ـ تفسير نمونه , جلد 1 , صفحه .503
5 ـ سوره مائده , آيه .54
6 ـ تفسير الميزان , جلد 10 , صفحه .302
7 ـ تفسير برهان , ج 1 , ص .479
8 ـ سوره بقره , آيه .148
9 ـ سوره هود , آيه .8
10 ـ سوره سبا , آيه 51 و .52
11 ـ تفسير الميزان , جلد 32 , صفحه .308
12 ـ سوره هود , آيه .8
13 ـ تفسير نمونه , جلد 9 , صفحه .32
14 ـ سوره يونس , آيه .62
15 ـ تفسير نمونه ج 8 , صفحه 339 , به نقل از تفسير نورالثقلين , جلد 2 , صفحه .309
16 ـ سوره اسرا , آيه .5
17 ـ نورالثقلين , جلد 3 , صفحه .138