ايجاد معيار در حسابرسي عملكرد
ايجاد معيار در حسابرسي عملكرد
مقدمه :
ايجاد معيار حسابرسي يكي از موضوعات بسيار مهم و كليدي در بحث حسابرسي عملكرد به شمار ميرود. بر خلاف حسابرسي صورتهاي مالي كه از دامنه و موضوعات رسيدگي محدودتري برخوردار مي باشد و روشها و ترتيبات اين نوع حسابرسي تقريباً در تمام جهان بصورت مشابه عمل ميگردد . حسابرسي عملكرد داراي تنوع موضوع و دامنه رسيدگي گستردهاي است و از سوي ديگر روشها و ترتيبات آن از يك كشور به كشور ديگر متغير است در نتيجه وجود يك معيار و استاندارد عمومي كه در تمام موضوعات مورد استفاده قرار گيرد تقريباً غيرممكن است . بنابراين لازم است حسابرسان عملكرد در حسابرسيهاي خود نسبت به ايجاد معيار حسابرسي مناسب اقدام نمايند .
معيار حسابرسي چيست ؟
معناي معيار عبارتست از قانون ، استاندارد و ... كه توان قضاوت در مورد چيزي را فراهم ميآورد . بنابراین معيارهاي حسابرسي مجموعه استانداردهاي منطقي و قابل دسترس هستند كه به عنوان مقياسي جهت ارزيابي عملكرد موضوع اصلي مورد رسيــد به كار ميروند . معيارهاي مناسب حسابرسي از ضروريات يك حسابرسي به شمار ميروند .
اهميت معيارهاي حسابرسي :
نتايج حسابرسي بايستي براي واحد تحت رسيدگي بطور اخص و ساير استفاده كنندگان بطور اعم متقاعد كننده و قابل قبول باشد به همين جهت حسابرسان عملكرد در ترسيم و طرح نتايج حسابرسي عناصر ذهني را به حداقل رساندهاند بعد از تعيين اهداف حسابرسي عملكرد دومين عامل مهم و تعيين كننده درخصوص حسابرسي عملكرد ايجاد معيارهاي حسابرسي ميباشد زماني كه معيارها با آنچه كه در واقع موجود است مقايسه ميگردد در حقيقت يافتههاي حسابرسي بوجود ميآيند . اگر معيارهاي حسابرسي موجود نباشند در واقع هيچ مبنايي براي مقايسه و نتيجه گيري و دستيابي به يافتههاي حسابـرسي و نتيجهگيري و در نهايت ارائه پيشنهادات در دست نخواهد بود.
معيارهاي حسابرسي صورتهاي مالي :
در حسابرسي صورتهاي مالي معاملات از نقطه نظر صحت و سقم يا قانوني و غيرقانوني بودن و غيره مــورد بــررسي قرار ميگيرند چنين معيارهايي معمولاً از پيش تعيين شده و نسبتاً بسته هستند براي مثال قانون تاسيس واحد تحت رسيدگي يا اصول عمومي پذيرفته شده حسابرسي ( gaap ) . در واقع gaap مجموعهاي از اصول حسابداري هستند كه طي مدت زماني طولاني از تجربيات عملي و مطالعات دانشگاهي استنتاج گرديدهاند . اگر چه حسابداران مختلف كه از اين اصول تبعيت ميكنند احتمالاً در جزئيات عمل داراي اختلاف نظرهاي اندكي هستند ولي اين اصول در كل مورد پذيرش همه ميباشد نتيجه سخن اينكه روشها و ترتيبات حسابرسي صورتهاي مالي به گونهاي شكل يافته كه تقريباً در تمام جهان به صورت مشابه عمل ميگردد.
معيارهاي حسابرسي عملكرد :
در حسابرسي عملكرد وضعيت به گونه ديگري است اولاً : روشها و ترتيب و دامنه حسابرسي عملكرد از يك كشور به كشور ديگر متغير است ثانياً : از پشتوانه مطالعات دانشگاهي بلند مدتي برخوردار نيست بيشتر كارهاي دانشگاهي در اين خصوص بيشتر از نيم يا يك دهه ندارند كه آن هم توسط افراد يا موسسات معدودي صورت پذيرفته است . ثالثاً : حسابرسي عملكرد قصد ارزيابي كل فعاليتهاي حوزه مديريت را دارد و لاجرم با عمليات بسيار وسيع و اغلب غيرمالي سر و كار دارد ، دامنه رسيدگي آن بررسي درستي نحوه انجام كار ، كفايت سيستم اطلاعاتي ، كارائي عمليات واثر بخشي تصميمات مختلف را شامل ميشود براي يك چنين فعاليتها و وظايف گسترده و متنوع وجود يك معيار عمومي پذيرفته شده تقريباً غيرممكن است بنابراين حوزه عمل حسابرسان عملكرد بسيار سختر از حسابرسان صورتهاي مالي است .
تعريف معيارهاي حسابرسي عملكرد :
رهنمودهاي كاربردي اينتوساي ويژه حسابرسي عملكرد ، معيارهاي حسابرسي عملكرد را چنين تعريف ميكند : «مجموعه استانداردهاي عملكرد معقول و قابل دسترسي هستند كه بوسيله آنها ميتوان صرفه اقتصادي ، كارائي و اثر بخشي فعاليتها را مورد ارزيابي قرار داد . معيارها بيانگر مدلهاي كنترل نرمال و مطلوب هستند آنها در رسيدگيها امكان بوجود آمدن يافتههاي حسابرسي را فراهم ميآورند . در واقع اين معيارها هستند كه تعييـن ميكنند آيا برنامهها و در سطح مورد انتظار و در حد توقع انجام پذيرفتهاند يا نه ؟ در حسابرسي عملكرد مفاهيم عمومي صرفه اقتصادي ، كارائي و اثربخشي در رابطه با موضوعات اصلي رسيدگي نياز به تفسير دارد ، بنابراين نتايج معيارها از يك حسابرسي به حسابرسي ديگر متغير است معيارها چگونه بايد باشند را ارائه ميكنند زمانيكه معيارها با واقعيتهاي موجود مقايسه ميشوند يافتههاي حسابرسي بوجود ميآيند . درخصوص حسابرسي عملكرد تاكنون هيچ معيار عمومي پذيرفته شدهاي بوجود نيامده و حسابرسان درخصوص هر يك از ماموريتهاي حسابرسي معيارهاي سفارشي و خاص آن ماموريت را ايجاد كردهاند كه اين امر در برخي موارد موجب بوجود آمدن اختلاف نظرهايي با واحد حسابرسي شونده گرديده است . بنابراين حسابرسان لازم است با مديران دستگاههاي حسابرسي شونده درخصوص معيارهاي خود بحث و تبادل نظر نمايند. در انجام حسابرسي اگر معيارهايي كه مورد قبول دستگاه حسابرسي شونده نيست به كار برده شود ممكن است كه باعث ايجاد جدل و مباحثههاي بزرگي شده و حتي گزارش حسابرسي را غيرقابل اتكا نمايد .
نقش معيارها در حسابرسي عملكرد :
معيارها در جريان حسابرسي عملكرد ميتوانند نقشهاي مهم متعددي را ايفا نمايند بعنـوان مثـال آنها ميتوانند :
ü يك مبناي مشترك براي ايجاد ارتباط بين هيئتهاي حسابرسي و مديريت موسسه حسابرسي در خصوص ماهيت حسابرسي ايجاد نمايند .
ü يك مبناي مناسب براي ارتباط با مديران واحد حسابرسي شونده شكل دهي مينمايد چرا كه هيئت حسابرسي اغلب خواستار درك و موافقت حسابرسي شونده با معيارها و احتمالاً قبول يافتههاي حسابرسي حاصل از اين معيــارها ميباشند .
ü اتصال موضوعات و اهداف حسابـرسي به برنامههاي آزمون كه در طي مراحل اجرايي مورد عمل قرار گرفته است .
ü شكل دهي مبنايي براي اتصال دادهها در مرحله عمليات حسابرسي و همچنين فراهم آوردن مبنايي براي ايجاد رويهاي جهت جمع آوري شواهد و مدارك حسابرسي .
ü فراهم آوردن مبنايي براي يافتههاي حسابرسي و كمك به اضافه كردن فرمت و ساختار به مشاهدات حسابرسي.
در تعيين درجه موفقيت هر يك از معيارها در ارائه مزاياي فوق ميزان و سطح جزئيات و همچنين فرمتهايي كه ميپذيرند بسيار موثر است . اين توقع كه فعاليتها و سيستمها يا سطح عملكرد در رابطه با صرفه اقتصادي ، كارايي و اثر بخشي هميشه كاملاً با معيارها منطبق باشد انتظاري واهي و غيرواقعي است البته درك اين نكته مهم است كه تقدير يا انتقاد از يك عملكرد به معناي اين نيست كه آن عملكرد كاملاً صحيح يا نادرست است بلكه در حد معقول بيانگر وضعيت حسابرسي شونده است در هر حال هدف كلي معيارها بيان بالاترين سطح مورد انتظار عملكرد با لحاظ محدوديتهاي منابع است .
انواع معيارها در حسابرسي عملكرد :
الف – معيارهاي عمومي
ب – معيارهاي اختصاصي
معيارهاي عمومي در طي مطالعات مقدماتي ايجاد ميشوند و زمانيكه مطالعات مقدماتي پيشرفت نمود اين معيارها معمولاً توسعه يافته و اختصاصيتر ميشوند . با اتمام مطالعات مقدماتي معيارها بايستي به اندازهاي جزئي شوند كه براي مراحل اجرائي حسابرسي رهنمونهاي لازم را فراهم آورند .
پاسخ با نقل قول
