كشاورزي-علوم دامي و طيور-دام-بانك مقالات مربوط به دام

[فلفل نمك]

ضوابط فنی احداث واحدهای دامپروری

موقعيت
الف-فواصل:
حداقل فاصله محدوده تاسيسات دامداريهاوكارخانجات باواحدهاي مشابه وغيرمشابه وهمچنين باشهر،شهرك وروستا (مناطق مسكونی ) جنگل،رودخانه،درياوسايرعوا رض طبيعي،حريم فرودگاه،جاده،راه آهن،خطوط اصلي انتقال نفت وگاز،شبكه هاي فشارقوي برق وواحدهاي صنعتي(عوارض تاسيساتي)،براساس مفادمندرج درجدول،فواصل تعيين مي شود.
تبصره1:درمواقع اضطراري وياارائه دلايل مستدل،كميسيون مركزي مجازاست،نسبت به كاهش ياافزايش حداقل فواصل مذكورمندرج درجدول فوق الذكر،تصميم لازم رااتخاذكند.
تبصره2:درخصوص بعضي ازكارخانجات وواحدهاي پرورش بعضي ازحيوانات كه درجدول فواصل است،نامي ازآنهابرده نشده است،براساس توضيحاتي كه درفصول اختصاصي پرورش هركدام ازآنهاذكرشده اقدام مي شود.
ب-عوارض جغرافيايي واقليمي
1-درحدامكان،محل تاسيسات بايدبه گونه اي انتخاب شود،كه جهت وزش بادازسوي مناطق مسكوني به طرف دامداري باشد.
2-محل تاسيسات درموردحيوانات پوستي غيرنشخواركننده،به خصوص جوندگان،بايدطوري احداث شودكه ازنظرعبورومرور سايرحيوانات وجوندگان وحشي به داخل تاسيسات جلوگيري به عمل آيد.
3-محل تاسيسات نبايددرمسيرهاي شناخته شده،قرارگيرد.
تاسيسات وتجهيزات
الف-ضايعات:
به منظورمعدوم كردن تلفات وضايعات دركليه واحدهاي دامداري،كارخانجات جوجه كشي وكشتارگاهها،بايدنسبت به حفرچاه تلفات،نصب كوره لاشه سوز،دفن ياتحويل آنهابه مراكزتبديل ضايعات بارعايت كليه شرايط بهداشتي اقدام شود.
تبصره:درهرصورت كليه واحدهاي دامداري،كارخانجات ياكشتارگاههابايدنسبت به تبديل،محو يادفن تلفات وضايعات خود، به نوعي كه باعث شيوع بيماري ياانتشارآلودگي نشود،اقدام كنند.
ب-فاضلاب
تصفيه فاضلاب دامداريهاوكارخانجات برحسب مورد،داراي ضوابط مشروحه زيرخواهدبود:
1-درنقاطي كه آبهاي تحت الارضي پائين باشدواطراف گاوداري،زمين كشاورزي وجودداشته باشد،گاوداري بايدداراي سيستم جمع آوري فاضلاب ازشيردوشتي،محل پرورش گوساله وزايشگاه باشدوفاضلاب مزبور،جهت كاهش بارآلودگي ورسوب موادمعلق به حوضچه ترسيب هدايت شودوپس ازرسوب گيري درحوضچه هاي مزبور،به زمينهاي كشاورزي جاري گردد.
2-درگاوداريهايي كه آبهاي تحت الارضي پائين باشدودراطراف گاوداري زمين كشاورزي وجودنداشته باشد،فاضلاب بايدپس از عبورازحوضچه هاي ترسيب،به چاه فاضلاب هدايت شود.
3-درنقاطي كه آبهاي تحت الارضي بالاباشدودراطراف گاوداري زمين كشاورزي وجودداشته باشد،فاضلاب بايدبه حوضچه هاي ترسيب هدايت شودوپس از24ساعت توقف درحوضچه هاي مزبور،همراه باآب كشاورزي درزمينهاي زراعتي جاري گردد.
4-درنقاطي كه آبهاي تحت الارضي بالاباشدودراطراف گاوداري زمين كشاورزي وجودنداشته باشد،فاضلاب بايد به حوضچه هاي ترسيب هدايت وپس از24ساعت توقف،توسط دستگاه تخليه به محل مناسب ديگري حمل شود.
5-درخصوص گاوداريهاي كوچك وسايردامداريهاوكارخانجات جوجه كشي وميادين دام،بسته به شرايط جغرافيايي واقليمي ونوع دام وشيوه بهره برداري،فضولات بايدبه نوعي جمع آوري وخارج شوند،كه باعث آلودگي واحديامحيط زيست اطراف نگردند.
6-فاضلاب كشتارگاهها،بايدپس ازتصفيه كامل حياتي وتوليدي،درزمينهاي كشاورزي ياچاه فاضلاب،برحسب امكانات جاري شود.
7-تخليه فاضلاب كليه دامداريها،كارخانجات وكشتارگاههابه رودخانه،آب بندان،درياودرياچه ممنوع مي باشد.درمواقع اضطراري،بانظرموافق كارشناسي محيط زيست بلامانع است.
ج-لوازم ووسايل:
1-كليه دامداريهابايد،مجهزبه تاسيسات ولوازم ووسايل مخصوص ضدعفوني،سمپاشي وهمچنين،مجهزبه وسايل ايمني باشند.
2-كاركنان دامداريهابرحسب وظيفه بايد،مجهزبه كلاه،لباس كاروچكمه باشندوسايروسايل بهداشتي وايمني براي آنان درواحدمهياباشد.

ضوابط تاسیس واحدهای دامپروری

تأسيس واحدپرواربندي گوساله
ضوابط صدورپروانه تاسيس واحدهاي پرواربندي گوساله:
1-ظرفيت:
ظرفيت هرواحدپرواربندي جديدالتاسيس،نبايددرهردوره از50راس كمترواز1000راس بيشترباشد.
تبصره:شركتهاي تعاوني توليدوكشت وصنعتهاي واجدشرايط مي توانند،متقاضي اخذپروانه تاسيس پرواربندي گوساله، بيش از هزارراس درهردوره باشند.
2-زمين:حداقل زمين موردنيازجهت تاسيس واحدهاي پرواربندي گوساله برحسب ميزاني كه درذيل نقشه هاي منضم به ((نظام))قيد شده است،مشخص مي شود.
زمينهاي ارائه شده جهت كشت نباتات علوفه اي بايد ازانواع زمينهاي آبي باشد وبه ميزاني تعيين گرددكه بتواندحداقل 3/1 كل نيازغذائي موردنيازدام راتامين كند.
3-نقشه وجايگاه:جهت پرواربندي وپرورش گوساله،نقشه هاي تيپ براي ظرفيتهاي 25-100و300راس دراقليمهاي سردسيروگرمسيربه شرح منضم به كتاي طراحي،پيش بيني وترسيم شده است.
مباني محاسباتي نقشه هاي تهيه شده برحسب هرراس گوساله پروارتعيين مي شودومتوسط مساحت زيربناي مفيدموردنيازبه ازاي هرراس گوساله پرواري اصيل دريك دوره،85/4مترمربع مسقف و15/5مترمربع غيرمسقف وبه ازاي هرراس گوساله دورگ وبومي،35/4مترمربع مسقف و5مترمربع غيرمسقف،به شرح زيرمي باشد.
شرح گوساله اصيل گوساله دورگ بومي
مسقف غيرمسقف مسقف غيرمسقف
جايگاه گوساله نر 5/2 4 2 4
خانه گارگري 4/0 -- 4/0 --
محل عمليات دامپزشكي 2/0 -- 2/0 --
انبارعلوفه 17/1 -- 17/1 --
انباركنسانتره 58/0 -- 58/0 1
سيلو -- 15/1 -- --
جمع كل(مترمربع) 85/4 15/5 35/4 5

تبصره1:درواحدهاي كمترازيكصدراس،احداث محل عمليات دامپزشكي ضروري نيست ودرظرفيتهاي بالاي 100راس به ازاي هر100راس اضافه(علاوه برآنچه كه دربالااشاره گرديد)،10مترمربع مسقف ودوبرابرآن بهاربنددرنظرگرفته مي شود.
تبصره2:جهت بارگيري وتخليه گوساله بايدسكوي موردنيازپيش بيني شود.
تبصره3:باتوجه به عوامل جوي وشرايط اقليمي درمناطق مختلف كشور،به تشخيص كميسيون صدورپروانه استان،مي توان يه جاي سكوي علوفه (غيرمسقف)ازانبارعلوفه(مسقف) استفاده كرد.
4-فواصل:رعايت فواصل درخصوص تاسيسات پرواربندي گوساله،برطبق جدول فواصل منضم به ((نظام))الزامي است.
تبصره1:تاسيسات موجودي كه جهت صدورپروانه بهره برداري واحدهاي فوق الذكربه كارخواهدرفت،بايدبه تائيدكميسيون صدورپروانه استان رسيده باشدومبناي محاسبه ظرفيت چنين واحدهائي براساس آنچه كه درقسمتهاي ذكرشده است،مي باشد.
تبصره2:گاوداريهاي موجودي كه به علت عدم امكان رعايت فاصله مشمول دريافت پروانه بهره برداري نوسازي يابهسازي نشوند،مي توانندبرابرضوابط انتقال،پروانه تاسيس دريافت كنند.
تبصره3:تمديدپروانه بهره برداري واحدهاي گاوداري شيري بالاي هزارراس،كه قبلا"پروانه بهره برداري دريافت كرده اند، بلامانع است.


تاسيس واحد پرورش گاو شيری

ضوابط صدورپروانه تاسيس واحدهاي گاوشيري
1-ظرفيت:ظرفيت گاوداري شيري جديدالتاسيس،نبايداز20راس كمترباشدوظرفيتهاي بيشتربه شرح زير تعيين مي شود.
- واحدهاي كوچك به ظرفيت 20الي 50راس گاومادر.
- واحدهاي متوسط به ظرفيت 51الي 150راس گاومادر.
- واحدهاي بزرگ به ظرفيت 151الي 300راس گاومادر.
- واحدهاي خيلي بزرگ به ظرفيت بيش از300راس گاومادر(حداكثر500راس)
2-زمين:حداقل زمين موردنيازجهت تاسيس واحدهاي گاوداري شيري برحسب ميزاني كه درذيل نقشه هاي منضم به ((نظام)) قيدشده است،مشخص مي گردد.
زمينهاي زراعي موردنياز(خريدقطعي،واگذاري� �� �اجاره حداقل 25ساله)جهت كشت نباتات علوفه اي به ميزان يك هكتاربراي 2راس گاواصيل،يك هكتاربراي 3راس گاودورگ ويك هكتاربراي4راس گاوبومي است كه بتواندحداقل 3/1كل نيازموادغذايي دام راتامين كندبقيه نيازغذايي توسط دامداروازطريق موادغذايي متراكم تامين مي شود.
تبصره:درمناطق گيلان،مازندران،گرگان وگنبد،ميزان زمين زراعي موردنيازمي تواندتامقدار30درصدكاهش پيداكند.(به عنوان مثال 7/0هكتارجهت دوراس گاواصيل ).
3-نقشه وجايگاه:جهت نگهداري وپرورش گاوشيري نقشه هاي تيپ براي ظرفيتهاي 10-20-30-50-75-100راس براي اقليمهاي سردسير،گرمسيرومعتدل به شرح منضم به نظام طراحي،پيش بيني وترسيم شده است.مباني محاسباتي نقشه هاي تهيه شده برحسب هرراس گاومولدتعيين گرديده ومتوسط مساحت زيربناي مفيدموردنيازبراي يك راس گاومولد(مادر)،6/15مترمربع مسقف و5/19مترمربع غيرمسقف است،كه براساس تركيب گله ونيازهاي جنبي،به طورتقريب،به شرح زيرمي باشد.

مساحت موردنياز(مترمربع)
تركيب گله وتاسيسات موردنياز مسقف غيرمسقف
جايگاه گاوشيرده وخشك 5 10
تليسه پاي كل تازايش 26/1 52/2
گوساله6تا12ماهه ماده 5/0 1
گوساله 6تا12ماهه نر(نرپرواري) 5/0 1
گوساله 5/2تا6ماهه 47/0 95/0
گوساله3هفته تا5/2ماهگي 2/0 4/0
زايشگاه وگوساله داني(باكس هاي انفرادي) 72/0 --
بيمارستان 15/0 --
جايگاه گاونر 15/0 3/0
انباركنسانتره 25/1 --
هانگارعلوفه 2 --
سيلو -- 83/2
دفتراداري ومديريت 6/0 --
واحدمسكوني 1 --
محوطه عمليات دامپزشكي -- 5/0
سالن انتظار،شيردوش،محل جمع آوري وسردكردن
شيروموتورخانه 8/1 --
جمع زيربناي مفيد(مترمربع) 6/15 5/19

تبصره1:ساختمانهاي جنبي گاوداري تاظرفيت يكصدراس گاومولدمطابق معيارهاي تعيين شده تهيه وطراحي مي شودواز ظرفيت يكصدراس به بالا،به ازاي هريكصدراس ظرفيت گاواضافي،مساحت زيربناي مفيد جايگاه موردنيازبه شرح زيرقابل افزايش مي باشد.
- داروخانه وبيمارستان 15درصد
- گوساله داني وزايشگاه 50درصد
- دفتراداري ومديريت ومسكوني 30درصد
- سالن انتظار،سالن شيردوش،گاوهاي محل 50درصد
جمع آوري وسردكردن شيروموتورخانه
سايرساختمانهابايدطبق زيربناي مفيدتعيين شودوبه نسبت ظرفيت واحدگاوداري افزايش يابد.
تبصره2:باتوجه به عوامل جوي وشرايط اقليمي موجوددرمناطق مختلف كشور،بنابه تشخيص كميسيون صدورپروانه استان، مي توان به جاي سكون علوفه (غيرمسقف)ازانبارياهانگارعل وفه(مسقف)استفاده كرد.
تبصره3:درمناطق خيلي سرد،كه آخوروراهروتغذيه درزيرسقف قرارمي گيرد،مساحت زيربناي غيرمفيدنسبت به ميزان تعيين شده تا20درصدقابل افزايش است(به تعريف زيربناي مفيدوغيرمفيد رجوع شود)
4-فواصل:رعايت فواصل درخصوص تاسيسات گاوداري شيري،برطبق جدول فواصل،منضم به((نظام))الزامي است

تاسيس واحد پرواربندی بره
-ظرفيت:ظرفيت يك واحدپرواربندي بره دريك دوره پروارنبايداز100راس كمترباشدظرفيتهاي بيشتربه شرح زيرتعيين مي گردد:
-واحدهاي پرواربندي بره به ظرفيت صدالي سه هزارراس بره درهردوره،براي كليه متقاضيان واجدشرايط مجازاست.
-واحدهاي پرواربندي بره به ظرفيت بيش ازسه هزارراس بره درهردوره،براي شركتهاي تعاوني توليدوكشت وصنعتهاي واجدشرايط مي باشد.
تبصره:صدورپروانه براي تاسيس پرواربندي بره به ظرفيت بيش ازسه هزارراس بره درهردوره،منوط به تصويب نهائي كميسيون مركزي است.
2-زمين:حداقل زمين موردنيازجهت تاسيس واحدهاي پرواربندي بره برحسب ميزاني كه درذيل نقشه هاي منضم به((نظام))قيد شده است،مشخص مي شود.
زمينهاي ارائه شده جهت كشت نباتات علوفه اي،بايدازانواع زمينهاي آبي باشدوبه ميزان يك هكتار،جهت 25راس بره پروار تعيين مي شود.بقيه نيازغذائي،توسط دامداروازطريق موادغذايي متراكم تامين مي گردد.
تبصره:ميزان كل موادغذايي موردنيازمعادل 100واحدعلوفه اي به صورت متعادل وبه ازاي هرراس بره پرواري دريك دوره 100روزه مي باشد.براي حداقل دودوره پرواربندي نيازغذايي دوبرابرخواهدبود.
3-نقشه وجايگاه:جهت نگهداري بره پرواري،نقشه هاي تيپ براي ظرفيتهاي 100تا250راس براي اقليمهاي سردسير،گرمسيرو معتدل به شرح منضم طراحي، پيش بيني وترسيم شده است.مباني محاسباتي نقشه هاي تهيه شده براي هرراس بره به طورتقريب 93/0مترمربع مسقف و98/1مترمربع غيرمسقف به شرح زيرمي باشد:
غيرمسقف مسقف تركيب گله وتاسيسات
6/1 8/0 هرراس بره
-- 13/0 انباركنسانتره
38/0 -- سكوي علوفه
98/1 93/0 جمع كل(مترمربع)

تبصره1:احداث اطاق كارگر،دفتركار،محل جمع آوري كود،حمام ضد كنه،...بستگي به امكانات ونيازدامدر دارد.
تبصره2:درمناطقي كه محدوديت زمين وجودنداشته باشد،بهاربندتا4/2مترمربع قابل افزايش است.
تبصره3:باتوجه به عوامل جوي وشرايط اقليمي درمناطق مختلف كشور،بنابه تشخيص كميسيون صدورپروانه استان مي توان به جاي سكوي علوفه(غيرمسقف)ازانبارعلوفه (مسقف)استفاده كرد.
4-فواصل:رعايت فواصل درخصوص تاسيسات پرواربندي بره،برطبق جدول فواصل منضم به ((نظام))الزامي است.


تاسيس واحد پرورش گوسفند داشتی
ضوابط صدورپروانه تاسيس واحدهاي گوسفندداشتي
(روشهاي معمول توليد،پرورش گله هاي خالص نژادي،توليدقوچ اصلاح شده ،توليدبره هاي آميخته):
1-ظرفيت:ظرفيت واحدهاي جديدالتاسيس پرورش گوسفندداشتي نبايداز100راس ميش مادركمترباشدوظرفيتهاي بيشتر،به شرح زيرتعيين مي گردد.
-واحدهاي پرورش گوسفهندداشتي به ظرفيت 100الي1000راس ميش مادر،كه براي كليه متقاضيان واجدشرايط مجازمي باشد.
-واحدهاي پرورش گوسفندداشتي به ظرفيت به بيش از1000راس ميش مادر،كه براي شركتهاي تعاوني توليدوكشت وصنعتهاي واجدشرايط مجازمي باشد.
2-زمين:حداقل زمين موردنيازجهت تاسيس واحدهاي پرورش گوسفندداشتي برحسب ميزاني كه درذيل نقشه هاي منظم به ((نظام))قيدشده است،مشخص مي شود.
ظرفيت پروانه تاسيس گوسفندداشتي براساس ظرفيت پروانه چراوسايرمنابع چرائي تحت مالكيت(دست كاشت،پس چروبقاياي محصولات زراعي)تعيين مي گردد.
تبصره1:گوسفنددارائي كه درطرحهاي مرتعداري مشاركت دارند،دراخذپروانه تاسيس گوسفندداشتي ازاولويت خاص برخوردارخواهندبود.
تبصره2:متقاضيان كه داراي زمين زراعي جهت كشت علوفه هستند،ازاولويت بيشتري دراخذپروانه تاسيس برخوردارخواهندبود.
3-نقشه وجايگاه:جهت نگهداري وپرورش گوسفندداشتي،نقشه هاي تيپ براي ظرفيتهاي 100-200-300-500راس براي اقليمهاي سردسير،گرمسيرومعتدل به شرح منضم به نظام طراحي،پيش بيني وترسيم شده است.
مباني محاسباتي نقشه هاي تهيه شده برحسب يك راس ميش مادرتعيين مي شود.
متوسط مساحت نقشه هاي تهيه شده برحسب يك راس ميش داشتي 95/1مترمربع مسقف و3مترمربع غيرمسقف به شرح زير است.
غيرمسقف مسقف تركيب گله وتاسيسات
2 1 ميش مادر
-- 4/0 زايشگاه وجايگاه بره
35/0 25/0 ماده جايگزين
3/0 1/0 قوچ
-- 12/0 انباركنسانتره
35/0 -- سكوي علوفه
-- 08/0 درمانگاه
3 95/1 جمع كل(مترمربع)

تبصره1:احداث اطاق كارگر،دفتركار،حفظ ماشين آلات،محل جمع آوري كودوحمام ضد كنه كه موقعيت آنهادرنقشه مجموعه مشخص شده،بستگي به امكانات ونيازدامداردارد.
تبصره2:درواحدهاي گوسفندداري داشتي چنانچه برحسب شرايط منطقه اي واقليمي،معماري سنتي ونوع مصالح،اندازه اجزاي ساختمانهانيازبه تغييرداشته باشد،درچهارچوب نقشه هاي تيپ وضمن رعايت مساحت مفيدتعيين شده واستفاده ازمصالح محلي وبانظركارشناس ذيصلاح اموردام،قابل تغييرمي باشد.
تبصره3:مساحت زيربناي مفيددرنظرگرفته شده درجدول،براي ميش باتوجه به جثه حيوان وميانگين وزني ونژادي آن،قابل كاهش ياافزايش به ميزان 2/0مترمربع مي باشد.
تبصره4:باتوجه به عوامل جوي وشرايط اقليمي درمناطق مختلف كشور،بنابه تشخيص كميسيون صدورپروانه استان،مي توان به جاي سكوي علوفه (غيرمسقف)ازانبارعلوفه(مسقف) استفاده كرد.
4-فواصل:رعايت فواصل درخصوص پرورش گوسفندداشتي،برطبق جدول فواصل،الزامي است.

[فلفل نمك]

بيماري لامينايتيس در اسب

چه عواملي موجب بروز لامينايتيس مي گردند؟
علت واقعي لامينايتيس هنوز ناشناخته است. اما در اثر عوامل گوناگون ممکن است لامينيايتيس ايجاد گردد که رايج ترين آنها به شرح زير مي باشد:
1- مصرف بيش از حد علوفه غني از انرژي معمولا اين نوع علوفه را کربوهيدرات بالا در فصول بهار و پائيز موجود مي باشد.
2- غذا دادن به اسبان به ميزان زياد، هنگاميکه اسبان داخل اصطبل بوده و به آخور دسترسي دارند و يا زمانيکه وعده هاي غذائي بسيار حجيمي در اختيار يک اسب قرار مي گيرد.
3- چاقي، احتمال دچار شدن حيوانات را به بيماري لامينايتيس بيشتر مي کند.
4- مسموميت خون، درنتيجه ورود سمومي که به نحوي وارد خون شده و در آن جريان مي يابند. اين حالت به واسطه برخي عوامل بروز مي کند که عبارت اند از: اسهال، پريتونيت، متريت و جفت ماندگي پس از زايمان.
5- آسيب و ضربه، صدمه و يا ضربه بسيار سخت (بويژه در اسبهاي سواري) و يا تحمل وزن زياد در حاليکه يکي از اندامهاي حرکتي در اثر آسيب بي حرکت و ثابت شده است، مي تواند باعث بروز يک حمله گردد.
6- برخي از داروها به خصوص کورتيکواستروئيدها موجب افزايش انقباض سرخرگي در پا شده و در اثر آن جريان خون در آن منطقه محدود مي گردد.
7- استرسها امکان پيشرفت لامينايتيس را در اسبان افزايش مي دهند. مانند استرس ناشي از يک سفر طولاني که در اين حالت سطوح بالائي از هورمونهاي کوتيکواستروئيد آزاد مي گردد که تقريبا اثري مشابه تجويز کورتيکواستروئيدها دارد.
8- يک جيره غذائي متشکل از علوفه آبدار به ميزان زياد و يا موادي با بازده غذائي کم مي توانند موجب بروز لامينايتيس گردد.

سير حوادثي که منجر به لامينايتيس مي شود به شرح زير است:
الف- وجود غذا به مقدار بسيار زياد در داخل معده. محلول کربوهيدرات که بايد در روده کوچک هضم گردد به داخل روده بزرگ سرازير مي شود.
ب- تعادل باکتريائي در روده بزرگ به هم خورده و باکتريهائي که از محيط قندي استفاده مي کنند غالب مي گردند و باکتريهاي هضم کننده فيبر از تعدادشان کاسته مي شود. در واقع باکتري هاي دوستدار محلول کربوهيدرات از باکتريهاي هضم کننده الياف پيشي مي گيرند.
ج- مرگ و گسيختگي باکتريهاي هضم کننده الياف به سبب وضعيت اسيدي منجر به آزاد شدن آندوتوکسينها (سموم) مي گردند. همچنين محيط اسيدي قابليت نفوذ ديواره روده را افزايش داده و سموم وارد جريان خون مي گردند. بنا بر اين فشار خون و گردش خون تحت تاثير قرار گرفته و لامينايتيس را به دنبال خواهد داشت.

تغذيه و مديريت دراسبي که دچار لامينايتيس است
1- معمولا مالکين اسب بر اين باور هستند که بايد اسبان يا اسبچه هاي مبتلا را گرسنه نگهداشت. آيا شما يه يک شخص بيمار گرسنگي مي دهيد. ارائه يک رژيم غذائي حاوي الياف سلولزي که مواد معدني و ويتامينها مکمل اين رژيم غذائي مي باشند به منظور فعال نگهداشتن متابوليسم و سوخت و ساز درون سلولي اسب يا اسبچه حياتي مي باشد.
2- عوامل ايجاد کننده بيماري را از بين ببريد.
3- حيوان را گرسنه نگه نداريد زيرا احتمال بروز سندرم هيپر ليپميا وجود دارد. اين امر زماني کاملا تحقق مي يابد که سطوح بالائي از چربي به منظور پاسخگوئي به پديده گرسنگي به داخل خون آزاد مي شوند.
4- از آنجا که مبتلايان به لنگش دچار کمبود کلسيم مي باشند. استفاده از يونجه يا کاه يونجه خرد شده مفيد است که مي تواند جوابگوي نياز کلسيم بدن باشد. جيره پيشنهادي اسبان مبتلا شامل يونجه خرد شده همراه با مکملهاي معدني و ويتامينها به اضافه علوفه خشک و آب است.

به حداقل رساندن احتمال خطر لامينايتيس
1- پيشگيري از بيماري به مراتب بهتر از درمان بيماري مي باشد.
2- اسب را حتي الامکان در برابر عوامل ايجاد کننده لامينايتيس قرار ندهيد.
3- هرگز اجازه ندهيد که اسب يا اسبچه شما بيش از اندازه چاق شود.
4- اطمينان حاصل کنيد که نعلبند شما عمل غيار کردن و تراشيدن سم را به دقت و منظم انجام مي دهد.
5- چراندن گله را به خصوص در فصل بهار محدود نمائيد. آگاه باشيد که غالبا علوفه آبدار در فصل پائيز نيز وجود خواهد داشت.
6- چنانچه در کنترل چرا و چريدن گله در يک محدوده خاص ناتوان مانديد از پوزه بند براي مدت زمان کوتاه استفاده نمائيد. يک پوزه بند شامل يک دريچه مشبک در قسمت تحتاني است که اجازه نوشيدن و جويدن را به اسبچه مي دهد.
7- در صورتي که اسبچه در داخل طويله بسته شده است و يا در چراگاهي خالي از علوفه به سر مي برد، مقداري علوفه خشک يا کاه برايش فراهم نمائيد.
8- جيره غذائي حاوي فيبر فراوان و کربوهيدرات کم به حيوان بخورانيد. چنانچه به حيوانات خود پائين تر از مقادير استاندارد و توصيه شده غذا مي خورانيد،به منظور تهيه يک جيره غذائي متعادل استفاده از مکملهاي معدني و ويتامينها را در نظر بگيريد.

تشخيص لامينايتيس
1- اسب وزن بدنش را از سمتي به سمت ديگر منتقل مي کند.
2- سخت راه رفتن
3- سمها به هنگام لمس کردن گرم به نظر مي رسند.
4- ضربانهاي قوي نبض در سرخرگ انگشتي اطراف بخلق.
5- اسب به سمت عقب رفته (پاها جلوتر از حد معمول) تا فشار ناشي از وزن، کمتر به پاها وارد آيد.

توصيه هائي سودمند به منظور جلوگيري از لامينايتيس
1- مقادير زيادي از علوفه خشبي و داراي فيبر بالا به حيوان بخورانيد.
2- تغييرات جيره کنسانتره را به تدريج و به آرامي و در يک دوره دو هفته اي انجام دهيد.
3- کنسانتره ها را کوچک نگاه داشته و با غلظتهاي مناسب با توجه به وزن و شرايط حيوان در جيره غذائي وارد کنيد و چنانچه به غذاي بيشتري نياز باشد يک وعده غذائي ديگر بدان بيفزائيد.
4- مراقب وزن اسب خود باشيد و جيره غذائي اسبان چاق را کنترل نمائيد.
5- يک جيره غذائي حاوي مقادير زيادي روغن و مخلوطي از الياف (فيبر) درشت و يا يک جيره غذائي حاوي مقادير زيادي مکعبهاي اليافي را به حيوان بدهيد.

توصيه هاي لازم جهت اداره نمودن اسبهاي مبتلا به لامينايتيس
1- در جيره غذائي حيوان علوفه هائي با ارزش غذائي پائين اضافه کنيد مانند کاه و يولاف (جو دو سر)
2- ميزان علوفه خشک و پر حجم را کم کرده و آنرا با کاه مخلوط کنيد. (رقيق کردن)
3- اسبان را از ميدانهاي شني براي مدتي خارج کنيد. (اگرچه اين عمل به راحتي قابل انجام نباشد)
4- از حصارها و نرده هاي الکتريکي به منظور محدود نمودن دسترسي به علوفه استفاده نمائيد.
5- علفها و چمنها را کوتاه نگه داريد .
6- ميزان کار و فعاليت را پيش از افزايش جيره غذائي زياد کنيد.
7- از روغن بعنوان يک منبع انرژي استفاده نمائيد. مانند روغن سويا و يا روغن سبزيجات خالص.
8- به تناوب و به مقدار کم به حيوان غذا دهيد تا منجر به پر شدن بيش از حد معده حيوان نگردد.
9- به منظور کار کشيدن از حيوان اقدام به غذادهي ننمائيد.
10- بجمع مواد قندي (Fructan) را در نظر داشته باشيد.
11- حيوانات را به چراگاه هاي سرد و يخ زده (پادوک) نبريد.
12- در صورتي که مي بايد اسبان را به چراگاه هاي لخت و کم علوفه ببريد، هوا را در نظر گرفته و از پوزه بند استفاده نمائيد تا استرس کمتري به حيوان وارد شود.

تغذيه اسبان مبتلا به لامينايتيس
زماني که اسب يا اسبچه شما به لامينايتيس مبتلا باش بهتر است که کارهاي زير را انجام دهيد:
1- حداقل يک درصد وزن بدن حيوان به او علوفه خشبي و با فيبر بالا بدهيد. (علف خشک يا کاه يولاف) اين ميزان علوفه را در وعده هاي غذائي متناوب تقسيم نمائيد.
2- جيره هاي غذائي کم حجم را به صورت متناوب و مکرر به حيوان بخورانيد.
3- مکملهاي مناسب را به منظور تامين تمامي ويتامينها و مواد معدني مورد نياز بدن حيوان به او بخورانيد.

در حالي که اسب شما بهبود مي يابد نکات زير را به منظور کاهش خطر حمله اي ديگر در نظر بگيريد:
1- در جيره غذائي حيوان حجم غلات را به کمترين حد ممکن برسانيد.
2- از منابع انرژي که کند آزاد مي شوند استفاده نمائيد. (از قبيل فيبر و روغن)
3- افزايش وزن را کنترل نموده و شرايط بدني حيوان را تا حدود سه سالگي مورد بررسي و کنترل قرار دهيد.

[فلفل نمك]

بيماري مشمشه(Glanders)
مشمشه يكي از بيماريهاي باكتريائي مسري خطرناك است كه اغلب سبب ابتلاء تك سميها ميگردد؛ بيماري بشدت كشنده بوده و از اهميت بالائي در جمعيتهاي اسب برخوردار است .اين بيماري از جمله بيماريهاي مهم مشترك بين انسان و دام ميباشد.
...
عامل بيماري :
عا مل بيماري باكتري گرم منفي غير متحرك فاقد كپسول و غير هاگزا بنام پزودومناس مالئي ( Pseudomonas mallei ) است كه بعضاً در مراجع جديد به نام بورخولدريا مالئي ( Burkholderia mallei ) نيز ناميده شده است .
...
اپيدميولوژي :
پزودومناس مالئي يك انگل اجباري بوده كه بسهولت توسط نور ؛ حرارت و ضد عفوني كننده هاي معمولي از بين ميرود و بنظر نميرسد در يك محيط آلوده بيش از شش هفته باقي بماند . اسبها ؛ قاطرها و الاغها از گونه هاي معمول در گير ميباشند . بيماري در اسب بيشتر بسمت شكل مزمن پيشرفت مينمايد در صورتيكه قاطرها و الاغها بيشتر بشكل حاد بيماري مبتلا ميشوند . حيواناتي كه از تغذيه بدي برخوردارند ويا در محيط نامطلوب نگهداري مي شوند از حساسيت بيشتري برخوردارند . انسان نيز در زمره جانداران حساس به اين عامل عفوني است كه ممکن است بيماري منجر به مرگ شود . حيوانات آلوده و يا حامليني كه در ظاهر سالم بوده واز بيماري جان سالم بدر برده اند عمده ترين منابع عفونت بشمار مي آيند . نحوه انتشار آلودگي بدان صورت است كه آسيبها وضايعات ريوي (آبسه مانند ) پاره شده و عامل بيماري بدرون برونشيولها راه يافته وباعث عفوني شدن مجاري تنفسي فوقاني ميگردد كه در نتيجه سبب دفع ارگانيسم از بيني ودهان خواهد شد . انتشار بيماري اغلب از طريق بلع مواد غذائي آلوده با منشا ذكر شده اتفاق مي افتد كه در اين زمينه آبشخورهاي مشترك ( آلوده ) نقش بسزائي خواهند داشت . تماس مستقيم پوست با پوست آلوده و وسايل تيمار ( مانند غشو ) اگر چه مي تواند خطر آفرين باشد ليكن بندرت ايجاد بيماري پيشرونده مينمايد . همچنين انتشار بيماري از طريق استنشاقي نيز ميتواند اتفاق بيافتد اما اين شكل آلودگي احتمالاً تحت شرايط طبيعي نادر مي باشد .
مشمشه هم اكنون از كشورهائي همانند آمريكاي شمالي ريشه كن شده است اما مناطقي از جهان منجمله آسياي صغير ؛ آسيا و آفريقا همچنان آلوده مي باشند .
از آنجا كه اخيراً پرورش و نگهداري اسب بويژه بصورت متراكم در حال رشد مي باشد و جابجائي دامها در اين شرايط بيش از گذشته و به مقاصد مختلف صورت مي پذيرد ؛ بروز و شيوع بيماري مشمشه در اين جمعيتها دور از انتظار نمي باشد . در تحت چنين شرايطي ميزان مرگ ومير بسيار بالا خواهد رفت و در تعداد كمي از حيوانات كه بظاهر بهبود مي يابند ( حاملين ) بيماري ابقاء مي يابد . بندرت ممكن است حيوانات بطور كامل بهبود يابند . گوشتخواراني همانند شير ممكن است با خوردن گوشت آلوده به بيماري مبتلا شوند . همچنين آلودگي در گوسفند و بز نيز ديده شده است .
بيماري در انسان انفرادي و در اثر با تماس اسبان ، الاغ و يا قاطر آلوده بروز ميکند ، راه ورود ميکروب از طريق پوست و مخاط بيني وچشم ميباشد ، همچنين مواردي از عفونت در اثر استنشاق مواد آلوده در کارکنان آزمايشگاه ها گزارش شده است. .
بطور كلي اسبدارها كه در ارتباط مستقيم و تنگاتنگ با اسبها مي باشند و بويژه دامپزشكاني كه بدون دقت عمل لازمه اقدام به كالبد گشائي حيوانات آلوده مينمايند در معرض خطر قرار دارند .
...
پاتوژنز :
هجوم و حمله جرم اغلب از طريق ديواره روده اتفاق افتاده و در نتيجه آن يا بصورت سپتي سمي ( شكل حاد بيماري ) و يا بصورت باكتريمي ( شكل مزمن بيماري ) اتفاق مي افتد . عامل بيماري همواره در ريه موضعي شده اما پوست ومخاط بيني نيز در زمره مواضع معمول قرار دارند . ساير احشاء نيز ممكن است محل تشكيل ندولهاي تيپيك گردند . علائمي كه در مرحله پاياني بيماري ديده ميشود ؛ عمدتاً مربوط به برونكو پنومونيا يا پنوموني بوده ومرگ در موارد تيپيك بيماري بسبب آنوكسي آنوكسيا پيش مي آيد . به علت پاره شدن ندولهاي ريوي در برنشها و حمل مواد عفوني به طرف بالا ، به طور متداول مجاري تنفسي فوقاني محل جراحات اصلي ميباشد . ندولهاي مشمشه ممکن است در اعضاي ديگر و به ويژه در کبد و طحال نيز يافت شوند . ندولها در زير پوست منجر به عفونت موضعي پوست ميگردند .
...
يافته هاي با ليني :
در شكل حاد بيماري : تب بالا ؛ سرفه ؛اسهال و کاهش سريع وزن بدن، ريزش بيني همراه با انتشار سريع زخمهائي روي مخاط بيني و همچنين ندولهائي بر روي پوست قسمت تحتاني دستها و يا شكم بروز مي نمايد . مرگ در اثر سپتي سمي ظرف چند روز اتفاق مي افتد .
در شكل مزمن بيماري : در اين حالت از بيماري علائم بستگي به محلهائي قابل پيش بيني كه ضايعات در آنها شكل گرفته اند خواهد داشت . هنگاميكه موضعي شدن اصلي در ريه اتفاق بيافتد سرفه مزمن ؛ تنفس دردناك و خونريزيهاي مكرر از بيني اتفاق خواهد افتاد . اشكال مزمن پوستي و بيني معمولاً با هم اتفاق مي افتند . ضايعات مربوط به بيني بر روي قسمتهاي تحتاني ديواره مياني و قسمت غضروفي مياني ؛ شكل ميگيرند . ضايعات ذكر شده در ابتدا بصورت ندولهائي باقطر 1 سانتيمتر بوده كه بتدريج زخمي شده و ممكن است بيكديگر متصل شوند . در مراحل اوليه ترشحات بيني بصورت سروزي بوده كه ممكن است يك طرفي باشد وبعداً بصورت چركي و نهايتاً بصورت خون آلود تظاهر يابد كه بطور معمول اين وضعيت بيني ؛ توام با بزرگ شدن غدد لنفاوي زير فكي خواهد بود . گاهي اوقات زخمهاي حنجره و ناي وجود دارد . شكل پوستي بيماري (سراجه) با ظهور ندولهاي زير جلدي ( بقطر 2-1 سانتيمتر) كه سريعاً زخمي شده و واجد ترشحات چركي برنگ عسل تيره ( قهوه اي ) خواهد شد تشخيص داده ميشود . در بعضي موارد ضايعات ؛ عمقي تر بوده و ترشح از طريق فيستولهاي ايجاد شده خارج مي شود . عروق لنفي بصورت فيبروزي ؛ قطور و شعاعي ؛ از ضايعات خارج شده و با همديگر ارتباط مي يابند عروق لنفاوي ضخيم و سخت ميگردند . غدد لنفاوي ناحيه مبتلا ممکن است آلوده و چرکي گردد و به خارج سر باز کند . . محلي كه ميتوان براي ضايعات پوستي پيش بيني كرد قسمت مياني مفصل خرگوشي است اما اين گونه ضايعات در هر قسمت از بدن ميتواند ايجاد شود .
حيوانات در گير با فرم مزمن بيماري معمولاً تا چندين ماه بيمار بوده و مكرراً بهبودي رانشان ميدهند اما عاقبت يااز پادر آمده ويا با يك بهبود ظاهري بعنوان موارد مخفي باقي مي مانند .
...
يافته هاي كالبد گشائي :
اگرچه هر گونه كالبد گشائي لاشه دام مبتلا به مشمشه بواسطه خطرات احتمالي ممنوع ميباشد ليكن علا ئم بيماري در كالبد گشائي بقرارزير ميباشد :
در شكل حاد بيماري خونريزيهاي پتشي متعددي در تمام اندام مشاهده مي گردد كه توام با برونكو پنوموني نزله اي شديد و بزرگي عقده هاي لنفاوي برونشيال مي باشد .
در شكل مزمن بطور معمول ضايعات در ريه ها بشكل ندولهاي ارزني همانند آنچه در سل ارزني ديده ميشود در تمامي بافت ريه پخش و پراكنده مي باشند . ضايعات و زخمها روي مجاري تنفسي فوقاني خصوصاً مخاط بيني وجود داشته و باوسعت كمتري در مخاط لارنكس ؛ ناي و برونشيها ديده مي شود .
ممكن است ندولها و زخمها در پوست ودر زير پوست ( بصورت نسبتاً وسيعي ) وجود داشته باشد .
عقده هاي لنفاوي كه مسئول زه كشي محل در گير هستند معمولاً حاوي كانونهاي چركي و عروق لنفي داراي ضايعات مشابه هستند . كانونهاي نكروتيك هم چنين ممكن است در ديگر اعضاء داخلي نيز وجود داشته باشند . پزودو مناس مالئي و گاهي اوقات اكتينو مايسس پيوژنز ؛ از بافتهاي آلوده جدا شده اند .
....
تشخيص :
قطعي ترين راه تشخيص هر بيماري جدا سازي عامل بيماري ميباشد . در شكل حاد بيماري مشمشه جداسازي پزودو مناس مالئي از بافتهاي آلوده چندان مشكل نمي باشد . اين باكتري از رشد نسبتاً آهسته و خوبي بر روي اكثر محيطهاي كشت آزمايشگاهي بر خور دار است كه ميتوان سرعت رشد آن را با افزودن گليسرول و خون دفيبرينه اسب به محيط افزايش داد . در صورت استفاده از محيط كشت بلاد آگار بعد از دو روز كلني هائي بشكل مدور ؛ كوچك و برنگ قهوه اي خاكستري ايجاد خواهد شد . پزودومناس مالئي ؛ باكتري گرم منفي ؛ فاقد حركت و از نظر فعاليتهاي بيو شيميائي بسيار ضعيف ميباشد كه همين ويژگيها آن را از پزودومناس پزودومالئي عامل مليوئيدوز تفريق مينمايد . جداسازي جرم از مواردي كه درگير شكلهاي مزمن و مخفي مشمشه ميباشند بسادگي ميسر نبوده و در چنين حالاتي ميبايست از تستهائي همانند تستهاي آلرژيك بمنظور تشخيص بهره جست .
مهمترين و اصلي ترين روش تشخيص بيماري ؛ تست آلرژيك ؛ با تزريق بين جلدي در پلك پائين با مايه مالئين ميباشد . تست ذكر شده از حساسيت و ويژگي نسبتاً بالائي برخوردار است . مايه مالئين مورد استفاده ؛ از پادگني كه از كشت باكتري مشمشه در محيط بويون گليسرينه بدست مي آيد اخذ مي گردد كه تزريق درحيوان سالم بي ضرر بوده ولي در حيوانات آلوده ( راكتور ) سبب تورم و ترشح چرك از گوشه چشم ميگردد .
مقدار مصرف آن 1/0 ميلي ليتر بوده كه از محلول رقيق شده آن با آب فنيكه پنج در هزار كه در اين حالت بنام مالئين فنيكه گفته ميشود استفاده ميگردد .
بمنظور انجام تست بعد از مقيد كردن تك سمي بطريق لواشه زدن لب بالا و يا گوش با يك دست پلك پائين را در بين انگشتان شصت و سبابه ثابت نموده و مشابه تزريق بين جلدي توبركولين تزريق انجام خواهد گرفت .
توجه : بايد توصيه گردد متعاقب تزريق مالئين از هر گونه تمرينهاي آموزشي استرس زا جداً خودداري گردد .
زمان قرائت 48 ساعت پس از تزريق ميباشد هرچند در مواردي ممكن است واكنش مثبت حتي در كمتر از 48 ساعت مشاهده گردد .
تست و قرائت بايد در روز و و در مجاور نور كافي و هواي روشن انجام گيرد و زمان قرائت از 48 ساعت تجاوز ننمايد .
تست به جز در مواقع اضطراري در فضاي سرپوشيده انجام گرفته و دام تا زمان قرائت تحت آن شرايط نگهداري گردد .
...
كنترل :
متاسفانه اين بيماري واكسن و روش پيشگيري از طريق ايمن سازي ندارد و اهم روشهاي كنترل بيماري عبارتند از :
رعايت شرايط قرنطينه اي كامل و پيشگيري از هر گونه تردد دام . منظور از دام ؛ دامي است كه وضعيت آن از نظر سلامتي دقيقاً مشخص نمي باشد . شايان ذكر است كه هم اكنون تمامي اسبهائي كه توسط كارشناسان سازمان دامپزشكي كشور مورد تست مالئين قرار گرفته اند واجد برگه گواهي سلامت مدت دار مي باشند كه در آن وضعيت سلامتي دام كاملاً مشخص شده است .
انجام تست مالئين بصورت مداوم بفاصله هر 3 هفته تا هنگامي كه جمعيت مورد نظر در 3 تست متوالي هيچگونه موردي از راكسيون مثبت ويا مشكوك نداشته باشد .
جداسازي و اعدام هرچه سريعتر دامهاي رآكتور كه بدين منظوراقدامات بهداشتي زير بايد متعاقب تشخيص دام رآكتور انجام گيرد :
1-وسايل انفرادي و تيمار دام مبتلا بطوركلي سوزانده و معدوم شود .
2-جايگاه اسب با مواد ضد عفوني كننده ( مناسبترين ضد عفوني كننده سود سوز آور مي باشد ) پس از سوزاندن و دفن بهداشتي فضولات و كود ؛ گند زدائي شده و حد اقل بمدت 6 هفته مورد استفاده قرار نگيرد .
3-معدوم نمودن اسب آلوده با توجه به خطرات احتمالي ؛ به گونه اي انجام پذيرد كه تماس با دام به حداقل ممكن برسد .
4-محل دفن لاشه بايستي قبل از معدوم نمودن دام آلوده آماده شده باشد ؛ اين محل بايد بدوراز كانال آب ؛ چشمه ؛ قنات وساير مسيرهاي عمومي باشد .
5-محدود کردن نقل و انتقال اسبان.

[فلفل نمك]

مشکلات ناف درگوساله هاي تازه متولد شده

درمان عفونتها، وقت گير و داروهاي مورد نياز هزينه بر مي باشند ،از اين رو پيشگيري از مشكلات ناف در مورد گوساله هاي تازه متولد شده مورد توجه بسياري واقع شده است. در يك مطالعه دانشگاهي در مورد ضدعفوني كردن ناف، گوساله هايي كه ناف آنها ضد عفوني نشده بود، ميزان مرگ و مير 18 درصدي داشتند و در مقابل گوساله هايي كه ناف آنهاضدعفوني شده بود در حدود 7 درصد مرگ و مير نشان دادند. ( در مقايسات انجام شده توسط دانشگاه كرونل گوساله هايي كه عفونت ناف آنها درمان نشده بود در 3 ماهگي 15/5 پوند وزن كمتري نسبت به گوساله هايي كه با اِِين مشکل مواجه نبودند، داشتند. حالا سئوال اينجاست كه حالات طبيعي و غير طبيعي چيست و چطور مي توان از مشكلات پيشگيري كرد؟

حالات طبيعي براي گوساله هاي تازه متولد شده و گوساله هاي خيلي جوان چيست؟
بند ناف گوساله يك طناب نجات قبل از تولد است.که از محل ناف خارج مي شود. خون از اين طريق از جفت به جنين مي رسد. ادرار نيز براي دفع شدن از مثانه به جفت منتقل مي شود.بطور طبيعي در زمان تولد، وقتي بند ناف قطع مي شود، قسمتهاي دروني بند ناف. ،( 2 سرخرگ نافي، سياهرگ نافي و لوله منتهي به مثانه ( يوراكوس) )به شكم فرو مي روند.قسمتهاي مذکور درون شكم بهتر از محيط بيرون محافظت مي شوند. درفاصله زماني، چند روز بعد از تولد سرخرگها، سياهرگ و يوراكوس چروكيده خواهند شد. در يك گوساله طبيعي، رگ خوني در فاصله دو هفته بصورت يك نخ در خواهد آمد. يوراكوس هم بصورت يك ليگامنت چروكيده مي شود. سوراخي كه اين ضمائم از طريق آن به ديواره شكمبه راه مي يابند ناف ناميده مي شود. که طي 2 ماه اول زندگي، بتدريج بسته خواهد شد.
قطع شدن بند ناف( آنچه ما بطور طبيعي خارج از بدن گوساله مي بينيم) در زمان تولد انجام مي شود.ناف بايد ضرورتاً يك سوراخ خالي باشد. 2 تا 6 اينچ از بند ناف معمولاً از شكم گوساله آويزان است. چنانچه اين بند طي 7 الي 10 روز ، دچار عفونت نشده و مكرراً توسط گوساله هاي ديگر مكيده نشود، خشك مي گردد. به همين دليل، ناف به مدت طولاني باز نمانده وکم کم مسدود مي شود.

حالات غير طبيعي براي گوساله ها ي تازه متولد شده و گوساله هاي خيلي جوان چيست؟
يكي از اين حالات نقص در فرو رفتن بند ناف بطور كامل يا جزئي مي باشد. يعني يک يا هردو سرخرگ و سياهرگ يا لوله ادرار به داخل شكم فرو نمي روند. اين به اين معني نيست كه آنها در داخل حفره بدني شروع به چروكيدن نمي كنند بلكه به اين معني است كه نسبت به حالت طبيعي بيشتر در معرض صدمات فيزيكي و عفونت قرار مي گيرند.به دنبال عفونت غالباً مايعي توليد مي شود كه ممكن است فرآيند چروكيدن را به تأخير بياندازد.
در اين حالت ممكن است كه بند ناف بسيار بلند يا بسيار كوتاه باشد. بند ناف بسيار بلند براي قطع كردن مناسب است. زماني كه بند ناف در محل ناف در شكم و بدون هيچ بخش خارجي قطع شود. ، گوساله بيشتر در معرض پاتوژنها قرار مي گيرد.
در حالتهاي محدودي ، لوله منتج از مثانه (يوراكوس) ممكن است بطور كامل بسته نشود. بنابراين ادارار از بند ناف چکيده و آنرا مرطوب و آماده عفونت مي كند.
سوراخ ديواره شكمبه (ناف)، ممكن است بطور كامل بسته نشده و حالتي به نام، فتق را به وجود آورد.. قصور در بسته نشدن كامل اين قسمت ممكن است ارثي باشد. بعلاوه، عفونتهاي محوطه ناف اغلب با نقص در بسته شدن صحيح سوراخ ناف همراه مي شود.

پيشگيري از عفونتها:
محوطه تميز زايش به پاتوژنهاي كمتري اجازه مي دهد تا در معرض ناف و بند ناف قرار گيرند. درمان فوري محوطه ناف و بند ناف با محلول تنتوريد %7 که اغلب محلول ضدعفوني ناف ناميده مي شود، در پيشگيري از عفونت مهم مي باشد.
محلول ضد عفوني ميبايستي به اندازه كافي براي بند ناف ( قسمتي كه آويزان شده ) و محوطه ناف( سوراخ ديواره شكم كه بند ناف از طريق آن از بدن خارج مي شود) بكار گرفته شود.اين محلول ، يك محلول الكلي است و بوي آنرا مي دهد. اين مايع حاوي يد بوده و رنگ همه چيز را قهوه اي مي كند. در موارد اضطراري ، ماليدن الكل ممكن است تا خريد مايع ضدعفوني متداول، جهت ضدعفوني استفاده شود.



مايع ضدعفوني پستان حاوي غلظت بسيار پاييني از يد مي باشد. و حاوي موادي است كه از خشك شدن مورد نظرممانعت مي نمايد بنابراين در اين زمينه به کار برده مي شود.

مرحله ضدعفوني منجر به پيشگيري از عفونتها از 3 طريق مي شود:
1)كثافات و پاتوژنها را مي‌شويد.
2) مايع الكلي يددار ميكروبها را مي كشد.
3)پايه الكلي به خشك كردن بند ناف جهت پيشگيري از صدمه زدن پاتوژنهاي راه يافته به بدن گوساله از طريق ناف كمك مي كند.

تشخيص و درمان فوري عفونت:
در يك مطالعه 410 گوساله در 18 مزرعه، را بطور هفتگي مورد آزمايش قراردادند. آنها هر يك از گوساله ها را بمدت 8 هفته به ميزان يكبار در هفته مورد بررسي قرار دادند. طي اين بررسي نافهاي دردناك و يا ضخامت ديواره شكم را مشاهده کردند. در نتيجه 57 گوساله مبتلا تشخيص داده شد. (14 درصد) . در اين مطالعه ميزان مسئوليت پذيري صاحب گاوداري براي تشخيص و درمان گوساله هاي بيمار اندازه گيري گرديد.
از ميان 57 گوساله مبتلا، گاوداران تنها 7 مورد را تشخيص داده و درمان كردند.

88 درصد از عفونتهاي ناف توسط صاحبان گوساله ها نه تشخيص داده و نه درمان شده است.
مبارزه ما همواره بر مبناي. تشخيص به موقع عفونت و پيشگيري از ايجاد شكل دمل مي باشد. در درمان نيزرعايت دز مناسب و دوره کامل درمان براي داروي تجويز شده از اهميت بسياري برخوردار است.

[فلفل نمك]

بي شاخ کردن گوساله ها

• هرچه زودتر بهتر . هفته سوم تا چهار زمان خوبي است .
• هر چه مهار تر بهتر . بي حسي موضعي را مورد توجه قرار دهيد .
• هرچه استرس كمتر بهتر ، در زمان بي شاخ كردن از هر گونه استرس ديگر اجتناب كنيد .
طي سال گذشته نويسنده مشاهدات مربوط به بي شاخ كردن كه ممكن است به اين كار با كمترين فشار و كمترين استرس به گوساله كمك را جمع آوري كرده است .
هر چه زودتر بهتر
بسياري از پرورش دهندگان گوساله هاي شيري گوساله ها را بين هفته هاي 6 تا 10 بي شاخ مي كنند. در مقابل ، هستند افراد محدودي كه اين كار را در سنين 3 تا 4 هفتگي انجام مي دهند . هفته سوم سني است كه گوساله سن آسيب پذيري را پشت سر گذاشته است . در اين سن گوساله در حال انتقال از مرحله ايمني غير فعال كه از طريق كلستروم دريافت كرده به مرحله كسب ايمني از طريق آنتي بادهاي حفاظتي خود است . و هفته 4 براي حداقل صد مه به بافت جهت جلوگيري از رشد شاخ مناسب است . در اين سن مقدار بافتي كه در زمان بي شاخ كردن برداشته مي شود به جوانه شاخ محدود مي گردد . يك وسيله كوچك شاخ كش براي تمام اين كارها كافي است . و همچنين اگر از خمير سوزآور( خمير شاخ سوز ) استفاده شود ، در اين سن ، محدوده كوچكي از بافت براي از بين بردن مؤثر منطقه رشد كافي است . هويه يا داغ كن در اين سن تنها در منطقه محدودي از بافت داغ شده مي تواند عمل كند و مؤثر باشد . بي شاخ كردن هرچه زودتر انجام شود ،‌چه در زمان از بين بردن شاخ و چه بعد از آن استرس كمتري در گوساله ايجاد مي كند . همچنين كار كردن با يك گوساله 100 تا 120 پوندي ( معادل 45 تا 54 كيلويي ) نسبت به تليسه 200 تا 300 پوندي ( معادل 90 تا 136 كيلويي ) بسيار راحتتر است و در نرده هاي حفاظ كمتر ايجاد مشكل مي كند .

هرچه مهارتر بهتر
بهترين نوع مهار ، مهاري است كه از كوچكترين آسيب به گوساله يا حفاظ جلوگيري كند. افسار يكي از انواع خوب مهار است كه سودمندي آن بخاطر زمان صرف شده براي بستن گوساله محدود مي شود . گرچه ، در موارد محدودي گوساله با دو افسار هم بسته مي شود .
با استفاده از وسايل مهار پوزه، با جلوگيري از برگشت به اطراف ،‌ وقتي كه بصورت محكم به يك قسمت ثابت بسته شده باشد در انجام كارهاي كوتاه كردن شاخ عالي خواهد بود .
در صورت امكان ، با استفاده از هر دو وسيله سربند و افسار ، گوساله را در يك محل نگه داريد و سرش را به يك طرف و بعد طرف ديگر نگه داريد .
اگر از يك بي حس كننده موضعي (مثل ليدوكائين ) براي بي حسي منطقه جوانه شاخ (‌عصب كورنال)‌ قبل از ، از بين بردن شاخ استفاده شود نياز زيادي به مهار فيزيكي نيست . اگر گوساله هاي زيادي در يك زمان بي شاخ مي شوند ، پيشنهاد اين است كه به ترتيب، به حدود 5 گوساله داروي بي حسي موضعي تزريق شود ، بعد به همان ترتيب كه دارو تزريق شده گوساله ها بي شاخ شوند و بعد گوساله بعدي بي شاخ شود . اين سيستم عقب و جلو ، فرصت كافي مي دهد كه بي حسي بقدري باشد كه در زمان بي شاخ كردن گوساله آرام باشد .

هرچه استرس كمتر بهتر
متأسفانه ، گاهي اوقات ، بي شاخ كردن زماني اتفاق مي افتد كه گوساله به اندازه كافي راحت نيست. براي مثال ، وقتي حيوانات از جايگاههاي انفرادي به جايگاههاي دسته جمعي فرستاده مي شوند . افزودن يك استرس بيشتر به چيزي كه گوساله ها الان در آن قرار دارند يك مديريت خوب نيست .
مديريتي خوب است كه در آن قبل و براي 1 هفته بعد از بي شاخ كردن از هر گونه تغييري در وضعيت هميشگي گوساله اجتناب شود .
اگر بيشتر راجع به اثرات استرس روي كارآئي ايمني گوساله ها بدانيم ، به اهميت تأخير در اتفاقات استرس زا پي مي بريم . حتي 7 تا 10 روز بعد از يك مورد استرس ( بي شاخ كردن ، تغيير در خوراك ، تغيير در جايگاه ، حمل و نقل و واكسيناسيون ) مي توان كاهش سطوح دفاع ايمني گوساله را مشاهده كرد . بنابراين گوساله بويژه در مورد بيماريهاي تنفسي در اين دوره بسيار آسيب پذير است.

[فلفل نمك]

پيشگيري و كنترل ورم پستان در تليسه ها


• ورم پستان در تليسه ها يك مشكل اصلي است كه باعث خسارات اقتصادي وسيعي در بسياري از مزارع شيري مي شود .
• وقتي اصلاح مديريت مزرعه نتواند منجر به كاهش معني داري در وضعيت سلامت پستان تليسه شود ، بكار گرفتن يك پماد آنتي بيوتيك مخصوص گاو خشك با طيف وسيع مي تواند در كاهش تعداد موارد ورم پستان باليني در اولين دوره شيردهي گاوها مؤثر باشد .
ورم پستان هنوز يكي از بيماريهاي مخرب غالب در مزارع شيري است. اين بيماري حتي در مزارعي كه ورم پستان در آنها كم است نيز منجر به خسارات اقتصادي بزرگي مي شود.
مشخص است كه تليسه ها حتي قبل از زايش هم مي توانند بوسيله عفونتهاي پستان تحت تأثير قرار گيرند . حدود %60 كل تليسه ها در زمان زايش يك عفونت داخلي پستاني دارند. % 16 از اين تليسه ها در طول اولين دوره شيردهي از ورم پستان باليني رنج مي برند و % 3اين ورم پستانها در 14 روز بعد از زايش اتفاق خواهند افتاد. اين مسئله منجر به كاهش توليد شير در اولين دوره شيردهي مي شود و از همين طريق منجر به خسارات اقتصادي وسيعي مي گردد.


راههـاي ايجـاد عفونت
..كشاورزان مكررا" مي پرسند :
چطور تليسه هايي كه هرگز در تماس با ماشين شيردوشي نبوده اند درگيرعفونت پستان مي شوند ؟

دلائل مختلفي براي اين مسئله وجود دارد :
• باكتريهاي موجود در پوست پستان
• باكتريهاي موجود در محيط اطراف تليسه
• باكتريهايي كه با مگس منتقل مي شوند
• مكيدن پستان توسط گوساله هايي كه عادت به مكيدن دارند
باكتريهايي كه در گاوهاي شيري مسن تر يافت مي شوند مي توانند در تليسه ها هم يافت شوند ، ولي آن دسته اي كه بيشتر از تليسه هاي دچار ورم پستان جدا شده اند عبارتند از : اي كولاي E.coli، استافيلوكوكها ( استافيلوكوكوس اورنوس و استافيلو كوكي كواگولاس منـفي(CNS))
و استرپتوكوكها.

[فلفل نمك]

تاريخچه گاو

اهلي کردن گاو و استفاده از شير آن براي غذاي انسان در منطقه اي از اسيا و يا آفريقاي شمالي بين 6000 تا 8000 سال قبل از ميلاد مسيح آغاز گشته است . قبل از اينکه گاو اهلي شود ، احتمالاً انسان اوليه آن را شکار مي کرده است. طي سالها گاو به عنوان حيوان بارکش، منبع غذا، وسيله عبادت، منبع قرباني و موضوع تاريخ اساطير مورد استفاده قرار گرفته است. عقيده بر اين است که قديمي ترين کتيبه هاي يافت شده به حدود 6000 سال قبل از ميلاد يعني دوران سومريان مربوط مي شود و گاوداري در اين زمان توسعه زيادي داشته است. کتيبه هاي موزائيکي که در زير زمين يکي از قديمي ترين ساختمانهاي منطقه رود فرات پيدا شده ، دوشيدن شير گاو را از پشت، گذرانيدن شير از يک صافي به يک سطل و دو نفر که کت نيم تنه پشمي پوشيده اند را نشان مي دهد که معتقدند پادشاهان و کشيشها بوده اند . تاريخ کتيبه حداقل به 3100 سال قبل از ميلاد بر مي گردد. مردم هند از 2000 سال قبل از ميلاد گاو را نگهداري مي کرده اند. کره به عنوان غذا و به عنوان هديه اي مقدس براي خدايان مورد استفاده قرار گرفته است و در آن زمان گاو از تقدس زيادي برخوردار بوده است. به گونه اي که هنوز هم در هندوستان گاو را مقدس شمرده و گوشت آنرا نمي خورند. "گاو مادر ماست ، به اين خاطر که شير خود را در اختيار ما مي گذارد." مدارک مصري که تقريباً به 300 سال قبل از ميلاد بر مي گردد و نشان مي دهد که شير ، کره و پنير بطور وسيع مورد استفاده قرار مي گرفته اند. دوشيدن گاو بجاي پشت ( همانند سومريها) از بغل صورت مي گرفته است. هر دو تمدن ( مصري ها و سومريها) در حين دوشيدن گاو، گوساله را در جلوي آن قرار مي دادند. مدارک يونان و روم که به ترتيب مربوط به 1550 و 750 سال قبل از ميلاد بوده اند نشان مي دهد که در هر دو منطقه شير و پنير بخش مهمي از جيره غذايي انسان را تشکيل مي داده است. در يونان باستان بيشتر از شير بز و در روم غالباً از شير گوسفند استفاده مي کرده اند. در هر دو کشور کره جايگاه غذايي نداشته و به عنوان کرم و دارو استفاده مي شده است. اروپايي ها کره را به طور محدود و تا قرن هشتم استفاده مي کرده اند و از اين زمان به بعد در نروژ به عنوان غذايي مهم محسوب شد. در تورات و انجيل از گاو و شير ذکري به ميان آمده، تورات 40 بار به گاو اشاره مي کند. شير و لبنيات غذاهاي مورد دلخواه بوده و حداقل 50 بار از آنها نام برده شده است. تقريباً 20 بار از فلسطين به عنوان سرزمين شير و عسل ياد شده است.
امروزه در بسياري از کشورها نظير پرتغال ، اسپانيا و برخي کشورهاي لاتين ( آمريکاي لاتين) گاوهاي نر (Bull) را براي ورزش گاوبازي بکار مي برند. جالب است ذکر کنيم که يک تصور عمومي غلط درباره Bull وجود دارد که در اين گونه مسابقات، وقتي که گاوها رنگ قرمز را ببينند بشدت خشمگين مي شوند ، در حالي که گاوها عمدتاً کورنگ اند و قادر به تشخيص رنگها نيستند وهمه چيز را در يک زمينه خاکستري مشاهده مي کنند. در حقيقت شنلهاي قرمز گاوبازها تنها يک رسم ديرينه است.
گاو را براي اولين بار کريستف کلمب به دنياي غرب وارد کرد. اودر سفر دوم خود چهار گوساله و دو تليسه را به کوبا و يا آمريکاي جنوبي برد. تاآن تاريخ هيچ گاوي در آمريکاي شمالي وجود نداشت.

توسعه صنعت شير
پايه گذاري صنعت شير در هر کشوري به يک سري عوامل اصلي بستگي دارد:

1) بازاري مناسب براي شير و فرآورده هاي مربوط به آن.
2) وسايل و نيروي انساني ماهر براي جمع آوري.
3) تأمين تداوم شير با کيفيت مطلوب .

صنعت شير از سال 1900 دستخوش تغييرات زيادي شده و بيشتر پيشرفتها براي رسيدن صنعت شير به وضعيت کنوني بوده است. گسترش علم باکتري شناسي باعث ابداع روشهايي براي مهار بيماري ها و باکتريهاي مضر شده است. اين روشها همچنين در توليد شير و عمل آوري فرآورده هاي شير از قبيل فرآورده هاي تخميري مثل ماست و پنير حائز اهميت بود. آزمايشات لوئي پاستور به فرآيند پاستوريزاسيون يا ضدعفوني غذاها منجر شد. به دنبال آن اولين کارخانه پنير سازي در ايالت متحده در سال 1851 در نيويورک تأسيس شد. احداث اين کارخانه بازار ديگري را براي شير گاوداران منطقه فراهم نمود و در سال 1856، گيل بورون اولين امتياز ساخت شير غليظ شده را دريافت کرد. اولين غليظ کننده موفقيت آميز در سال 1857 ساخته شد. اين روش نيز طريقه ديگري براي عمل آوري شير و گسترش بازار عرضه آن فراهم آورد. در حدود سال 1860 انجمن گاودارن نژاد اصيل شروع به کار کرد. اين انجمن علاوه بر اينکه دفترهاي ثبت انساب گله را پايه گذاري کرد، نقش مهمي در اصلاح گاوهاي شيري ايفا نمود. پايه گذاري برنامه هاي رسمي آزمون توليد و برنامه هاي طبقه بندي نوع، ترغيب به برگزاري جشنواره نمايش عمومي گاوها و به رسميت شناختن پرورش دهندگان گاوهاي با ارزش از جمله برنامه هاي اصلاحي آنها بود. تأسيس ترويج کشاورزي در سال 1914 باعث شد مشکلاتي که گاودارها با آنها در گير بودند بررسي شده و اطلاعاتي در اين خصوص در آزمايشگاههاي علمي جمع آوري شود.
عامل اصلي تعيين کننده قيمت شير، چربي آن است. در سال 1980 ، يک آزمايش شيميايي جهت تعيين مقدار چربي شير ارائه شد که به طور وسيع در اروپا به کار گرفته شد. آزمايش ژربر براي تعيين چربي در همان زمان ارائه شد که بطور وسيع در اروپا استفاده مي شد. بسياري از روشهاي قيمت گذاري موجود علاوه بر مقدار چربي، ميزان پروتئين و کل مواد جامد را نيز مورد استفاده قرار مي دهند.
مهار بيماريهاي گاو، بخصوص بيماريهاي مشترک انسان و دام براي صنعت شير از ضروريات بود. آزمايش سل براي گله هاي شيري در سال 1890 ارائه شد. اولين ماشينهاي تجاري پاستوريزاسيون براي ازبين بردن باکتريهاي بيماريزا ي موجود در شير در سال 1895 ساخته شد. اگرچه از همان ابتدا براي مهار بروسلولز در گله هاي شيري فعاليت هايي انجام گرفت، ليکن آزمايشهاي جديد تشخيص اين بيماري در گله هاي شيري و همچنين به کارگيري روشهاي عملي تا سال 1940 انجام نگرفت. علاوه بر اينها، پيشرفتها ، کشفيات و اختراعات ديگري نيز به رشد صنعت شير کمک نمود. از جمله مي توان به اختراع يخچال ، ماشينهاي شيردوشي و وسايل الحاقي همچون همزنها، ظروف کره سازي، صافي ، يخچال بستني، ظروف شيشه اي و کاغذي جهت نگهداري و حمل شير ، وسايل بطري پرکني خودکار و تانکهاي بزرگ و کاميونهاي حمل شير را برشمرد.

[فلفل نمك]

جانورشناسي گاو

سلسله: جانوران
شاخه : مهره داران
رده: پستانداران
راسته: سم داران
خانواده: Bovidea
زير خانواده: Bovinae
جنس: Bos

مهمترين گونه هايي که در اين جنس ديده مي شوند عبارتند از:

1- Bos taurus : گاوهاي اهلي اروپا که بدون کوهان هستند.
2- Bos indicus : گاوهاي کوهان دار هندوستان معروف به زيبو
3- Bos grunniens : گاو ميش اهلي تبت موسوم به ياک
4- Bos bison : گاوميش وحشي آمريکاي شمالي موسوم به باسيون آمريکايي
5- Bos bublus : گاوميش اهلي هندوستان

گفته مي شود که همه گاوهاي شيري و حتي گوشتي از گاو وحشي اوراک يا Bos taurus بوجود آمده اند. گاوهاي زيبو به حالت وحشي شناسايي نشده اند ولي گفته مي شود که از Bos namadicus بوجود آمده اند. اين گاو در شمال بلوچستان اهلي شده و در آسيا و آفريقا گسترش يافتند. احتمال مي رود که بين اوراک و زيبو آميزش انجام شده باشد. زيرا نژادهاي زيادي وجود دارند که کوهان آنها از زيبوي اصلي کوچکتر است. از نقطه نظر نوع استفاده گاوها را به نژادهاي شيري ، گوشتي و دو يا چند منظوره تقسيم بندي مي کنند.

تقسيم بندي نژادهاي گاو از نظر نوع توليد:



نژادهاي گوشتي


1- آنگوس (Angus)






نام اهلي اين نژاد آبردين آنگوس (Aberdeen Angus) و منشاء آن اسکاتلند است. گاوهاي آنگوس به رنگ سياه مي باشند. پوشش مويي بدن آنها نرم بوده و بدون شاخ هستند. اين نژاد داراي بدني تنومند بودن و از نظر پرواربندي مناسب مي باشد. اين گاوها بسيار مقاوم بوده و به آساني به شرايط گوناگون خو مي کنند. از اين رو براي بهبود گوشت در بيشتر نقاط جهان ، براي آميزش با گاوهاي بومي برگزيده شده اند. چون بي شاخي صفتي غالب است گوساله هاي نسل اول بدون شاخ خواهند بود که از نظر آسان کارکردن ، زخم نکردن پوست و زيان نرساندن به گوشت داراي اهميت است. تعدادي از اين نژادها حامل ژن مغلوب بوده و در بعضي مواقع گوساله قرمز رنگ از والدين سياه رنگ به دنيا مي آيند. گوساله معمولاً به آساني و بدون نياز به کمک زاده مي شوند و به همين دليل است که در بسياري از تليسه هاي گاوهاي شيري را با گاوهاي نر اين نژاد جفتگيري مي دهند.


2- آنگوس قرمز (Red Angus)






گله هاي اين نژاد حاصل تلاقي گاوهاي قرمز اصلاح شده با گاوهاي قرمز حاصل از آنگوس سياه مي باشند. فرزندان حاصل از تلاقي هاي آنگوس قرمز هميشه قرمز رنگ مي باشند . در حاليکه ژن قرمز مغلوب مي باشد.اين نژاد به غير از رنگ از ساير جهات شبيه آنگوس سياه است آنگوس قرمز آب و هواي گرم را نسبت به آنگوس سياه بيشتر و بهتر تحمل مي کند.


3- شارولي (Sharolais)






يکي از قديمي ترين نژادهاي گاوهاي گوشتي فرانسوي است. اين نژاد در منطقه شاروله در مرکز فرانسه توسعه يافته است. اگرچه در آغاز، نژادي دو کاره ( کار و گوشت) بوده، اما به دليل نبود نياز به گاو براي انجام کار و با پيشرفت تکنولوژي به نژادهاي گوشتي تبديل شده است. گله هاي شارولي در آمريکا ، کانادا ، جزاير باهاما، انگلستان، ايرلند ، ژاپن و فرانسه وجود دارد. گاو شارولي سفيد متمايل به کرم بوده و پوستي صورتي رنگ دارد. گاو نر بالغ وزني برابر 907 تا 1134 کيلوگرم و گاو ماده بالغ نيز وزني برابر 680 تا 816 کيلو گرم دارد. به طور معمول شاخدار بوده و شاخها سفيد رنگ ، باريک و نوک تيز مي باشد. بعضاً شارولي بدون شاخ نيز مشاهده مي شود. کيفيت لاشه آن بسيار عالي بوده و به دليل نداشتن چربي زير پوست ، مي توان بدون افزايش چربي روي لاشه آن را تا وزنهاي زياد پروار کرد. ميزان چربي درون ماهيچه اي لاشه زياد است . اين نژاد سازگاري خوبي با اکثر مناطق دارد و در برنامه هاي تلاقي نيز مورد استفاده قرار مي گيرد.


4- چيانينا يا کيانينا (Chianina)






منشأ اين نژاد ، دره کيانينا در ايتاليا مي باشد و يکي از قديمي ترين ن‍ژادهاي گاو در ايتاليا و احتمالاً يکي از قديمي ترين نژادها در جهان بوده و قبل از زمان امپراتوري رم وجود داشته است. بلندي قد گاو نر چيانينا به 8/1 متر مي رسد و وزني بالغ بر 1814 کيلوگرم دارد. بلندي قد گاو ماده نيز به 5/1 متر و وزن آن به 1088 کيلوگرم مي رسد. اين نژاد داراي موههاي کوتاه و نرم و به رنگ سفيد است. گوساله هاي خالص در زمان تولد به رنگ قهوه ايي سوخته هستند اما در 4-3 ماهگي سفيد رنگ مي شوند. انتهاي دم ، مژه ها و سم ها سياهرنگ ، سر مستقيم و صورت دراز است. در دامهاي جوان شاخها سياه هستند ولي در 2 سالگي زرد رنگ مي شوند. مهمترين ويژگي اين نژادها همانطور که ذکر شد اندازه بسيار بزرگ آن است. چيانينا به دليل شيوه کاربرد آن در دراز مدت به نژاد کاري تبديل شده است. حيواني است با دست و پا و سم بسيار نيرومند که مي تواند مسافت زيادي را به راحتي طي کرده و با سرعت کار کند. مقاومت اين نژاد در برابر گرما و بيماري بسيار زياد بوده و مي تواند در نواحي گرم و هم معتدل زندگي کند. در ايتاليا اين نژاد از حالت دو منظوره بودن ( گوشت و کار) خارج شده و به نژاد گوشتي تبديل مي شود. کيفيت لاشه آن بسيار خوب است و حتي در وزنهاي بسيار بالا نيز چربي گوشت آن اندک است.

5- گالوواي (Galloway)






اين گاوها براي سده هاي پياپي در جنوب غربي اسکاتلند ديده مي شوند. گفته مي شود اين نژاد هرگز با نژادهاي ديگر آميخته نشده و بنابراين کهن ترين نژاد گوشتي بريتانيا است. اين گاوها بسيار مقاوم بوده و سرما ، باد و باران و برف را بخوبي پذيرا هستند. داراي پوستي کلفت و موهاي دراز و پر پشت هستند.که آنها را حفاظت مي کنند. قابليت چراي آن بسيار خوب است و مراتعي که براي ساير نژادها مناسب نيستند براي اين گاوها بسنده است. گاوها بيشتر سياهرنگ هستند. يک سويه از اين نژاد نواري سفيد پيرامون کمر دارد و به Belted Galloway معروف است. به طور طبيعي اين گاو بدون شاخ است.


6- هرفورد (Herford)




منشأ هرفورد از بخش هرفورد در انگلستان مي باشد. اين نژاد داراي صورت سفيد و بدني قرمز رنگ بوده و شکم ، پاها و دم افشان نيز سفيدرنگ مي باشد. هرفورد نژادي شاخدار و دست آموز بوده و کار کردن با آن راحت مي باشد. همچنين توليد گوساله اين نژاد تحت شرايط سخت از ساير نژادها بيشتر است. وزن هرفورد نر در حدود 834 کيلوگرم و وزن هرفورد ماده 544 کيلوگرم است. گاوهايي مقاوم با توان چراي بسيار مناسب هستند و به آساني مي توان آنها را در مراتع پروار کرد. هرفورد بدون شاخ نيز وجود دارد که منشأ آن از آيواي آمريکاست و به غير از شاخداري و بدون شاخي ، ساير خصوصياتي شبيه هرفورد شاخدار دارد.


7- ليموزين(Limousin)




منشأ اين نژاد استان ليموزين در غرب فرانسه است. خاک اين ناحيه فقير بوده و به دليل شرايط بسيار سخت محيطي گاوهاي اين ناحيه بسيار مقاوم هستند. در سراسر سال مي توان گاوها را در هواي آزاد نگهداري کرد. گاوها توان تحمل هواي بسيار گرم تا بسيار سرد را دارند. ليموزين در آغاز نژادي دو منظوره براي کار و گوشت بوده اما بعدها ويژگي هاي گوشتي آن مورد تأکيد قرار گرفت. رنگ اين گاوها زرد مايل به قهوه اي ، سر آنها کوتاه و پيشاني و پوزه آنها پهن است. شاخها ، کوتاه و متوسط و به رنگ زرد طلايي ( بلوند) هستند که به سوي جلو رشد مي کنند. گردن کوتاه و شانه ها صاف است. قفسه سينه گسترده ، دنده ها برجسته و کپل بزرگ است. پاها نسبتاً کوتاه و با وجود استخوان بندي ظريف بسيار نيرومند است.


8- ماين آنجو(Main – Anjou)




منشأ اين نژاد کشور فرانسه مي باشد.ماين آنجوحاصل تلاقي شورت هورن نر انگليسي و مانسل ماده فرانسوي است. اصالتاً اين نژاد حيوان کاري است و در اثر اصلاح نژاد براي صفات توليد شير و گوشت توسعه يافته است. ماين آنجو امروزه به عنوان يک توليد کننده عالي گوشت در نظر گرفته مي شود. رنگ آن قرمز تيره و سفيد مي باشد و داراي رنگدانه هاي روشني بر روي پوست خود هستند. اين نژاد داراي شاخ با اندازه متوسط مي باشد که به سمت جلو پيچش دارد و حيواني آرام بوده و به راحتي دست آموز مي گردد.


9- شورت هورن و شورت هورن بدون شاخ (Short horn and polled short horn)




منشأ اين نژاد از شمال انگلستان است و گاوهاي شورت هورن به رنگ قرمز و سفيد و يا ابرش ديده مي شوند. شاخ اين گاوها کوتاه است. در گاوهاي نر، خمش شاخ به سمت جلو و در گاوهاي ماده به سوي جلو و درون است. گاو نر بالغ وزني معادل 1088 کيلوگرم و ماده آن 680کيلوگرم دارد. شورت هورن توانايي سازگاري با شرايط آب و هواي مختلف را دارد. از اين نژاد در تلاقي بسيار استفاده مي شود و داراي خصوصيات مادري خوب و توانايي شيردهي عالي مي باشدو شورت هورن لاشه مناسب و مطلوب توليد مي کند. اگرچه اين نژاد زماني يکي از نژادهاي بسيار مشهور جهان و از نظر تعداد بسيار زياد بوده ، اما اکنون در نتيجه رقابت با گاوهاي شيري و گوشتي خالص تعداد آنها بسيار اندک است. گونه ايي از آن در استراليا بوجود آمده که به نام شورت هورن ايلاوارا معروف است.


10- سيمنتال (Simmental)




منشأ اين نژاد از دره سيمن در کشور سوئيس است و به همه کشورهاي مجاور يافته است. حدود نيمي از گاوهاي کشور سوئيس از اين نژاد بوده و يکي از مشهورترين نژادها در اروپا مي باشد. در فرانسه به نام Pie Rouge و در آلمان به نام Fleckvieh ناميده مي شود.تخمين زده مي شود که هم اکنون بيش از 35 ميليون رأس از اين نژاد در اروپا موجود باشد. گاو سيمنتال ، داراي صورتي روشن و بدني با لکه هايي به رنگ قرمز مي باشد و شاخه هايي با اندازه متوسط دارد. اين حيوان بدني بزرگ داشته ، وزن گاو نر بالغ 1043 تا 1179 کيلوگرم و وزن ماده بالغ آن 658 تا 816 کيلوگرم است. اين نژاد در هردوره شيردهي 4082 کيلوگرم شير با %4 چربي توليد مي نمايد.


11- براهمن (Brahman)




اين نژاد در جنوب غربي ايالات متحده آمريکا توسعه يافته است و منشأ اصلي آن از کشور هند است و از گاو Bos indicus بوجود آمده است. Bos indicus داراي کوهان بوده که اغلب به نام زبو معروف هستند. گوشت خوب و بلوغ زودرس از صفات اين نژاد مي باشد و همچنين در تلاقي ها از آن استفاده مي شود و نتايج هيبريد آنها به وجود آوردن گاوهاي گوشتي خوبي بوده است. رنگ برهمن خاکستري روشن يا قرمز و تقريباً سياه مي باشد ولي غالباً به رنگ خاکستري روشن تا خاکستري نيمه روشن ديده مي شوندو علاوه بر کوهان ، پوستي شل و افتاده و به زير گلو و گوشها آويزان دارند. موي بدن گاوهاي برهمن کوتاه ، پر پشت و براق است. سر گاوهاي برهمن دراز شاخهاي آنها کوتاه است. کوهان در اين گاوها کاملاً مشخص است. گاوهاي برهمن تا سن 5 الي 6 سالگي نيز به رشد خود ادامه مي دهند. پايداري آنها در برابر گرماي زياد محيطي و بيماريها از ويژگيهايي است که موفقيت اين نژاد در نواحي گرم را سبب شده است. برهمن از نظر توليد گوشت در نواحي گرم و مرطوب نقش مهمي دارد و اکنون در بيش از 60 کشور جهان ديده مي شود.


12- برانگوس(Brangus)




اين نژاد از تلاقي گاوهاي برهما و آنگوس بوجود آمده است و اولين تلاقي در سوئيزياناي آمريکا صورت گرفته است. برانگوس به رنگ سياه و بدون شاخ مي باشد. اين نژاد سازگاري خوبي با آب و هواي متنوع داشته و خصوصيات مادري خوب ، راندمان غذايي بالا و توليد لاشه مناسب نيز از صفات ديگر آن است. موهاي سياه برانگوس راست ، کوتاه است . سر ، متوسط و پيشاني و پوزه پهن است . گاوها بدون کوهان اند. کيفيت گوشت از نظر ميزان چربي درون ماهيچه ايي همانند آنگوس است. گوساله ها به آساني زاده مي شوند و بنابراين گاوهاي نر برانگوس را مي توان براي نژاد آميزي با تليسه هاي نژاد هاي ديگر بکار برد.


13- درات ماستر (Drought master)

اين نژاد در استراليا ايجاد شد که ترکيب %50 برهمن و %50 شورت هورن دارد. داراي کوهاني کوچک و رنگ قرمز بوده و گاوها ممکن است شاخدار يا بي شاخ باشند. اين گاو در شرايط سخت مانند گرماي زياد و مراتع فقير رشد مناسب دارند و هنگامي که تغذيه آنها بهتر شود ، به سرعت واکنش مناسب نشان مي دهند. پايداري آنها نسبت به کنه زياد است و در نتيجه از بيماريهايي که بوسيله کنه منتقل مي شود کمتر آسيب مي بينند.



14- ماري گري (Murray Grey)




منشأ اين نژاد نيز استراليا است و در منطقه اي واقع در دره رودخانه ماري بوجود آمده . در سال 1905 يک ماده گاو شورت هورن به رنگ ابرس که با يک گاو نر آنگوس جفتگيري کرده بود ، گوساله اي بدنيا آورد که رنگ آن خاکستري بود. اين نژاد بسيار مقاوم و آرام بوده و از نظر جنسي زود رس است. توليد لاشه هاي پرگوشت و کم چربي از ويژگيهايي است که باعث موفقيت اين نژاد شده است. در سال 1967 ، سه لاشه از استراليا به انگلستان فرستاده شد تا در مسابقه اي شرکت کنند. اين لاشه ها مقام اول تا سوم را بدست آوردند.
از ساير نژادها مي توان به سنپول(Senpol) ، پينزگاوور(Pinzgaur)،ردپول(Redpoll)� �� � ... اشاره کرد.




نژادهاي گاو شيري


1- اير شاير (Ayrshire)




موطن اصلي اين نژاد از استان اير در اسکاتلند مي باشد که در طي قرن هجدهم توسعه يافته است. اير شاير به رنگ قرمز گيلاسي بوده و ديگر رنگهاي آن قهوه اي مايل به قرمز ، قهوه اي يا سفيد مي باشد. رنگ سفيد ممکن است مخلوط با قرمز يا قهوه اي باشد. رنگ مطلوب اين نژاد که توليد کنندگان آن ترجيح مي دهند. رنگ قرمز و سفيد متمايز شده و رنگ سياه يا راه راه سياه در زمينه خاکستري مي باشد. شاخهاي اير شاير داراي پيچش به سمت بالا و خارج مي باشد و طول شاخ متوسط و نوک آن تيز مي باشد. اير شاير داراي پستانهايي متعادل بوده که در يک خط راست قرار دارند و نوک پستانها اندازه متوسطي دارند. به دليل شرايط محيطي ( يعني کوه ، تپه هاي خشن ، هواي سرد و باران زياد) نژاد ايرشاير کاملاً مقاوم است. اندازه گاوها نسبتاً کوچک است. بنابراين گوساله هاي نر را نمي توان براي توليد گوشت پرورش داد. مگر اينکه گاوهاي ماده با گاو نر نژادهاي گوشتي ، نژاد آميزي شوند. مقدار شير توليدي اينگونه گاوها نسبت به اندازه آنها خوب است و مي توانند تا 4000 کيلوگرم شير با %4 چربي توليد کنند.گلبولهاي چربي ريز هستندو بنابراين به آساني در بالاي شير جمع مي شوند و از اين نظر شير اين نژاد براي توليد پنير بسيار مناسب است. به دليل کمبود علوفه و وجود مراتع نا مرغوب نژاد ايرشاير با گذشت زمان به نژادي تبديل شده که بيشترين قدرت استفاده از کمترين مقدار علوفه را دارد. براي پديد آوردن اين نژاد بيشتر بر شکل پستان تأکيد شده است. وزن ماده گاوها نزديک به 600 کيلو گرم مي باشد اما وزن گاوهاي نر ممکن است به 900کيلوگرم هم برسد.


2- براون سوئيس (Brown swiss)



منشاء اين نژاد از كشور سويس بوده و احتمالا" يكي از قديمي ترين نژادهاي شيري مي باشد . اين نژاد در آلپ توسعه يافته و عقيده بر اين است كه هيچ نژاد خارجي دراين توسعه نقش نداشته است . در كندوكاوهاي باستان شناسي در سويس ، اسكلت گاوهاي متعلق به 4 هزار سال پيش از ميلاد مسيح بدست آمده است كه همانند اسكلت گاوهاي براون امروزي است . در سويس گاوهاي براون در فصل بهار چراي خود را از دامنه كوههاي نزد آغاز كرده و به تدريج با نزديك شدن تابستان در دامنه هاي فرازمند
گاوهاي براون سوئيس براي اين منظور گاوهايي بوجود آمده اند که توليد شير آنها زياد ولي چربي آنها اندک است. امروزه از اين نژاد بيشتر بعنوان نژاد دو منظوره ( گوشت و شير) استفاده مي شود. توليد شير براون سوئيس براي يک نژاد دومنظوره خوب است و به طور ميانگين 4000کيلوگرم شير با چربي 8/3 درصد چربي توليد مي کند. توليد گوشت آن نيز خوب است. به گونه ايي که افزايش وزن روزانه برابر يک کيلوگرم براي گاوهاي نرو گاوهاي نر اخته ياد شده است. رنگ گاوها قهوه اي باز ( روشن) تا قهوه اي تيره ، متغير است و موهاي پيرامون پوزه ، درون گوش و پايين ساق ها معمولاً کم رنگتر است. شاخها بيشتر سفيد ، انتهاي آنها سياه و اندازه آنها کوچک تا متوسط است. سر گاوهاي براون سوئيس عريض و صورت آنها پهن است. براون سوئيس نژادي آرام بوده که به لجوج بودن شهرت يافته است. ميانگين وزن گاو ماده، نزديک به 600 کيلوگرم است و در گاو نر به 1000کيلوگرم مي رسد.


3- گرنزي(Guernsey)





موطن اين نژاد از جزيره گرنزي در انگلستان است. رنگ حنايي باعلامتهاي سفيد رنگ روي بدن ، پوست زرد رنگ و پوزه نخودي رنگ از مشخصات اين نژاد مي باشد. شاخهاي گرنزي به سمت بيرون انحنا داشته و رو به جلو مي باشد که طول آن متوسط و نوک آن باريک و تيز است . گاوهاي گرنزي اندکي بزرگتر از گاوهاي جرزي هستند، اما شکل ظاهري و ويژگيهاي شير آنها همانند جرزي است. درصد چربي شير گرنزي ، کمتر از نژاد جرزي است ، اما رنگ شير گرنزي زردتر است که ناشي از کاروتن بيشتر در شير آن است. گاوهاي گرنزي به دليل کوچک بودن اندام براي توليد گوشت مناسب نيستند. گاوهاي گرنزي اندکي ديرتر از گاوهاي جرزي بالغ مي شوند و قدرت چراي آنها هم به خوبي گاوهاي جرزي نيست رنگ بيشتر گاوهاي گرنزي زرد آهويي است که گاهي لکه هاي سفيدي نيز دارد. پوزه به رنگ زرد کرمي ، سم ها زرد کاهي و انتهاي دم سفيد است. گاوهاي گرنزي در انگلستان نزديک به 3600 کيلوگرم شير با 6/4 درصد چربي توليد مي کنند.

[فلفل نمك]

نحوه آغاز يک پروژه گاوداری
جهت شروع يک پروژه پرورش دام و صنايع وابسته، در مراحل ابتدائي نياز به تهيه مکاني مناسب جهت احداث دامداري و سپس اخذ کليه مجوزهاي لازم از سازمانهاي ذيربط مي باشد که در ذيل به طور مشروح مراحل گوناگون کار بيان گرديده است:

زمين
مشخصات زمين مناسب جهت احداث
زميني كه جهت احداث ساختمانها و تأسيسات، توسط متقاضي و برابر ضوابط نظام دامپروري ارائه مي شود، مي تواند به يكي از شكلهاي زير باشد:

الف: زمينهاي سنددار
ب: زمينهاي استيجاري
ج: زمينهاي فاقد سند ( به شرط احراز مالكيت)
د: زمينهاي مشاع
ح: زمينهاي اصلاحات ارضي مفروزالرعيه
و: زمينهاي واگذاري از طريق هيأتهاي هفت نفره يا كميسيون مواد 31 يا 32 قانون واگذاري زمينهاي موات

زمينهاي كشت علوفه
در خصوص صدور پروانه تأسيس دامداريهايي كه درآنها نشخواركنندگان يا اسب، پرورش داده و نگهداري مي شوند، متقاضي جهت تأمين علوفه دامداري خود برابر ضوابط نظام دامپروري، بايد داراي يكي از شرايط زير باشد:

الف: مالك زمين كشت علوفه باشد.
ب: مستاجر زمين كشت علوفه باشد.(مدت اجاره حداقل 5 سال)
ج: متصرف بلامعارض زمين كشت علوفه بوده و آن را در اختيار داشته باشد.
د: مالك زمينهاي واگذاري از طريق هيأتهاي هفت نفره يا كميسيون ماده 31 قانون.
ه: با كشتكاران علوفه، قرارداد خريد علوفه تنظيم كرده باشد.
و: متقاضيان پرورش طيور صنعتي و بومي، كه داراي زمين جهت كشت مواد اوليه خوراك طيور باشند، با توجه به ميزان ارائه زمين ، در صدور پروانه تأسيس، الويت نسبي دارند.

ضوابط فني مورد نياز براي زمين
الف- فواصل
حداقل فاصله محدوده تأسيسات دامداريها و كارخانجات با واحدهاي مشابه و غير مشابه و همچنين با شهر، شهرك و روستا(مناطق مسكوني)، جنگل، رودخانه، دريا و ساير عوارض طبيعي، حريم فرودگاه، جاده، راه آهن، خطوط اصلي انتقال نفت و گاز، شبكه هاي فشار قوي برق و واحدهاي صنعتي (عوارض تأسيساتي)، براساس مفاد مندرج در جدول، فواصل تعيين مي شود.
تبصره1: در مواقع اضطراري و يا ارائه دلايل مستدل، كميسيون مركزي مجاز است، نسبت به كاهش يا افزايش حداقل فواصل مذكور مندرج در جدول فوق الذكر، تصميم لازم را اتخاذ كند.
تبصره2: در خصوص بعضي از انواع كارخانجات و واحدهاي پرورش بعضي از حيوانات كه در جدول فواصل نامي از آنها برده نشده است، براساس توضيحاتي كه در فصول اختصاصي پرورش هر كدام از آنها ذكر شده اقدام مي شود.

ب-عوارض جغرافيايي و اقليمي
1- در حد امكان، محل تأسيسات بايد به گونه اي انتخاب شود، كه جهت وزش باد از سوي مناطق مسكوني به طرف دامداري باشد.
2- محل تأسيسات در مورد حيوانات پوستي غير نشخوار كننده، به خصوص جوندگان، بايد طوري احداث شود كه از نظر عبور و مرور، ساير حيوانات و جوندگان وحشي به داخل تأسيسات جلوگيري به عمل آيد.
3- محل تآسيسات نبايد در مسيلهاي شناخته شده، قرار گيرد.

مجوزها و نحوه دريافت آنها
انواع مجوزها
مجوزهايي كه به عنوان اجازه اشتغال، براي فعاليتهاي مختلف دامداري يا اداره كارخانجات و كارگاهها صادر مي شود، به شرح ذيل است:

الف- موافقت اصولي
مجوزي است كه، قبل از صدور پروانه تأسيس به متقاضيان فعاليتهاي دامداري، مرغداري، كارخانه... در چهارچوب سياستها و ضوابط نظام دامپروري صادر مي گردد.
مدت اعتبار موافقت اصولي 6 ماه است و در موارد ضروري 6 ماه ديگر تمديد مي گردد.
هنگام صدور موافقت اصولي يا پروانه تأسيس و بهره برداري بايستي هر يك از مجوزها به نام يك نفر يا شركت ثبت شده باشد.
در صورتيكه تعدادي از افراد حقيقي درخواست صدور مجوز بنمايد، بايستي قبلاً با ارائه وكالت بلاعرض به نام يكي از سهامداران، زمينه اجراي مقررات مزبور را فراهم آورند.
همچنين فروش و انتقال موافقت اصولي تحت هر شرايطي ممنوع است.

ب- پروانه تأسيس
مجوزي را كه هر متقاضي براي احداث ساختمانها و تأسيسات هر نوع واحد دامداري، كارخانه يا كارگاه، كه داراي ضوابط نظام باشد و بايد دريافت نمايد، پروانه تأسيس مي گويند.
مدت اعتبار پروانه تأسيس 2 سال و با نظر كميسيون صدور پروانه استان به مدت يك سال ديگر قابل تمديد است.
چنانچه پس از پايان تمديد اعتبار پروانه تأسيس عمليات احداث واحد به پايان نرسيده باشد، در صورت ارائه مدارك و دلايل مستند و موجه از طرف متقاضي پروانه تأسيس حداكثر براي مدت يك سال ديگر به صورت اضطراري قابل تمديد است.
صدور پروانه تأسيس بايستي به نام يك نفر يا شركت ثبت شده باشد.
در صورتيكه تعدادي از افراد حقيقي درخواست صدور مجوز بنمايد، بايستي قبلاً با ارائه وكالت بلاعرض به نام يكي از سهامداران، زمينه اجراي مقررات مزبور را فراهم آورند.
فروش و انتقال پروانه تأسيس به غير، با كمتر از 50درصد پيشرفت فيزيكي ساختمانها و تأسيسات ممنوع است و منجر به ابطال پروانه مي شود،و با پيشرفت فيزيكي بيش از 50 درصد، در صورت انتقال كليه اراضي، امكانات، تسهيلات، تعهدات و اختيارات به طور يكجا و با كسب اجازه از كميسيون صدور پروانه استان، بلامانع است.
دارندگان پروانه تأسيس بايد، به محض اتمام ساختمانها و تأسيسات و قبل از بهره برداري، مراتب را به طور ترتيبي به كميسيون صدور پروانه استان اعلام نمايند.

ج- پروانه بهره برداري
مجوزي را كه متقاضيان پس از تأسيس واحد، در موعد مقرر و برابر ضوابط، دريافت مي دارند، پروانه بهره برداري مي نامند.
پس از اعلام خاتمه عمليات از سوي دارنده پروانه تأسيس، كميسيون صدور پروانه استان، موظف است حداكثر ظرف مدت دو هفته زمينه بازديد مشترك كارشناسان دامپروري و دامپزشكي را از تأسيسات مربوط فراهم و در صورتي كه عمليات ساختماني و تأسيساتي مطابق با طرح باشد و مراتب مورد تائيد كارشناسان مربوط قرار گيرد، حداكثر ظرف مدت يك هفته، پروانه بهره برداري صادر كند.
تبصره 1: در صورت ضرورت نوسازي واحد دامپروري در همان پلاك يا مرمت و بهسازي واحد يا توسعه، موضوع پس از طرح در كميسيون استان و كسب نظر موافق كميسيون، مراتب موافقت جهت انجام اموراداري، به صورت كتبي با تعيين زمان لازم حداكثر 6 ماه براي مرتب و بهسازي و 2 سال براي نوسازي يا توسعه واحد به متقاضي اعلام گردد.
تبصره 2: در موارد خاص، صدور كارت شناسايي يا شناسنامه دامداري به منظور تحقق زمانبندي شده نظام دامپروري براي واحدهاي پرورش دام و طيور با تصويب كميسيون مركزي صدور پروانه بلامانع است.
در موقع صدور پروانه بهره برداري، پروانه تأسيس از متقاضي پس گرفته باطل و در پرونده نگهداري مي شود.
در پروانه هاي صادره، نكات ذيل بايد مشخص شود:

1- مشخصات واحد
بايد وقوع، چگونگي بهره برداري،ظرفيت، مساحت زمين و مساحت زيربنا، در كليه پروانه ها قيد شود. در خصوص پروانه هاي دامداري، نژاد و تعداد دام موجود نيز، بر حسب مورد ذكر مي گردد.
تبصره1: شيوه بهره برداري براساس جدولهاي تنظيم شده در دستورالعمل تعيين شماره پروانه منضم به((نظام)) مشخص مي شود.
تبصره2: در مورد واحدهاي موجود، محاسبه ظرفيت، براساس مباني ذكر شده در((نظام)) يا در ذيل نقشه هاي تيپ يا الگويي و بر پايه تأسيسات موجود آن واحد مي باشد.

2- مدت اعتبار
مدت اعتبار پروانه و مجوزهاي بهره برداري 5 سال و پس از سپري شدن مهلت اعتبار، در ذيل همان پروانه به مدت 5 سال ديگر قابل تمديد است.
تبصره1: تمديد واحدهائي كه قبلاً پروانه دريافت داشته اند، بر روي فرمهاي جديد با ذكر شماره و تاريخ پروانه قبلي صورت
مي گيرد و در قسمت تمديد نوبت اول، مهر و امضاء خواهد شد.
چنانچه در پايان مهلت اعتبار پروانه، هيچ گونه ساختماني احداث نشده يا رفع نواقص و تكميل عمليات صورت نگرفته باشد و دارنده پروانه نتواند عذر موجهي ارائه نمايد، پروانه مربوط پس از طرح در كميسيون، لغو مي شود و مراتب جهت قطع كليه امتيازات به واحد زيربط اعلام مي شود.

متقاضيان بايد در خصوص صدور پروانه به تعهدات زير عمل كنند:
1- احداث هر نوع تأسيسات و ساختمان اضافه بر طرح و نقشه مصوب، بدون جلب موافقت قبلي مرجع صادر كننده پروانه، از سوي متقاضي ممنوع است. همچنين، استفاده از ساختمانها و تأسيسات و تجهيزات به جز در موارد مربوط، توسعه، فروش و انتقال نيز، بدون كسب اجازه ممنوع مي باشد، در اين خصوص، از متقاضيان تعهدنامه اخذ خواهد شد.
2- چنانچه مالك زمين بعد از صدور پروانه با كسب اجازه از كميسيون صدور پروانه،واحد خود را به شركت تبديل كند، اين تغيير نام پروانه،حتي قبل از احداث ساختمان دامداري يا كارخانه(در مدت تأسيس)، به نام شركت، بلامانع است.
3-به شرط ارائه وكالتنامه رسمي 4 ساله غيرقابل عزل، از سوي ساير شركاء تغيير نام پروانه به نام هريك از شركاء نيز بلامانع خواهد بود.
4- كليه مزاياي ناشي از پروانه هاي صادره به صاحبان آنها تعلق دارد و انتقال آن به غير ممنوع است.
5- دامداران، مجاز به پرورش و نگهداري دام، بيش از ظرفيت قيد شده در پروانه نيستند.
6- دامدارن نبايد با دريافت يك پروانه، نسبت به پرورش انواع دام، اقدام كنند.

و- مجوز بهداشتي
مجوزي است كه سازمان دامپزشكي كشور به منظور رعايت مسائل بهداشتي و قرنطينه اي در بهره برداري از كارخانجات و كارگاههاي موضوع اين نظام كه مجوز تأسيس آن را از وزارت صنايع يا ديگر دستگاهها صادر مي نمايند،صادر مي گردد.

مدارك مورد نياز جهت دريافت مجوز
اشخاص حقيقي يا حقوقي كه بخواهند نسبت به دريافت پروانه تأسيس و بهره برداري، دامداري يا كارخانه هاي مرتبط اقدام كنند، بايد مدارك ذيل را ارائه نمايند:

الف- مدارك مربوط به زمين تأسيسات

1- در مورد اراضي داراي سند مالكيت: اصل اسناد مالكيت به همراه يك نسخه فتوكپي ازآنها.
2- در مورد اراضي استيجاري: اجاره نامه رسمي غيرقابل فسخ به مدت حداقل 20 سال، كه بدين منظور تنظيم شده است.
تبصره: در مورد زمينهاي اوقافي مدت و موضوع اجاره براساس نظريه اداره اوقاف محل تعيين مي گردد.

3- در مورد اراضي فاقد سند مالكيت: مستند تصرف و احراز مالكيت، كه به تائيد مديريت جهاد شهرستان يا اداره كل منابع طبيعي استان بنا به مورد رسيده باشد و همچنين، امضا وارائه تعهد رسمي و ثبتي مبني بر اينكه پس از صدور پرانه در صورت اثبات صحت عدم مالكيت، پروانه صادره فوراً لغو مي شود و متقاضي حق اعتراضي ندارد و بايد خسارتهاي وارده را نيز، جبران كند.

4- در مورد اراضي مشاع: گواهي لازم به نام خود، مبني بر تعيين مساحت زمين، از مرجعي كه توسط مديريت جهاد شهرستان معرفي مي شود، همچنين نقشه زمين مورد نظر، جهت ايجاد تأسيسات كه به تائيد و امضاي كليه مالكين زمين و در صورت عدم امكان دسترسي به كليه مالكين، به تصديق عده اي از مالكين آن رسيده باشد.
تبصره1: نظر به اينكه پروانه مورد نظر به نام متقاضي صادر مي شود.بايد افراد نام برده، طي استشهد اراضي مشاع(فرم شماره 5) متعهد شوند كه پس از تقسيم و افراز ملك، زمين ياد شده در تصرف شخصي كه پروانه به نام او صادر خواهد شد، باقي بماند. اين فرم و نقشه مذكور بايد به تصديق شوراي محل وقوع ملك، يا نزديكترين شوراي محل برسد.
تبصره2: در صورتي كه زمين محل احداث تأسيسات، متعلق به چند نفر باشد، به شرطي پروانه به نام يكي از مالكين صادر مي گردد كه وكالتنامه رسمي غيرقابل عزل حداقل- به مدت 5 سال( فرم شماره 4) از ساير مالكيم مبني بر اجازه ايجاد تأسيسات و دريافت پروانه به نام خود ارائه نمايد.

5- در مورد زمينهاي اصلاحات ارضي مفروزالرعيه: گواهي لازم مبني بر مالكيت يا تصرف زمين و بلامعارض بودن آن، و همچنين تائيديه حدود و مشخصات و مساحت زمين از مديريت كشاورزي محل و نيز، نقشه تفكيكي اراضي محل كه زمين مورد نظر جهت احداث تأسيسات در آن مشخص شده باشد.

6- در مورداراضي واگذاري از سوي سازمانهاي كشاورزي يا سازمان جنگلها و مراتع: صورت مجلس واگذاري زمين و همچنين، نقشه و كروكي موردنظر جهت احداث تأسيسات.
ب- مدارک مربوط به زمين کشت علوفه
در مورد واحدهائي كه برابر ضوابط نظام دامپروري احتياج به ارائه اراضي كشت نباتات علوفه اي دارند:

1- گواهي از مديريت كشاورزي محل، مبني بر وجود مقدار كافي آب جهت كشت نباتات علوفه اي يا گواهي امور آب استان، مبني بر بلامانع بودن حفر چاه و تأمين آب مورد نياز كشت نباتات علوفه اي.

2- مدارك مالكيت زمين مورد نياز، اجاره نامه رسمي غير قابل فسخ با ارائه قرارداد رسمي و غيرقابل فسخ كشت علوفه به مدت حداقل 5 سال با كشتكاري كه زمين ايشان از نظر ميزان توليد علوفه و حدود و مشخصات آن به تائيد مديريت كشاورزي محل رسيده باشد.
بديهي است، مجموع تعهدات كشتكار طرف قرارداد، نبايد بيش از قابليت توليد زمين وي باشد. زمان شروع اجاره يا قرارداد خريد علوفه از تاريخ پيش بيني شروع بهره برداري خواهد بود.
تبصره1: در مورد زمينهاي اوقافي مدت اجاره براساس نظريه اداره اوقاف محل تعين مي گردد.
تبصره2: در صورتي كه محل زمين كشت نباتات علوفه اي در مجاورت محل تأسيسات دامداري نباشد، بايد زميني بدين منظور اختصاص داده شود تا از نظر فاصله اشكالي در حمل علوفه از محل كشت به محل دامداري به وجود نيايد. ميزان اين فاصله منوط به نظر كميسيون استاني خواهد بود.
تبصره3: در صورتي كه زمين نباتات علوفه اي در استان ديگري باشد، تائيديه سازمانهاي كشاورزي هر دو استان، الزامي است.

3- در مورد زمينهاي سنددار، فتوكپي نقشه تفكيكي پلاك اصلي كه پلاكهاي فرعي در آن، مشخص و به تائيد مديريت جهاد شهرستان محل رسيده باشد. در مورد اراضي فاقد سند مالكيت، كروكي يا نقشه تقريبي كه محل اراضي مورد نظر بر روي آن مشخص شده باشد و جهتهاي چهارگانه آن با متراژ زمين و ابعاد محدوده، معين شده و به تائيد شوراي محل روستاي وقوع ملك يا نزديكترين شورا و مديريت كشاورزي با حفظ مسئوليت متقاضي رسيده باشد.
طرح توسعه
در مرحله تأسيس اجازه توسعه داده نمي شود دارندگان پروانه بهره برداري،تنها در صورتي اجازه توسعه دارند، كه علاوه بر رعايت كليه شرايط لازم، توانايي مديريت آنها جهت ظرفيتهاي بالاتر مورد تائيد كميسيون صدور پروانه استان قرار گيرد. بديهي است كه توسعه هر واحد بايد متناسب با سياست ها و راهبردهاي اعلام شده توسط معاونت امور دام وزارت جهاد باشد.
تبصره: بديهي است كه توسعه هر واحد حداكثر تا سقف ظرفيتهاي مجاز با رعايت سياستها و راهبردهاي اعلام شده توسط معاونت امور دام مي باشد.
تبديل يا تغيير کاربري مجوز
تبديل، اعم از اينكه بخواهد در نوع دام، نژاد يا شيوه بهره برداري صورت گيرد، با در نظر گرفتن اولويتهاي منطقه اي، در چهارچوب سياستهاي وزارت جهادسازندگي، بلامانع است. در مورد تبديل دامداري از يك نوع به نوع ديگر و نيز تبديل نژاد يا نحوهُ بهره برداري در صورت داشتن كليه شرايط لازم جهت فعاليت جديد، پروانه قبلي باطل و پروانه بهره برداري جديد صادر مي شود.
پس از تشريح کليات مربوط به نحوه و مراحل اخذ مجوزهاي لازم جهت احداث مراکز پرورش دام و طيور و صنايع وابسته، در ادامه اختصاصا به تشريح انواع و چگونگي اخذ مجوزهاي مربوطه جهت احداث مراکز پرورش و نگهداري گاوهاي شيري و پرواري و همچنين کشتارگاه هاي صنعتي ويژه دام و طيور خواهيم پرداخت.
پرورش گاو
پرورش گاو مي تواند به منظور بهره برداري به صورت داشتي، اعم از نژاد شيري و گوشتي، توليد اسپرم، يا با هدف تليسه آميخته و اصيل يا به صورت پرواربندي گوساله صورت گيرد.
در هر حال، نژاد گاو در هر يك از موارد فوق، مي تواند بسته به مورد اصيل، آميخته يا بومي باشد.
الف- ضوابط صدور پروانه تأسيس واحدهاي گاوشيري
1- ظرفيت: ظرفيت گاوداري شيري جديد التأسيس، نبايد از 20 رأس كمتر باشد و ظرفيتهاي بيشتر به شرح زير تعيين مي شود.
- واحدهاي كوچك به ظرفيت 20 الي 50 رأس گاو مادر.
- واحدهاي متوسط به ظرفيت 51 الي 150 رأس گاو مادر.
- واحدهاي بزرگ به ظرفيت 151 الي 300 رأس گاو مادر.
- واحدهاي خيلي بزرگ به ظرفيت بيش از 300 رأس گاو مادر (حداكثر 500 رأس)

2-زمين: حداقل زمين مورد نياز جهت تأسيس واحدهاي گاوداري شيري بر حسب ميزاني كه در ذيل نقشه هاي منضم به ((نظام)) قيد شده است، مشخص مي گردد.
زمينهاي زراعي موردنياز (خريد قطعي، واگذاري، اجاره حداقل 25 ساله) جهت كشت نباتات علوفه اي به ميزان يك هكتار براي رأس گاو اصيل، يك هكتار براي 3 رأس گاو و دورگ و يك هكتار براي 4 رأس گاو بومي است كه بتواند حداقل يك سوم كل نياز مواد غذايي دام را تأمين كند.بقيه نياز غذايي توسط دامدار و از طريق مواد غذايي متراكم تآمين مي شود.
تبصره: در مناطق گيلان، مازندران، گرگان و گنبد، ميزان زمين زراعي مورد نياز مي تواند تا مقدار 30 درصد، كاهش پيدا كند.(به عنوان مثال، 7/0 هكتار جهت دو رأس گاو اصيل)

3-نقشه و جايگاه: جهت نگهداري و پرورش گاو شيري نقشه هاي تيپ براي ظرفيتهاي10-20-30-50-75-100 رأس براي اقليمهاي سردسير، گرمسير و معتدل به شرح منضم به نظام طراحي، پيش بيني و ترسيم شده است. مباني محاسباتي نقشه هاي تهيه شده بر حسب هر رأس گاو مولد تعيين گرديده و متوسط مساحت زيربناي مفيد موردنياز براي يك رأس گاو مولد(مادر)، 6/15 متر مربع مسقف و 5/19 متر مربع غير مسقف است، كه براساس تركيب گله و نيازهاي جنبي، به طور تقريب، به شرح زير مي باشد:
...


ترکيب گله و تاسيسات مورد نياز
مسقف (مترمربع)
غير مسقف (مترمربع)

جايگاه گاو شيرده و خشک
5
10

تليسه پاي کل تا زايش
26/1
52/2

گوساله 12- 6 ماهه (ماده)
5/0
1

گوساله 12-6 ماهه (نر پرواري)
5/0
1

گوساله 6- 5/2 ماهه
47/0
95/0

گوساله 3 هفته تا 5/2 ماهگي
2/0
4/0

زايشگاه و گوساله داني (باکسهاي انفرادي)
72/0
-----------

بيمارستان
15/0
-----------

جايگاه گاو نر
15/0
3/0

انبار کنسانتره
25/1
-----------

هانگارد علوفه
2
-----------

سيلو
-----------
83/2

دفتر اداري و مديريت
6/0
-----------

واحد مسکوني
1
-----------

محوطه عمليات دامپزشکي
-----------
5/0

سالن انتظار، شيردوش، محل جمع آوري و
سردکن شير و موتورخانه 8/1
-----------

جمع زيربناي مفيد (مترمربع)
6/15
5/19



...
تبصره1: ساختمانهاي جنبي گاوداري تا ظرفيت يكصد رأس گاو مولد مطابق معيارهاي تعيين شده تهيه و طراحي مي شود و از ظرفيت يكصد رأس به بالا، به ازاي هر يكصد رأس ظرفيت گاو اضافي، مساحت زيربناي مفيد جايگاه موردنياز به شرح زير قابل افزايش مي باشد.
- داروخانه و بيمارستان 15 درصد
- گوساله داني و زايشگاه 50 درصد
- دفتر اداري و مديريت و مسكوني 30 درصد
- سالن انتظار، سالن شيردوش، گاوهاي محل 50 درصد
- محل جمع آوري و شير سرد کن به همراه موتورخانه
همچنين ساير ساختمانها بايد طبق زيربناي مفيد تعيين شود و به نسبت ظرفيت واحد گاوداري افزايش يابد.
تبصره2: با توجه به عوامل جوي و شرايط اقليمي موجود در مناطق مختلف كشور، بنا يه تشخيص كميسيون صدور پروانه استان، مي توان به جاي سكوي علوفه( غير مسقف) از انبار يا هانگار علوفه( مسقف) استفاده كرد.
تبصره3: در مناطق خيلي سرد، كه آخور و راهرو تغذيه در زير سقف قرار مي گيرد، مساحت زير بناي غير مفيد نسبت به ميزان تعيين شده تا 20 درصد قابل افزايش است.

4-فواصل: رعايت فواصل در خصوص تأسيسات گاوداري شيري، بر طبق جدول فواصل، منضم به ((نظام)) الزامي است.
ب- ضوابط صدور پروانه تأسيس واحدهاي پرواربندي گوساله
1-ظرفيت: ظرفيت هر واحد پرواربندي گوساله جديدالتأسيس، نبايد در هر دوره از 50 رأس كمتر و از 1000 رأس بيشتر باشد.
تبصره: شركتهاي تعاوني توليد و كشت و صنعتهاي واجد شرايط مي توانند، متقاضي اخذ پروانه تآسيس پرواربندي گوساله، بيش از هزار رأس در هر دوره باشند.

2- زمين: حداقل زمين مورد نياز جهت تأسيس واحدهاي پرواربندي گوساله بر حسب ميزاني كه در ذيل نقشه هاي منضم به ((نظام)) قيد شده است، مشخص مي شود.
زمينهاي ارائه شده جهت كشت نباتات علوفه اي بايد از انواع زمينهاي آبي باشد و به ميزاني تعيين گردد كه بتواند حداقل يك سوم كل نياز غذايي مورد نياز دام را تأمين كند.

3- نقشه و جايگاه: جهت پرواربندي و پرورش گوساله، نقشه هاي تيپ براي ظرفيتهاي 25-100 و 300 رآس در اقليمهاي سردسير و گرمسير به شرح منضم به كتاب طراحي، پيش بيني شده است.
مباني محاسباتي نقشه هاي تهيه شده بر حسب هر رأس گوساله پروار تعيين مي شود و متوسط مساحت زيربناي مفيد مورد نياز به ازاي هر رأس گوساله پرواري اصل در يك دوره، 85/4 متر مربع مسقف و 15/5 مترمربع غير مسقف و به ازاي هر رآس گوساله دورگ و بومي، 35/4 مترمربع مسقف و 5 مترمربع غير مسقف، به شرح ذير مي باشد.
...
شرح
گوساله اصيل
گوساله دورگ بومي


مسقف
غير مسقف
مسقف
غير مسقف

جايگاه گوساله نر
5/2
4
2
4

خانه کارگري
4/0
-----
4/0
-----

محل عمليات دامپزشکي
2/0
-----
2/0
-----

انبار علوفه
17/1
-----
17/1
-----

انبار کنسانتره
58/0
-----
58/0
1

سيلو
-----
15/1
-----
-----

جمع کل (مترمربع)
85/4
15/5
35/4
5


..
.تبصره1: در واحدهاي كمتر از يكصد رأس، احداث محل عمليات دامپزشكي ضروري نيست و در ظرفيتهاي بالاي 100 رأس به ازاي هر 100 رأس اضافه(علاوه بر آنچه كه در بالا اضافه گرديد)، 10 مترمربع مسقف و دو برابر آن بهاربند در نظر گرفته مي شود.
تبصره2: جهت بارگيري و تخليه گوساله بايد سكوي موردنياز پيش بيني شود.
تبصره3: با توجه به عوامل جوي و شرايط اقليمي در مناطق مختلف كشور، بنا به تشخيص كميسيون صدور پروانه استان، مي توان به جاي سكوي علوفه( غيرمسقف) از انبار علوفه (مسقف) استفاده كرد.

4-فواصل: رعايت فواصل در خصوص تأسيسات پرواربندي گوساله، بر طبق جدول فواصل منضم به ((نظام)) الزامي است.
تبصره1: تأسيسات موجودي كه جهت صدر پروانه بهره براري واحدهاي فوق الذكر به كار خواهد رفت، بايد به تائيد كميسيون صدور پروانه استان رسيده باشد و مبناي محاسبه ظرفيت چنين واحدهائي براساس آنچه كه در قسمتهاي قبلي ذكر شده است، مي باشد.
تبصره2: گاوداريهاي موجودي كه به علت عدم امكان رعايت فاصله مشمول دريافت پروانه بهره برداري نوسازي يا بهسازي نشوند، مي توانند برابر ضوابط انتقال، پروانه تأسيس دريافت كنند.
تبصره3: تمديد پروانه بهره برداري واحدهاي گاوداري شيري بالاي هزار رأس، كه قبلاً پروانه بهره برداري دريافت كرده اند،بلامانع است.
كشتارگاه صنعتي دام و طيور
به منظور استحصال بهداشتي و اقتصادي گوشت و استفاده صحيح از فرآورده هاي دامي و عرضه اصولي آنها به مراكز مصرف، تدوين نظام اجرائي مشخصي جهت كشتارگاههاي صنعتي و تأسيس مجتمع هاي كشتارگاهي ضروري است.
به طور کلي كشتارگاه ، شامل قسمتهائي جهت: بيهوشي، خونگيري، پوست كني، تخليه امعاء و احشاء، شقه كردن، بازرسي لاشه، دوش دادن و مرحله ورود به تونل سرد است که فضاهاي لازم براي اين مراحل به شرح زير است:

1- مرحله بيهوشي: فضاي لازم براي بيوش كردن يك رأس گاو 3 متر مربع و زمان لازم يك دقيقه است.
2- مرحله خونگيري: طول كانال لازم براي خونگيري يك رأس گاو 5/1 متر با عرض 80 سانتي متر براي هر پست خونگيري و مدت زماني كه براي خونگيري در نظر گرفته مي شود، 10 دقيقه است.
فاصله لازم بين خونگيري و ساير اعمال كشتار به طول 3 تا 4 متر است.
3- مرحله پوست كني: براي پوست كندن هر رأس گاو، كه حدود 10 تا 15 دقيقه طول مي كشد، 4 متر مربع در نظر گرفته شده است.
4- مرحله تخليه: فضاي لازم براي تخليه امعاء و احشاء و قفسه صدري به طول 3 متر و فضاي مورد نظر جهت تخليه محتواي محوطه بطني به طول 2 متر تعيين مي گردد.
5- مرحله شقه كردن: طول محل لازم براي شقه كردن 2 متردر نظر گرفته مي شود.
6- مرحله بازرسي: طول محل لازم براي بازرسي لاشه 2 متر در نظر گرفته مي شود.
7- مرحله دوش دادن: طول محل لازم براي دوش دادن 3 متر در نظر گرفته مي شود.
8- مرحله خنك كردن: جهت خنك نمودن لاشه هاي كشتاري قبل از توزيع يا ارسال به تونل انجماد، لازم است كه متناسب با ظرفيت كشتاري، اتاق سرد با حرارت 0 تا 4 درجه سانتي گراد ايجاد شود.
9- مرحله ورود به تونل: طول فاصله محل لاشه دوش داده شده تا تونل سرد، بايد 3 تا 4 متر باشد.
چون عمليات توزين پس از اين مرحله صورت مي گيرد، مي توان طول اين فاصله را براي انتظار لاشه ها در حد مورد نياز در نظر گرفت. در صورت طولاني شدن ريل در اين قسمت، مي توان به صورت ريلهاي رفت و برگشت و با فواصل متناسب طول اين قسمت را كوتاه كرد.
ابعاد محل استراحت گاوها كه بايد به وسيله نرده هاي لوله اي از هم جدا شود. 6/7 متر طول و 6 متر عرض است كه جهت 20 الي 25 رأس گاو در نظر گرفته مي شود.
در محل استراحت گاوها: بايد يك آبشخور وجود داشته باشد و شيرهاي آب بايد طوري تعبيه شوند كه آب كافي براي تميز كردن محل به سهولت در اختيار باشد. عرض راهرو بايد طوري باشد، كه حركت وسايل نقليه، جهت تخليه كود و دامهاي تلف شده، به خارج امكان پذير باشد.
همچنين كشتارگاه ها بايد، مجهز به تجهيزات تبديل ضايعات يا برنامه جهت تبديل ضايعات كه از قسمتهاي زير تشكيل شده است، باشند:
1- قسمت دريافت: در اين قسمت، لاشه هاي ضبطي دام و ضايعات كشتارگاهي دام وطيور به وسيله بالابر، به داخل ديگ پخت ريخته مي شود. خون توسط پمپ به مخزن و از آنجا به ديگ مخصوص پخت هدايت مي گردد.
2- قسمت پخت: در اين قسمت، مواد به وسيله بخار پخته و سپس خشك مي شود.
3- قسمت روغن گيري: پس از اينكه مواد ضبطي و ضايعات در ديگ پخته شد، به قسمت روغن گيري هدايت و در آنجا روغن گيري شده و روغن آن در مخزن روغن ذخيره مي گردد. باقيمانده مواد به قسمت خردكن رانده مي شود.
4- قسمت خردكن: در اين قسمت، مواد توسط آسياب خرد و سپس خشك مي شود و به صورت پودر گوشت و پودر خون و پودر استخوان در مي آيد.
5- قسمت بسته بندي: در اين قسمت، مواد پودر شده، پس از افزودن مواد آنتي اكسيدان ساير افزودنيهاي مورد نياز به تفكيك در كيسه ها ريخته مي شوند و از آنجا به انبار حمل مي گردند.
تبصره1: در كشتارگاه طيور، در صورتي كه پرها به واحد تبديل ضايعات ارسال نشوند، جهت آماده سازي پر، كشتارگاه بايد به دستگاه پرشويي و پر خشك كني مجهز باشد.
تبصره2: تأسيسات و تجهيزات دستگاه تبديل ضايعات بايد به طوري تعبيه شوند، كه به كيفيت پروتئين به دست آماده لطمه اي وارد نشود. ضمناً اصول انبارداري در مورد نگهداري و ذخيره پودر گوشت و پودر خون بايد از نظر رطوبت و حرارت و تهويه به صورتي رعايت شود، كه فرآورده هاي حاصل فاسد و آلوده به اجرام بيماري زا نگردد.
تبصره3: قسمت دريافت ضايعات بايد مجزا از قسمت بسته بندي و ذخيره توليدات باشد.
تبصره4: نصب دستگاه بوگير و تهويه هوا الزامي است.
ضوابط فني جهت تعيين محل احداث
1- از نظر موقعيت محل، كشتارگاه بايد در محلي احداث شود، كه از نظر راههاي ارتباطي به آساني بتوان دامهاي كشتاري يا نيمچه هاي گوشتي را به آن محل حمل كرد.
2- كشتارگاه بايد، در محيطي احداث شود كه امكان دسترسي به آب سالم و بهداشتي وجود داشته باشد. ضمناً محل احداث كشتارگاه بايد، دور از مراكز آلوده كننده، از قبيل: محل نگهداري يا دفع زباله و فضولات حيواني باشد.
3- كشتارگاه بايد، به سيستم فاضلاب، مطابق معيارهاي استاندارد مجهز باشد.
4- آب مصرفي كشتارگاه بايد، منطبق با ويژگيهاي آب آشاميدني كشور و از نظر بهداشتي مورد تائيد مراجع ذيصلاح باشد. جهت ذخيره سازي آب، وجود منابع هوايي الزامي است.
5- براي توليد بخار، انجماد و عمليات آتش نشاني مي توان، از آب غيرقابل شرب نيز استفاده كرد، مشروط بر اينكه لوله كشي آن، به صورت مجزا و علامت گذاري شده باشد.
6- كشتارگاه بايد داراي برق سه فاز صنعتي باشد و در سالن آن روشنايي به حد كافي وجود داشته باشد.
7- وسايل و ابزار كار بايد ضد رنگ و به آساني قابل تميز شدن باشند.
8- سقف سالنها بايد نسبت به حرارت و رطوبت عايق باشد.
9- ديوار سالنها بايد تا زير سقف سيمانكاري و با سطح صاف و غير قابل نفوذ پوشانيده شده و حتي المقدور رنگ آنها روشن باشد.
10- كف سالنها بايد از جنس بتن ساخته شده و حالت لغزندگي نداشته باشد.
11- جهت گرم يا خنك كردن و تهويه سالنها، بايد تجهيزات لازم نصب شده باشد.
12- استفاده از مس و سرب و آلياژهاي آنها در محلهائي كه امكان تماس اين مواد با گوشت و چربي وجود دارد، مجاز نيست.
13- تجهيزات و قسمتهائي از ماشين آلات كه در تماس با گوشت و چربي هستند، بايد به گونه اي ساخته شوند كه بتوان به سهولت آنها را از هم جدا و تميز كرد.
14- سالن كشتارگاه بايد داراي شيبي به ميزان دو درصد به طرف آبروها باشد.
15- وجود حمام و دوش و دستشويي به تعداد كافي در كشتارگاه ضروري است.
16- كارگران بايد داراي كارت بهداشتي باشند و در مواقع كار از روپوش مخصوص استفاده نمايند.
17- تجهيزات و ساختمان سالنهاي كشتارگاه بايد به نحوي باشد، كه ورود پرندگان و حشرات، و جوندگان به داخل آن امكان پذير نباشد.
18- به منظور شستشو و ضدعفوني وسايل حمل و نقل بايد محلي در نظر گرفته شود.
ضوابط صدور پروانه جهت كشتارگاههاي صنعتي دام و طيور
الف- ضوابط صدور پروانه تأسيس كشتارگاه صنعتي دام وطيور
1- ظرفيت: حداقل و حداكثر ظرفيت بر حسب نياز منطقه و پيشنهاد كميسيون استاني و با تائيد كميسيون مركزي تعيين مي گردد.
2- زمين: حداقل مساحت زمين مورد نياز براي احداث كشتارگاه، بايد سه برابر مساحت زيربناي ساختمانهاي آن باشد.
3- طرح و نقشه: جهت صدور پروانه تأسيس، ارائه طرح و نقشه توسط متقاضي، الزامي است.
نقشه الگويي يك نمونه از هريك از كشتارگاههاي دام و طيور، منضم به ((نظام)) است. ارقام ارائه شده در اين نقشه ها مي تواند به متقاضيان در تهيه طرح و نقشه مورد نظر كمك كند، ليكن در هر صورت، طرح و نقشه كشتارگاههاي صنعتي دام و طيور، بايد داراي مشخصات زير باشد:
1- ديواره اصطبل انتظار دام، بايد از كف سالن به ارتفاع 2/1 تا 2 متر سيمانكاري و كف آن از مصالح غيرقابل نفوذ ساخته شده باشد.
2- ارتفاع آبشخور در اصطبل انتظار دام، بايد بين 30 تا 50 سانتيمتر باشد.
3- در سالن آماده سازي فرآورده هاي دامي بايد تجهيزات لازم مانند: پاتيلهاي آبجوش، شاخ بر و مو پاك كن جهت تهيه كله و پاچه، دستگاه سيرابي، دستگاه روده پاك كني جهت تهيه روده، سيني مخصوص و قلابهاي پايه دار براي حمل و آويزان كردن دل و جگر موجود مي باشد.
4- ساختمان مجاري فاضلاب و كانالهاي مخصوص حمل اندرونه و غيره بايد طوري تعبيه شوند كه شيب مناسب داشته باشند و نظافت آنها به آساني انجام گيرد.
5- براي هريك از سالنهاي مربوط به پوست، روده، كله و پاچه، سيرابي پاك كني و دل وجگر بايد ناودانهاي انتقال جداگانه اي در نظر گرفته شود.
6- براي جداكردن و نگهداري دامهاي مشكوك، وجود جايگاه قفلداري در كشتارگاه ضروري است.
7- براي منجمد كردن گوشتهاي آلوده به انگل، وجود سردخانه مجزا و مخصوصي در كشتارگاه ضروري است.
8- براي ارائه خدمات دامپزشكي، وجود اتاق مجهز اختصاصي در كشتارگاه ضروري است.
9- تجهيزات سالن كشتار دام، كه بايد با تعدادي دام كشتاري، ساعات كار و تعداد كارگران متناسب باشد، به شرح ذير است:
تجهيزات بيهوشي، جراثقال، كمپرسور باد و تجهيزات مربوط به آن، قلاب، اره الكتريكي، دوش شستشوي لاشه، ترازو، چرخ دستي، سيني، ميز استريليزاتور، ابزار كشتار، دستگاه تهيه بخار آب، كوره لاشه سوز و وسايل حمل گوشت.
10- در صورتي كه پوست كندن بر روي برانكارد (گهواره) انجام مي شود، جنس آن بايد از نوع ضدرنگ باشد. و ارتفاع آن اندازه اي باشد، كه لاشه با زمين تماس پيدا نكند.
4- فواصل: رعايت فاصله در خصوص دامداريها و واحدهاي مشابه و غير مشابه و همچنين، مناطق مسكوني، عوارض تأسيساتي براي مفاد مندرج در جدول، فواصل الزامي است.
ب- ضوابط صدور پروانه بهره برداري براي كشتارگاه هاي صنعتي دام و طيور
صدور پروانه بهره برداري جهت كارخانجات خوراك دام، سردخانه ها، مجتمع هاي كشتارگاهي و كشتارگاهها، با هماهنگي اداره كل صنايع و سازمان جهادسازندگي استان و واحدهاي ذيربط صورت مي گيرد. در كليه موارد مذكور، صدور مجوز بهداشتي برابر قانون سازمان دامپزشكي انجام خواهد شد و بدون مجوز بهداشتي، امكان راه اندازي و بهره برداري از واحدهاي نام برده ميسر نيست.
ضوابط صدور پروانه جهت مجتمعهاي كشتارگاهي دام و طيور
الف- ضوابط صدور پروانه تأسيس مجتمعهاي كشتارگاهي دام و طيور
1-ظرفيت: حداقل و حداكثر ظرفيت تأسيس مجتمعهاي كشتارگاهي براساس تعداد دام منطقه و توجيه اقتصادي آن با پيشنهاد كميسيون استاني و با تائيد كميسيون مركزي تعيين مي گردد.
2-زمين: حداقل مساحت زمين مورد نياز براي احداث مجتمع كشتارگاهي بايد سه برابر مساحت زيربناي ساختمانهاي آن باشد.
3-طرح و نقشه: جهت صدور پروانه تأسيس ارائه طرح و نقشه توسط متقاضي الزامي است.
مجتمع كشتارگاهي دام، شامل: مجموعه اي از ميدان دام كشتاري، كشتارگاه صنعتي دام ( سالنهاي انتظار، سالن كشتار، اطاق سرد)، تونل انجماد، سردخانه، تجهيزات تبديل ضايعات، آماده سازي فرآورده ها و ... مي باشد.
مجتمع كشتارگاهي طيور، شامل: مجموعه اي از قسمت پذيرش، سالن كشتار، بسته بندي، تونل انجماد، سردخانه، تجهيزات تبديل ضايعات و سيستم تصفيه فاضلاب مي باشد.
مشخصات فني هر يك از اجزاي مجتمع كشتارگاهي تابع ضوابط قيد شده مربوط به خود، در اين نظام است.
4- فواصل: رعايت فواصل ما بين تأسيسات مورد نياز در داخل مجنمع الزامي نيست. رعايت فاصله در خصوص دامداريها و واحدهاي مشابه و غير مشابه و همچنين مناطق مسكوني، عوارض جغرافيايي و تأسيساتي، برابر مفاد مندرج در جدول فواصل در مورد كشتارگاهها مي باشد.
ب-ضوابط صدور پروانه بهره برداري براي مجتمعهاي كشتارگاهي دام و طيور
صدور پروانه بهره برداري جهت كارخانجات خوراك دام، سردخانه ها، مجتمعهاي كشتارگاهي و كشتارگاهها با هماهنگي اداره كل صنايع و سازمان جهاد سازندگي استان و واحدهاي زيربط، صورت مي گيرد. در كليه موارد مذكور، صدور مجوز بهداشتي برابر قانون سازمان دامپزشكي انجام خواهد شد. بدون مجوز بهداشتي، امكان راه اندازي و بهره برداري از واحدهاي نام برده، ميسر نيست.
تأسيسات و تجهيزات
برخي از تاسيسات و تجهيزات ضروري و مورد نيازي که بايستي در هنگام احداث يک دامداري يا کشتارگاه مدنظر قرار گرفته و جهت ساخت آنها اقدام گردد به شرح ذيل مي باشند:
1- قسمت معدوم کردن ضايعات
به منظور معدوم كردن تلفات و ضايعات در كليه واحدهاي دامداري، كارخانجات جوجه كشي و كشتارگاهها، بايد نسبت به حفر چاه تلفات، نصب كوره لاشه سوز، دفن يا تحويل آنها به مراكز تبديل ضايعات با رعايت كليه شرايط بهداشتي اقدام شود.
تبصره: در هر صورت كليه واحدهاي دامداري، كارخانجات يا كشتارگاهها بايد نسبت به تبديل، محو يا دفن تلفات و ضايعات خود، به نوعي كه باعث شيوع بيماري يا انتشار آلودگي نشود، اقدام كنند.

2- بخش تصفيه فاضلاب
تصفيه فاضلاب دامداريها و كارخانجات بر حسب مورد، داراي ضوابط مشروحه زير خواهد بود:
1- در نقاطي كه آبهاي تحت الارضي پائين باشد و در اطراف گاوداري، زمين كشاورزي وجود داشته باشد، گاوداري بايد داراي سيستم جمع آوري فاضلاب از سالن شيردوشي، محل پرورش گوساله و زايشگاه باشد و فاضلاب مزبور، جهت كاهش بار آلودگي و رسوب مواد معلق به حوضچه ترسيب هدايت شود و پس از رسوب گيري در حوضچه هاي مزبور، به زمينهاي كشاورزي جاري گردد.
2- در گاوداريهايي كه آبهاي تحت الارضي پايين باشد و در اطراف گاوداري زمين كشاورزي وجود نداشته باشد، فاضلاب بايد پس از عبور از حوضچه هاي ترسيب، به چاه فاضلاب هدايت شود.
3- در نقاطي كه آبهاي تحت الارضي بالا باشد و در اطراف گاوداري زمين كشاورزي وجود داشته باشد، فاضلاب بايد به حوضچه هاي ترسيب هدايت شود و پس از 24 ساعت توقف در حوضچه هاي مزبور، همراه با آبهاي كشاورزي در زمينهاي زراعتي جاري گردد.
4- در نقاطي كه آبهاي تحت الارضي بالا باشد و در اطراف گاوداري زمين كشاورزي وجود نداشته باشد، فاضلاب بايد به حوضچه هاي ترسيب هدايت و پس از 24 ساعت توقف، توسط دستگاه تخليه به محل مناسب ديگري حمل شود.
5- در خصوص گاوداريهاي كوچك و ساير دامداريها و كارخانجات جوجه كشي و ميادين دام، بسته به شرايط جغرافيايي و اقليمي و نوع دام و شيوهُ بهره برداري، فضولات بايد به نوعي جمع آوري و خارج شوند، كه باعث آلودگي واحد يا محيط زيست اطراف نگردند.
6- فاضلاب كشتارگاهها، بايد پس از تصفيه كامل حياتي و توليدي، در زمينهاي كشاورزي يا چاه فاضلاب، برحسب امكانات جاري شود.
7- تخليه فاضلاب كليه دامداريها، كارخانجات و كشتارگاهها به رودخانه، آب بندان، دريا و درياچه ممنوع مي باشد. در مواقع اضطراري، با نظر موافق كارشناسي محيط زيست بلامانع است.
3- لوازم و وسايل
1- كليه دامداريها بايد ، مجهز به تأسيسات و لوازم و وسابل مخصوص ضدعفوني، سمپاشي و همچنين، مجهز به وسايل ايمني باشند.
2- كاركنان دامداريها بر حسب وظيفه بايد، مجهز به كلاه، لباس كار و چكمه باشند و ساير وسايل بهداشتي و ايمني براي آنان در واحد مهيا باشد.

[فلفل نمك]

پرورش و توليدمثل گاو

پرورش گوساله
مراقبت از گوساله بعد از تولد
کنترل تنفس:
 بعد از خروج گوساله وضعيت تنفس آن را کنترل کنيد ( تحريک سوراخ بيني با يک تکه کاه باعث تحريک تنفس خواهد شد.)
 در حالت طبيعي فرورفتگي بيش از حد دنده يا خرخر كردن نبايد وجود داشته باشد.
 سعي کنيد مايعات مخاطي را از دهان و سيستم تنفسي گوساله خارج کنيد.
 در موارد سخت زايي لازم است گوساله را روي يک ميله از پا به پايين آويزان کنيد تا مواد مخاطي وارد شده به گلو خارج شوند.

خشک کردن گوساله:
 براي خشک شدن گوساله را مدتي در کنار مادر قرار دهيد اين کار علاوه بر خشک شدن گوساله، در به جريان انداختن خون در بدن گوساله بسيار اهميت دارد. مگر اينکه که گاو شما مبتلا به بيماري باشد و احتمال انتقال آن از طريق ليسيدن به گوساله وجود داشته باشد ( مانند يون) . بنابراين در اين مورد با دامپزشک خود مشورت کنيد.
 اگر به هر دليلي اين کار توسط مادر انجام نمي شود، گوساله را با يک حوله خشک و تميز خشک کنيد.

ضدعفوني بند ناف:
 براي جلوگيري از عفونت بند ناف ، بلافاصله بعد از تولد بند ناف را در مايع ضدعفوني مناسب ( محلول يد 7% ) فروبريد .
 از بستن و گره زدن بند ناف خودداري کنيد.
 کار ضدعفوني را همراه با هر بار خوراندن آغوز تکرار کنيد به اين ترتيب بند ناف بطور طبيعي خشك شده و خواهد افتاد.

خوراندن آغوز:
 ماک ( آغوز) چيست؟ ماک يا آغوز اولين ترشح غده پستاني بعد از تولد است و منبع سرشاري از پروتئين ، عناصر معدني و آنتي بادي ها بشمار مي رود. مواد جامد آغوز تقريباً 2 برابر شير معمولي است که بيشتر به بخش پروتئيني آن مربوط مي باشد. اين ماده مغذي معمولاً تا 6 دوشش اول بعد از تولد از پستان خارج مي شود اما رفته رفته از مقدار مواد ايمني زاي آن کاسته مي شود و ترکيبات آن به ترکيبات شير کامل تبديل مي شود. طوري که ميزان گلوبولينهاي ايمني در دوشش دوم و سوم نسبت به دوشش اول به ترتيب 30 و 70 درصد کاهش مي يابد.
 گوساله بر خلاف نوزاد انسان ايمينوگلبولينها را از طريق جفت ( درشکم مادر ) دريافت نمي کند ولي در عوض اولين شير گاو يا ماک حاوي گلبولينها ي ايمني زا و بسياري از موا د مغذي است که بايد هر چه سريعتر توسط گوساله مصرف شود.
 ايمونوگلبولينها مولکولهاي پروتئيني بزرگي هستند که در گوساله ايجاد مصونيت در برابر بيماريهاي مختلف مي کند.
 بلافاصله بعد از تولد گوساله در ديواره روده گوساله منافذ بزرگي وجود دارد که به او قدرت جذب اين مولکولهاي بزرگ را بدون هضم مي دهد.

...

مقايسه ترکيبات شير در روزهاي بعد از زايش با شير کامل
ترکيبات
دوشش اول
دوشش دوم
روز دوم
روز سوم
شير کامل

مجموع مواد جامد %
9/23
9/17
14
6/13
9/12

چربي %
7/6
4/5
1/4
3/4
4

پروتئين %
14
4/8
6/4
1/4
1/3

لاکتوز %
7/2
9/3
5/4
7/4
5

ويتامين A
100 ميلي ليتر/ ميکروگرم 295
190
95
74
34

ايمونوگلوبولينها %
6
4/2
1
----
09/0



 در حدود 12تا 24 ساعت اوليه زندگي گوساله اين منافذ رفته رفته بسته مي شوند و قدرت جذب اين پروتئينهاي بزرگ در روده بطور چشم گيري کاهش خواهد يافت.
 در دادن آغوز مادر به گوساله هرگز درنگ نکنيد. اولين آغوز بايد در طول حداکثر نيم ساعت بعد از تولد به گوساله داده شود.
 آغوز اولين دوشش بعد از زايمان داراي موا ايمني زاي بيشتري مي باشند و در دوششهاي بعدي از غلظت اين موا کاسته ميشود. بنابراين حداقل در 6 ساعت اول زندگي حتماً بايد آغوز دوشش اول به گوساله ها خورانده شود.
 براي اطمينان از اينکه مواد ايمني زا به اندازه کافي وارد بدن گوساله شده است در 8 ساعت اول زندگي هر 2 ساعت يکبار آغوز را به گوساله بدهيد.
 گوساله بايد در اولين 12 ساعت عمر خود 8 تا 10 درصد وزن بدن آغوز دريافت کرده باشد.
 سعي کنيد ماک هر گاو را به گوساله خودش بخورانيد.
 به خاطر داشته باشيد ماک گاو نسبت به ماک تليسه مواد ايمني زاي بيشتري دارد. بنابراين اگر ماک گاو مسن سالمي را اضافه بر گوساله اش داريد مي توانيد به گوساله تليسه خود بخورانيد.
 دماي آغوز در هنگام تغذيه بايد درحدود دماي بدن باشد ( 38 الي 40 در جه سانتيگراد)
 اگر گوساله تمايلي به خوردن آغوز ندارد بهتر است از خوراک دهنده مري استفاده کنيد تا ماک اول حتماً به گوساله داده شود.
 کيفيت ماک را کنترل کنيد. براي اين کار مي توانيد از ماک سنج استفاده کنيد.
 ماک اضافي ( بخصوص در دوشش اول ) را در فريزر به صورت منجمد ذخيره کنيد تا همواره ماک در دسترس داشته باشيد. اين کار در مورد ماکهاي با کيفيت خوب اهميت بيشتري دارد.
 آغوز را در ظروف پلاستيکي ذخيره کنيد. زيرا آغوز روي ظروف فلزي اثر مي گذارد.
 ظرف محتوي آغوز را دربسته نگهداريد.
 هرچه مدت ذخيره آغوز بيشتر باشد، مواد غذايي آن بيشتر از بين مي رود.
 بعد از گذشت 24 ساعت از تولد هر چند قدرت جذب به پروتئينهاي بزرگ به صفر مي رسد اما خوراندن آغوز حداقل به مدت 3 روز براي ايمني دستگاه گوارش و رساندن مواد مغذي به گوساله بسيار مهم است.
 در اين مدت سعي کنيد گوساله را به خوردن شير با سطل عادت دهيد . در اين کار حوصله زيادي بايد به خرج داد.
دستگاه گوارش در گوساله
 معده گوساله نيز مانند گاو بالغ 4 قسمت دارد با اين تفاوت که نسبت بخشهاي مختلف در گاو گوساله تازه متولد شده متفاوت مي باشد:

بخشهاي گوناگون
گوساله
گاو بالغ

شکمبه - نگاري (%)
37
76

هزارلا (%)
13
18

شيردان (%)
50
15



 معده گوساله هاي تازه متولد شده شبيه يک حيوان تک معده اي است. رشد بافت شکمبه ,نگاري در طي سن 3 تا 8 هفتگي گوساله خيلي سريع بوده 4 تا 8 برابر سريعتر از رشد کل بدن مي باشد.

رشد و تکامل شکمبه:
 مادامي که گوساله با شير تغذيه مي شود، شکمبه توسعه نيافته باقي مي ماند.
 با آغاز خوردن خوراک جامد، جمعيت ميکروبي در شکمبه و نگاري مستقر شده و تکامل شکمبه آغاز مي شود. اين وضعيت اکثراً در 3 هفته اول پس از تولد ايجاد مي شود.
 عوامل متعددي در نمو شکمبه و نگاري موثر مي باشند . اسيدهاي چرب فرار حاصل از تخمير استارتر (کنسانتره مخصوص گوساله ها) در اين مسئله مهمترين نقش را بازي مي کند.
 مصرف آب تازه در فراهم کردن محيط مناسب براي رشد ميکروارگانيسم ها بسيار مهم مي باشد.
 فعاليت شکمبه در سن 3 ماهگي همانند فعاليت آن در دام بالغ خواهد بود.

تغذيه گوساله هاي شيرخوار:
 هزينه تغذيه 55 تا 60 درصد هزينه هاي پرورش تليسه ها را در بر مي گيرد. بنابراين تغذيه صحيح اهميت زيادي در سوددهي گاوداري دارد.
 تغذيه صحيح در زمان گوسالگي در رسيدن به موقع به وزن و قد تلقيح بسيار موثر است.

شير:
 بعد از اتمام دوره 3 روزه تغذيه با آغوز بايد تغذيه با شير يا شير جانشين را آغاز کرد.
 شير کامل غذاي مايع مرغوبي است که گوساله ها با تغذيه آن به خوبي رشد مي کنند.
 شير گاوهارا بعد از درمان آنتي بيوتيک نمي توان فروخت در عوض مي توان به مصرف گوساله ها رساند.
 گوساله نوزاد بايد از شير تازه مادر تغذيه نمايد و شير گاوهايي که از نظر ابتلا به امراض مسري مثل سل و بروسلولز مشکوک هستند بايد جوشيده شود.
 مصرف شير گاوهاي ورم پستاني در گوساله هاي ماده احتمالاً ايجاد گاوهائي با ورم پستان يا کارتيه هاي کور مي کند.
 پاستوريزه کردن منجربه کاهش بيماري و افزايش سرعت رشد در گوساله ها قبل و بعد از شير گيري شده.
 پاستوريزه کردن منجربه کاهش اسهال در گوساله ها مي شود.
 اما پاستوريزه کردن بخصوص براي تعداد کم گوساله ها هزينه بر است.
 مقدار شيري که بايد به حيوان داده شود بستگي به وزن گوساله دارد .
 مقدار شير کامل و شير جانشين آماده ، در حدود 10 در صد وزن بدن گوساله در نظر گرفته مي شود.
 شير و جايگزين شير بايد در درجه حرارت ثابت نزديک درجه حرارت بدن تغذيه شود.
 به درجه حرارت پايين شير بخصوص در محيط سرد توجه فراوان داشته باشيد.
 دقت در برنامه غذايي مقدار شيري که در هر وعده بايد گوساله مصرف نمايد داراي اهميت ويژه اي است.
 اگر در يک وعده شير کمتر و در وعده ديگر شير بيشتري به حيوان داده شود ممکن است موجب نفخ معده و سوء هاضمه شده ايجاد اسهال و دل درد وگاهي مواقع باعث تلف شدن حيوان گردد.
 اگر شير زيادي به گوساله خورانده شود باعث کاهش جذب و کسالت حيوان مي شود.
 مقدار چربي شير ممکن است سبب دل درد و سوء هاضمه شود پس اگر شيري بيشتر از 4 % چربي داشت با افزودن آب گرم يا شيري که چربي اش گرفته شده باشد ميزان چربي شير را تقليل مي دهيم.

شير جايگزين:
 شير کامل غذايي است عالي . اما در صورت بالا بودن قيمت شير در بازار مي توان گوساله ها را با شير جانشين تغذيه کرد.
 محاسن جايگزين شير عبارتست از :
 يکنواختي محصول در روزهاي متوالي
 سهولت ذخيره
 کنترل بيماري
 سود اقتصادي
 جايگزينهاي شير دو منشأ گياهي و حيواني دارند. به اين موضوع در انتخاب شير خشک توجه خاص داشته باشيد.
 بخصوص در يک ماه اول زندگي بايد از شير خشکي استفاده کرد که منشأ شير داشته باشد.
 در انتخاب شير جايگزين شير خود دقت نمائيد.
 پيشنهادهاي مربوط به مخلوط کردن روي برچسب را بايد به دقت اجرا کنيد.
 مخلوط کردن شير جايگزين شير بايد تا موقعي ادامه يابد که همه پودر در سوسپانسيون حل شده و تکه هاي يزرگ پودر در سطح يا ته ظرف باقي نماند.
 شير جايگزين بايد در آب معلق بماند و ته نشين نشود.
 زياد مخلوط شدن شير خشک ايجاد کف زياد و جدا شدن چربي و تشکيل يک لايه روغني در سطح ظرف مي کند.

خوراك آغازين:
 مصرف زود هنگام خوراک خشک مهمترين عامل موثر در انتقال گوساله جوان از حالت متابوليسم و هضم پيش از نشخوار به وضعيت حيوان نشخوار کننده بالغ مي باشد.
 فرآورده هاي تخمير اسيدهاي چرب فرار(vfa) بويژه اسيدهاي پروپيونيک و بوتيريک که از تخمير کنسانتره حاصل مي شوند، عامل رشد و تکامل بافتهاي شکمبه مي باشند.
 بمحض از شير گرفتن گوساله و انتقال به خوراک جامد, مشکلات بيماري مخصوصا اسهال , روند کاهشي نشان مي دهند .
 محتواي پروتئين خام جيره آغازين بايد در حدود 20 الي 22 در صد در نظر گرفت.
 ميزان انرژي (nel) جيره آغازين بايد در حدود 9/1 باشد.
 شكل فيزيكي بويژه اندازه ذرات خوراك در آماده سازي خوراكهاي آغازين براي گوساله ها فوق العاده مهم مي باشند. کنسانتره نبايد زياد آردي و نرم باشد زيرا نتيجه عکس روي رشد شکمبه خواهد داشت.
 حجم خوراك مايع تغذيه شده(بيشتر از مقادير مصرف ماده جامد) موجب كاهش مصرف خوراك مي شود.
 جثه حيوان و دسترسي به آب نيز بر مصرف خوراك تاثير دارند.
 به ازاي هر ليتر آب مصرفي بيشتر، مصرف خوراك خشك به ميزان 82 گرم در روز افزايش مي يابد و افزايش وزن هم به مقادير 56 گرم بيشتر مي شود.
 كيفيت جيره مايع بر ميزان مصرف خوراك خشك موثر است.
 در گوساله هائي كه شير دريافت مي كند تا بيش از 65% افزايش وزن بدن به ميزان مصرف خوراك آغازين بستگي دارد و بعد از شير گيري گوساله، بايد انتظار داشت كه تغييرات در مقادير مصرف خوراك آغازين اثر زيادتري بر افزايش وزن گوساله داشته باشد.
 گوساله هاي جوان بايد تا حد ممكن در سنين اوليه به مصرف خوراك خشك تشويق شوند. اين امر براي تكامل پوشش شكمبه – نگاري مورد نياز براي عملکرد خوب اهميت اساسي دارد.
 استقرار جمعيت ميكروبي بستگي به پيش سازهايي دارد كه خوراك خشك آنرا فراهم مي كند.

علوفه:
 مصرف علوفه قبل از شير گيري سبب کاهش سرعت تکامل پرزهاي شکمبه مي شود . چون اسيدهاي چرب لازم براي رشد پاپيلاهاي شکمبه را توليد نمي کند.
 اما براي عادت دادن گوساله به مصرف علوفه بهتر است برگ يونجه را بعنوان بخش علوفه اي با کيفيت بالا از حدود سن 2 ماهگي در اختيار گوساله قرار داد.

آب:
 براي رشد و تکثير ميکروارگانيسمها نياز به يک محيط آبکي دارند. براي تأمين اين محيط آب تازه و تميز را در اختيار گوساله ها قرار دهيد.
 مصرف آب مصرف کنسانتره را بالا خواهد برد.
 آب را مي تواند از 3 روزگي و همراه با شروع مصرف جيره آغازين در اختيار گوساله ها قرار داد.

قطع شير:
 زمان قطع شير وقتي است که گوساله شما 3 روز متوالي مقدار 5/1 الي 2 کيلوگرم کنسانتره را دريافت مي کند. بنابراين براي اينکه بتوانيد گوساله را زود از شير بگيريد، بايد او را به خوردن بيشتر کنسانتره ترقيب کنيد.
 با مديريت صحيح گوساله هاي هلشتاين را مي توان در حدود 6 هفتگي از شير گرفت.
 در رمان قطع شير به وضعيت بدني گوساله توجه کنيد. اگر گوساله شما لاغر است بهتر است چند روز ديگر به دادن شير به او ادامه دهيد.
 در زمان قطع شير از سلامت گوساله مطمئن شويد.
 گوساله را حداقل به مدت 5 روز بعد از شير گيري تحت نظر داشته باشيد تا مطمئن شويد قطع شير به گوساله شما آسيبي نرسانده باشد.
 قطع شير به دو صورت ناگهاني يا تدريجي انجام مي شود . براي انتخاب اين روشها در مزرعه خود با دامپزشک يا کارشناس خود مشورت کنيد.
اقدامات مديريتي و بهداشتي
از بين بردن شاخ:
 از بين بردن شاخ براي کنترل بهتر گاوها و جلوگيري از صدمات احتمالي صورت مي گيرد.
 اين کار با خمير ( پماد) شاخسوز انجام مي شود.
 از بين بردن شاخ بايد در روز 7 الي 10 زندگي و با مشاهده تکمه شاخ بايد انجام گيرد. اين کار شوک و تنش کمتري در گوساله ايجاد مي کند.
 براي انجام کار ابتدا موهاي اطراف تکمه شاخ را بتراشيد، سپس پماد را به اندازه يک دوريالي روي تکمه شاخ قرار دهيد.
 براي اينکه از جاري نشدن پماد به روي صورت و چشمها مطمئن شويد بهتر است از وازلين دور تکمه شاخ استفاده کنيد.
 در استفاده از هر نوع پماد شاخسوز بهتر است دستورات روي برچسب پماد را بدقت مطالعه کنيد.
 در استفاده از پماد حتماً از دستکش استفاده کنيد.

قطع سرپستانکهاي اضافي:
 اين کار بايد در روز 7 الي 10 زندگي انجام شود.
 تشخيص سرپستانک اضافي را به عهده دامپزشک يا تکنسين باتجربه بگذاريد.
 براي قطع سرپستانکها اضافي حتماً تمام نکات بهداشتي را رعايت کنيد.

جلوگيري از عادت مکيدن:
 جا دادن گوساله ها در جايگاه انفرادي و استفاده از سطل تا حد زيادي باعث از بين رفتن عادت مکيدن مي شود .
 گاهي اين عادت در بعضي گوساله ها مشاهده مي شود که ممکن است در سنين بالاتر نيز مشاهده شود. اين موضوع بخصوص در گوساله هاي ماده اهميت دارد چراکه مکيدن پستان يک گوساله توسط گوساله اي که عادت به مکيدن دارد علاوه بر افزايش انتقال عوامل بيماريزاي احتمالي باعث ورم پستان و گاهي کوري پستان مي شود.
 براي جلوگيري از اين عادت، وسيله اي وجود دارد که به بيني گوساله وصل مي شود که در موقع مک زدن باعث ناراحتي در خود و گوساله ديگر در موقع مکيدن مي شود.

جايگاه گوساله:
 جايگاه گوساله بايد جايي بنا شود که بتوان به آساني فضولات آنرا خارج نمود.
 جايگاه گوساله بايد به نحوي باشد که دسترسي به مواد بستر و غذا باشد.
 گوساله نبايد دور از نظر باشد . بهترين محل نزديک زايشگاه و يا در کنار آن است .
 براي جلوگيري از انتشار بيماري بايد جايگاه گوساله را کمي دوراز جايگاه دامهاي بالغ بنا نمود.
 جهت گوساله داني بايد به نحوي باشد که زهکشي در آن بخوبي صورت گيرد و بادهاي زمستاني زياد به داخل آن نفوذ نکند و در تابستان حداقل نور خورشيد و در زمستان حداکثر نور خورشيد به داخل آن بتابد.
 لايه نازک عايق کمک مي کند تا حرارت در زمستان کمتر به خارج نفوذ کند و در تابستان نيز خيلي گرم نشود.
 تهويه در جايگاه گوساله حياتي است که مي تواند طبيعي يا مصنوعي توسط هواکشها در جايگاه بسته حاصل شود. تهويه کافي و دايمي باعث کنترل رطوبت ، حرارت و بو در جايگاه در طول سال مي شود.
علائم تهويه
 جمع شدن قطرات آب زير سقف و ديوارها
 يخ زدن آنها در فصل سرد
 بوي زننده
 رطوبت زياد
 اغلب ساختمانهاي گوساله داني طوري ساخته مي شوند که براي خروج هوا قدري فاصله بين سقف و ديوارها وجود داشته ياشد.اين کار به تهويه کمک مي کند.
 در جايگاه باز جريان حرکت هوا بايد از سمت گوساله داني به سمت دامهاي بالغ باشد و در جايگاه بسته دستگاههاي تهويه بايد طوري کار گذاشته شوند که هواي داخل جايگاه دامهاي بالغ به طرف دامهاي بالغ کشيده شود.
 براي پخش يکنواخت گرما و اجتناب از خيس و کثيف شدن کف جايگاه ، بايد شيب مناسب در کف ايجاد گردد و ادرار و آب ناشي از شستشو دورن فاضلاب ريخته شود و به خارج هدايت گردد.
 کف بهتر است از بتون ساخته شود که با شيب مناسبي به فاضلاب منتهي گردد.
 به طور کلي زايشگاه و گوساله داني احتياج به نظافت بيشتري دارند .بنابراين طرح ساختماني در آنها بايد به نحوي باشد که تميز کردن آنها آسان باشد.
 بستر در جايگاه گوساله از اهميت بسياري برخوردار مي باشد.
 کاه غلات ( بلند يا خرد نشده) داراي رنگ روشن ، بوي خوب و قابليت جذب رطوبت مناسب است و بستر خوب وگرمي را تشکيل مي دهد.
 اگر قيمت کاه بالاست ، پوست خرد شده درخت ، خاک اره ، تراشه چوب و غيره را ميتوان به کار برد. اما تا حد امکان از اين مواد استفاده نکنيد.
 بستر بايد حتي الامکان هر روز تعويض شده و قسمتهاي مرطوب آن برداشته شود.
 جايگاه انفرادي براي گوساله ها بسيار مناسبتر از آغلهاي گروهي مي باشند.
 در جايگاه انفرادي گوساله ها بايد از اجرام ، تغيير ناگهاني درجه حرارت و رطوبت محافظت شوند.
 آغلهاي انفرادي به دودسته ثابت (بتوني)و متحرک( اغلب فلزي)تقسيم مي شوند.

 از مزاياي جايگاه انفرادي مي توان به موارد زير اشاره کرد:
 عدم تماس گوساله ها باهم که موجب کاهش گسترش عوامل بيماريزا به حداقل ممکن مي شود.
 امکان بازديد هر رأس گوساله را به منظور دريافت حالات سلامتي يا بيماري آنها با آساني فراهم مي کند .
 از مکيدن ناف گوساله بوسيله يکديگر جلوگيري مي نمايد.
 امکان تميز ، شستشو و ضد عفوني نمودن جايگاه به آساني فراهم مي شود.
 مي توان کف آن را بوسيله بستري از کاه يا کلش کاملاً خشک و پاک نگهداشت.
 جيره يا شير هر گوساله را مي توان به ميزان جثه هرگوساله به آساني در اختيار آن قرار داد.
 از بروز بيماريهاي تنفسي در اثر جايگاه مرطوب و پخش ميکروبها جلوگيري مي کند.
 البته لازم به ذکر است جايگاههاي انفرادي تعدا گارگر بيشتري را لازم دارد.

 خصوصيات جايگاه انفرادي:
• اين جايگاه بايد در سطحي قرار گيرند که عمل زهکشي در آن بخوبي صورت گيرد.
• ظرف غذا(علوفه و کنسانتره ) بايد در داخل آغل قرار گيرد.
• براي ايجاد تهويه مناسب در تابستان بهتر است در قسمت بالاي ديوار عقب جايگاه دريچه اي ايجاد گردد که براحتي باز و بسته گردد.
 ابعاد جايگاه انفرادي ثابت را معمولا به صورت زير در نظر مي گيرند:
120 سانتي متر عرض
180 سانتي متر طول
5 سانتي متر شيب در کف به سمت فاضلاب
 ابعاد جايگاه انفرادي متحرک اين مقادير کمتر مي باشدو معمولاً براي ساختن اين نوع جايگاهها از ميله هاي فلزي استفاده مي شود که کف آن را با مواد بستري مناسب مي پوشانند. از اين آغلها بخصوص در يک هفته اول که گوساله ها حساس هستند مي تواند مورد استفاده قرار گيرند.اين آغلها کار پرورش گوساله ها را با مشکلات بهداشتي بسيار کمتري ميسر مي سازد. بخصوص که اين آغلها براحتي قابل شستشو بوده و ضد عفوني کردن و شعله دادن آن راحتتر مي باشد. معمولا تعدادي از اين آغلهاي انفرادي را دريک فضاي بسته در شرايط کنترل شده قرار مي دهند که گوساله ها در يکهفته اول زندگي که دوره بحراني است تحت کنترل بيشتري باشند. بعد از تخليه باکس از گوساله بايد باکس رابدقت شستشو و ضدعفوني کرد.
 از روش مناسب براي مبارزه با حشرات استفاده کنيد.
 گوساله ها را بايد بعد گرفتن از شير ( 1 هفته بعنوان استرس از شير گيري در نظر گرفته مي شود) از جايگاه انفرادي خارج کرده و در آغلهاي گروهي در گروه سني بالاتر قرار داد.در اين جايگاهها معمولا 3 تا 5/3 متر مربع فضا ، براي هر رأس گوساله در نظر گرفته مي شود.
 پس از تخليه آغل از يک گوساله و قبل از قرار دادن گوساله ديگر در آن در صورت متحرک بودن بايد محل آنرا را تغيير داد و در صورت ثابت بودن باد بستر و کف آنرا کاملاً جمع آوري و ضدعفوني نمود و حدود 15 سانتي متر سنگ آهک خرد شده در آن قرار داد ( سنگ آهک براي ضد عفوني کف و جذب رطوبت بسيار مناسب مي باشد.
 کف جايگاه بايد قابليت تميز کردن کافي باشد چون در پيشگيري از بيماري مفصلي بسيار موثر است.طي 3 روز اول زندگي بويژه در 24 ساعت اول ناف راه مناسبي براي ورود عفونت است و بديهي است که احتمال استقرار عفونت در يک بستر خيس و کثيف بسيار بيشتر از يک بستر خشک و تميز است.
 جاي ظرف آّب و کنسانتره بايد در جايگاه انفرادي در نظر گرفته شود و براحتي قابل دسترس باشد.