كشاورزي-علوم دامي و طيور-دام-بانك مقالات مربوط به دام

[فلفل نمك]

بافرها

معمولاً یك گاو مقدار كافی بیكربنات سدیم (بافر) در بزاق خود تولید میكند تا سطح Ph شكمبه خود را در حد مناسب حفظ كند ٬ اما جیره های پر انرژی دارای مواد خشبی اندك٬ كه به گاوها در اوایل دوره شیر دهی تغذیه میشوند ٬ میتوانند سیستم بافر های طبیعی دام را بر هم زده و میزان اسید را در شبكه افزایش دهند .دانه های آسیاب شده و علوفه های خرد شده بسیار ریز نیز می توانند شكمبه اسیدی ایجاد كنند٬ در این شرایط چربی شیر كم شده و مصرف خوراك توسط گاو كاهش یافته در نتیجه میزان تولید شیر پایین می آید.افزودن بافر ها به این نوع از جیره ها عملكرد دام را افزایش می دهد. بافر ها بویژه در جیره هایی موثر هستند كه علوفه غالب آن سیلاژ ذرت است . تاثیر این افزودنیها در گاوهایی كه سیلاژ یونجه یا علوفه خشك زیادی می خورند كمتر است . بافر ها اسیدیته شكمبه را كاهش داده نسبت استات به پروپیونات را بالا برده و هضم فیبر را بهبود می بخشند ٬ این عمل باعث تولید چربی شیر بیشتری شده مصرف خوراك دام و بدنبال آن تولید شیر را بالا می برد . بافر های موجود ٬خوشخوراكی زیادی نداشته و باید آنها را تدریجاً به جیره اضافه كرد .

بیكربنات سدیم (جوش شیرین)

جوش شیرین یكی از انواع بافرهای تجارتی است كه میتوان آن را بر روی علوفه ریخت یا با اجزاء مختلف جیره و كنسانتره مخلوط نمود .

S-carb

این بافر نام تجاری برای سزكوئی كربنات سدیم است مخلوطی از بیكربنات سدیم و كربنات سدیم است .

بافر های فوق الذكر را می توان به میزان100 تا 225 گرم به ازاء هر راس گاو در روز تغذیه كرد .

مآخذ : مجله برآیند ش 5

[فلفل نمك]

بررسي اثرات تب شير ، كتوز و لنگش بر توليد شير در گاوها

تغذيه و ارتباط آن با بروز بيماري هاي متابوليكي غير عفوني :

تب شير و كتوز از جمله بيماري هاي متابوليكي هستند كه به طور معمول در گاوهاي شيري به ترتيب در زمان زايمان يا قبل از شير دهي اتفاق مي افتند ،‌در حالي كه بيماري لنگش مي تواند در هر زماني در طي شير دهي اتفاق افتد .

در نگاهي مختصر به بروز علل وقوع بيماري هاي فوق ، نقش كليدي تغذيه مشخص مي شود ، به طوري كه در بيماري تب شير بيش از 90 درصد موارد اختلال در 48 ساعت قبل و 48 ساعت بعد از زايمان روي مي دهد .

كاهش شديد كلسيم خون كه در اكثر موارد به همراه كاهش شديد فسفات غير عالي خون مي باشد ،‌علت اصلي وقوع فوري اين عارضه است . سه عامل : مصرف كلسيم و منيزيم قبل از گوساله زايي و امتياز وضعيت بدني به هنگام زايمان ،‌بر وقوع تب شير موثرند كه ميتواند با مديريت تغذيه در طي دوران خشك كنترل شود . كتوز نيز در گاو پس از زايمان ، به علت عدم بالانس انرژي و عدم رغبت گاو به مصرف خوراك بيشتر در پي نياز به حداكثر انرژي به خاطر توليد شير به وجود مي آيد و در نهايت بيماري لنگش كه علت پيدايش آن عدم توازن در Ph شكمبه ، كاهش اسيديته ي محيط شكمبه ، بروز حالت اسيدوز در مراحل ابتدايي و در مراحل حاد آن باعث تاثير گذاري در قشر داخلي سم و بروز لنگسش است ، با تغذيه ي صحيح قابل پيشگيري است .

در نهايت با بررسي تاثيرات بيماري فوق بر توليد شير در گاو ، نتايج ذيل مي تواند تكميل كننده تر باشد:

در تحقيقي با استفاده از داده هاي مربوط به 32416 راس گاو ((اير شاير )) كه در سال 1993 اولين گوساله زايي را داشته و به تبع آن اولين دوره ي شيردهي را آغاز نموده بودند اثرات بيماريهاي كتوز ، تب شير و لنگش مورد بررسي قرار گرفت .

در اين تحقيق مشخص شد كه توليد شير در گاوهايي كه تحت تاثير اثرات متقابل تب شير و يك دوره ي 4 تا 6 هفته اي بعد از زايش بودند ، ميانگين توليد شير آنها از 1/1 تا 9/2 كيلوگرم در روز كاهش يافته بود كه اين امر به قسمتي از زمان سپري شده بعد از تشخيص تب شير بستگي داشت .

در باره گاوهاي مبتلا به كتوز مشخص شد كه توليد شير در 2 تا 4 هفته قبل از تشخيص بيماري شروع شده و اين كاهش با تغييراتي از 3 تا 3/5 كيلوگرم در روز در مدت زمان بيشتراز دو هفته بعد از تشخيص بيماري ادامه پيدا كرده بود .

از نظر بيماري لنگش و بروز اختلال در پا و ساق پا، مشاهده شد كه اين بيماري نيز باعث كاهش در توليد شير از 5/1 تا 8/2 كيلوگرم در طي دوهفته اول بعد از تشخيص بيماري متغير بود .

تهيه و تدوين : عليرضا جلالي – كارشناس ارشد تغذيه ي دام .

[فلفل نمك]

آبي بلژيكي
منظور از نام سفيد آبي بلژيكي ، نژادي برتر از نوع گاوهاي گوشتي است كه در نتيجه آميزش و پيوند نمونه‌هاي اصيل و پروار درجه يك با يكديگر پديد آمده است. پرگوشت‌ترين و كم‌چربي ترين نژاد گاو كه با خصوصيات و مشخصات منحصر به فرد بر اثر تلاش و تحقيقات علمي دانشمندان و متخصصين علوم دامپروري بلژيك و گزينش بهينه ودقيق نمونه‌ها در اين كشور پا به عرصه وجود گذاشته است.

زادگاه اصلي و اوليه اين نژاد بلژيك مي‌باشد وموسسات علمي و صنعتي مربوط به امو دامپروري بلژيك در طي هفتادوهشت سال تحقيقات و آزمايشات و پيوندهاي مختلف انواع نژادها، موفق به عرضه نژاد گوشتي و با كيفيت سفيد آبي بلژيكي گرديده‌اند.

از ويژگي‌هاي اين نژاد رشد سريع و چشمگير آن است چنانچه اولين زايمان آن در بيست و چهار ماهگي صورت مي‌گيرد گوساله نــر آن در يك سالگي وزني بالغ بر پانصد و پنجاه كيلوگرم دارد كه درسن دوسالگي به هشتصد و سي كيلوگرم مي‌رسد.

پروار بندي و افزايش فوق‌العاده ماهيچه‌ها بطوريكه ساير نژادها قدرت برابر در پرواربندي را با « سفيد آبي بلژيكي» نمي تواند داشته باشند. قطعات عال و ترد ، گوشت خالص و يكدست به نسبت بسيار زياد، بطوريكه تا شصت ونه درصد لاشه ذبح شده بصورت قطعات گوشت خالص، قابل عرضه در بازار فروش مي‌باشد.

در صد ناچيز به صفر لايه‌هاي پيه و چربي، توانايي زايش‌ها يمتوالي و بسيار راحت و بدون سزارين از ديگر ويژگيهاي بارز اين نژاد گوشتي است. فاصله زايش‌ها در حدود ده تا دوازده ماه مي‌باشد كه در نوع خود بي نظير است.

وفق پذيري با هر نوع آب و هوا و نوع تغذيه و چرا، مقاومت و مصونيت فوق‌العاده در برابر بسياري از بيماريهاي دامي از ديگر ويژگيهاي «سفيد آبي بلژيكي» است.




تلقيح مصنوعي و سودآوري آن:

پيوند مصنوعي نطفه گاو «سفيد آبي بلژيكي» با ساير نژادهاي محلي، بطور مستقيم و به سرعت، ميانگين پرواربندي و توليد گوشت را افزايش داده و در نتيجه باعث سودآوري افزون‌تر مي‌شود همچنين به كيفيت گوشت توليد شده اضافه گرديده و اعتبار و شهرت دامپروري را نيز افزايش مي‌دهد.

بطور خلاصه مي توان تلقيح مصنوعي را اينچنين تعريف و تفسير نمود تلقيح و باروري دام‌هاي محلي توسط نطفه‌هاي از قبل توليد شده گاوهايي با نژاد اصيل همانند « سفيد‌آبي بلژيكي» و افزايش گوساله‌هاي نژاد گوشتي و در نتيجه آن بهره‌وري بيشتر واحد دامداري، انجام تلقيح مصنوعي به راحتي و سهولت امكان پذير بوده و نتيجه كار همواره موفقيت آميز است. هر مجموع بطور خلاصه نتايج پيوند صنعتي بسيار چشمگير بوده و سوددهي قابل توجهي دارد.

[فلفل نمك]

خوراك‏هاى علوفه‏اى و كنسانتره دام
الف - علوفه ‏ها

هرگونه خوراك گیاهى و پرحجم كه ارزش غذایى داشته باشد و خوش‏خوراكهم باشد، علوفه نام دارد.

یونجه یابیده: این علوفه ارزش غذایى زیادى دارد. یونجه به عنوان یك غذاى عالى در تغذیه دام به خصوص براى گاو شیرى استفاده مى‏شود. پروتئین و كلسیم بالاى این علوفه نشانه مرغوب‏بودن آن است. زمان برداشت یونجه وقتى است كه یك سوم بوته‏ها به گل بنشینند. در جیره غذایى گاو شیرى، بین دو تا چهار كیلوگرم یونجه در روز كافى و مناسب است.

علف باغ: این علف در تغذیه گاو شیرى و پروارى استفاده مى‏شود. به دلیل داشتن رشته‏هاى بلند، نشخوار دام‏ها را زیاد مى‏كند. به علاوه در گاوهاى شیرى باعث بیشترشدن چربى شیر مى‏شود. براى جلوگیرى از خارج‏شدن سریع خوراك‏هاى آردى از بدن دام‏هاى پروارى از این علوفه استفاده مى‏كنند.

كاه به علت خشك و پُرحجم‏بودن، ارزش غذایى زیادى براى دام‏ها ندارد. از نظر ارزش غذایى، كاه جو از كاه گندم بهتر است. همچنین كاه گندم از كاه برنج بهتر است. براى دام‏هاى سنگین بهتر است كه كاه به صورت رشته‏هاى بلند باشد. مصرف كاه باید كم و به مقدار لازم باشد. هر چه مقدار این علوفه در جیره غذایى دام‏ها بیشتر باشد، جلوى هضم و مصرف بیشتر غذا را مى‏گیرد. بهت راست كاه را همیشه بعد از خوراك‏هاى دیگر به دام‏ها داد.

اگر كاه و علوفه‏هاى مانند آن به صورت غنى شده به دام‏ها داده شوند. ارزش غذایى بیشتر مى‏دارند. براى گاوهاى خشك مى‏توان مقدار بیشترى از این علوفه در جیره غذایى قرار داد.

سیلوها: براى استفاده بیشتر و بهتر از علوفه‏هاى خشك و هضم بهتر این علوفه‏ها، آنها را سیلو مى‏كنند.

ب - خوراك‏هاى فشرده شده یا كنسانتره دامى

علوفه‏هاى آردى و خوراك‏هایى كه از رشته‏هاى كمى تشكیل شده‏اند رإ؛



»ل خوراك‏هاى كنسانتره‏اى مى‏گویند. وقتى مقدار مشخصى از ماده‏هایى مانند جو، سبوس، تفاله چغندر قند، كنجاله تخم پنبه را با تكمیل‏كننده‏هاى معدنى و ویتامینى مخلوط كنند، خوراك كنسانتره تهیه مى‏شود.

براى برطرف‏كردن نیاز غذایى دام‏هایى كه تولید بالایى دارند، علاوه بر علوفه باید مقدار مشخصى از كنسانتره دامى هم استفاده كرد. به گاوهاى بومى و دورگ روستایى كه بیشتر از هشت كیلوگرم شیر تولید مى‏كنند، باید مقدار مشخصى كنسانتره دامى داد.

به دامداران عزیز سفارش مى‏شود اگر خوراك را از كارخانه خریدارى مى‏كنند، در هنگام تهیه و مخلوط كردن كنسانتره در كارخانه حضور داشته باشند. به این ترتیب، مى‏توانند كنترل كنند كه از هر ماده‏اى به مقدار مشخص و لازم در كنسانتره مخلوط شده است و جلوى هرگونه تقلب گرفته شود.

براى تهیه كنسانتره به وسیله خود دامدار، مى‏توانید از دستور زیر استفاده كنید. این دستور براى گاو شیرى كه بین ده تا پانزده كیلوگرم شیر تولید مى‏كند، مناسب است.

مقدار جو سى و پنج تا چهل درصد، سبوس گندم سى تا سى و پنج درصد، تفاله چغندر قند هشت تا ده درصد، كنجاله تخم پنهب پنج تا هفت درصد، نمك نیم درصد و سبوس برنج شش تا هشت درصد باید باشد. به این ماده‏ها مقدارى كربنات كلسیم یا دى‏كلسیم فسفات هم اضافه مى‏كنند.

نكته‏هاى مهم در تغذیه مخلوط علوفه و كنسانتره
براى گاوهاى شیرى روستایى كه تولید شیر آنان به هفت تا هشت كیلوگرم مى‏رسد، لازم نیست كه از كنسانتره استفاده كنید. با علوفه‏هاى مرغوب مى‏توان نیاز غذایى این دام‏ها را برطرف كرد. ولى براى گاوهایى كه در روز بیشتر از هشت كیلوگرم شیر تولید مى‏كنند، باید از كنسانتره استفاده كرد.

براى این گاوها در برابر هر یك كیلوگرم شیر تولیدى، نیم كیلوگرم كنسانتره دامى لازم است. براى مثال اگر گاوى چهارده كیلوگرم شیر تولید مى‏كند، باید روزانه هفت كیلوگرم كنسانتره به اضافه مقدار لازم علوفه تازه و مرغوب بخورد.

تغییر جیره غذایى دام باید با احتیاط كم‏كم انجام شود. تا باعث كم‏شدن تولید نشود. اگر در غذاى دام از ضایعات استفاده مى‏شود باید با توجه به نوع ماده افزودنى از مقدار كنسانتره كم كرد.

علوفه‏هاى سبز، رطوبت زیادى دارند. به همین دلیل دو تا سه برابر علوفه‏هاى خشك باید مصرف شوند. اگر بتوان علوفه و كنسانتره را به طور كامل مخلوط كرد، خیلى مناسب است. اگر این كار انجام نشد، سعى كنید فاصله زمانى بین تغذیه با علوفه و كنسانتره خیلى كم باشد.

براى بیشترشدن مقدار تولیدشیره مى‏توان تا حدودى از كنسانتره دامى استفاده كرد. مصرف زیاد كنسانتره باعث كم‏شدن چربى شیر مى‏شود. در این حالت باید از علوفه‏هاى مرغوب با رشته‏هاى بلند و كنجاله تخم پنبه استفاده كرد.

دستور تهیه كسانتره براى گوساله‏هاى پروارى
مقدار چهل تا چهل و پنج درصد جو، سى تا سى و پنج درصد سبوس، ده تا دوازده درصد تفاله چغندر، سه تا پنج درصد كنجاله تخم پنبه، هشت تا ده درصد سبوس برنج را با مقدارى كربنات كلسیم مخلوط كنید. سپس در اختیار دام‏ها بگذارید.

فراهم‏كردن خوراك لازم براى دام‏هاى مختلف
همه دامها براى تولید باید انرژى و پروتئین كافى مصرف كنند. مقدار مصرف ماده‏هاى غذایى دام‏ها با هم فرق مى‏كند.

الف - گاوهاى شیرده: این گاوها به دلیل تولید شیر، خوراك‏هایى لازم دارند كه پروتئین زیادى داشته باشند. مخلوط علوفه‏هایى مانند یونجه خشك با كنسانتره دامى كه انرژى كافى داشته باشند، بسیار مناسب است.

مقدار خوراك براى این دام‏ها به نوع دام حك هبومى است یا دورگ و مقدار شیر تولیدى بستگى دارد. مقدار ماده غذایى خشك براى گاوى كه دوازه كیلوگرم در روز شیر مى‏دهد و پانصد كیلوگرم وزن دارد، ده كیلوگرم است. دو كیلوگرم از این مقدار باید كنسانتره باشد.

در ابتداى دوره شیروارى چون دام وزن زیادى را از دست داده و اشتهاى كمترى دارد، باید از علوفه‏هاى مرغوب و كنسانتره خوب استفاده كرد. به علاوه از دادن علوفه‏هایى مانند كاه و سبوس برنج باید خوددارى شود.

ب - گاوهاى خشك آبستن

در آخر دوره شیروارى یعنى سه ماه قبل از زایمان كم‏كم باید از مقدار كنسانتره دامى و علوفه‏هاى مرغوب كم كرد. به جاى آن مى‏توان، خوراك‏هاى كم‏ارزش‏تر را در غذاى دام قرار داد. یعنى مى‏توان به طور كامل از علوفه استفاده كرد و دیگر به دام‏ها كنسانتره نداد. استفاده زیاد از غذاى آردى در گاوهاى خشك باعث چاقى آنان مى‏شود. در نتیجه، سخت‏زایى و بیشترشدن هزینه‏ها را به دنبال دارد.

دو هفته قبل از زایمان، كم كم مقدار كنسانتره در غذاى دام را اضافه كنید. همچنین از علوفه‏هاى مرغوب مانند یونجه باید در خوراك دام استفاده كرد.

ج - گوساله ‏هاى پروارى

سه ماهه اول دوره پروار: در این دوره، استخوان‏ها و اندام گوساله‏ها رشد مى‏كند. بنابراین گوساله‏ها به خوراك‏هایى نیاز دارند كه پروتئین زیادى داشته باشند. براى این كار، علوفه‏هایى مانند یونجه و علف باغ مناسب هستند. به علاوه در مخلوط كنسانتره باید از كنجاله تخم پنبه استفاده كرد. همچنین استفاده از كربنات كلسیم یا پودر آهك و خوراك‏هاى كلسیم‏دار ضرورى است.

اضافه‏وزن روزانه در این دوره، با هزینه كمتر و سرعت بیشتر انجام شود. بنابراین، پروار دام‏هاى جوان از نظر اقتصادى باصرفه‏تر است.

سه ماهه دوم پروار: در این دوره گوساله‏ها رشد ابتدایى خود را انجام داده‏اند. در نتیجه، استخوان‏ها و اندام‏ها رشد كمترى دارند. بنابراین، براى پروار و چاق‏شدن گوساله‏ها باید از خوراك‏هاى پرانرژى و علوفه‏هایى كه تا حدودى مرغوب هستند، استفاده كرد.

آرد جو، تفاله چغندر قند، ملاس، علف باغ و مقدارى یونجه و كاه براى این دوره مناسب هستند. در این دوره براى اضافه‏شدن وزن گوساله‏ها باید هزینه بیشترى كرد. همچنین هفتاددرصد غذاى دام باید از كنسانتره دامى كه مواد پرانرژى دارد، تشكیل شود.

استفاده از ضایعات در تغذیه دام
نان خشك
خوراكى است كه از آرد گندم به دست مى‏آید. این خوراك براى دام‏هاى شیرى و پروارى مناسب است. براى استفاده از این خوراك باید بسیار دقت كرد. زیرا اگر نان خشك كپك زده باشد، باعث مسموم‏شدن دام‏ها مى‏شود. به علاوه در درازمدت در گاوهاى شیرى باعث ناراحتى‏هایى مى‏شود.

چون نان‏هاى خشك به طور صحیح جمع‏آورى نمى‏شوند، ممكن است لابه‏لاى آنها چیزهایى مانند تیغ، سوزان و پلاستیك وجود داشته باشد. اگر این چیزها خورده شوند، موجب ناراحتى‏هاى مختلف براى دام مى‏شوند.

چیزهایى مانند میخ یا سوزن به طور مسقیم وارد نگارى حیوان مى‏شوند، كم‏كم از دیواره نگارى مى‏گذرند و به قلب مى‏رسند. در نتیجه باعث مرگ ناگهانى حیوان مى‏شوند. ماده‏هاى پلاستیكى نیز باعث بسته‏شدن روده‏هاى دام مى‏شوند.

سبوس برنج
نوع درجه یك آن دانه‏هاى برنج دارد و به شكل آردى است، این نوع از سبوس براى دام‏ها مفید است. اما نوع‏هاى دیگر كه زبره زیادى دارند، براى خوراك دام مفید نیستند. از این ماده در مخلوط كنسانتره براى گاو شیرى شش درصد و براى گاو پروارى نه درصد مى‏توان در نظر گرفت.

ملاس
این خوراك، خاصیت انرژى زایى و مُلین بودن دارد. مى‏توان تا ده‏درصد از آن را در جیره غذایى روزانه در نظر گرفت. شروع تغذیه با این خوراك باید كم‏كم باشد. ملاس جایگزین خوبى براى غذاتى مانند جو و ذرت است.

استفاده از ضایعات براى كم‏شدن قیمت جیره غذایى و استفاهد بهتر و بیشتر از محصولات فرعى كارخانه‏ها بسیار مناسب است. ولى مصرف بیشتر از اندازه و ناگهانى این مواد باعث ناراحتى‏هاى شدید گوارشى براى دام مى‏شود. براى مثال، استفاده از چغندر خوراكى، خربزه، هندوانه و صیفى‏جات دیگر باید كم‏كم شروع شود. یعنى از روزى دویست گرم شروع شود در پایان هم كم‏كم قطع شود.

روش غنى‏سازى كاه
به دلیل استفاده زیاد كاه در تغذیه دام، غنى‏سازى این علوفه اهمیت زیادى دارد. براى غنى‏سازى كاه، ابتدا آب و مقدار مشخصى اوره را با هم مخلوط مى‏كنند. اگر ملاس هم وجود داشته باشد، مقدار مشخى از ملاس هم با آن مخلوط مى‏كنند. وقتى اوره و ملاس در آب به خوبى حل شد، آن را بر روى توده كاه مى‏پاشند و كاه را به هم مى‏زنند. سپس آب را در داخل سیلوى سیمانى مى‏ریزند و فشرده مى‏كنند. با این كار هواى داخل سیلو خارج مى‏شود. سپس اب استفاده از پلاستیك روى آن را مى‏پوشانند. این كاه به مدت بیست و پنج روز به همین صورت باقى مى‏ماند و سپس مصرف مى‏شود.

مقدار ماده‏هاى لازم براى غنى‏سازى كاه
لاس 4 تا 10 كیلوگرم

كاه 100 كیلوگرم

آب 50 تا 80 لیتر

اوره 4 كیلوگرم

فایده‏هاى غنى‏سازى كاه
1- پانزده درصد به ارزش غذایى كاه اضافه مى‏شود.

2- پروتئین كاه بیشتر مى‏شود.

3- كاه خوش خوراك مى‏شود.

4- اگر در غنى‏سازى كاه از ملاس هم استفاده شود، انرژى آن بیشتر مى‏شود.

نكته‏هاى مهم در تغذیه دام
1- براى جلوگرى از نفخ دام باید كاه غنى‏شده را همراه با علوفه‏هاى خشك دیگر استفاده كرد. مقدار كاه غنى‏شده را براى گوسفند از دویست گرم و براى گاو از سیصد گرم در روز شروع مى‏كنند. كم‏كم این مقدار را بیشترى مى‏كنند.

2- سبوس به تنهایى، خوراك كنسانتره به حساب نمى‏آید. از دادن مقدار زیاد این خوراك به دام خوددارى كنید. زیرا باعث كم‏شدن چربى شیر مى‏شود.

3- آرد گندم براى تغذیه نشخواركنندگان مناسب نیست. چون پروتئین موجود در گندم باعث نفخ در گاو مى‏شود. همچنین حركت شكمبه را كم مى‏كند و باعث ناراحتى‏هاى گوارشى در دام مى‏شود

[فلفل نمك]

اثر طول دوره ی روشنایی روزانه و هورمون رشد (تروپست)بر تولید شیر در گاوها
هورمون رشد كه هورمون سوماتوتروپیك یا سوماتوتروپین (bst) نیز نامیده میشود ٬در گونه های مختلف بین 178 تا 196 اسید آمینه داشته و با تاثیر گذاری بر روی همه ی سلول های بدن به ویژه استخوان و ماهیچه ٬برای ادامه ی رشد خطی بدن لازم است . این هورمون از قسمت قدامی غده ی هیپوفیز ترشح میشود وحدود 30 تا 40 درصد سلولهای این ناحیه از نوع سوماتوتروپ هستند كه هورمون رشد را ترشح میكنند . ترشح زیاد این هورمون پیش از بلوغ موجب رشد بیش از اندازه استخوانها شده و حالت ژیگانتریزم را به وجود می آورد ٬ در حالی كه ترشح زیاد پس از بلوغ باعث ناهنجاری های آكرومگالی كه با پهن شدن استخوانها همراه است ٬خواهد شد و كمبود آن طی دوران ابتدایی زندگی باعث بروز ناهنجاریهایی در رشد و كوتولگی می شود .

اثر متابولیك هورمون رشد :

از جمله اثرات متا بولیك می توان به ذكر موارد زیر اكتفا نمود :

1- افزایش میزان سنتز پروتئین در كلیه سلولهای بدن كه اثر را با افزایش در سرعت انتقال اسیدهای آمینه به سلول بدن اعمال می كند وموجب افزایش سنتز پروتئین ونگهداری ازت در بدن میشود .

2- افزایش فراخوانی اسیدها ی چرب از بافت چربی ٬ افزایش اسیدهای چرب آزاد در خون و افزایش استفاده از اسیدهای چرب برای تولید انرژِی

3- كاهش میزان مصرف گلوكز در سراسر بدن.این هورمون سبب كاهش چربی در لاشه و افزایش میزان گلوكز خون نیز میگردد ٬به این ترتیب در واقع هورمون رشد پروتئین های بدن را افزایش میدهد ٬ذخایر چربی را به مصرف می رساند و كربوهیدرات ها راحفظ می كند . دراین مقاله مشخص خواهد شد كه روش های مختلف نوردهی مصنوعی به همراه تزریق هورمون رشد (سوماتوتروپین گاوی)بر روی گاوهای شیری تا چه حد می تواند در افزایش تولید شیر ٬چربی تصحیح شده (fcm) ٬ پروتئین و لاكتوز شیر نقش داشته باشد . در آزمایشی به مدت 140 روز بر روی 40 گاو شیری كه از لحاظ شیر دهی (dim) با هم برابر بوده و بیشتر از 70 روز از تولید شیر آنها می گذشت ٬با استفاده از 4 گروه آزمایشی كه شامل : دوره ی روشنایی روزانه ی طبیعی روشنایی روزانه ی طبیعی به همراه تزریق عضلانی روزانه 14 میلی گرم هورمون ٬روشنایی طولانی (18 ساعت روشنایی و 6 ساعت تاریكی مطلقاز 5 صبح لغایت 23) ٬روشنایی طولانی به همراه تزریق عضلانی روزانه 14میلی گرم هورمون بود٬انجام شد ٬ مشخص شد كه استفاده از 18 ساعت روشنایی 6 ساعت تاریكی در مقابل حالت معمول روشنایی میتواند به مقدار 9/1 كیلو گرم در روز ٬فاكتور تصحیح چربی شیر را افزایش دهد . این در حالی است كه استفاده از ساعت های بیشتر روشنایی طی روز به همراه تزریق هورمون می تواند فاكتور تصحیح شیر را تا 7/7 كیلوگرم در روز افزایش دهد. تولید شیر بیشتر و تداوم شیر دهی از جمله راههای رسیدن به آن ٬ استفاده از اثر تحریكی ترشح شیر (شیر سازی ) از تزریق هورمون می تواند باشد . در این مقاله مشخص شد كه استفاده از روشنایی طولانی نسبت به روشنایی طبیعی میتواند شیر را در 8 تا 10 درصد در گاوها افزایش دهد و بیش از تركیب روش های 3 بار دوشش روزانه و تزریق 14 میلی گرم هورمون رشد (تروپست)٬سبب افزایش افزایش تولید شیر خواهد شد . به طوری كه در سایر كتابها و مقالات نیز به این موضوع اشاره شده است كه تزریق هورمون به گاوهای شیر ده سبب افزایش تولید شیر شده و استفاده از این هورمون به همراه پرولاكتین جهت رشد پستانها ٬ضروری است وتداوم شیر دهی در گاو نیز بیشتر به این هورمون وابسته است . افزایش ماده خشك مصرفی (dmi) در گروه هایی كه از 18 ساعت روشنایی در روز استفاده می كردند نسبت به روشنایی معمولی مقدار 800 گرم در روز بود و در همین شرایط به همراه استفاده از هورمون رشد ٬مقدار ماده ی خشك مصرفی تا 2 كیلوگرم در روز افزایش داشت .

مطلب فوق میتواند یكی از دلایل افزایش در تولید شیر ٬متعاقب مصرف خوراك بیشتر باشد . در حال حاضر نتایج آزمایشها نشان میدهد كه استفاده از هورمون و یا طول روشنایی روزانه ی بیشتر هر كدام به تنهایی می تواند منجر به تولید بیشتر شیر شود ولی از تركیب این دو روش با هم نتایج بهتری حاصل میشود . استفاده از هورمون رشد با جا به جایی ذخیره ی انرژی در بدن گاوها٬به افزایش شیر كمك میكند و هر گونه كاهش در بالانس انرژی را توسط افزایش در مصرف ماده ی خشك جبران میكند .

همچنین در كل روش های مورد استفاده ی آزمایشی ٬تفاوتی از نظر آماری در لاكتوز و پروتئین شیر مشاهده نمی شود .

نتیجه :

استفاده از دوره ی روشنایی طولانی هورمون رشد به طور مستقل سبب افزایش در تولید شیر گاوهای شیر ده بود. نتایج مطالعات كنونی پیشنهاد كرد كه تركیبی از روشهای فوق به همراه 3 بار دوشش روزانه تاثیر به سزایی روی تولید شیر ٬تحریك وترشح شیر و افزایش در ماده ی خشك مصرفی داشته است .

[فلفل نمك]

مروری بر تكنیك های همانند سازی در پستانداران
حیوانات كلون شده اجازه پیشرفت سریع در درك مكانیسم روشن و خاموش كردن ژن ها را می دهند و به وسیله استفاده از حیوانات همانندسازی شده و یكسان از لحاظ ژنتیكی دانشمندان قادرند نتایج سریع و دقیقی را به دست آوردند چرا كه تفاوت ژنتیكی در این موجودات به حداقل ممكن خود رسیده است.

در روند تكامل، تولیدمثل جنسی موجودات عالی به عنوان راهی برای حفظ تنوع ژنتیكی جمعیت ها انتخاب شده است كه بقای آن موجود در مواجهه با شرایط مختلف را امكان پذیر می سازد. در این نوع تولیدمثل هریك از این نطفه ها حامل نیمی از ژن های والدین نر و ماده است كه به فرزندان منتقل می شود. تا قبل از كشف روش كلون سازی تصور بر این بود كه سلول های سوماتیك پس از تمایزیافتن قادر به برگشت به حالت اولیه (تمایز نیافته) نیستند. به عبارت دیگر تصور قبلی بر این پایه بود كه سلول های سوماتیك با وجودی كه تمامی ژن ها را در هسته همراه دارند، قادر به تولید موجودی كامل نیستند. كلون كردن به معنی تكثیر غیرجنسی است.

نمونه عملی آن تكثیر گیاهان است و یا در حشراتی مانند زنبورعسل و خزندگان و ماهی ها و آبزیانی همانند آرتمیا پدیده ای به نام بكرزایی (Parthenogenesis) وجود دارد كه می توان آن را پدیده ای مشابه كلون سازی دانست. كشف بافت گیاهی فرآیندی است كه در آن قطعات كوچكی از بافت زنده گیاهی جدا شده و به مدت نامحدودی در یك محیط مغذی سترون رشد داده می شود. كلون سازی از طریق مهندسی ژنتیك در گیاهان، حیوانات و یا حتی باكتری ها برای تولید انبوه با كیفیت خاص صورت می گیرد. از طریق این تكنولوژی می توان نسل های در حال انقراض را نجات داد. از مزایای شبیه سازی در پرورش دام های اهلی می توان به استفاده از تعداد محدودی از حیوانات پرتولید با هزینه نگهداری كمتر و افزایش سریع پیشرفت ژنتیكی گله اشاره كرد. با توجه به اینكه فنوتیپ افراد عمدتاً تحت تاثیر مشترك وراثت و محیط است هیچ گاه حتی در دوقلوهای یكسان، دو فرد كاملاً شبیه به هم نخواهند بود. نتیجتاً در شبیه سازی ژنوتیپ افراد كاملاً مشابه است اما دو فرد مذكور فنوتیپ یكسانی نخواهند داشت.

● روش های كلون سازی

شبیه سازی با روش های گوناگون و با اهداف متفاوت انجام می پذیرد كه به طور كلی سه روش كلی در این مورد وجود دارد:

الف- كلون سازی رویانی

این روش روشی است كه در طبیعت در تولد دوقلوها یا چندقلوها رخ می دهد. در این روش در شروع مراحل تقسیم جنینی بعد از لقاح، یعنی زمانی كه هنوز سلول های جنینی تمایز نیافته اند یك سلول را جدا و با تحریكات، این سلول را به ادامه تقسیم تا حد به وجود آمدن یك جنین مستقل وادار می كنند.

ب- كلون سازی تولیدمثلی

هدف از این روش، تولید موجودات زایا با استفاده از سلول های سوماتیك است. در این روش در مرحله خاصی از تقسیم سلولی، هسته سلول های سوماتیك را كه حاوی تمامی ژن های موجود هستند جدا كرده و پس از تیمار الكتریكی یا شیمیایی این هسته را در داخل یك تخم لقاح نیافته كه هسته آن قبلاً خارج شده قرار می دهند سپس مجموعه حاصل را در رحم مادری كه به طور مصنوعی شرایط آبستنی در آن القا شده لانه گزینی می كنند كه در نهایت موجود جدید كاملاً شبیه فردی خواهد شد كه سلول سوماتیك از آن اخذ شده است.

ج- كلون سازی درمانی

(Therapeutic Cloning)

در این روش ابتدا با استفاده از سلول های سوماتیك یك فرد، شبیه سازی انجام می شود و در مرحله اولیه جنینی از رویانی كه حاوی چند سلول است تعدادی سلول جدا و در محیط كشت اختصاصی، سلول، بافت یا اندام مورد نظر تكثیر می شود. هدف از این روش تولید بافت یا عضوی است كه فرد از دست داده است مثل پوست تحلیل رفته در نتیجه سوختگی، كلیه، كبد، مغز استخوان، قلب، سلول های عصبی یا عضلانی. واضح است پیوند اعضای تولید شده به خود شخص، به دلیل قرابت ژنتیكی به مراتب موفقیت آمیزتر است و بعد از پیوند نیازی به مصرف داروهای مضر به منظور جلوگیری از دفع پیوند به مدت طولانی وجود ندارد.

● مزایا و معایب كلون سازی

حیوانات كلون شده اجازه پیشرفت سریع در درك مكانیسم روشن و خاموش كردن ژن ها را می دهند و به وسیله استفاده از حیوانات همانندسازی شده و یكسان از لحاظ ژنتیكی دانشمندان قادرند نتایج سریع و دقیقی را به دست آوردند چرا كه تفاوت ژنتیكی در این موجودات به حداقل ممكن خود رسیده است. از دیگر مزایای تكنیك كلون سازی سلول های حیوانی این است كه به ما اجازه می دهد گونه هایی از موجودات زنده را كه در خطر انقراض قرار دارند نجات دهیم.از اهداف كلون سازی در آزمایشگاه های كشورهای مختلف می توان به امكان بازیابی جوانی، كمك به پیشگیری حملات قلبی، استفاده از سلول های بنیادی برای ترمیم سلول های مغز و بافت های سوخته، درمان نازایی، درمان ژن های معیوب، درمان سرطان و كاربردهای محرمانه نظامی اشاره كرد.از معایب این روش ها این است كه دانشمندان هنوز به حیات طولانی مدت و سلامت حیوانات كلون شده اطمینان ندارند.

این به دلیل آن است كه سلول هایی كه عمر بالایی دارند و در معرض اشعه تیمار می شوند ممكن است حاوی جهش های مضر در ژنوم شوند. بعضی متخصصان بر این باورند كه با وجودی كه گله های یكسان حاصل از كلون سازی تولید مناسبی را خواهند داشت اما به علت كاهش شدید تنوع امكان هر نوع نتایج غیرقابل پیش بینی وجود خواهد داشت. در نهایت اعداد و ارقام ناشی از همانندسازی نیز همواره نشان می دهد كه احتمال موفقیت در همانندسازی در بهترین حالت ۵ الی ۱۰ درصد است و در حدود ۷۵ درصد كلون ها در دو ماه اول زندگی از بین می روند. دستیابی به تكنیك های این روش به دست بزهكاران نیز تهدید جدی و نگران كننده عمده ای است كه ممكن است جهان را با نابودی مطلق روبه رو كند.

[فلفل نمك]

تسريع در خوراك دادن به گوساله ها- برنامه هاي از شير گيري
• كنترل برنامه خوراك دادن گوساله ها و پيگيري اين موضوع كه چرا اين روش انجام مي شود .
• سود موجود در زود از شير گيري .

مقدمه :
اين مقاله در نظر دارد برنامه موجود خوراك دادن گوساله هاي شيري جوان را ارزيابي كند. يك دوره مناسب براي كه چرا و چه كار امروز انجام مي دهيم و چه انتخابي در‌آينده مي توانيم داشته باشيم.
تسريع در برنامه هاي تغذيه ايي (زود از شير گيري ) يك عنوان داغ در مباحث مربوط به كار پرورش گوساله است . اظهار نظر گاوداران در مورد سئوال (( شما مي دانيد چرا ما شير به مقدار كافي به گوساله نمي دهيم؟ )) جالب است. ما هرگز گوساله ها را با مواد مغذي كافي براي حداكثر رشد تغذيه نمي كنيم. تغذيه گوساله ها با شير يا شير جانشين محدود انرژي و پروتئين كافي براي حداكثر رشد را تأمين نمي كند. به يك مثال توجه كنيد .
• فرض كنيم كه با يك گوساله 45 كيلويي سرو كار داريم .
• و اين گوساله را در هر روز با 454 گرم پودر شير جانشيني كه جاي %20 پروتئين خام و % 20 چربي خام است تغذيه مي كنيم . اگر فرض كنيم كه شير جانشين % 95 ماده خشك دارد. به اين تريتب گوساله در هر روز 431 = 95 /0 * 454 گرم پودر خشك شير تغذيه شده است.
• اجازه دهيد فرض كنيم كه شير جانشين در حدود 5 / 20 ( مگاژول ) انرژي مقابل متابوليسم در هر كيلوگرم از ماده خشك داشته باشد. اگر 431 /0 كيلو گرم از ماده خشك استفاده شده باشد، بنابراين گوساله MJ 8/8 = 5/ 20 * 431 /0 از انرژي قابل متابوليسم در هر روز مصرف كرده ، البته مقدار واقعي ME بر اساس كيفيت اجزاء استفاده شده در فرمول شيرجانشين متفاوب است ، اما فرض مي كنيم يك محصول با كيفيت خوب و مناسب داريم . ( توجه شود كهME شير كامل بالاتر از شير جانشين 20/ 20 است) .
• اگر گوساله به 452 /0 مگاژول انرژي به ازاء 75 / 0 وزن بدن براي نگهداري نياز داشته باشد ( اين فرمول بر اساس نيازمنديهاي NRC است )، پس يك گوساله 45 كيلو گرمي براي نگهداري وزن بدن در هر روز به MJ 85/7 = 75 / . 45 * 452 /0 انرژي نياز دارد . بنابراين ( شير مصرف شده MJ 9 /. = 9/7 – 8/8 از انرژي قابل متابوليسم براي رشد دردسترس است.
• اگر فرض شود گوساله براي هر كيلوگرم افزايش وزن به MJ 13 انرژي قابل متابوليسم نياز دارد. بنابراين گوساله مي تواند در هر روز gr69=13÷9/0 افزايش وزن داشته باشد.

چرا ما گوساله ها را به اين روش تغذيه مي كنيم ؟
مسلما" تغذيه محدود انرژي و پروتئين مخصوص بيشتر حيوانات جوان نيست . اغلب حيوانات جوان ( خوكها ، بره ها ، و غيره ) در ابتداي دروه زندگيشان براي حداكثر رشد تغذيه مي شوند، زيرا آنها در مصرف پروتئين براي رشد بافت استخواني بسيار مؤثر عمل مي كنند . تئوريهاي مختلفي وجود دارد كه چرا ما به طور سنتي .1lb ( 454g ) پودر شير جانشين ( يا مقدار تقريبا" يكساني از مواد جامد شير كامل ) براي گوساله‌هاي شيري تغذيه مي كنيم .
بعضي از اين تئوريها عبارتند از :
• شير هاي جانشين قديمي كيفيت پائيني داشتند و اگر از آنها به مقدار بيشتري استفاده مي شد، احتمال اسهال در گوساله ها افزايش مي يافت.
• تغذيه 2/1 پوند به ازاء هر بار تغذيه (227گرم ) براي اندازه گيري و استفاده از فنجاني كه در پاكت شير هاي جانشين بود راحتتر بود.
• فرمول شير هاي جانشين قديمي بايد ارزانتر از تغذيه شير هاي كامل مي شد واستفاده بيشتر از آنها باعث مي شد كه تغذيه شير كامل ارزانتر شود .
• پرورش دهندگان ( قبل از توسعه شير جانشين ) بطور سنتي 2 ليتر شير كامل در هر بار تغذيه استفاده مي كردند و تغيير عادت افراد سخت است .
• محدود كردن شير جانشين در زود از شير گيري و كاهش هزينه ها ي پرورش گوساله هاي شيري در 2 ماهگي مؤثر است بدون اينكه اثرات منفي ثابتي روي عملكرد داشته باشد .
كدام يك از تئوريهاي بالا بيشتر صحت دارد ؟ شايد تمام اين تئوريها تا اندازه اي درست باشند و هر كدام قسمتي از توصيه هاي سنتي تغذيه شير جانشين را شامل مي شوند . ترديدي نيست كه فرمولهاي قديمي شير جانشين كيفيت بالاي مخلوط‌هاي امروزي را نداشتند. و اعتبار تئوري اينكه 2 ليتر از مايع در هر بار تغذيه سنتي است و شكستن سنت وقتي كه شما يك محصول جديد را معرفي مي كنيد ( مشابه يك شير جانشين ) قابل پذيرش نخواهد بود، بسيار بالا است .
اما تئوري آخر اعتبار و درست بسيار بالاتري دارد. اين به اين دليل است كه ، اگر ما مقدار شير يا شير جانشين را محدود كنيم :
• شكمبه گوساله ها وقتي به اندازه كافي توسعه يابد زودتر براي از شير گيري حاضر مي شود .
• رشد و توسعه شكمبه مستقيما" با مصرف كربوهيدرات قابل تخمير كه توليد اسيد چرب فرار را در شكمبه افزايش مي دهند ، ارتباط دارد .
• كربوهيدرات قابل تخمير در استاتر گوساله هستند .
• بين مصرف انرژي از خوراك مايع ( مثل شير جانشين ) و مصرف انرژي از استارتر ارتباط وجود دارد. با مصرف انرژي از طريق مايع ، گوساله ها انرژي كمتري از استارتر مصرف خواهند كرد .
• محدود كردن مقدار انرژي كه گوساله از طريق شير جانشين مصرف مي كنند ، مصرف زودتر و بيشتر استارتر گوساله را تحريك مي كند كه منجر به مصرف كربوهيدرات قابل تخمير و توليد بيشتر VFA در شكمبه مي شود. اسيدهاي چرب فرار منجر به رشد فيزيكي و متابوليكي شكمبه مي شود و گوساله را براي از شيرگيري آماده مي كند .
تعداد زيادي از تحقيقات وجود دارند كه ارزش برنامه هاي زود از شير گيري براي گوساله هاي شيري جوان را مستند كرده اند . بسياري ازآنها در جاهايي مثل دانشگاه اوهايو ، دانشگاه پنسيلواينا و دانشگاه كورنل انجام شده است . بسياري از تحقيقات ( كه بعد از 1950 و قبل از 1960 انجام گرفته اند ) توانايي حيوانات براي خوردن خوراك خشك و تغييرات فيزيولوژيكي و فيزيكي همراه با رشد شكمبه را مستند كرده اند. ديگر تحقيقاتي كه تقريبا" در زمان مشابه انجام گرفته اند ، برنامه هاي مديريتي زود از شير گيري، مصرف استارتر گوساله و رشد گوساله هايي كه براي از شير گيري در سن 3 تا 5 هفتگي مديريت مي شوند را ارزيابي مي كنند . تقريبا" بدون استثناء همه اين تحقيقات گزارش كرده اند كه گوساله از نظر فيزيولوژيكي ،‌آمادگي از شير گيري در سن 28 روزگي را دارد به شرط اينكه براي رشد كافي شكمبه ، مقدار كافي خوراك خشك
مصرف كرده باشند . تحقيقات تجاري بوسيله بسياري از سازندگان خوراك برنامه هايي كه زود از شيرگيري گوساله هاي شيري جوان را زمينه سازي مي كنند شرح مي دهند .
براي مثال به يك كمپاني سازنده خوراك ، محصول خودشان را بعنوان يك خوراك آغازين (استارتر) كه گوساله ها را براي زود از شيرگيري آماده مي كنند . اين كار در سال 1935 شروع شد .
يك شركت ديگر محصولي توليد كرده كه در نظر است كه از آن در برنامه هاي از شير گيري در 2 هفته استفاده شود . در حقيقت اغلب كارخانجات خوراك شامل توليد كنندگان شيرجانشين – توصيه مي كنند كه گوساله ها در كمترين سن از شير گرفته شوند . اين موضوع براي سالهاي زيادي بعنوان روش اقتصادي پرورش گوساله بحساب مي آيد . چقدر زود مي توان گوساله ها را از شير گرفت ؟ شايد قطعي ترين تحقيق بوسيله دكتر جيم موريل از دانشگاه كانزاس انجام گرفته است . جيم گوساله را با پيش استارتري بر اساس محصولات شير پلت شده پرورش داد . اين پيش استارتر به سطل شير اضافه شد تا گوساله را وادار به خوردن خوراك خشك كند تا رشد شكمبه زودتر انجام شود. زمينه كاري او مشخص كرد كه گوساله ها را مي توان در 17 روزگي از شير گرفت.
اين برنامه بوسيله تعدادد كمي از توليد كنندگان پذيرفته شده ، اما بعضي هم قادر به اجراي اين برنامه مي باشند. بر طبق داده هاي وزارت كشاورزي آمريكا در حدود 2% توليدكنندگان در عرض 3 هفته يا كمتر گوساله ها را از شير مي گيرند. بعبارت ديگر 7/56 توليدكنندگان گوساله هاي خود را در 8 هفتگي يا ديرتر از شير مي گيرند .
برنامه هاي از شير گيري موجود: اگر چه واسطه ها ، متخصصين تغذيه كمپاني هاي خوراك و حتي دامپزشكان زود از شيري را توصيه مي كنند ، اغلب افراد اين كار را انجام نمي دهند. معمولترين سن از شيرگيري در آمريكا بر اساس خلاصه اطلاعات وزارت كشاورزي آمريكا 8 هفتگي مي باشد. چرا؟ عقيده بر اين است كه مديريت گوساله در اغلب مزارع زياد كافي نيست تا به تمام گوساله ها اجازه زود از شيرگيري را بدهد. منظور از مديريت گوساله ، مديريت خوراك ( هم مايع و هم جامد ) ، در دسترسي آب و مديريت كلستروم طي 24 ساعت اول ( گوساله هاي بيمار بعيد است كه با ولع استارتر را بخورند )‌ و جايگاه و مديريت به حداقل رساندن خطر بيماري مي باشد. بعلاوه چيز ديگري كه كاملا" مرسوم است مديريت گوساله ها در گروه‌مايي دسته جمعي است بجاي نگهداري انفرادي آنها . اين كار به ويژه در پرور شاههاي بزرگ گوساله جايي كه صدها گوساله در سال پرورش داده مي شوند انجام مي شود.
در اين حالت معمولا" قانون 20/80 بكار گرفته مي شود و آن اين است كه %80 يا بيشتر از %80 گوساله ها در 28 روزگي از شير گرفته خواهند شد ، ولي %20 آنها بخاطر بيماري ، مصرف كم استارتر و غيره براي از شيرگيري آماده نيستند. چون گوساله ها بصورت گروهي نگهداري مي شوند در نتيجه تنها زماني از شير گرفته خواهند شد كه حداقل 20% حاضر باشند بجاي 80% . اين امر منجر مي شود كه از شيرگيري در سنين بالاتر رخ دهد در حالتي كه بسياري از گوساله ها مي توانند و بايد زودتر از شير گرفته شوند.
مديريت حداقل مقدار مخرج ايده ال نيست ،‌ اما كار مؤثري است كه كل هزينه هاي پرورش گوساله را پايين آورد .
توصيه هاي تغذيه اي صنعت بر اين مبني است كه گوساله ها را با تغذيه محدود شير جانشين براي از شير گيري در 28 روزگي آماده كنيم‌ . بخاطر دلايل مختلف زيادي (‌بسياري از آنها با مديريت ناكافي مرتبط هستند ) پرورش دهندگان گوساله‌ها را بسيار ديرتر از شير مي گيرند . بنابراين آيا اين مسئله قابل درك است كه گوساله ها را با برنامه اي كه براي زود از شيرگيري هستند تغذيه كرد ولي آنها را ديرتر از شير گرفت ؟
اين مسئله باعث مي شود، برنامه هاي تغذيه بيشتر مورد توجه قرار گيرند.

[فلفل نمك]

مراقبت از گوساله ی تازه متولد شده
آماده كردن آغل:
- بستر تمیز با كاه یا خاك اره نو باید قبل از به دنیا آمدن گوساله مهیا گردد.
- چون گوساله تازه متولد شده در برابر عوامل بیماریزا به شدت حساس می باشد باید آغل از لحاظ عوامل بیماریزا كاملاً پاك شده باشد.
- اگر شرایط آب و هوایی( بالای f 45-50یا خشك ) باشد گاو ها می توانند در چراگاه وضع حمل كنند اما زمانی كه زمین گل آلود و نمناك باشد اینكار توصیه نمی گردد.

گوساله های تازه متولد شده:
- بند ناف را بایستی بلافاصله بعداز تولد با تنتور ید 5-7% بصورت اسپری یا غوط ورسازی ضد عفونی كرد. این عمل در هنگام تغذیه دوباره تكرار می شود.
- گوساله ها باید بلافاصله بعداز تولد با آغوز خوب تغذیه شوند( این كار نباید بیشتر از 3 ساعت بعداز تولد به تأخیر بیافتد.)
- واكسن آبله مخصوص گوساله ها را باید 60-30 دقیقه قبل از خوراندن آغوز به آنها داد.
- 10-8 ساعت بعداز اولین تغذیه،دوباره به گوساله آغوز داده می شود.
- گوساله باید در یك جایگاه یا قفس شخصی با بستر خوب، خشك و تمیز قرار گیرد تا بروز بیماری ها به حداقل برسد.

كیفیت آغوز:
- اولین آغوزی كه از گاو دوشیده می شود همیشه بالاترین كیفیت را دارد.
- كیفیت و ارزش آغوز از گاوی به گاو دیگر متفاوت است.
- كیفیت آغوز تولید شده توسط گاو شكم اول نسبت به گاوهای شكم دوم تا چهارم پایین تر است.

ذخیره و جابه جا كردن آغوز:
- آغوز را تا 3 روز قبل از استفاده،می توان در یخچال نگهداری كرد. همچنین می توان آن را بدون اینكه از كیفیتش كاسته شود به صورت منجمد بالای 18-12 ماه ذخیره كرد.
- هم در هنگام یخ زدن وهم هنگام یخ زدایی جهت سهولت،بهتر است آغوز در بسته های 2 لیتری منجمد گردد.
- یخ زدایی آغوز در آب گرم یا گرمای الكتریكی انجام می شود فقط باید مواظب بود تا در طی یخ زدایی گرمای بالایی دریافت نكند چراكه باعث از بین رفتن قسمت زیادی از ایمنوگلبولین هایش می شود و در نهایت از كیفیت آن كاسته می شود.

[فلفل نمك]

وسائل و روشهاي كمكي براي تشخيص فحلي:
- استفاده از ركورد برداري و تابلوي توليد مثل: بي گمان مهمترين كمك در تشخيص فحلي داشتن سيستم ركورد برداري مي باشد . يكي از روشهاي ركوردبرداري استفاده از تابلوي گردان توليد مثل مي باشد. يك تابلوي مديريت توليد مثل در خيلي از گاوداري ها به عنوان پرونده موقتي اطلاعات و وسيله براي كمك كردن به تصميم گيري مناسب مورد استفاده قرار مي گيرد. تابلو به 12 قسمت تقسيم شده است و هر قسمت يك ماه را نشان مي دهد كه خود به روزهاي آن ماه تقسيم مي شود. در هر روز اين تابلو به اندازه يك روز چرخانده مي شود. هر طرف شماره يا وسيله چسب دار داراي رنگ متفاوتي است. رنگ ها معمولا نكاتي مانند فحلي گاو، گاوهاي آبستن، گاوهاي آماده براي تلقيح، گاوهاي خشك را نشان مي دهند. بنابراين گاودار مي تواند هر روز با نگاه كردن به تابلو گاوهايي كه انتظار مي روند فحل شوند را شناسايي مي كند.
2 - استفاده از دوربين مدار بسته: استفاده از دوربين و تلويزيون مي تواند وسيله اي موثر براي مشخص كردن گاوهاي فحل باشد. روشن است كه هنگامي اين روش نتيجه بهينه مي دهد كه گاودار بخوبي بتواند گاوهاي خود را بشناسد و يا با پلاك شماره گذاري آنها را از يكديگر متمايز نمايد.
3-استفاده از قدم شمار(Movement detector Pedometer): در حين فحلي گاو ماده نسبت به ساير دوره ها تحرك بيشتري دارد و مدت كمتري را صرف استراحت و غذا خوردن مي كند.لذا در زمان فحلي با استفاده از پدومتري كه به پاي گاو بسته مي شود مي توان ميزان مسافتي كه گاو طي كرده اندازه گيري نمود و غير مستقيم به فحل بودن گاو ماده پي برد.
4 -استفاده از قلم علامت گذار(Crayon):
5-اندازه گيري مقاومت الكتريكي واژن (Vaginal resistance measurement):
9- استفاده از تي زر(Teaser):
9-2)استفاده از گاو نر اخته يا آندوژنه:
9-3)ماده گاو مجهز به قلم چانه اي(Chin ball maker):
10- اندازه گيري دماي بدن:
2- تشخيص آبستني با اندازه گيري هورمونها:
اندازه گيري هورمونها براي تشخيص آبستني بويژه اگر در شير امكانپذير باشد به دليل راحتي نمونه گيري مزيتهاي بيشتري از روش بازرسي ركتال دارد.
2-1) پروژسترون جسم زرد در طول آبستني پروژسترون توليد مي كند. حداكثر غلظت پروژسترون در روز دهم پس از تخمكريزي حاصل مي شود. روشهاي اندازه گيري پروژسترون مانند راديو ايمنو اسي و تست اليزا در روز 21-24 با دقت 85-80 درصد قادر به تشخيص آبستني مي باشد.
2-2) سولفات استروژن تعيين تركيباتي كه به وسيله جنين توليد مي شود، نسبت به تركيبات توليد شده توسط مادر ارزش بيشتري براي تشخيص آبستني خواهد داشت. جنين استروژن توليد مي كند و غلظت سولفات استروژن در پلاسما از روز هفتادم آبستني افزايش مي يابد. تست سولفات استروژن در 15 هفتگي نشانه آبستني است.
3-بالوتمان: شكم گاو ماده آبستن تقريبا از ماه هفتم آبستني بزرگتر مي شود. چنانچه دست مشت شده به بخش سمت راست شكم فشار داده شود گاهي مي توان برخورد جنين به دست راپس از بازگشت جنين حس كرد.
4-اولتراسوند:در اين روش از ميله درون ركتومي استفاده مي شود كه امواج فراصوتي ارسال كرده و امواج منعكس شده را دريافت مي كند. طول موج پس از برخورد با جنين زنده و يا جريان خون جنين تعيير مي يابد.
جمع بندي:يكي از دلايل مهم اقتصادي نبودن پرورش گاو شيري در استان، پايين بودن راندمان توليد مثلي در گله هاست. ضعف در تشخيص بموقع فحلي و آبستني موجب مي شود تا فحليهاي زيادي در زمان طول عمر اقتصادي گاو از دست برود كه اين امر به خودي خود سبب طولاني شدن فاصله دو زايمان و به تبع آن ضررهاي مالي فراوان به دامداران مي گردد. با توجه به توسعه تكنيك تلقيح مصنوعي، به جاي گاو نر خود گاودار بايد عمل فحل يابي را انجام دهد و اينجاست كه بسياري از اشتباهات مديريتي موثر بر باروري گله آشكار مي شود. مشكل مربوط به تشخيص فحلي در گاوهاي ماده به خاطر كوتاه و متغير بودن طول دوره فحلي مي باشد تشخيص دقيق آبستني از نظر به دست آوردن و حفظ حداكثر بازدهي توليد مثل حائز اهميت است. دانستن اين نكته كه يك گاو پس از جفتگيري آبستن نشده است براي گاودار از اين نظر اهميت دارد كه با كمترين اتلاف وقت گاو را جفتگيري داده يا تلقيح كند. در هنگام فحلي، ابتدا دماي بدن به طور محسوسي كاهش و در نهايت در مدت كوتاهي دماي بدن افزايش مي يابد لذا مي توان با اندازه گيري دما تا حدودي از فحل بودن گاو ماده مطلع گرديد.
تشخيص آبستني: تشخيص دقيق آبستني از نظر به دست آوردن و حفظ حداكثر بازدهي توليد مثل حائز اهميت است. دانستن اين نكته كه يك گاو پس از جفتگيري آبستن نشده است براي گاودار از اين نظر اهميت دارد كه با كمترين اتلاف وقت گاو را جفتگيري داده يا تلقيح كند. در ذيل تعدادي ار روشهاي سنتي و جديد تشخيص آبستني آورده شده است:
1- بازرسي ركتال در اين روش با وارد كردن دست به درون راست روده محتويات رحم جهت تعيين تعييرات اندازه يكي از شاخهاي رحم كه به دليل وجود جنين صورت گرفته است از راه لمس كردن بازرسي مي شود. از هفته ششم تا هشتم آبستني اختلاف اندازه بين دو شاخ رح محسوس تر است. در اين روش از يك قلم نشانه گذاري كه به چانه گاو نصب شده استفاده مي كنند.اين وسيله حاوي كره اي است كه محتوي ماده رنگي است كه گاو فحل به طور غير مستقيم تشخيص داده مي شود. در اين روش امكان آسيب ديدن گاو ماده نسبت به روشهاي ديگر بسيار زياد است لذا كمتر توصيه مي شود. تي زر به حيواني گفته مي شود كه به سوي گاو فحل جذب مي شود و در نتيجه امكان شناسايي گاو فحل را به آساني امكانپذير مي سازد.
9-1)استفاده از سگ فحل ياب: در اين روش از سگهاي تعليم ديده براي تشخيص بوي ترشحات ماده گاو فحل استفاده مي كنند. در هنگام بروز فحلي، حجم مايع مخاطي واژن و همچنين محتويات يوني آن به طور محسوسي افزايش يافته و قابليت رسانايي بالائي پيدا مي كند.با استفاده از نشانگرهاي ثبت كننده مقاومت الكتريكي محتويات واژن، از فحلي گاو مذكور مي توان اطمينان حاصل كرد.از معايب اين روش اينست كه وارد كردن اين وسيله در واژن باعث التهاب بافتهاي مربوطه مي گردد و احتمال بروز عفونت را افزايش مي دهد.
6 -اندازه گيري ميزان پروژسترون شير باستفاده ازروش راديو ايمنواسي(Radioimmunoassay) با توجه به اينكه در هنگام فحلي غلظت استروژن خون افزايش و متعاقبا ميزان پروژسترون كاهش مي يابد .با استفاده از روشهاي موجود ميزان كاهش پروژسترون خون ميتواند يكي از نشانه هاي تشخيص گاو در حالت فحلي باشد.
7-استفاده از شاخص ياب ((Heat mount detector: ابن وسيله به گاودار نشان ميدهد كه آيا گاو ماده به گاوهاي ديگر سواري داده است يا نه،از لحاظ ساختار اين وسيله داراي دوكيسه تو در تو با يك سيلندر پلاستيكي است.هنگامي كه ساير گاوها سوار گاوحاوي اين وسيله شوند،كيسه داخلي پاره شده و باعث آزاد شدن ماده قرمز رنگي به درون كيسه بزرگتر مي شود.
8- استفاده از خمير دميTail past: اين وسيله،وسيله اي بسيار ارزان و مقرون به صرفه است و در حقيقت خميري است كه ناحيه دم ماليده مي شود و پس از خشك شدن در صورت سواري گرفتن ساير گاوها تحت فشار وارده شكسته مي شود و فحل بودن احتمالي گاو را اطلاع مي دهد. اين وسيله مانند يك قلم نشانه گذاري است كه بوسيله آن هر بامداد بالاي دم گاو ماده علامتگذاري ميشود.در صورت سواري گرفتن ساير گاوها،اين رنگ پاك شده و دامدار به فحل بودن گاو پي خواهد برد.

[فلفل نمك]

طاعون گاوي
تعريف : طاعون گاوي (Rinderpest) RP يك بيماري ويروسي واگيردار است كه درگاو و گاو ميش اهلي وبعضي حيوانات وحشي بوجود ميآيد .
اين بيماري با تب زخمهاي دهاني اسهال و نكروز غدد لنفاوي و مرگ ومير زياد مشخص ميشود ظاهر ميشود.
علت شناسي(سبب شناسي)Etiologyويروس طاعون گاوي تنها ويروس دارايRNA تك رشته اي است از خانواده بارا ميكسوويريده ازجنس موربيلوويروس هاست .
اين ويروس با ويروسهاي : ديستمپر وسرخك انسان وطاعون نشخواركنندگان كوچك و موربيلو ويروس پستانداران دريائي وابستگي ايمني دارند.
ويروس طاعون گاوي فقط يك سروتيپ دارد ولي ويروس مزرعه ( وحشي ) آن واگيري شديد وگسترده اي دارد كه بآساني به دامهاي حساس منتقل ميشود.
ويروس طاعون گاوي در مقابل نورآفتاب حساس است و از بين ميرود بنابراين بايستي واكسن هاي توليدي در شيشه هاي تاريك قهوه اي رنگ نگهداري شوند . اين ويروس در لايه هاي خوني نازك بعد از دو ساعت غير فعال ميشود. در رطوبت بالا و يا خشكي سريعا" غير فعال ميشود. در مقابل حرارت حساس است بنابراين در زمان ليوفيليزه و حل شدن ويروس ها بايستي در شرايط خنك نگهداري شوند . درصورتيكه و-اكسن ليوفيلزه براي مدت طولاني ذخيره ميشود در 20- درجه سانتيگراد بايستي نگهداري شود از شرايط مهم نگهداري واكسن است كه ميتوان آنرا تا چند سال نگهداري كرد . واكسن در آب خالص پتاسيل خود را سريعا" از دست ميدهد براي نگهداري واكسن بايستي از سرم فيزيولوژي يا محلول 9 در هزار نمك استفاده كرد در محلولهاي مولاريون سولفات متراكم پايداري ومقاومت ويروس در مقابل حرارت بيشتر ميشود.

طرز انتقال

طاعون گاوي در سال 1754 بعنوان يك بيماري واگيردار شناخته شد درآن زمان ترشحات محتوي جرم ويروسي را در دامهاي أ لوده با شكاف دادن زير غبغب دام تزريق مي كردند . براي بدست آوردن ويروس در سال 1899 يا تسويه ترشحات از جرم ميكروبي از ترشحات دامهاي آلوده ويروس تهيه مي كردندو به گله ها براي يكبار تزريق ميشد

يك يا دو روز قبل از مشاهده علائم كلينيكي پارتيكل ويروسي به مقدار زيادي از ترشحات ومدفوع خارج ميشود و 8تا 9 روز بعد ار مشاهده علائم كلينيكي مقدار زيادي ويروس در اين ترشحات ومواد خروجي از بدن وجود دارد.

ويروس بطور مستقيم يا غير مستقيم توسط دام آلوده يا لباس كارگران درتماس با دام آلوده ووسائل ويا ازطريق كود و آب پخش ميشود . انتقال وپخش ويروس بوسيله باد و هوا به فاصله زياد ثابت نشده ولي در فاصله كم از طريق باد وهوا نيز ويروس منتقل ميشود . در ‌آفريقا بيشتر واگيريها توسط كوچ گله هاي گاو آلوده در مناطقيكه بدنبال آب و علف بوده اند ايجاد ميشده اين گله هاي آلوده فاصله هاي زيادي را درافريقا طي ميكنند ( مثل گوسفند وبز عشايري در ايران ) گسترش بيماري در آفريقا از اين طريق ميباشد تنها سروتيپ ويروس كه وجود دارد براي تهيه واكسن براي پيشگيري و نجات دامهاي حساس استفاده ميشود. انتقال بيماري در دامها بصورت عمودي ( Vertical) نيست . همچنين توسط بند پايان انتقال نمي يابد (Noarthropodvector) بنابراين براحتي ميتوان بيماري را ريشه كن كرد و ويروس را از بين برد.
(Strainfield) با سويه ويروس مزرعه داراي مدت زيادي است بطوريكه سبب واگيري وشيوع شديد در دامهاي حساس ميشود وموجب مرگ ومير زياد ميگردد . سويه ديگر ‌آن بنام (Milder Strain) تمايل به باقيماندن در ناحيه ‌آلوده دارد وآنهم بعلت عدم شناخته شدن بيماري است كه علائم ظاهري ندارد مگر باسرولوژي رل ميزبان هاي مختلف در تداوم ويروس وبيماري در گله اهميت دارد اين ميزبانها عبارتند:
گاو گاو ميش اهلي كه حساسيت شديدي در مقابل ويروس دارند. گوسفند و بز كه تا مدتي ويروس را نگهداري ميكند اما آلودگي ندارد وتنها با سرولوژي ميتوان وجود ويروس را درگله مشخص كرد بعضا" علائم تحت درماتگاهي نيز دارند ولي بيماري را به ساير حيوانات منتقل نميكنند .
در هندوستان زمانيكه باساژ آلودگي به مقدار كم براي تهيه واكسن داده اند بيماري را به بوفالو اهلي منتقل ميكنند
خوك و خوك پشت خميده در تايلند وجزيره مالي بطور طبيعي به بيماري طاعون گاوي مبتلا ميشوند وتلفات ميدهند . خوك اروپائي نيز به بيماري مبتلا ميشود وبراثر خوردن گوشت وفرآورده هاي خام ، خوك وساير دامها آلوده ميشوند و بيماري را ار اين طريق به گله هاي گاو منتقل ميكنند اغلب حيوانات وحشي واهلي زوج سم به بيماري مبتلا ميشوند .

پخش جغرافيائي بيماري

ويروس طاعون گاوي در حال حاضر در هندوستان خاور نزديك صحراي آفريقا وآنگولا حضوردارد .
دامهاي حساس شديد در آفريقا بوفالو گوزن وحشي . زرافه . گاوكوهان دار بزكوهي وگاو كوهي . دامهاي با حساسيت كمتر : كرگدن وآهو.
دامهاي وحشي انگولا بوسيله گله گاوها آلوده ميشوند و همين دامهاي وحشي آلوده سبب آلودكي
گاو هاي ديگرميشوند بنابراين در صورت عدم وجود طاعون گاوي در گاوها باعث ميشود بيماري در طبيعت از بين برود.

دوره كمون

دوره كمون بيماري بستگي به سويه (Strain) ويروس مقدار ويروس ، راه ورود ويروس و نحوه درمعرض قرار گرفتن دام در مقابل بيماري متفاوت است از سه تا 15 روز ولي معمولا" 4 تا 5 روز است.

علائم كلينيكي

بروز علائم كلينيكي نيز بستگي به Strain ويروس Field يا Milder وپايداري دام وحالات فيزيولوژيك در مقابل ‌آلودگي دارو بصور ت هاي فوق حاد . حاد وملايم (Mild) ظاهر ميشود .

فرم فوق حاد : اين فرم در دامهاي جوان حساس ديده ميشود كه فقط با تب 41-40 درجه ديده ميشود وبعد از 2 تا 3 روز منجر به مرگ ميشود . بعضا" تجمع موكوس در اعضاء ديده ميشود.

فرم حاد: فرم كلاسيك بيماري است و به اين شرح پيشرفت ميكند

ابتدا ترشحات بيني وچشم همراه با مقدار كمي ويروس قبل از تب دارد .سپس تب F106-104 يا 1/41-40 درجه سانتيكراد.

بيني وچشم ترشحا ت موكوسي ميشود در اين حالت لوكوپني . بي اشتهائي ، بي حالي وپوزه خشك است . 92 و 93: FIG

بعدا" تب كاهش مي يابد وميزان ويروس خون وترشحات كاهش مي يابد اسهال آبكي يا خوني يا هردو حالت و FIG دهيدراسيون وخشكي پوست لاغري و از پا افتادن دام ودر نهايت مرگ بعد از 6 تا 12 روز.

جراحات

جراحات زبان: دردام بيمار متفاوت است بعضي بطور مجزا وبعضي بخوبي با جراحات ديگر جمع شده است . جراحات زباني با كانونهاي خاكستري كوچك شروع ميشود سپس بهم ديگر ميپيوندند .اپتيليوم نكروتيك وخاكستري سپس زخم مشاهده ميشود وقرمز رنگ و خراشيده ميشود.

دهان: جراحات برروي لثه ها لب ها وقسمت هاي نرم و سخت گام . گونه وپايه زبان بوجود ميايد . جراحات اوليه نكروتيك وخاكستري باندازه سرسنجاق است سپس يهم ميپيوندند وقرمز رنگ وخراشيده وتكه تكه ميشوند .

مري : داراي نكروزهاي قهوه اي و يا لكه هاي خراشيده.

نگاري : شكمبه و هزارلا داراي جراحات كم.

شيردان : ادم دار وگرفتگي دارد.

روده كوچك: بخصوص در قسمتهاي انتهائي ژژنوم جراحات نكروزي بخصوص در پلاكهاي پاير و غددلنفاوي ناحيه ايلياك نكرونيك . مواد داخل روده بهم چسبيده وموكوس دار اپينليوم اين نواحي نكروتيك است .



راست روده : قولون داراي ديواره ادمي وداراي خون ولخته هاي خوني همراه با موكوس است جراحات دراين ناحيه شديد است . ديواره ها متورم همراه با جراحات ومجتمع موكوس وجراحات برجسته اي در سكوم بهم متصل شده وداراي مرزهائي ازلبه موكوس و راه راه كه دراصطلاح به هاشور ببري با پوست ببري يا خطوط گورخري Zebraline ناميده ميشود. FIG

كبد: ممكن است داراي نقطه هاي خونريزي همراه با لخته هاي خون دركيسه صفرا باشد.FIG99

ريه : ممكن است آمفبزمي متراكم وداراي نواحي پنوموني باشد.