كشاورزي-علوم دامي و طيور-دام-بانك مقالات مربوط به دام3

[فلفل نمك]

درمان گوسفندان مضطرب
دانشمندان انگليسي بتازگي دريافته اند که عکس گله گوسفندان براي تسکين دلهره و اضطراب در گوسفندان افسرده بسيار موثر است.
گوسفنداني که مدتهاي زيادي تنها در انبار غلات به سر مي برند، افسرده مي شوند به طوري که اين حالت را از ريتم قلبي ، طرز بع بع کردن و نمونه اي از خونشان درک کرده اند.
اين اضطراب در آنها با نشان دادن عکس گوسفندان ديگر و همچنين تصاويري از بزها، قابل درمان است و اثر مثبتي روي آنها داشته است.
اين درمان نوعي درمان بصري است که مي توان براي حيوانات از جمله گوسفندان به کار برد؛ بنابراين با اين کار آنها بسرعت رام مي شوند و ميزان آشفتگي در آنها کاهش مي يابد.
گوسفندان هم مي توانند شبيه انسان ها باشند، از اين نظر که انسان ها دوست دارند عکس اشخاصي را که بهشان علاقه دارند در کيفشان نگه دارند تا در صورت دلتنگي با ديدن اين عکسها، کمي شاد شوند.
همچنين دانشمندان کشف کرده اند که گوسفندان مي توانند چهره 5 انسان و 50 گوسفند ديگر را در خاطرشان ثبت کنند، حتي اگر چهره آنها از نيم رخ باشد.

[فلفل نمك]

درمان اسيدوز لاكتوز شكمبه در گوسفند

پژوهشگران دانشكده دامپزشكي دانشگاه شهيد چمران اهواز موفق به درمان اسيدوز لاكتوز شكمبه در گوسفند با استفاده از محلولهاي هيپرتونيك بيكربنات سديم شدند.


دكتر"افشين جعفري دهكردي" دانشجوي رشته دكتري تخصصي بيماريهاي داخلي دامهاي بزرگ در پايان نامه دكتراي تخصصي دامپزشكي خود كه به راهنمايي دكتر محمد رحيم حاجي حاجيكلايي، دكتر محمد نوري و دكتر فريدون صابري افشار صورت گرفت با مقايسه محلولهاي هيپرتونيك و ايزوتونيك بي‌كربنات سديم در درمان اسيدلاكتيك تجربي شكمبه در گوسفند موفق شد درمان مناسبتري براي اين بيماري پيدا كند.

معاون پژوهشي دانشكده دامپزشكي دانشگاه شهيد چمران اهواز شنبه در اين باره گفت: در اين پژوهش به منظور مقايسه محلولهاي ايزوتونيك و هيپرتونيك بي‌كربنات سديم در درمان اسيدوز لاكتيك تجربي شكمبه در گوسفند، ‪ ۱۵‬راس گوسفند ماده تقريبا چهارساله انتخاب و به صورت كاملا تصادفي به سه گروه پنج تايي شامل يك گروه شاهد بيمار و دو گروه تحت درمان تقسيم شدند.

دكتر"محمد رحيم حاجي حاجيكلايي" افزود: هفت روز قبل از ايجاد بيماري با استفاده از تكنيك رومينوستومي، فيستول‌گذاري شكمبه انجام شد و در تمامي گروهها بيماري اسيدوز لاكتيك شكمبه با استفاده از شكر به ميزان ‪ ۱۸‬گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن به صورت تلقيح داخل شكمبه‌اي ايجاد شد.

وي اضافه كرد: پس از اين اقدام نمونه برداري‌هاي لازم از گروه شاهد و گروه تحت درمان انجام شد سپس همزمان با كاهش ‪ pH‬خون و شكمبه و آشكار شدن علايم باليني بيماري اسيدوز لاكتيك شكمبه، درمان با استفاده از درمانهاي حمايتي هيدرواكسيد منيزيم به صورت داخل شكمبه‌اي و محلولهاي ايزوتونيك بي كربنات سديم ‪ ۳/۱‬درصد و هيپرتونيك بي‌كربنات سديم ‪ ۴/۸‬درصد محلول در دكستران ‪ ۷۰‬به طور جداگانه به صورت تزريقي انجام شد.

دكتر حاجيكلايي افزود: به منظور ارزيابي اقدامات انجام شده بعد از درمان نيز نمونه خون و شكمبه اخذ شد و معاينات باليني انجام پذيرفت.

نتايج اين مطالعه نشان داد كه هر دو نوع روش درماني، توانايي اصلاح پيامدهاي باليني و آزمايشگاهي اسيدوز لاكتيك شكمبه را داشتند با اين تفاوت كه استفاده از محلول ايزوتونيك بي‌كربنات سديم هنگام تجويز نياز به حجم بالايي از محلول دارد و استفاده از اين مقدار حجم نياز به صرف وقت بسياري دارد كه در اين حالت ممكن است درمان ناقص انجام شود ضمن اينكه هزينه بيشتري به دامدار تحميل مي‌شود.

معاون پژوهشي دانشكده دامپزشكي دانشگاه شهيد چمران اهواز اضافه كرد:
استفاده از محلول هيپرتونيك بي‌كربنات سديم با توجه به نياز به حجم كم، صرف وقت اندك، تكميل مراحل درمان و نداشتن عوارض جانبي روش مناسبتري براي درمان اسيدوز لاكتيك شكمبه در نشخواركنندگان است.

دكتر حاجيكلايي افزود: بيماري اسيدوز لاكتيك شكمبه يكي از بيماريهاي شايع در نشخواركنندگان ( گاو ، گوسفند و بز) است كه در تمامي فصول به علت پرخوري اين دامها در اثر مصرف مواد غذايي حاوي كربوهيدارت بالا مانند آرد گندم، آرد جو، خرماي زياد، سيب، سيب زميني و هر نوع مواد قندي ديگر موجب بيماري و تلف شدن دامها مي‌شود.

وي با اشاره به اينكه بيماري در دو حالت حاد و مزمن در دامها رخ مي‌دهد اظهار داشت: شكل مزمن بيماري در اثر خوردن تدريجي مواد غذايي حاوي كربو هيدرات ايجاد مي‌شود كه التهاب شكمبه، سوء هاضمه، لنگي، كاهش توليد و كاهش چربي شير را به همراه دارد.

به گفته دكتر حاجيكلايي نوع حاد بيماري نيز كه با خوردن يكدفعه مقدار زيادي مواد غذايي حاوي كربوهيدرات رخ مي‌دهد عمده‌ترين علايم آن اسيدوز، بي اشتهايي، كوري، اتساع شديد شكمبه، تجمع آب زياد داخل شكمبه، كم آبي بافتها، افسردگي، اسهال و در نهايت زمين گير شدن و مرگ دام در مدت كمتر از ‪ ۲۴‬ساعت است.

[فلفل نمك]

مبارزه با اسهال گوساله ها تحت Paraimmunity
مبارزه سیستماتیک با اسهال گوساله ها
خطرات تهدیدکننده گوساله ها دربدو تولد و منشا ابتلای اسهال گوساله ها پس از زایمان


گوساله های پس از زایمان توسط تعداد کثیری از میکروبهای گوناگون (باکتریها، ویروسها و پارازیتها) که در تمام محیط و احتمالاً توسط مادر درهنگام زایمان انتقال داده میشوند در معرض خطر قرار دارند.
مهمترین این میکروبها عبارتند از:

• (Rotavirus (Reoviridae / RNA – Virus
• (Coronavirus (Coronaviridae / RNA – Virus
• (E. Coli (Echerichia Coli
• (Cryptosporidiosis (Cryptospriidae / Eimeriinae / Sporozoa / Protozoa

شیرآغوز و اهمیت آن
گوساله تازه بدنیا آمده عاری از سیستم ایمنی فعال میباشد.
شیرآغوز مستقیماً پس از تولد گوساله نوزاد را دربرابر میکروبهای تهدیدکننده حمایت مینماید.
شیرآغوز گاوهای ماده واکسینه نشده حاوی آنتی بادیهای طبیعی میباشد که حمایت کافی نوزاد را در روز اول پس از زایمان بعهده میگیرد.
طبق برنامه های مدیریتی آگاهانه در دامداریهای مدرن اقدام به واکسینه کردن گاوهای باردار در زمانهای تعریف شده نه تنها تدبیری صحیح در پیشگیری از ابتلا به بیماری (پیشگیری از بیماری باصرفه تر از درمان بیماری میباشد) بلکه از دیدگاه اقتصادی سودمند میباشد.
امروزه با افزایش آنتی بادیهای مشخص ازطریق غیرمستقیم تحت واکسیناسیون کیفیت شیرآغوز نیز افزایش داده میشود. به این نوع شیرآغوز شیرآغوز ایده آل یا شیرآغوز کیفیت بالا میگویند.
بدیهی است که کیفیت این شیرآغوز بهمان میزان بیشتر است که آنتی بادیهای مشخص و شناخته شده اقلیمی به آن اضافه شده است. امروزه صنایع دارویی و آزمایشگاههای واکسن سازی خدمات سودمندی در این زمینه ارائه میدهند.
تغذیه با شیرآغوز میبایست حداکثر تا 8 ساعت پس اززایمان شروع شده باشد زیرا شیرآغوز ابتدایی موثرترین عامل حمایتی نوزاد را بعهده میگیرد.
گوساله های نوزاد را توصیه میگردد که در محلهای جداگانه با شیرآغوز ذخیره ای کیفیت بالا بمقدار روزانه نیم لیتر تامین نمود. با این اقدام حمایتی میتوان تا هفته های اولین پس از زایمان از ابتلا به اسهال مبارزه کرد.
از دیدگاه اقتصادی مقرون به صرفه ترین روش پیشگیری از اسهال گوساله ها استفاده صحیح و بموقع از شیرآغوز میباشد بنابراین امروزه در کشورهای توسعه یافته در دامداریهای مدرن شیرآغوز ذخیره گشته که حاوی آنتی بادیهای مشخص و اقلیمی مناسب میباشد پس از زایمان به گوساله ها داده میشود. این امر سبب کاهش هزینه های دامپزشکی در این دامداریها میباشد.

زمان مناسب واکسیناسیون
6 تا 8 هفته قبل از زایمان اولین واکسیناسیون انجام میگردد. 1 تا 3 هفته قبل از زایمان واکسیناسیون تکرار میگردد و سالانه یکبار واکسینه کردن 2 تا 6 هفته قبل از زایمان توصیه میگردد.
بدیهی است که واکسیناسیون نمیتواند جایگزین اقدامات بهداشتی در دامداریهای مدرن باشد بنابراین واکسیناسیون اقدامی تکمیلی جهت مدیریت صحیح در اجرای اقدامات اساسی در دامداریهای مدرن میباشد. از موارد اصلی تدابیر بهداشتی میتوان موارد ذیل را نام برد:
پاکیزه بودن اسطبل
اسطبل جداگانه برای گوساله ها
محل زایمان پاکیزه

از دیدگاه اقتصادی هر گوساله که بنا بدلایل خاص خود از دامداری جدا میگردد هزینه های اضافی را بوجود می آورد مانند هزینه های درمان، هزینه خرید گوساله جهت جایگزینی و در نهایت قیمت ازدست رفته گوساله جداگشته از دام. همچنین گوساله هایی که مبتلا به اسهال میگردند ناقلین اصلی این بیماری در دامداری نیز محسوب میگردند.
تمام این هزینه های اضافی و قیمت ازدست رفته یا کاسته شده را میتوان با یک اقدام پیشگیری کننده کم هزینه عملاً از بین برد.

Paraimmunity
مصونیت اکتسابی مصنوعی یا افزودن ایمنی بدن دربرابر میکروبهای گوناگون التهاب زا ، سموم و بطورکل آنتی ژن بمدت کوتاه (تا 2 هفته) را Paraimmunity میگویند. امروزه در کشورهای توسعه یافته از این طریق بطور سیستماتیک پیشگیری از بروز بیماری میگردد.

[فلفل نمك]

اخته كردن حيوانات

گاهي اوقات لازم است كه حيوان نراخته شود،مثلاجهت پرواربندي وهمچنين اگرالتهاب وآبسه وياتوموري
دربيضه وجودداشته باشد مي توان حيوان رااخته كرد. اخته كردن يعني غيرفعال كردن وياتمام خارج كردن
بيضه كه به دوصورت انجام مي شود: 1ـ اخته بسته: بدون خارج كردن بيضه ازبدن خونرساني به بيضه
راقطع مي كنند كه جهت اينكار پنسهايي است بنام پنس بورديزو كه بااينكار خونرساني ازبندبيضه به خودبيضه قطع مي شود وطي چندهفته بيضه تحليل رفته وازبين مي رود. 2ـ اخته باز: بيضه راازپوست بيضه قطع مي كنند وخارج مي كنند كه جهت اينكار جراحي لازم است،به اين روش كه روي اسكروتوم(كيسه بيضه) شكافي حلالي شكل ايجاد مي كنند ولايه هاي بعدي را هم شكاف ميدهند، بعدبيضه بيرون مي آيد وبندبيضه هم بيرون مي آيد،بندبيضه راازدوناحيه بوسيله نخهاي جراحي(نخ جذب شونده)
ليگاتور(گره) مي زنيم،بعدقسمت پاييني را مي بريم.
نكته:1ـ بهتراست قبل ازاخته كردن 12-24ساعت به حيوان آب وغذا ندهيم وهمچنين ميزان غله راكاهش دهيم چون باعث ورم پس ازجراحي مي شود.
2ـ همچنين احتمال دارد كه حيوان پس ازاخته كردن كزاز بگيرد چون محل زخم براي فعاليت كزاز خيلي
مناسب است وبهتراست كه قبل ازاخته كردن به حيوان واكسن ضد كزاز زده شود.
3ـ درروش پنس بورديزو بايدمراقب پيشابراه بود زيرابطورتصادفي آسيب مي بيند.
4- دربيماريهايي مثل فتق اسكروتومي،هيدروسل ونعوپلاسم هاي بيضه مي توان ازروش اخته بازاستفاده كرد.

[فلفل نمك]

بيماري ورم پستان

مقدمه
واژه ورم پستان به التهاب غده پستاني بدون توجه بعلت آن اطلاق ميشود كه بوسيله تغييرات فيزيكي شيميائي ومعمولا ميكربي شير وهمچنين تغييرات حاصل از بيماري در بافت غده پستاني مشخص ميشود
مهمترين تغييراتيكه در شير ايجاد ميشود عبارت است از:
تغيير رنگ وجود لخته و پيدايش تعداد زيادي لوكوسيت ( گلبول سفيد)با علا ئم تورم گرمي درد وسفت شدن غده پستاني كه بوسيله آزمايش ظاهري شير ميتوان آ نها راتشخيص داد . موارد زيادي از ورم پستانها را بسهولت نميتوان مشخص كرد بطوريكه داراي نشانيهاي درمانگاهي نيستند (ورم پستان مخفي) دراين نوع ورم پستانها به آزمايش غير مستقيم يعني شمارش گلبولهاي سفيد متوسل ميشوند
اپيدميولوژي :
ورم پستان درتمام حيوانات پستاندار ماده بروز ميكند ولي در گاوهاي شيري داراي اهميت اقتصادي است وآنهم بعلت خساراتي است كه به صنعت توليد شير وفرآورده ها ي آن وارد مي شود . البته در اثر بيماري ورم پستان تلفات دامي نيز وجود دارد لكن زيا ن اقتصا دي آ ن مربوط به تلفا ت به تنها ئي نيست بلكه كاهش مقدار شير پستا ن مبتلا و اختلال در فر آوري شير عمده ترين خسارات را تشكيل ميدهد . از جمله خسارات ديگر آن انتشار ورم پستا ن در ساير دامها ي گله وبعضا ايجاد گلو درد استرپتوكوكي ويا سل و بروسلور در انسا ن است
شيوع بيماري ورم پستان در اغلب كشورهاحدود 40 در صد است كه در بعضي از كشورها تا 25 در صد آنرا كاهش داده اند .
بطور متوسط ابتلا هر كارتيه (قسمت ) از پستان به بيماري سبب كاهش 8 درصد توليد شير آن كارتيه ميگردد ويطور كلي در يك گاو مبتلا سبب كاهش 15 در صد از توليدشير ميشود. ازطرفي زيان حاصل از تغييرات تركيب شير مثل كاهش چربي كاهش كازئين ولاكتوز و افزايش سرم شير وپروتئين ها وافزايش كلرور ها نيز بايستي در نظر گرفت .

عوامل ايجاد ورم پستان :
ميكربها يكي از عوامل ايجاد ورم پستان هستند اما بتنهائي بعنوان عامل اوليه اورام پستان نميباشند در بعضي موارد از شير هاي بظاهر سالم هم ميكرب جدا ميشود عوامل ايجاد ورم پستان عبارتند از
1-عوامل مستعد كننده 2-عوامل عفوني

عوامل مستعد كننده :

الف-جراهاتيكه در سر پستانها يا پستا ن ايجاد ميشود

ب- روش نگهداري (مديريت بهداشت جايگاه .مديريت بهداشت شير دوشي)
پ-حساسيت مربوط به توارث

ت-روش تغذيه :

2-عوامل عفوني

استرپتوكوك ها مثل استرپتوكوك آگالاكتيه استرپتوكوك اوبريس وديسگالاكتيه وفكاليس وپنومو نيه

استافيلوكوك ها اورئوس

كلي فرمها اشرشيا كلي اسفروفوروس نكروفوروس يا فزي فرمها

كورينه باكتريها پيو ژنس وبويس

سودو مو نا س ها

مايكو باكتريومها توبر كولوسيس (سل)

ميكو پلاسما آگالاكتيه واريته بويس

قارچها كانديدا كريپتو كوكوس تريكوسپرون

باستثنا سل كه از طريق خون انتشار مييابد در ساير موارد عفونت پستان اغلب از طريق مجراي پستان انجام ميگيرد .

عفونت در ابتدا بصورت التهاب مشخص ميشود ولي تا بروز التهاب سه مرحله وجود دارد
1-هجوم 2- عفونت 3- التهاب
هجوم مر حله ايست كه ميكرب از خارج سر پستا نها به مجاري شير نفوذ ميكند

عفونت مرحله ايست كه ميكرب رشد ميكند و بافت پستاني را مورد تهاجم قرار ميدهد

التهاب نتيجه رشد ميكرب و افزايش آ ن وتخريب بافت پستا ني و نفوذ گلبولها ي سفيد يا لكوسيتها جهت دفع عفونت ميباشد
مرحله هجوم
الف- دراين مرحله بستگي به حضور وتعداد باكتريها ي مولد بيماري در محيط شير دوشي كه معمولا بوسيله مبتلا كردن هر يك از قسمتها ي چهار گانه پستا ن وميزان آ لودگي پوست و سرپستا نها سنجيده ميشود

ب- تعداد دفعا تي كه سر پستا نها ي گاو بويژه نوك آ نها با اين باكتري ها آ لوده ميشوند كه وابسته به ميزان رعايت بهداشت در هنگام شير دوشي ميباشد

ج- ميزان ضا يعا ت اسفنكتر سر پستا نها كه ورود باكتريها را در مجاري آ نها آ سان ميكند و بستگي به ماشينها ي شير دوشي وميزان كردن نگاهداري ودرست كار كردن ماشين شير دوشي ومراقبت از سرپستانها دارد

د- وضع اسفنكتر0سر پستا نها بويژه در مرحله پس از شير دوشي كه عضلات اسفنكتر در استراحت ميباشند وشل بودن اسفنكترها سبب ميشود هجوم ميكربها را هم در نتيجه مكيدن و هم بواسطه تكثير ميكربي به داخل آ سا ن سا زد

ذ- حضور مواد ضد ميكربي در مجرا ي سر پستا نها .

2- مرحله عفونت
الف- نوع ميكرب كه قدرت آ نرا در تكثير در شير مشخص ميكند

ب- حساسيت ميكرب عامل در برابر آ نتي بيو تيكها ي مورد استفاده كه ممكن است مربوط به مقاومت طبيعي ويا اكتسابي ميكرب در نتيجه مصرف نا مناسب آ نتي بيوتيكها حاصل شده باشد .

ج- وجود مواد حفاظت كننده در شير (مواد ايمني زا ) كه ممكن است طبيعي باشند يا در نتيجه عفونت قبلي ويا مايه كوبي توليد گردند .

د- وجود تعداد زيادي لوكوسيت كه در نتيجه تورم پستا ن قبلي ويا ضربه ها ي فيزيكي باشد.
ذ- مرحله شير واري كه عفونت در مرحله خشك شدن پستان با سهولت بيشتري صورت مي گيرد زيرا در آ ن مرحله عمل فيزيكي سيلا ن وخروج شير همراه با عفونت وجود ندارد .
3-مرحله التهاب

الف- بيماري زائي وقدرت هجوم ميكرب .

ب- ميزان حساسيت بافت پستا ن به ميكرب كه ممكن است از مقاومت در نتيجه وجود پادتن ثابت بافت تا حساسيت شديد در اثر عفونت قبلي تغيير كند .

در مرحله هجوم بهتر از مراحل ديگر ميتوان با توجه به پرستاري و بويژه بكار بردن روشهاي بهداشتي خوب از ميزا ن اشاعه تورم پستا ن كم كرد .

نشانيها ي بيماري ورم پستان

برحسب حدت وشدت ميكرب كه به پستان هجوم كرده باشد نشانيها ي بيماري متفاوت است التهاب شديد (حاد) فوق حاد كه با مسموميت خوني (سپتي سمي ) وبا واكنش عمومي همراه است يا بصورت التهاب نامشخص (تحت حاد ) يا مخفي ويا مزمن كه بتدريج بافت پستا ن فيبروزي وسفت ميشود ظاهر ميشوددراين حالات بستگي به نوع ميكرب نشاني متفاوت است

ورم پستان محفي (تحت حاد)

در اين نوع ورم پستا ن وضع ظاهري شير سالم وعادي بنظر ميرسد ودر دام هيچگونه علائم بيماري بصورت ظاهري ديده نميشود لكن در تركيبات شير تغييرات زير ديده ميشود

-افزايش گلبولها ي سفيد و سلولها ي بافت پستان يا سلولهاي سوماتيك Somatic cell(sc)

-كاهش چربي شير

-كاهش كازئين

-كاهش لاكتوز

-افزايش سرم شير

-افزايش كلرورهادر شير

-افزايش گليكوژن

كاهش توليد شير

در اين مرحله بعلت عدم تشخيص وتوجه نداشتن دامدار به بهداشت شير در اتاق شير دوشي و توام دوشيدن دامها ي سالم وبيما ر سبب اشاعه بيماري به ساير گاوها ميشود بطوريكه ظرف مدت كوتاهي 50 در صد گله به اين نوع ورم پستان مبتلا ميشوند .
ورم پستا ن مزمن

اين حالت ورم پستا ن نيز از نظر دامدار تا حدودي نا مشخص است اما اگر دقت شود و آ زما يش ورم پستا ن استريپ كاپ انجام شود وجود لخته هائي در شير مشخص كننده بيما ريست و تغييرات تركيبا ت شير نيز مانند ورم پستا ن تحت حاد يا مخفي است اما پيشرفته تر در اينجا سرم شير افزايش يافته و كلرورها افزايش بيشتري دارند . اين نوع ورم پستان معمولأ به درما ن جواب نميدهد در صورت نگهداري گا و در گله سبب پيشرفت بيما ري و سرايت به سايرين ميشود و بايستي دام آلو ده حذف وبه كشتارگاه اعزام شود .
ورم پستان حاد :

در اين حالت پستان داراي التهاب و تورم است واطراف پستا ن گرم ودام هم تب دارد. در هنگام دوشش دام پاها را بر زمين مي كوبد واحساس ناراحتي ميكند شكل ظاهري شير نيز تغيير ميكند داراي مايع سبز رنگ و رگه ها ي خون ولخته ها ي فراوان است در

آزمايش استريپ كاپ براحتي ميتوان پي به بيما ري برد .گاو بي اشتها وناراحت است . اين گا وها را بايستي بادستگاه شير دوشي تك واحدي و در پايا ن شير دوشي بطور جداگانه روزانه حد اقل سه مرتبه دوشيد تا عفونت در پستا ن سبب ضايعه پستاني نشود دام را تحت مراقبت دامپزشك قرار ميدهند .شير دوشيده شده به فاضلأب ميريزند وهر دفعه دستگاه را ضد عفوني ميكنند .
ورم پستا ن فوق حاد :

اين نوع ورم پستا ن نيز مانند ورم پستا ن حاد مشخص ودام تب دار وبيما ر پستا ن دارا ي التهاب است گاو بعلت درد شديد اغلب موارد اجازه شير دوشي نميدهد شير سبز رنگ وداراي رگه ها ي خون و لخته ميباشد . سريعا بايستي گاو تحت مراقبت جداگانه قرار گيرد بعضا بعلت كم توجهي ودر اثر نفوذ عفونت به خون سبب سپتي سمي ميشود ودام تلف مي گردد .

تشخيص آ زمايشگا هي وررم پستا ن :

به سبب تغييرات شيميائي كه در شير ورم پستا ني بوجود مي آيد و تاثيردرسيستم فرآوري و پاستوريزاسيون شير ها ي ورم پستا ني و بدنبا ل آ ن گا وها ي آلو ده بايستي شنا سائي شوند .

از آنجائيكه بر رسي آزمايشگا هي تعداد زيادي از نمونه ها ي شير گران تمام ميشود توجه زيادي به آزما يش هاي صحرائي بر پايه شناخت تعييرات فيزيكي وشيميائي شير ميشود البته اين آزمايشها غير مستقيم ميباشد وفقط وجود التهاب وتعييرات ظاهري شير را نشان ميدهند و يك آ زمايش هدايت كننده تلقي ميشوند . بدنبال آن بايستي آ زمايش ها ي تشخيص ميكربي و شمارش ميكربي وآ زمايش هاي حساسيت در مقابل دارو ويا وجود آ نتي بيوتيك وآ زمايش هاي تشخيص قارچ انجام شود .

[فلفل نمك]

مختصري در مورد زايمان و مامايي دام ها
اغلب گاوها و تلیسه ها بتنهایی قادر به زایمان میباشند و امدادهای فردی بندرت مورد احتیاج میباشد. اغلب آسیبهای تحت زایمان از طریق مامایی شتابزده یا مامایی بدون دقت با کمبود بهداشت است. دو مورد اساسی در امر مامایی " بهداشت ، صبر " ضروری میباشد.
محل زایمان میبایست راحت و پاکیزه باشد و محل مساعد اتاقهای انفرادی پوشیده از کاه میباشد. بنابراین شستن محل و ضدعفونی کردن آن قبل از ورود گاوباردار به آن الزامی است.
زایمان را میتوان در سه بخش تقسیم کرد:

1- فاز آماده سازی زایمان
حدود سه هفته قبل از فارغ شدن شروع میشود و علامت بارز آن متورم و حجیم شدن (در اثر ازدیاد گردش خون در این قسمتها) مهبل ، فرج و پستان میباشد.

2- فاز باز شدن
بعداز فاز آماده سازی دردها و بی آرامی گاو شروع میشود که در طی 6 تا 16 ساعت کیسه آبکی جنین دیده میشود.

3- فاز فارغ شدن
این فاز با پاره شدن کیسه آبکی و خروج مایع کیسه و در نهایت خروج جنین همراه است.
بطور معمول و نرمال طول این فاز حدود 8 ساعت میباشد و در خاتمه گاو آرام و بدون درد است و تمام بخشهای کیسه جنینی و زائده های زایمان (Secundinae) دفع گشته است.
دوره نفاس (Puerperium) نیز دارای چندین مرحله است و در نهایت ترشح پروژسترون از جسم زرد خاتمه یافته و دوره بعدی فحل میتواند آغاز گردد.

در آخرین روزهای زایمان (فاز آماده سازی) پستان حجیم گشته، مهبل و فرج ترشحات آبکی و رباط لگن شل و نرم میباشد.
با ترکدین کیسه جنینی (فاز بازشدن) دردهای زایمان آغاز میگردند و بتدریج کانال زایمان گشوده میگردد زمان این مرحله 2 تا 3 ساعت و در تلیسه ها تا 4 ساعت به درازا میکشد. اغلب خطاهای زایمان در این مرحله اتفاق می افتد و خدمات مامایی شتابزده و بی صبرانه سبب آسیبهای تحت زایمان میگردند.
فاز فارغ شدن به آهستگی پیش میرود و تعجیل در آن ضرورتی ندارد و همراه هر دردزایمان پیشرفت آن نیز قابل رویت است.

زمان امداد های مامایی
معمولا حداقل دو ساعت بعداز ترکیدن کیسه جنینی و رویت جنین (سم گوساله) و عدم وجود اختلال زایمان میتوان امدادهای مامایی را آغاز کرد و قبل از اینکه زنجیر کشش جنین وصل گردد میبایست موقعیت قرارگرفتن جنین را کنترل کرد.
قبل از کنترل موقعیت جنین رعایت تمام اقدامات بهداشتی ضروری است و شخص کنترل کننده (دامپزشک) دست و بازوهای خود را بطور اساسی شسته و ضدعفونی میکند و درصورت امکان از دستکش نایلونی بهداشتی استفاده گردد (جهت پیشگیری فرد امدادگر از بروسلوز و زالمونلوز در صورت آلوده بودن گوساله).

وضعیت استقرار جنین در رحم
اغلب گوساله ها با پاهای جلو و سر در میان آن از کانال زایمان خارج میشوند. برخی مواقع موقعیت قرارگرفتن گوساله چنان است که ابتدا پاهای پشتی از کانال زایمان خارج میشوند در موارد دیگر قرار گرفتن گوساله احضار دامپزشک ضروری است.
در صورت امکان میبایست موقعیت قرارگرفتن گوساله چنان تصحیح گردد که پشت گوساله (کمر) به سمت پشت گاو قرارگیرد و از کشش یک پای گوساله یا فقط سر گوساله میبایست اجتناب ورزید. کشش هردو پای گوساله همزمان و یکنواخت و بدون ضربه میباشد و همیشه هنگام دردزایمان انجام میگیرد.

دلایل ناتوانی ایستادن گاو پس از زایمان
• آسیب دیدن گاو هنگام امدادهای مامایی نادرست و شتابزده و خشن مانند فشردگی و پرس (له شدن) اعصاب موضعی زایمان، شکستگی استخوان، دررفتگی مفصل و پارگی ماهیچه
• Paresis et Paralysis puerperalis
• (Hypocalcémie, Hypermagnesemie, Hypophosphatémie)
تمام زائده های پس از زایمانی (Secundinae) میبایست حداکثر 12 ساعت بعداز زایمان کلا از بدن خارج گردد در غیر اینصورت احضار دامپزشک لازم میباشد. ماندگار شدن این زائده ها میتوانند سبب التهابات آینده و ناباروری گردند.

نکات مهم جهت زایمان مساعد
• پرهیز از اقدامات امدادی زودرس
• احداث محل زایمان پاکیزه و بهداشتی
• برقراری آرامش در محل زایمان (ناآرامی ها سبب جلوگیری از درد زایمان (انقباضات دیواره رحم)، تاًخیر در زایمان، اختلال در دوره نفاس و تاًخیر در بازسازی رحم میگردند)
• لازم نبودن امداد مامایی وقتی زایمان در روال متعارف پیش میرود.
• لزوم امداد مامایی وقتی فقط یک پا رویت میگردد و تحت دردهای زایمان جنین پیش رانده نمیگردد.
• کشش جنین فقط در حالت خوابیده گاو و هنگام هر دردزایمان
• کشش جنین از طریق هر دو پا همزمان و یکنواخت و آرام

مراقبتهای پس از زایمان
مراقبتهای پس از زایمان در سه وهله زمانی تقسیم میگردند:

الف - مراقبتهای دوره نفاس (پس از زایمان) تا روز 10 پس از زایمان
ب – مراقبتهای دوره نفاس تا روز 30 پس از زایمان (دوره بازسازی رحم)
ث – مراقبتهای دوره نفاس تا حدود روز 42 پس از زایمان (بروز دوره فحل مجدد)

در طی این دوره امکان روند بیماری زای رحم، تخمدان و مهبل که باعث عدم باروری گاو میگردند وجود دارد که با تدابیر و مراقبتهای صحیح از روند آن جلوگیری میگردد.

مراقبتهای باروری
یکی از دلایل اختلال در باروری معاینه دیرموقع دامها (ابتدا پس از بروز علائم بیماری) پس از زایمان میباشد. تحت اقدامات دقیق و صحیح مدیریتی میتوان از بروز آن جلوگیری کرد.
در دامداریهای بزرگ تدوین یک برنامه مدیریتی جهت جمع آوری اهم اختلالات باروری لازم میباشد. اهمیت این برنامه در پیشگیری اختلالات میباشد.
نکات ذیل در این برنامه میبایست توجه گردند:
• تشکیل پرونده برای گاو شامل اطلاعات درباره روز تلقیح مصنوعی، روز زایمان، توان شیردهی، فاصله زمانی بین دو باروری، بیماریهای تشخیص داده شده و خدمات درمانی.

• معاینات کلینیکی مرتب و از قبل برنامه ریزی شده حداقل هر 10 روز. در این معاینات روند فیزیولوژیکی دوره نفاس نظارت میگردد.
• معاینه کلینیکی و آزمایشگاهی تخمدان. تحت تست هورمون پروژسترون میتوان دوره فحل بعدی را تشخیص و زمان تلقیح مصنوعی بعدی را محاسبه کرد.
• معاینات کلینیکی و آزمایشگاهی باروری دارای اطلاعات ارزنده ای هستند. 40 تا 50 روز (از هفته هفتم) بعداز تلقیح مصنوعی توسط معاینه رکتال باردار شدن دام معین میگردد. تست آزماشگاهی هورمون پروژسترون در روز 20 تا 22 بعداز تلقیح مصنوعی نشانگر احتمالی فحل خاموش خواهد شد. میزان بالای پروژسترون دلیل احتمالی بارداری است در عین حال این امر میتواند همچنین نشانگر تغییرات بیماری زای تخمدان باشد. میزان بسیار پایین پروژسترون نشانگر فحل خاموش است.
فحل خاموش چیست ؟

امداد در دوره نفاس (Puerperium)
• امداد رحم
در زایمان نرمال جهت تشخیص روند بازسازی رحم اولین کنترل 10روز پس از زایمان انجام میگردد. زایمانهای سخت میبایست حداقل هر 3 روز کنترل گردند. زخمهای هنگام زایمان سبب التهابات کانالهای زایمانی (التهاب لگن) میگردند که با درمان آنتی بیوتیک همراه هستند. شستشوی رحم جهت ضدعفونی کردن دیواره مخاطی رحم از اقدامات دیگر میباشد که میتوان با محلولهای یددار ضدعفونی کرد.

• درمان پروستاگلاندین
تاثیر پروستاگلاندین انحلال جسم زرد (Luteolyse) تحت کاهش گیرنده های هورمون LH برروی جسم زرد و انقباضات دیواره رحم(Uterus contraction) میباشد.
اگر جسم زرد هنوز فعال است میتوان با استفاده از پروستاگلاندین انحلال آن را تعجیل کرد (حدود سه هفته پس از زایمان).
در حال حاضر در التهاب دیواره مخاطی رحم نیز از پروستاگلاندین استفاده میگردد. کاربرد آن هیچ مشکل (ماندگاری) ندارد و میتوان در شستشوی رحم با محلول یددار پروستاگلاندین نیز به محلول افزود.

• درمان عمومی حمایتی
بعنوان درمان حمایتی در اختلالات دوره نفاس از داروهای تزریقی (وریدی) کلسیم نیز استفاده میگردد.
عمل آنها در حمایت دوباره سازی رحم، انسداد رگهای خونی در قبال نفوذ باکتریها، تحریک مکانیزم سیستم ایمنی ویژه و غیرویژه، تحریک متابولیسم و یا امداد در اجرای توازن متابولیسمی (کاربرد محلول داروی فسفر – ویتامین ب 12 هم تاثیرات مشابه دارد).
سیتم ایمنی ویژه و غیرویژه یا اکتسابی
(Specific immunity & nonspecific immunity) چیست ؟
در دامهای با شیردهی بالا پیشنهاد میگردد که آزمایش وجود استون در اوره و شیر مجددا انجام گردد تا ناتوازنی های متابولیکی در اسرع وقت مداوا گردد.
دكتر مرتضي نيكرو

[فلفل نمك]

باروري و بارداري در دامداريهاي مدرن

باروری و بارداری در دامداریهای مدرن

متداولترین مشکل در دامداریهای مدرن اختلال در امر باروری و بارداری آنان میباشد. علت این اختلالات بترتیب وقوع آنها شامل موارد ذیل میباشد:

• آشکارنشدن دوره فحل و بی تشخیص ماندن آن
• واردنشدن گاو بدوره فحل
• واردشدن گاو بدوران فحل بعداز تلقیح مصنوعی و یا جفتگیری ناموفق
• سیستهای تخمدان
• التهابات تخمدان و رحم گاو
• اختلالات در رفتار بعداز زایمان (دوره نفاس) و سقط جنین

بعبارتی دیگر میتوان علل این اختلالات را در اجرای موارد ذیل قید کرد:

• روش نگهداری و تغذیه دام
• مدیریت دامداری
• اختلال در تلقیح مصنوعی مانند رعایت نکردن تدابیر بهداشتی در این امر و یا نامطلوب بودن کیفیت اسپرمهای تلقیحی
• اختلالات و اشتباهات درتغذیه
• کنترل ناکافی از دوره فحل
• مامایی شتابزده و رعایت نشدن دقیق اقدامات بهداشتی مامایی

برآورد آرمان سالانه یک گوساله سالم از گاو در گاوداری های مدرن مستلزم اجرای دقیق و صحیح و آگاهانه موارد ذیل میباشد:

• نگهداری و تغذیه صحیح
• مدیریت مسئولیت شناس و مسئولیت پذیر
• شناخت کافی از دوره فحل
• اقدامات صحیح مامایی
• رعایت دقیق بهداشت زایمان
• تلقیح مصنوعی صحیح

مبارزه با این اختلالات و مساعد کردن دوران بارداری یکی از مهمترین وظایف دامدار، دامپزشک و مسئولین مراکز تلقیح مصنوعی میباشد. بهینه سازی این امر تحت یک مدیریت صحیح قابل اجرا میباشد.
چه بسا که با پرهیز در استفاده بی رویه دارو (بخصوص داروهای هورمونی) و در نهایت دلیل اختلالات را یافتن و آنها را از میان بردن بسیار موفقیت آمیزتر است.
در این امر دامپزشکان، مسئولین مراکز تلقیح مصنوعی، انستیتوهای درمانی و دانشگاهها خدمات شایانی را ارائه میدهند.

سعی بر آن است که ابتدا نگرشی سطحی و سیستماتیک از دوره فحل داشت.

به امید اجرای هدف دامداریها در باروری و بارداری سالانه یکبار گاوهای شیرده !






دوره سیکل جنسی

بطور معمول گاو از 9 – 12 ماهگی توانایی تولیدمثل دارد و دارای سیکل تخمدانی و سیکل رحمی است که تغییرات قابل تشخیص بیرونی و درونی را دوره فحل میگویند. یک دوره جنسی 21 روز میباشد که به زیرگروههای ذیل تقسیم میگردد:

• دوره قبل فحل (Pre estrus)
• دوره فحل (estrus)
• دوره بعد فحل (Post estrus)
• دوره میان فحل (Inter estrus)

روز اول دوره جنسی (دوره فحل) با تغییرات رفتاری همراه است که در گاو حدود 18 ساعت به درازا میکشد و در این دوره گاو آمادگی جفتگیری توسط گاونر را نشان میدهد. لوبهای فرج و مهبل متورم و آبکی و سرخ هستند و دارای یک مایع مخاطی هستند که آویزان است.
در دوره بعدفحل که 2 – 3 روز به درازا میکشد گاو آمادگی جفتگیری ندارد و تورم و تولید مایع شفاف مخاطی کاسته میشود و امکان ریزش مقداری خون وجود دارد. این خون از دیواره رحم که توسط رگهای خونی متورم گشته منشاً میگیرد و نشانگر به انتها رسیدن دوره فحل میباشد که در نهایت تخمک از تخمدان رها گشته و تغییرات رفتاری برونی کاسته میگردد (بهترین زمان برای تلقیح مصنوعی).
دوره میان فحل حدود 14 روز به درازا میکشد و در این دوره جسم زرد روی تخمدان تشکیل میشود.
دوره قبل فحل که بین روز 18 – 21 میباشد نشانگر پیدایش مجدد دوره فحل با علائم آن میباشد در این دوره گاو بی آرامی و علاقه به نزدیکی با دیگر دامها را دارد.

دوره جنسی در تخمدان

بموازات تغییرات برونی در رفتار دام، تخمدانها و دیواره پوست مخاطی رحم هم تغییراتی در طی دوره جنسی دارند . رشد فولیکول در دیواره تخمدان همزمان با دوره فحل میباشد که کمی بعداز آن سبب رهاشدن تخمک از تخمدان (Ovulation)و ورود آن به ابتدای لوله رحمی میباشد. فولیکول قابل لمس و حس کردن رکتال میباشد ولی این امر میبایست بسیار با احتیاط انجام گیرد زیرا لمس تحت فشار سبب رها شدن تخمک از تخمدان خواهد شد.
در محل فولیکول بعداز خروج تخمک سنتز جسم زرد شروع میشود که عمل جسم زرد مدت دوره میان فحلی را معین میکند.

جسم زرد Corpus luteum :

به غده ای اطلاق میگردد که تحت تحریک هیپوفیز قدامی (آدنوهیپوفیز) پس از رها شدن تخمک از تخمدان تشکیل میشود و عمدتا ترشح هومون پروژسترون را بعهده میگیرد.
درصورت بارورنگشتن به آن جسم زرد دوره ای ((Corpus luteum periodicum گفته میشود.
در صورت بارورگشتن به آن جسم زرد بارداری (Corpus luteum graviditatis) گفته میشود.
انحلال تدریجی آن تحت تحریک پروستاگلاندین میباشد که رنگ آن سفید میگردد.
درصورت بارورگشتن و پس از تشکیل نهایی جفت (Placenta)و طی دوره بارداری هورمون پروژسترون در جفت هم ساخته میشود.
جسم زرد شبه بارداری Corpus luteum pseudograviditatis چیست ؟





لقاح(Fertilization)

عمل ترکیب و ادغام هسته های اسپرم و تخمک و تشکیل نطفه یا زیگوت (Zygote) لقاح نامیده میشود(Impregnation , Conjugation) .
تحت ترشح هورمون پروژسترون دوره بارداری حمایت میشود و ابتدا دیواره رحم قبل از لانه گزینی و جایگزین شدن نطفه در رحم (Nidation & Implantation) تغذیه و پوشش حفاظتی نطفه را بعهده میگیرد.
عمل لقاح در لوله رحم انجام گشته و نطفه در دیواره رحم جایگزین میگردد که از این زمان تغذیه و حمایت جنین توسط جفت (Placenta) آغاز میگردد. زمان تشکیل جفت و کاشته شدن نطفه در رحم بین روز 11 تا 40 بعداز عمل لقاح میباشد و جفت کارآیی مطلق خود را همراه با تشکیل گردش خون جنینی بدست آورده است. دوره بارداری در گاو بین 270 تا 290 روز میباشد.

روند دوره فحل و کنترل آن

یکی از اساسی ترین و اقتصادی ترین تدابیر مدیریتی در دامداریهای مدرن شناسایی بموقع دوره فحل و در قبال آن تلقیح مصنوعی گاو در زمان مناسب است.
دو مشکل مهم در کنترل و نظارت دوره فحل شامل موارد ذیل میباشد :
الف: غفلت کردن در شناسایی و عدم دقیق کنترل توسط پرسنل دامداری
ب: اشتباه ، تعبیر و تفسیر نادرست در تشخیص فحل
نتیجه آن زمان نادرست تلقیح مصنوعی در دامداری میباشد.
پرسنل مجرب و کاردان دامداری میدانند که شناسایی دوره فحل بسته به چند علامت تغییررفتاری برونی دام نمیباشد بلکه علائم متعددی نیز در این امر وجود دارند که در ذیل سعی بر شناسایی آنها خواهد بود.
هرچه علائم تشخیص بیشتر بهمان میزان تشخیص بارزتر و سهل تر !!!!

مطمئن ترین علائم

• پرش بر روی دامهای گله (برخی مواقع روی انسانها)
• تحمل جفتگیری گاو فحل هنگام پرش گاوهای دیگر
• لیسیدن خود و گاوهای جانبی یا دست افراد (دست خود را پیش صورت گاو نگاه دارید)
• مالیدن گاو فحلی به گاوهای دیگر
• تورم فرج
• سرخ، آبکی و تربودن دیواره دهلیز مهبلی
• آویزان شدن مایع مخاطی و شفاف از دهانه مهبل
• در ابتدای دم گاو لکه های سفت و خونی دیده میشود.

بعضی از این علائم قابل تشخیص از دور نیز هستند ولی برای تشخیص دقیق میبایست از نزدیک کنترل گردند .

علائم دیگر (اطمینان کمتر)

• بی آرامی و کشیدن حلقه گردنی در اصطبل
• شیهه کشیدن
• کم اشتهایی
• کاهش شیردهی
• خم کردن ناگهانی کمر در اثر فشارآوردن روی کمر گاو

کنترل روزانه
نه تنها شناسایی علائم دوره فحل مهم برای تشخیص میباشند بلکه تدابیر مدیریتی و هدفدار و منحصر به هر دامداری نیز در امر تشخیص نقش بسزایی اجرا میکنند.
در برخی از دامداریها کنترل روزانه دام تلف شدن زمان تلقی میگردد ولی مشاهدات نشانگر آن است که کنترل روزانه حداقل دو بار بطور مرتب (صبح و عصر) نتایج مثبتی را دارد.
در دامداریهای مدرن تشخیص ندادن دوره فحل بعنوان یک زیان اقتصادی برای آن دامداری محسوب میگردد بنابراین کنترل دقیق و مرتب روزانه امری است استلزامی و اقتصادی.
از اقدامات مدیریت مدبرانه در دامداریهای مدرن موظف کردن یک شخص برای تشخیص دوره فحل است این شخص دامها و حرکات و رفتار آنها را میشناسد و اغلب تقویم فحل در کنار خود دارد و مشاهدات خود را نگارش میکند (نگارنده حافظه و ذهن خود را محافظت میکند). او میداند کدام گاو مشکوک به فحل است و آن را علامت گذاری میکند تا مجددا در طی روز حرکات و رفتار آن را تحت کنترل داشته باشد.
هدف اصلی در دامداریهای مدرن شناسایی بموقع فحل و تلقیح مصنوعی دام میباشد زیرا شناسایی صحیح فحل و موفقیت در اولین تلقیح مصنوعی از دیدگاه اقتصادی بسیار مفید میباشد. (باروری و بارداری مرتب و منظم دامها در دامداریهای مدرن آرزوی هر دامدار میباشد).
نويسنده دكتر نيكرو

[فلفل نمك]

احتباس زائده های زایمانی (جفت ماندگی) (Retentio secundinarum)
اگر زائده های زایمانی (جفت) درعرض 12 ساعت پس از زایمان (Post partum) از بدن گاو جدا و دفع نگردند به این حالت احتباس زائده های زایمانی (Retentio secundinarum) اطلاق میگردد.
گاوهایی که دچار احتباس زائده های زایمانی (Retentio secundinarum) میگردند مشکلات بسیاری در بارداریهای بعدی خواهند شد (این گاوها بعضی مواقع اصلا بارور نمی گردند). بنابراین دلایل آن میبایست بدقت تحقیق گردند.

• Atonia uteri
انقباضات رحم تحت هورمون اکسی توسین پس از زایمان دارای اهمیت زیادی است. اختلال در این امر سبب Atonia uteri میگردد که میتواند دلیل Retentio secundinarum نیز باشد.

دلایل ذیل میتوانند سبب Atonia uteri گردند:
• حجیم شدن بی حد رحم تحت آبستنی دو یا چندقلویی
• ازدیاد بیش از حد مایع کیسه جنینی (بیش از 200 لیتر) (Hydrops) غشاهای دور جنین (آلانتوئیک Allantoic، آمنیون Amnion ، کوریون Chorion ).
دلیل آن فشار زیاد برروی این غشاها یا فشار برروی طناب ناف Funiculus umbilicalis میباشد. این حالت در گاو اغلب در بارداری سمت چپ رخ میدهد که بدلیل تنگی جا بعلت وجود Rumen یا بعلت پیچش و چرخش ارگانها Torsion بوجود میآید.
درمان جراحی این دامها رضایت بخش نمیباشد و از دیدگاه اقتصادی این گاوها سودمند نمیباشند.
• نگهداری و تغذیه نادرست

بطور نرمال زائده های زایمانی در گاو در مدت 6 تا 12 ساعت پس از زایمان جدا و دفع میگردند و درعرض 3 هفته رحم حجم عادی خود را بدست می آورد و ترشحات مهبلی قطع میگردند. ترشحات مهبلی در ابتدا رقیق و کدر هستند و بعداز چند روز غلیظ و شفاف و گهگاه لکه های خون نیز مشاهده میگردد. در حالت عادی بعداز ده روز ترشحات کاسته و بتدریج قطع میگردد.

تخمدانها درصورت عدم اختلال یک ماه پس از زایمان اعمال فیزیولوژیکی خود را بازمییابند. اولین و احتمالا دومین فحل پس از زایمان قابل رویت آشکار نیست. (اولین سیکل جنسی پس از زایمان اغلب کوتاه و احتمالا 15 روز به درازا میکشد [نرمال 21 روز] ).

زائده های دوره نفاس که جدا و دفع نگردیده اند سبب عفونتهای رحمی میگردند زیرا محیط بسیار مساعدی برای تجمع باکتریها میباشند.

احتباس زائده های زایمانی سبب آسیبهای اقتصادی فراوان برای دامداریها میباشد. از یکسو حدود یک سوم دامهای تحت این اختلال دیگر بارور نمیگردند و دوباره سازی (Regeneration) رحم این دامها به تاخیر می افتد و ازسوی دیگر هزینه های مداوا و خدمات دامپزشکی نیز بوجود می آیند.

بنابراین مدیریت آگاهانه دامداریها در جهت باروری و بارداری ایده آل سبب شکوفایی اقتصادی دامداریها است.

درمان احتباس زائده های زایمانی:

درصورت وجود احتباس زائده های زایمانی اطلاع فوری دامپزشک لازم است.

الف: اگر پوسته زائده زایمانی نازک باشد نشانگر نارسی پلاسنتوم میباشد. دلیل این نارسی زایمان زودرس میباشد. در این حالت مانند التهاب پلاسنتوم (مثل آبورت [سقط جنین] در اثر التهاب) بهتر است که جدا کردن این زائده ها کمی با تاخیر انجام گیرد (از سومین روز پس از زایمان).

(پلاسنتوم [Placentom] محل اتصال پوسته کیسه جنینی جفت یعنی کوتیله دون [ Cotyledon ] (بخشی از کوریون Chorion ) با کارونکل رحم (آندومتریوم) [Caruncle] میباشد).

ب: اگر زائده های زایمانی بسیار پرآب میباشند نشانگر زایمان بموقع است و جداکردن این زائده ها بهتر است پس از 12 تا 24 ساعت پس از زایمان انجام گیرد.
بعداز جداسازی زائده های زایمانی درمان پیشگیرانه بمدت 10 روز توسط آنتی بیوتیک یا سولفون آمید انجام میگیرد تا درصورت انتقال باکتری در رحم مبارزه گردد.


پرولاپس رحم (Prolapsus uteri) بندرت پیش میآید و علت آن میتواند در ادامه انقباضات زایمانی (دردهای زایمان) پس از زایمان باشد.

پرولاپس واژن (مهبل) (Prolapsus vaginae) هم در دامهای باردار و هم در دامهای بدون آبستنی مشاهده میگردد و دلایل آن عبارتند از:

تغییرات ساختاری و بی استحکام شدن رباط نگهدارنده واژن تحت تاثیر هورمون که عوامل ذیل شرایط را برای این تغییرات مساعد میگردانند:
سن بالا
زایمان بیشتر
سیستهای تخمدان

نويسنده دكتر نيكرو

[فلفل نمك]

انگلهاي خارجي دام
انگلهاي خارجي در تمام گونه هاي جانوري وجود داشته و خسارات فراواني به دامها وارد مي نمايند . اين انگلها عمدتا به سه صورت به صنعت دامپروري خسارت وارد مي كنند :‌
- كاهش بازدهي دامها به علت ايجاد بيماريهاي پوستي ، كم خوني ،‌لاغري و كاهش رشد دامها .
- انتقال عوامل بيماريزا مانند بابزيوز در گوسفند ، تيلريوز در گاو ، بيماري ويروسي تب خونريزي دهنده كريمه ـ كنگو و انسفاليت ناشي از كنه .
- ايجاد خسارت به پوست و چرم و فرآورده هاي دامي و كاهش توليد گوشت .

انگلهاي خارجي عمدتا شامل انواع كنه ، جرب ، شپش و انواع مگسها و لارو آنها هستند .
كنه : (Tick)كنه از شاخه بند پايان و زير شاخه شليسراتها هستند . كنه ها داراي انواع يك ميزبانه ،‌دو ميزبانه و سه ميزبانه هستند .كنه هاي ايكسودس ، هيالوما و بوافيلوس از خانواده كنه هاي ايكسوديده ( كنه هاي سخت ) بوده و عمدتا در نشخوار كنندگان ايجاد بيماري مي كنند .كنه هاي ارگاس پريسكوس ( كنه مرغي ) از خانواده كنه هاي آرگاسيده ( كنه هاي سخت بوده و عمدتا در نسخوار كنندگان ايجاد بيماري مي كنند .كنه هاي ارگاس پرسيكوس ( كنه مرغي ) از خانواده هاي كنه هاي آرگاسيده ( كنه هاي نرم ) هستند .كنه ها در انتقال بيماريهاي تك ياخته هاي خوني مانند بابزيوز و تليريوز در گوسفند و گاو و بيماريهاي ويروسي مانند تب خونريزي دهنده كريمه ، كنگو و نيز بيماري اسپيروكتوز در دامها اهميت خاصي دارند .
كنترل : استفاده از انواع سموم حشره كش مانند كومافوس ، فن والريت ، پرمترين و فلومترين در مبارزه با اين انگلها موثر مي باشند .
جرب : (Mite)جربها به 4 دسته پسوروپتيك ، ساركوپتيك و دمودكتيك تقسيم مي شوند جربها در داخل پوست يا روي پوست ميزبان خود به صورت دائمي زندگي مي كنند و فرم بالغ آنها داراي هشت پا بوده ، تخم مرغي شكل و سفيد رنگ است و قطر آنها حدود 5/0 ميليمتر مي باشد .جربها در حيوانات اهلي ايجاد انواع بيماريهاي پوستي مانند درماتيت ، ريزش پشم پشم و مو ، خارش ، چروكيدگي و زخمهاي پوستي مي كنند .
روش مبارزه :‌حمام دادن دامها با سمومي مانند كومافوس . فوسمات و توكسافن و نيز حشره كشهاي تزريقي سيستميك ماند آيورمكتين موثر مي باشد .
شپش : (Lice)شپشها دو دو گروه عمده شپشهاي خونخوار و شپشهاي گزنده تقسيم مي شوند . شپشهاي خونخوار باعث بروز كم خوني در ميزباني شده و بيماريهاي عفوني را منتقل مي نمايند . اين شپشها عمدتا در دامها ديده مي شوند . شپشهاي گزنده باعث بروز خارشهاي پوستي و اذيت و آزار ميزبان شده ، تحريك پوستي ، موريختگي ، ايجاد دلمه را سبب مي شوند . اين انگلها عمدتا در پرندگان ديده مي شوند .
روش مبارزه :‌در درمان شپشها عمدتا از تركيبات ارگانوفسفره استفاده يم شود . استفاده از از سم به صورت پودر و يا پور ـ آن ( ريختن مستقيم ) موثرتر است .
ساير انگلهاي خارجي دامها :‌انواع مياز ، هيپودرما ، انواع كك ، انواع درماتوميتها ، انگلهاي خارجي زنبور عسل مانند كنه واروا و غيره .

[فلفل نمك]

مروري بر تكنيكهاي همسانه سازي (Cloning) در پستاندارن

مقدمه:
در روند تكامل، توليد مثل جنسي موجودات عالي به عنوان راهي براي حفظ تنوع ژنتيكي جمعيتهاي انتخاب شده است كه بقاي آن موجود در مواجهه با شرايط مختلف را امكانپذير مي سازد. در اين نوع توليد مثل هر يك از اين نطفه ها حامل نيمي از ژنهاي والدين نر و ماده مي باشد كه به فرزندان منتقل مي شود. تا قبل از كشف روش كلونينگ تصور بر اين بود كه سلولهاي سوماتيك پس از تمايز يافتن قادر به برگشت به حالت اوليه ( تمايز نيافته) نمي باشند.


به عبارت ديگر تصور قبلي بر اين پايه بود كه سلولهاي سوماتيك با وجودي كه تمامي ژنها را در هسته همراه دارند، با اين وجود قادر به توليد موجودي كامل نيستند. كلون كردن به معني تكثير غير جنسي است نمونه عملي آن، تكثير گياهان است و يا در حشراتي مانند زنبور عسل و خزندگان و ماهيها و آبزياني همانند آرتميا پديده اي به نام بكرزائي (Pathenogenis) وجود دارد كه مي توان آن را پديده اي مشابه كلونينگ دانست. كشت بافت گياهي فرآيندي است كه در آن قطعات كوچكي از بافت زنده گياهي جدا شده و به مدت نامحدودي در يك محيط مغذي سترون رشد داده مي شود.كلونينگ از طريق مهندسي ژنتيك در گياهان، حيوانات و يا حتي باكتريها، براي توليد انبوه با كيفيت خاص صورت مي گيرد. از طريق اين تكنولوژي مي توان نسلهاي در حال انقراض را نجات داد. از مزاياي شبيه سازي در پرورش دامهاي اهلي مي توان به استفاده از تعداد محدودي از حيوانات پر توليد با هزينه نگهداري كمتر و افزايش سريع پيشرفت ژنتيكي گله اشاره كرد. با توجه به اينكه فنوتيپ افراد عمدتا تحت تاثير مشترك وراثت و محيط مي باشد هيچگاه حتي در دو قلوهاي يكسان، دو فرد كاملا شبيه به هم نخواهد بود. نتيجتا در شبيه سازي ژنوتيپ افراد كاملا مشابه مي باشد اما دو فرد مذكور فنوتيپ يكساني نخواهد داشت.
روشهاي كلونينگ:
شبيه سازي با روشهاي گوناگوني و با اهداف متفاوت انجام مي پذيرد كه بطور كلي سه روش كلي در اين مورد وجود دارد:
الف- كلونينگ روياني(Embryonic Cloning)
اين روش همان روشي است كه در طبيعت در تولد دوقلوها يا چند قلوها رخ مي دهد. در اين روش در شروع مراحل تقسيم جنيني بعد از لقاح، يعني زماني كه هنوز سلولهاي جنيني تمايز نيافته اند يك سلول را جدا و با تحريكات، اين سلول را به ادامه تقسيم تا حد به وجود آمدن يك جنين مستقل وادار مي كنند.
ب- كلونينگ توليد مثلي(Reproduction Cloning)
هدف از اين روش، توليد موجودات زايا با استفاده از سلولهاي سوماتيك مي باشد. در اين روش در مرحله خاصي از تقسيم سلولي، هسته سلولهاي سوماتيك را كه در هسته شان حاوي تمامي ژنهاي موجود مي باشند جدا كرده و پس از تيمار الكتريكي يا شييميايي اين هسته را در داخل يك تخم لقاح نيافته كه هسته آن قبلا خارج شده قرار مي دهند سپس مجموعه حاصل را در رحم مادري كه بطور مصنوعي شرايط آبستني در آن القاء شده لانه گزيني مي نمايند كه در نهايت موجود جديد كاملا شبيه فردي خواهد شد كه سلول سوماتيك از آن اخذ شده است.
ج- كلونينگ درماني(Therapeutic Clonig)
در اين روش ابتدا با استفاده از سلولهاي سوماتيك يك فرد، شبيه سازي انجام مي گردد و در مرحله اوليه جنيني از روياني كه حاوي چند سلول است تعدادي سلول جدا و در محيط كشت اختصاصي، سلول، بافت يا اندام مورد نظر تكثير مي شود. هدف از اين روش توليد بافت يا عضوي است كه فرد از دست داده است مثل پوست تحليل رفته در نتيجه سوختگي، كليه، كبد، مغز استخوان، قلب، سلولهاي عصبي يا عضلاني. واضح است پيوند اعضا توليد شده به خود شخص، به دليل قرابت ژنتيكي به مراتب موفقيت آميزتر است و بعد از پيوند نيازي به مصرف داروهاي مضرر به منظور جلوگيري از دفع پيوند به مدت طولاني وجود ندارد.
تاريخچه كلونينگ:
تكنيك كلونينگ ابتدا در دوزيستاني مثل قورباغه موفقيت آميز بود. در سال 1996 خبر تولد اولين گوسفند همانند سازي شده مدتها تيتر بسياري از نشريات و منابع خبري را به خود اختصاص داد. مبناي علمي اين خبر در سال 1997 در يك مقاله چاپ شده در مجله نيچر تحت عنوان» توليد نتاج زنده حاصل از سلولهاي جنسي و سلولهاي بالغ پستانداران« به اثبات رسيد. اين گوسفند ماده از سلولهاي پستاني منجمد يك گوسفند كه سالها پيش مرده بود، بدست آمد. در بوجود آوردن دالي دانشمندان با جدا سازي 227 سلول از سلولهاي پستان گوسفند بالغ و انتقال آن به 227 تخمك غير بارور كه هسته آنها خارج شده بود توانستند سلولهاي جنيني بوجود آوردند و آنها را به مدت 6 روز در آزمايشگاه كشت دادند. دانشمندان سپس 29 سلول جنيني را كشت داده و به 29 ميش جانشين به عنوان مادر دوم وارد كرده و در رحم لانه گزيني نمودند در نهايت فقط يكي از آنها توليد گوسفند زنده به نام دالي كرد كه بعد از 5 ماه و نيم از دالي متولد شد.
در حقيقت دالي دوقلوي يكسان همان گوسفندي بود كه مدتها پيش مرده بود. نژاد گوسفند دالي از نژاد فين دورست بود و نام آن از خواننده معرف دالي پاترن گرفته شده بود. زمان تولد دالي 5 جولاي 1996 بود كه با وزن تولد 5/6 كيلو در موسسه رازلين اسكاتلند متولد شد. در نتيجه آميزش طبيعي دالي با يك قوچ نژاد ولش مانتيشن كه ديويد نام داشت در آوريل 1998 يك بره به نام Bonnie متولد شد و در طول زندگي دالي توانست شش بره سالم را بدنيا آورد. در همان سن 6 سالگي مشخص شد كه دالي مبتلا به فرسودگي مفاصل و پيري زود رس شده است از آنجاييكه گوسفند معمولا مي تواند 12 تا 13 سال زندگي كند اين سوال مطرح شده كه چرا دالي در حالي كه شش سال داشت به بيماري مختص دوران كهولت گوسفندان مبتلا شده است. در 14 فبريه 2003 به حيات اين گوسفند به علت بيماري عفونت ريه و جراحات كشنده ناشي از اين بيماري خاتمه داده شد. ايان ويلموت سرپرست تيم بوجود آورنده دالي، ابراز نمود كه عفونت ريه يك عارضه معمولي در گوسفنداني است كه به مدت طولاني در اصطبل نگهداري مي شوند و با احتمال مساوي امكان بروز اين عارضه در گوسفندان غير همانند سازي شده قابل انتظار است. ويلموت در ادامه سخنان خود افزود كه احتمالا دالي اين بيماري را از گوسفندان ديگري كه همراه او در اصطبل نگهداري مي شدند گرفته بود. در هنگام مرگ دالي شش سال داشت پس از مرگ پيكر دالي در موزه بين المللي اسكاتلند نگهداري شد و در معرض ديد عموم در شهر ادينبورگ قرار گرفت.يك سال پس از تولد دالي، در سال 1998 اولين موشهاي همانند سازي شده و طي سالهاي 1999 الي 2000 اولين خوك، بز و گاو همانند سازي شده با موفقيت به دنيا آمدند. اولين قاطر كلون شده در 5 مه 2003 توليد گرديد و با اين تولد اميد به موفقيت در كلون كردن آتي اسبهاي مسابقه افزايش يافت. دانشمندان دانشگاه آيداهو با قرار دادن DNA سلول پوست يك قاطر به درون تخمك تخليه شده، يك اسب به تولد رساند. يانگ يانگ بز همانند سازي از يك سلول سوماتيك مي باشد كه توسط دانشمندان چيني بوجود آمده است. در همانند سازي اين بز از تكنيكي به نام انتقال هسته استفاده شد. در اين تكنيك از سلولهاي گوش يك بز بالغ و از سلولهاي تخمك بزهاي ديگر نمونه گيري و كشت سلولي انجام شد. بز يانگ يانگ از طريق اميزش طبيعي با يك بز نر 6 ساله موفق به توليد دو بزغاله با جنسيت نر و ماده شد كه تا كنون گفته مي شود هر دو بز از لحاظ سلامتي در وضعيت مناسبي به سر مي برند.در 27 دسامبر سال گذشته شركت كلونايد به عنوان نخستين موسسه فعال در زمينه Human Cloning كه در سال 1997 ميلادي توسط فرقه اي بنام رايليان به رهبري فردي بنام Claude Vorihon مشهور به دايل تاسيس گرديد ادعا كرد اولين انسان همانند سازي شده را بوجود آورده است.اين فرقه با افكار عجيب خود معتقدند كه انسان بر روي زمين توسط موجودات ساير كرات از طريق روشهاي مهندسي ژنتيك بوجود آمده است. ا ولين انسان كلون شده كه توسط اين شركت پا به كره خاكي گذاشته، دختري است كه زيركانه به نام حوا(Eve) براي او انتخاب گرديده و از يك زن 31 ساله آمريكايي نشات گرفته است. منشا اين دختر يك سلول از كودك دو ساله اي بود كه در يك سانحه رانندگي جان باخته است. هنوز آزمايش DNA بر روي كودك صحت ادعا را ثابت نكرده است.
مزايا و معايب كلونينگ:
حيوانات كلون شده اجازه پيشرفت سريع در درك مكانيزم روشن و خاموش كردن ژنها را مي دهد و بوسيله استفاده از حيوانات همانند سازي شده و يكسان از لحاظ ژنتيكي دانشمندان قادرند نتياج سريع و دقيقي را بدست آوردند چرا كه تفائت ژنتيكي در اين موجودات به حداقل ممكن خود رسيده است. از ديگر مزاياي اين تكنيك، كلونينگ سلولهاي حيواني اينست كه به ما اجازه مي دهد كه گونه هايي از موجودات زنده را كه در خطر انقراض قرار دارند را نجات دهيم.
از اهداف كلونينگ در آزمايشگاههاي كشورهاي مختلف مي توان به امكان بازيابي جواني، كمك به پيشگيري حملات قلبي، استفاده از سلولهاي بنيادي براي ترميم سلولهاي مغز و بافتهاي سوخته ، درمان نازايي، درمان ژنهاي معيوب، درمان سرطان و كاربردهاي محرمانه نظامي اشاره نمود.
از معايب اين روشها اينست كه دانشمندان هنوز به حيات طولاني مدت و سلامت حيوانات كلون شده اطمينان ندارند. اين به دليل آن است كه سلولهايي كه عمر بالايي دارند و در معرض اشعه تميار مي شوند ممكن است حاوي جشهااي مضرر در ژنوم شوند. بعضي متخصصان بر اين باورند كه با وجودي كه گله هاي يكسان حاصل از كلونينگ توليد مناسبي را خواهند داشت اما به علت كاهش شديد تنوع امكان هر نوع نتايج غير قابل پيش بيني وجود خواهد داشت. در نهايت اعداد و ارقام ناشي از همانند سازي نيز همواره نشان مي دهد كه احتمال موفقيت در همانند سازي در بهترين حالت 5 الي 10 درصد مي باشد و در حدود 75 درصد كلونها در دو ماه اول زندگي از بين مي روند. دستيابي به تكنيكهاي اين روش به دست بزهكاران نيز تهديد جدي و نگران كننده عمده اي است كه ممكن است جهان را با نابودي مطلق روبرو كند.
جمع بندي:
كلون كردن به معني تكثير غير جنسي است.كلونينگ از طريق مهندسي ژنتيك در گياهان، حيوانات و يا حتي باكتريها، براي توليد انبوه با كيفيت خاص صورت مي گيرد. از طريق اين تكنولوژي مي توان نسلهاي در حال انقراض را نجات داد. از مزاياي شبيه سازي در پرورش دامهاي اهلي مي توان به استفاده از تعداد محدودي از حيوانات پر توليد با هزينه نگهداري كمتر و افزايش سريع پيشرفت ژنتيكي گله اشاره كرد. از اهداف كلونينگ در آزمايشگاههاي كشورهاي مختلف مي توان به امكان بازيابي جواني، كمك به پيشگيري حملات قلبي، استفاده از سلولهاي بنيادي براي ترميم سلولهاي مغز و بافتهاي سوخته ، درمان نازايي، درمان ژنهاي معيوب، درمان سرطان و كاربردهاي محرمانه نظامي اشاره نمود. در بهمن ماه 1381 انجمن ژنتيك ايران طي بيانه اي ضمن تاكيد بر حقوق اساسي انسانها و احترام به خانواده و حقوق آن به عنوان بنيادترين نهاد مدني، كاربرد صحيح و قانونمند دستاوردهاي علمي چون كلونينگ در راستاي بهبود درماني و سلامت انسان را لازم دانست.
آرش جوانمرد. پژوهشكده بيوتكنولوژي كشاورزي شمالغرب و غرب كشور(ABRII-T)
به نقل از پارس بيولوژي