علوم دامی و طیور- طیور-بانك مقالات طيور

[فلفل نمك]

سرمایه گذاری در پرورش شترمرغ

راه‌هاي متعددي براي شروع پرورش شترمرغ وجود دارد. كم هزينه ترين راه روش خريد تخم است و در ادامه Hatch آنها، اين راهي است كه داراي بيشترين ريسك براي شروع پرورش شترمرغ بوده كه به علت مشكلات Hatch و مشكلات مربوط به جوجه‌هاي جوان توصيه نمي‌گردد.
شترمرغ‌ها معمولاً در يك قرارداد خصوصي از سوي پرورش‌دهندگان و توليدكنندگان شترمرغ خريد و فروش مي‌شوند. روش‌هاي پيشنهادشده براي شروع پرورش شترمرغ بستگي به سرمايه، تجربه كار با شترمرغ‌ها و نوع تجهيزات در دسترس دارد. براي اكثريت مردم بهترين تجارت در زمينه شترمرغ خريد آن در سن ٣ تا ٦ ماهگي است در اين سن پرندگان نسبتاً پرطاقت بوده و از قيمت زياد بالايي نيز برخوردار نيستند. اين امر براي شروع فعاليت با كيفيت بالا بسيار مهم و مؤثر است.
يك توليدكننده و خريدار بايد پرندگان را از پرورش‌دهندگان معروفي كه سلامتي پرندگان را تضمين مي‌كنند و داراي خدمات پشتيباني بعد از فروش هستند خريداري نمايند كه اين امر مي‌تواند تا درصد زيادي تضمين‌كننده موفقيت در سال‌هاي بعد باشد.

جنبه‌هاي اقتصادي:
بازار براي خريد و فروش شترمرغ بسيار جاري و فعال و در حال پيشرفت است. پرندگان درآمد كافي براي پوشاندن هزينه‌هاي توليدي‌شان را تأمين مي‌كنند.
اصلي‌ترين فرآورده‌هاي شترمرغ عبارتند از:
١- گوشت قرمز با چربي و كلسترول كمتر از گوشت بوقلمون.
٢- چرم كه بشدت با دوام بوده و ويژگي هاي منحصر بفرد دارد.
٣- فرآورده هاي تزئيني مانند پر و تخم.
كه اين فرآورده‌ها در صنايع گوناگون مصرف مي‌گردد.
گوشت شترمرغ به دلايل بسيار مثبت غذايي داراي ارزشي خاص بوده و بعنوان يك گوشت طبي رژيمي شناخته مي‌شود كه مصرف آن براي تمامي بيماران مبتلا به چربي خون و بيماران قلبي نيز توصيه مي‌گردد.
همچنين چرم اين حيوان با خصوصيات منحصر به فرد خود استفاده‌هاي فراواني را در ساخت و تهيه انواع لباس‌ها، پوتين‌هاي مخصوص اسب‌سواران، كيف و كفش‌هاي گران‌قيمت دارد.
بايد گفت كارشناسان در اين صنعت معتقدند كه پرورش شترمرغ توانايي خواهد داشت كه ظرف ٤ الي ٧ سال آينده به نقطه كمال رسيده و به عنوان يك صنعت پرسود آينده بسيار خوب و درخشاني را تجربه نمايند.

[فلفل نمك]

روش جابجایی شترمرغ ها


شترمرغ‌هاي جابجا شده مي‌توانند براي خود پرنده و جابجاكننده پرنده خطرآفرين باشند. اين پرندگان قادرند بپرند و با بال‌ها و پاهايشان ضربه بزنند. زماني كه وحشت‌زده باشند مي‌توانند شخص حمله‌كننده را مجروح سازند پرنده‌هاي آرام شده خيلي راحت‌تر نسبت به پرنده‌هاي وحشي قابل حمل هستند و كمتر خودشان را زخمي مي‌كنند
شترمرغ‌ها بايد در يك تريلر سر بسته جابجا شوند كه نتوانند سرشان را بيرون نگه دارند. نبايد وسايل تيز در گوشه و داخل تريلر وجود داشته باشد. زيرا ممكن است پرنده‌ها در اثر تو قف‌هاي ناگهاني يا سرعت زياد مجروح شوند.
شترمرغ‌ها به يك كف ‌پوش در کف تريلر نياز دارند تا از افتادن و جراحات احتمالي پای آنها جلوگيري کند. قاليچه‌هاي كهنه يا فرش‌ها اغلب براي كف‌پوش مناسب‌اند. براي اندازه‌هاي مختلف پرندگان بايد جايگاه‌هاي جداگانه در نظر گرفته شود كه از مجروح شدن پرندگان كوچك‌تر در طول حمل و نقل جلوگيري شود. اگر در سلامت پرنده شكي هست بهتر است از شخص باتجربه‌اي در اين زمينه كمك گرفته شود.

[فلفل نمك]

تولید مثل شترمرغ

فصل جفت‌گيري براي شترمرغ ازابتداي فروردين‌ماه شروع شده و تا پايان آبان نيز ادامه خواهد داشت. طول فصل جفت‌گيري تا حدود زيادي به شرايط غذايي و محيط زيست پرنده بستگي دارد. تقريباً يك‌ماه قبل از شروع فصل جفت‌گيري پرندگان را بايد به گروه‌هاي توليدمثلي كه شامل يك پرنده نر و دو پرنده ماده است تقسيم كرد. وضعيت جسمي هر پرنده در اين حالت بسيار مهم است. زيرا پرندگان بيمار و ضعيف اغلب داراي قدرت تخم گذاري كمتري خواهند بود.
طي مانور جنسي شترمرغ نر، اين پرنده با پرنده ماده جفت گيري مي‌كند كه در مدت كوتاهي بعد از جفتگيري, پرنده ماده حدود ١٥-١٢ تخم مي‌گذارد. بطور كلي پرنده ماده روزانه يك تخم مي‌گذارد. اگر تخمها از آشيانه بطور روزانه برده شوند پرنده ماده ممكن است تا ٨٠ تخم بگذارد.(اگر چه ٥٠-٤٠ تخم معمول است) بايد توجه داشت كه يك برنامه غذايي نامتعادل ممكن است موجب كاهش تخم‌گذاري شود. تخم شترمرغ از بزرگترين تخم هاست, كه وزني حدود ٧٥/٢ پوند دارد و يك تخم شترمرغ تقريبا برابر با ٢٤ عدد تخم مرغ است.

جايگاه‌هاي توليد مثلي :
شترمرغ‌ها جايگاه‌هاي بزگتر را ترجيح مي‌دهند اگر چه جايگاه بزرگتر از حد معمول مي‌تواند باعث شود پرنده‌ها وحشي شوند و رم كنند و كنترل سختي را نياز داشته ‌باشند. بنابراين سايز يك حصار خوب براي يك گروه توليد مثلي حدود(M١٥٠٠) است كه بايد با فنسهاي به ارتفاع ٨/١ متر محصور شود.كشت يونجه در داخل حصار پرندگان اين اجازه را به پرنده مي‌دهد كه پرنده‌ها علوفه‌اي با كيفيت بالا داشته باشند و همچنين كشت تعداد كمي درخت و درختچه براي ايجاد سايه يا جدا سازي توصيه مي‌شود.
هرگز نبايد از سيم‌هاي خاردار براي محصوركردن جايگاه استفاده كرد. چون باعث مي‌شود پرندگان هنگام واردآوردن ضربات شديد به سيم‌هاي خاردار به خودشان آسيب وارد كنند. وجود يك پرچين يا بادشكن نيز بين جايگاه‌ها براي جداسازي بيشتر مطلوب است.
شترمرغ‌ها با شرايط اقليمي متفاوت سازگاري زيادي دارند. اما با اين حال نياز به محافظت در مقابل برف، يخ، باد شديد، سرما، باران، تگرگ و بوران دارند. در نتيجه بايد جايگاهي مناسب براي پرندگان در نظر گرفته شود كه اين جايگاه پرنده را از شرايط جوي نامناسب محفوظ داشته وهمچنين گرفتن و مهار پرنده‌ها را آسان‌تر كند.
جايگاه دانخوري‌ها و آبخوري‌ها بايد به گونه اي طراحي شوند كه فرد مسؤول بتواند بدون آسيب درمقابل شترمرغهاي مهاجم به آنها دسترسي يابد.اين درحالي است كه پرنده ممكن است در طول فصل جفتگيري رفتار هاي تهاجمي داشته باشند.
دانخوري و آبخوري بايد به صورت باز و به گونه اي طراحي شوند كه حد اكثر راحتي راجهت مصرف خوراك و آب روزانه فراهم نمايند همچنين بايستي توجه داشت كه اين تجهيزات در ارتفاعي مناسب نصب گردند .

[فلفل نمك]

جوجه كشی مصنوعی شترمرغ
شتر مرغ ماده معمولاً بين ساعت 4 تا 7 بعدازظهر تخمگذاری می كند. بلافاصله بعد از

تخم گذاری بايستی تخم ها توسط كارگر جمع آوری شده و به محل جوجه كشی

منتقل شوند.



دوران جوجه كشی 42 روز می باشد. درجه حرازرت دستگاه جوجه كشی 3/36 درجه

سانتی گراد و رطوبت در حدود 20 تا 25 درصد است. وزن تخم به طور متوسط در حدود

5/1 كيلوگرم بوده و در پايان دوران جوجه كشی بايستی در حدود 13 تا 15 درصد از

وزن تخم كاهش پيدا كند. در غيراينصورت ممكن است مشكلاتی در جوجه در آوری

ايجاد گردد. معمولاً تخم ها به مدت يك هفته جمع آوری و در درجه حرارت و رطوبت

مناسب نگهداری شده و سپس تخم های بی نطفه از دستگاه خارج می گردند. در

روز سی و هشتم تخم ها به هچر منتقل شده و تا زمان خروج از تخم در دستگاه

باقی می مانند. بهتر است جهت خشك شدن و فعاليت نسبی پرنده، به او اجازه داد

تا به مدت 6 تا 12 ساعت دردستگاه هچر باقی بماند و سپس خارج گردد. بهداشت

دستگاه و سالن جوجه كشی بسيار مهم بوده و بايستی حتی الامكان از ورود افراد

متفرقه به محيط جوجه كشی خودداری شود. جوجه ها به هنگام تولد وزنی در حدود

700 تا 1000 گرم دارند. بند ناف توسط آيودين ضدعفونی می گردد. كف بينی های

هچری نيز بايد اصطكاك كافی داشته باشند تا از بازشدن پاها درجوجه جلوگيری به

عمل آيد. چنانچه جوجه نتواند از تخم خارج شود بايستی به جوجه كمك شود. اين امر

نياز به كسب تجربه كافی داشته و هر گونه مداخله عجولانه سبب نتايج منفی درهچ

خواهدشد.

[فلفل نمك]

پرورش جوجه شترمرغ

پس از خروج از تخم جوجه ها بايستی درحرارت 30 تا 32 درجه سانتی گراد قرار

گيرند. بهتر است اين حرارت در زير منبع حرارتی (لامپ هيتر، مادر مصنوعی) برای

جوجه مهيا شده و اجازه انتخاب را برای جوجه فراهم آورد. در صورتی كه شرايط جوی

اجازه دهد می تواند جوجه را 24 ساعت بعداز درآمدن از تخم در فضای آزاد قرارداد.

مراقبت از جوجه در سنين اوليه بايستی با دقت انجام شود. بهداشت سالن كاملاً

رعايت شده و شب ها شرايط مناسب از نظر دما و تهويه برای جوجه ها فراهم شود.

عفونت كيسه زرده از متداول ترين علل مرگ و مير جوجه ها تا سن حدود 14 روزه گی

است. اين عفونت می تواند از طريق تخم، دستگاه جوجه كشی، بندناف و نيز غذا و

خوردن مدفوع(از طريق روده) به كيسه زرده منتقل شود. عدم جذب به موقع كيسه

زرده باعث عفونت و مرگ جوجه خواهد شد. هرگونه استرس نيز می تواند شرايط را

برای باقی مانده كيسه زرده در بدن جوجه و عفونت آن فراهم نمايد. از ديگر علل مرگ

و مير در جوجه ها را می تواند عفونت های باكتريايی، اسهال و مشكلات فيزيكی پانام

برد. غذا 24 ساعت بعداز هچ بايستی در اختيار جوجه قرار گيرد. غذا بايستی دارای

انرژی و پروتئين بالا و از نظر املاح معدنی وويتامين ها بالانس باشد. چند روزی طول

می كشد تا جوجه خوردن آب و غذا را بياموزد واين مدت زمان كافی را برای جذب

كيسه زرده فراهم می نمايد. قرار دادن يك جوجه بزرگ تر در ميان جوجه های تازه به

دنيا آمده عمل آموختن خوردن و آشاميدن را به جوجه ها آسان می سازد. جوجه های

مريض و غيرفعال را بايستی سريعاً از ساير پرندگان جدا نموده و در فضای ديگر تحت

درمان قرار داد.



انباشتگی اجسام خارجی از قبيل سنگ، چوب و ساقه در پيش معده و سنگدان از

ديگر عوامل مرگ و مير جوجه ها تا سن چهارماهگی می باشد. هرگونه استرس از

قبيل بالانس نبودن جيره (از نظر موادغذايی ، مواد معدنی وويتامينه و غيره) نيز بيماری

و عدم آرامش و سلامت پرنده می تواند به اين مسأله منجر گردد. بنابراين حتی

الامكان سعی شود محيط پرورش جوجه ها عاری از هرگونه اجسام خارجی باشد.

واكسيناسيون جوجه ها عليه بيماری نيوكاسل در كشورمان الزامی است. تلفات

ناشی از اين بيماری توسط بعضی از مزارع در ايران گزارش شده است. جوجه ها به

بيماری آنتروتوكسمی نيز حساس هستند. واكسيناسيون جوجه عليه اين بيماری

توصيه می گردد. اين بيماری غيرواگير بوده و عامل اصلی آن استرس است. (تغييرات

جيره حمل و نقل، ترس، تراكم جوجه هاو....) جوجه ها به سرعت رشد كرده و درسن

يك ماهگی در حدود 3 تا 6 كيلوگرم وزن دارند. با افزايش سن جوجه ها بايستی

فضای بيشتری در اختيار آنان قرار داد. گردشگاه جوجه ها بايستی دارای سايبان بوده

و خاك بهترين انتخاب به عنوان بستر می باشد. بستر فضای مسقف بهتر است از

جنس بتن باشد تا به راحتی بتوان آن را شست وشو داد و ضدعفونی كرد. در بعضی از

مزارع از سيستم حرارت زيرزمينی به عنوان منبع حرارت استفاده می نمايند. اين

مسأله باعث گرمی بستر و آرامش پرنده و نيز كاهش تلفات ناشی از عفونت كيسه

زرده خواهد شد. در سن سه ماهگی جوجه ها وزنی بين 20 تا 30 كيلوگرم خواهند

داشت. بعداز سن 3 ماهگی جوجه ها نسبتاً مقاوم بوده و تلفات كاهش می يابد.

بعداز سن 3 ماهگی بيشتر تلفات ناشی از مسائل فيزيكی است. از سن سه

ماهگی تا پايان يكسالگی (زمان كشتار) جوجه ها در فضاهای محصور نگهداری می

شوند. معمولاً به ازاء هر پرنده، حداقل 50 متر مربع فضای گردشگاه در اختيار قرار می

گيرد. فضای سايبان برای هرپرنده نيز 5 متر مربع است. بنابراين بعداز سن سه

ماهگی پرندگان نياز به سالن های بسته نخواهند داشت. بعداز سن سه ماهگی

پرندگان به سرما و گرما بسيار مقاوم هستند. پرندگانی كه به عنوان مولد انتخاب می

شوند بعداز سن يكسالگی از جيره های نگهداری استفاده می نمايند.

[فلفل نمك]

ويژگيهاي منحصر به فرد گوشت شترمرغ

شترمرغ جزء پرندگان است اما پرواز نمي كند. به عنوان عضوي از خانواده پرندگان و به عنوان ‌Ratite ناميده مي شود. پرورش شترمرغ صنعت جديدي است كه در سالهاي اخير در جهان رو به توسعه مي باشد. عمر آن حدود 60 ـ 50 سال و محل زندگي آن آفريقا مي باشد، لذا آب و هواي گرم و خشك را به خوبي تحمل مي كند ولي در ساير اقليم ها از سرد تا گرم نيز مي تواند زندگي كند.
تيپهاي مطرح شترمرغ در جهان سياه آفريقائي (African Black) ، گردن آبي(Blue Neck) و گردن قرمز (Red Neck) مي باشند.سياه آفريقائي هيبريد توليد شده از گونه هاي گردن آبي و گردن قرمز است. شترمرغ گردن قرمز از آفريقاي شرقي (تانزانيا و كنيا) مي باشد.
شترمرغ گردن آبي يكي از 3 گونه بومي در آفريقاي شمالي، غربي و جنوبي است. سياه آفريقائي كوتاهتر، كوچكتر و پرهاي سياهتري نسبت به ديگر گونه ها دارد. نرهاي گردن آبي پوست گردن آبي ـ خاكستري دارند و تنها در فصل جفتگيري روي پاها قرمز رنگ مي شود. شترمرغها از لحاظ جنس بين 2 تا 3 سالگي بالغ مي شوند. ماده ها نسبت به نرها سريعتر بالغ مي شوند.
پرورش شترمرغ با توسعه در جهان در ايران نيز در سالهاي اخير رو به توسعه يافته است و تيپهاي گردن سياه و گردن آبي وارد ايران شده است. فرآورده هاي شترمرغ داراي ارزش اقتصادي بالائي مي باشد.
گوشت شترمرغ يكي از فرآورده هاي شترمرغ مي باشد كه داراي مزيتهاي بسياري نسبت به گوشت دامهاي ديگر مي باشد و از آنجا كه اكثر مردم در رژيم غذائي خود به دنبال جايگزين غذائي سالمتر هستند، اين گوشت در آينده مي تواند جايگزين مناسبي براي اين منظور باشد، به طوري كه گوشت شترمرغ به عنوان گوشت قرمز برتر و گوشت قرن بيست و يكم معرفي شده است.
ميزان چربي گوشت شترمرغ 2 ـ 1 درصد مي باشد و فراتر از مقدار آن ميزان هر يك از 3 نوع چربي اسيدهاي چرب اشباع، اسيدهاي چرب غير اشباع يك ظرفيتي و چند ظرفيتي داراي نسبت ايده ال 3/1 است. ميزان اسيد لينولئيك كه بدن انسان قادر به ساخت آن نمي باشد ولي براي متابوليسم بسيار ضروري مي باشد در گوشت شترمرغ خيلي بالا است. در عين حال كه ميزان كلسترول گوشت شترمرغ نسبت به گوشت دامهاي ديگر پائين مي باشد متوسط HDL (كلسترول خوب) در اين گوشت خيلي بالا است (62 ـ 60 درصد). ميزان L - كارنيتين آن در بين تمام حيوانات اهلي بالاترين است و ميزان كراتين آن كه متابوليسم انرژيتيك قلب را بهبود مي بخشد نيز خيلي بالا است. مقدار آهن آن 7/3 ميليگرم در هر 100 گرم است كه در ميان گوشت ساير دامها بالاترين مقدار است. بعلاوه گوشت شترمرغ ميزان بالائي از عناصر كم نياز مانند روي و منيزيم را دارد. اين گوشت نياز بدن به ويتامين نياسين (PP) را تأمين كرده و نسبت به ساير گوشتها مقادير بيشتري ويتامين هاي A و C (ديگر گوشتها فاقد آن هستند)، علاوه بر ويتامينهاي B1 و B2 تأمين مي نمايد. اين گوشت بهترين و مؤثرترين مراقبت در برابر كلسترول بدن بوده و نيز براي افراد مبتلا به فشار خون بالا به دليل ميزان بسيار كم سديم ايده آل است. گوشت شترمرغ اگرچه رنگ قرمز و طعم نزديك به گوشت گاو را دارد ولي تردي گوشت مرغ را به علت كوتاه بودن فيبرهاي آن دارد، ضمن اينكه مشكل بيماري جنون گاوي را ندارد. گوشت شترمرغ از هر گوشت ديگري قابل هضم تر است، زيرا به علت تردي زودپز بوده و به خاطر طعم خوشمزه ويژه اش نياز به سس يا چاشني اضافي ندارد.

[فلفل نمك]

[اهم بيماريهای شترمرغ

ويروسی :

۱- نيوکاسل ۲- آبله ۳- آنفلوآنزا

باکتريايی :

۱- عفونت بند ناف و کيسه زرده ۲- سياه زخم ۳- سل ۴- عفونتهای چشمی

بيماريهای قارچی :

۱- اسپرژيلوس (عفونت تنفسی) ۲- عفونت قارچی دهان

انگلی داخلی :

۱- کوکسيديوز ۲- کرم نواری شترمرغ ۳- کرم گرد شترمرغ

انگلی خارجی :

۱- کنه ها ۲- شپش ها ۳- مگسها

تغذيه ای :

۱- کمبود ويتامين E و سلنيوم 2- کمبود ويتامينهای محلول در چربی و ويتامينهای گروه ‌‌b

ساير :

1- يبوست 2- پيچ خوردگی روده 3- مسموميت 4- سندرم پاکمانی 5- تغيير شکل پا 6- پرولاپس کلوآک 7- اجسام خارجی در دستگاه گوارش 8- پرخواری

[فلفل نمك]

نکات مهم در تغذيه جوجه هاي شترمرغ

تغذيه در جوجه هاي شترمرغ
تغذيه جوجه شترمرغها مسئله اي بسيار مهم جهت آغاز و تداوم رشدي خوب و موثر است که در دراز مدت مي تواند بر روي آينده توليدي پرندگان نيز بسيار موثر باشد. در طي سه ماه اول، پرورش، جوجه‌ها بسيار حساس بوده و درصد تلفات آنان بيشتر از سنين ديگر مي‌باشند. براي به حداقل رساندن تلفات رعايت کامل بهداشت و تغذيه مناسب و دقيق امري ضروري است. براي دستيابي به بازده بيشينه در امر خوراک دهي پرندگان مي توان از راه کارهائي ساده استفاده نمود که در ادامه مقاله به برخي از آنها اشاره مي گردد:

استفاده از سنگريزه در خوراک
به‌منظور خرد شدن غذا در سنگدان، شترمرغ نياز به تکه‌هاي کوچک سنگريزه دارد. تا زماني‌که جوجه‌ها از طريق گردش و چرا به چنين منابعي دست نيافته‌اند بايستي به غذاي آنان سنگريزه اضافه گردد. سنگريزه‌ها بايستي نصف اندازه ناخن انگشت پرنده باشند. براي جوجه‌هاي تازه متولد شده اين اندازه در حد يک دانه برنج است.
بعضي از پرورش‌دهندگان، سنگريزه يا ماسه زبر و خشن را به‌طور آزاد در اختيار جوجه‌ها قرار ‌مي‌دهند (شن و ماسه بايد کاملاً خشک باشد) و بعضي ديگر به‌دليل ترس از انباشتگي معده يا روده حيوان قوياً اين روش را رد مي‌نمايند. آنها اضافه نمودن اين مواد را به جيره ترجيح مي‌دهند. ۴ تا ۵ سنگريزه کوچک براي هر جوجه در روز کافي به‌نظر مي‌رسد. البته برخي منابع نيز سنگريزه را فقط بعد از سه هفتگي پيشنهاد مي‌کنند. توجه داشته باشيد که سنگ‌هاي صنعتي به‌دليل امکان بروز يبوست نبايستي مورد استفاده قرار گيرند.

ويتامين‌ها
اضافه نمودن ويتامين‌هاي محلول به آب آشاميدني براساس دستورالعمل مصرفي کارخانه در دو تا سه هفته اول پرورش جوجه براي افزايش مقاومت در مقابل بيماري‌ها، توصيه مي‌گردد. بسياري از ويتامينها تاثيرات مستقيم يا غير مستقيم در رشد و بازده پرندگان دارند. به طور مثال در هنگام بروز استرسهاي گوناگون از قبيل استرسهاي گرمائي استفاده از ويتامين C مي تواند تاثيرات بسيار خوبي در کاهش اينگونه تنشها داشته باشد.

خوراندن کود
فلورميکروبي لازم جهت هضم ميکروبي در روده کور و بزرگ جوجه در اولين روزهاي زندگي شکل مي‌گيرد. در حيات وحش اين فرآيند با بلعيدن مدفوع والدين به‌عنوان اولين غذا صورت مي‌پذيرد. کود حاوي جمعيت باکتري‌هاي مورد نياز پرنده است. به اين منظور بعضي از پرورش‌دهندگان کود تازه پرندگان بالغ را براي جوجه‌ها توصيه مي‌نمايند. البته خطر انتقال انگل‌هاي روده‌اي و عوامل بيماري‌زا به جوجه‌ها وجود دارد (در برخي کشورها خوراندن کود ممنوع است). حداقل براي جلوگيري از انتقال انگل‌ها و عوامل بيماري‌زاي خاص شترمرغ، بعضي از پرورش‌دهندگان، کود تازه گاو را پيشنهاد مي‌نمايند. اين روش مورد بحث بسيار بوده و توسط بعضي از پرورش‌دهندگان رد شده است.
در طي روزهاي اول زندگي، جوجه‌ها مدفوع خود را مي‌خورند که اين امر باعث بروز مشکلات بهداشتي فوق‌الاشاره مي‌شود. براي جلوگيري از اين خطرات، مدفوع بايستي مرتباً جمع‌آوري گردد. در بعضي از مزارع آمريکا جوجه‌ها ابتدا روي توري‌هاي فلزي پرورش مي‌يابند تا مدفوع از دسترس آنها خارج گردد.

آب آشاميدني
به همراه اولين وعده غذا در دو يا سه روزگي، بايستي آب نيز در اختيار جوجه‌ها قرار گيرد. پرندگان بايستي همانند غذا خوردن چگونگي آشاميدن آب را نيز ياد بگيرند. رنگي نمودن آب توسط رنگ‌هاي خوراکي و يا چسباندن يک عکس رنگي در داخل آبخوري باعث جذب پرندگان مي‌گردد. آبخوري‌ها نبايستي در ارتفاع بلند قرار گرفته و بايد توسط يک شيء سنگين (مثل يک سنگ) مهار شوند. به ازاء هر سه دانخوري، يک آبخوري در نظر گرفته مي‌شود.
جوجه‌ها چه در پناهگاه نگهداري شوند و چه در محوطه باز، آب مصرفي و مدفوع و ادرار آنها بايستي کاملاً کنترل گردد. ادرار طبيعي به رنگ سفيد است. انتظار مي‌رود جوجه‌هاي ضعيف آب بيشتري خورده و در نتيجه دچار اسهال شوند. در اين صورت پيشنهاد مي‌شود ۲ تا ۳ بار در روز و به مدت محدود آب در اختيار جوجه‌ها قرار گيرد. به‌عنوان يک قاعده کلي ميزان آب بايستي ۸/۱ تا ۲ برابر مقدار غذاي کنسانتره باشد.
آبخوري‌ها بايستي به‌طور روزانه تميز و با آب تازه پر شوند. جوجه‌ها و پرندگان در حال رشد هرگز نبايد آب مانده و گرم استفاده نمايند. اگرچه هيچ‌گونه مدرک علمي در اين رابطه وجود ندارد، ولي اين مسئله موجب بيماري و تلفات مي‌شود. بنابراين نبايستي آبخوري‌ها در معرض نور مستقيم خورشيد قرار گيرند.

تغذيه جوجه‌ها با علوفه
جوجه‌ها به‌ محض عادت به غذاخوردن، به علوفه‌ٔ تازه علاقه پيدا مي‌کنند، زيرا علوفه تازه محرک اشتهاء است. لذا علاوه بر غذاي آردي بايستي علوفه خرد شده مثل گزنه، شبدر، يونجه و کلم سه تا چهار بار در روز اضافه گردد. به‌دليل خطر بروز انباشتگي بايد توجه داشت که در طي ماه اول فقط از برگ علوفه مصرف شده و از ساقه آنها استفاده نگردد. مي‌توان بوته‌ها تازه يونجه يا شبدر را در حدود ارتفاع سر جوجه‌ها آويزان کرد. با خوردن برگ‌ها توسط جوجه‌ها مي‌توان بوته عاري از برگ را جمع‌آوري نمود. علوفهٔ مانده و پژمرده نيز سبب مشکلات گوارشي مي‌شود. لذا علوفه سبز را بايستي به مقداري در اختيار جوجه‌ها گذاشت که در عرض دو ساعت خورده شود.
چنانچه به‌عللي دسترسي به علوفه سبز ممکن نباشد مي‌توان از شبدر و يونجه خشک به‌عنوان جايگزين ااستفاده نمود. به‌هرحال علوفه خشک يا تازه بايستي به قطعات ريز خرد شوند. اندازه قطعات براي جوجه‌هاي جوان بايستي ۶ ميلي‌متر و در هر صورت هميشه کمتر از طول انگشت کوچک پرنده باشد. مقدار علوفه با افزايش سن جوجه‌ها افزايش يافته و ممکن است در سن ۱۰ هفتگي به ۲۰ درصد ميزان غذاي خشک برسد.

نکاتي در مورد ساخت دان جوجه شترمرغ
علاوه‌بر خود جيره، مقادير کمي علوفه سبز خرد شده براي تحريک اشتهاء و تأمين ويتامين‌ها و پروتئين‌ها اضافه مي‌گردد. اضافه کردن تکه‌هاي هويج و بالاخره تکه‌هاي ريز تخم‌مرغ کاملاً جوشيده و سفت شده به غذاي خشک در دو هفته اول مفيد بوده است.
در ميان غذاهاي آماده تجاري براي ساير گونه‌هاي حيواني، غذاي آغازين جوجه بوقلمون و جوجه مرغ (حداقل داراي ۲۲ درصد پروتئين خام و ۷/۱۱ مگاژول در کيلوگرم انرژي قابل سوخت و ساز) به‌شرطي‌که داري داروهاي ضدکوکسيديوز يونوفور نباشد براي جوجه شترمرغ‌ها مناسب است. به‌دليل کم بودن الياف خام و به‌منظور بهبود بخشيدن به ساختار دان آغازين ماکيان که اغلب به‌دليل ريزي بيش از حد براي جوجه شترمرغ مناسب نمي‌باشد بايد بين ۵ تا ۲۰ درصد (بسته به سن جوجه) يونجه يا شبدر ريزه شده به غذاي آنان اضافه شود. همچنين به‌دليل ناکافي بودن کلسيم و فسفر اين جيره‌ها افزودن فسفات کلسيم، يا پودر استخوان يا خرده صدف و يا سنگريزه‌هاي آهکي توصيه مي‌گردد.

روش غذادهي
درست قبل از اينکه جوجه شترمرغ پوسته تخم را بشکند کيسهٔ زرده را از طريق ناف به محوطهٔ شکمي جذب مي‌کند. وزن زرده ممکن است تا حدود يک سوم وزن زمان هيچ جوجه باشد. کيسه زده به‌عنوان يک منبع غذائي باعث مي‌گردد که جوجه‌ها ۴ تا ۶ روز اول زندگي را بدون غذا و مايعات زندگي کرده و نيازي به غذاي کمکي نداشته باشند. بنابراين کاهش وزن بدن در طي روزهاي اوليه طبيعي است.
علي‌رغم اين حقيقت جوجه‌ها بايستي به‌محض سرپاشدن يعني در يک يا دو روزگي به غذا و آب دسترسي داشته باشند. جوجه شترمرغ‌ها مجبور هستند غذا خوردن را ياد بگيرند. البته آنها به‌طور غريزي به جستجوي غذا مي‌روند ولي قادر به تشخيص غذا در دانخوري‌ها نمي‌باشند. در صورت عدم مراقبت کافي احتمال تلف شدن جوجه‌ها در اثر گرسنگي و يا بلعيدن اشياء و در نتيجه انباشتگي معده يا روده وجود دارد. بدين‌منظور بهتر است جوجه‌ها برروي بستر سيماني، حصير پلاستيکي يا گوني پرورش داده شوند. کف و مواد بستر به‌کار رفته بايستي مرتباً تميز و شسته شوند. تنها از سن حدود ۲ ماهگي به‌بعد مواد بستري ديگري مثل شن و ماسه و يا پوشال توصيه مي‌گردد.
براي عادت دادن جوجه‌ها به غذاي موجود در دانخوري بايستي گردشگاه آنان کوچک در نظر گرفته شود (کمتر از ۳/۰ مترمربع براي هر جوجه). دانخوري‌ها بايستي در تمامي نقاط سالن وجود داشته باشند تا غذا به‌راحتي در دسترس جوجه‌ها قرار گيرد. همچنين مي‌توان در روزهاي اول غذا را در دانخوري‌هاي طويل ناوداني يا برروي پارچه‌هاي کتاني، کنفي (بدون نخ‌هاي اضافي) يا گوني خالي پاشيد.
به‌دليل کنجکاوي جوجه شترمرغ‌ها، تمايل آنان به غذا با انگشت کشيدن به غذا برانگيخته مي‌شود. براي تحريک بينائي جوجه براي غذا خوردن، افزودن يا مخلوط کردن علوفه سبز خرد شده (برگ کلم، کاهو و يونجه) و نيز قطعات هويج و تخم‌مرغ کاملاً جوشيده و سفت شده (به همراه پوسته) به جيره خشک مؤثر است. حتي سبز کردن رنگ غذا نيز موجب تحريک جوجه‌ها مي‌گردد. بعضي از پرورش‌دهندگان به‌منظور آموختن طرز غذا خوردن يک يا چند جوجه بزرگتر را به همراه جوجه‌هاي جوان نگه مي‌دارند.
جوجه‌هاي جوان غذاي آردي را به غذاي پلت ترجيح مي‌دهند. عموماً پرندگان غذاي مرطوب به آساني از غذاي خشک دوست دارند. بايستي به اين نکته توجه نمود که غذاي مرطوب آسان‌تر فاسد شده و در نتيجه باعث سود هضم در جوجه‌ها مي‌گردد. دانخوري‌ها بايستي به‌‌طور روزانه تميز و غذاي باقي‌مانده در آنها خارج شده و براي تغذيه پرندگان بزرگتر استفاده گردد. بعد از اولين نوبت تغذيه، مدفوع جوجه بايستي به مدت ۳ تا ۵ روز به‌دقت کنترل شود. در صورت مشاهده اولين علائم اسهال بايستي به آب آشاميدني يا غذاي آنها آنتي‌بيوتيک اضافه گردد.
به‌دليل استفاده از ذخيره زرده، مصرف دان در طي ده روز اول زندگي جوجه‌ها کم مي‌باشد. برخلاف روش قبلي يعني تغذيه آزاد (Ad libitum)، در حال حاضر تغذيه محدود مورد بحث است. التهاب کيسه زرده معمول‌ترين علت مرگ و مير جوجه‌ها محسوب مي‌گردد. به‌وسيله محدوديت غذائي جوجه‌ها در روزهاي اول زندگي مي‌توان جذب زرده را تسريع بخشيد. در مطالعه‌اي توسط Farzi مشاهده شد که ميزان تلفات در جوجه‌هائي که از جيره محدود شده استفاده مي‌کردند، نسبت به جوجه‌هائي که آزادانه غذا مي‌خورند به‌طور معني‌داري کمتر بوده است. در مورد دوم مرگ و ميرها بيشتر در اثر تورم کيسه زرده، اسهال و يبوست بوده است. Farzi ميزان غذاي خشک مصرفي روزانه را ۵/۱ تا ۳ درصد وزن زنده پرنده پيشنهاد مي‌کند. اين مقدار بايستي به‌تدريج و همگام با افزايش رشد جوجه‌ها و سلامت آنان افزايش يابد. Arts تعداد دفعات غذادهي در روز را دوبار پيشنهاد مي‌کند که در هر نوبت ميزان غذا بايد به اندازه‌اي باشد که در عرض ۲ ساعت خورده شود. برگ‌هاي خرد شده گزنه‌ها بدون هيچ‌گونه محدوديتي به‌عنوان مکمل غذائي پيشنهاد مي‌شود.
به‌دليل عدم فعاليت جوجه‌ها در شب نيازي به تغذيه شبانه نيست. به‌منظور تشخيص سريع هرگونه انحراف از رشد طبيعي، مصرف غذا و رشد پرنده بايستي به‌طور مداوم مورد پايش قرار گيرد. افزايش وزن اضافي از طريق کاهش ميزان غذا يا افزايش درصد فيبرخام جيره جبران مي‌گردد.

گردش و چرا
از سن دو تا سه هفتگي چرا در يک مزرعه يونجه يا شبدر يک جايگزين مطمئن براي علوفهٔ تازه خواهد بود. براي جلوگيري از مصرف بيش از حد ساقه و اشياء غيرقابل هضم و در نتيجه خطر يبوست بايستي به نکات زير توجه نمود:
- جوجه‌ها نبايستي در حالت گرسنه وارد مزرعه شوند بلکه بايد قبل از آن با غذاي پرانرژي تغذيه گردند.
- در هنگام شروع چرا بايستي رفتار خوراک خوردن جوجه‌ها به دقت کنترل شود.
- چراهاي اوليه نبايستي بيش از نيم ساعت و دوبار در روز تجاوز نمايد. پس از آنکه جوجه‌ها به چريدن عادت کردند مي‌توان زمان را افزايش داد.
- در صورت بلند بودن ارتفاع علوفه چراگاه به‌خصوص يونجه، ممکن است کندن برگ از ساقه‌هاي بلند براي جوجه مشکل بوده و لذا علوفه خود را از دست داده و به چيزهاي ديگر مثل علف هرز، شن و ماسه و سنگريزه تمايل نمايد. مزارع موردنظر براي چراي جوجه‌ها بايستي به‌طور منظم درو شده و بلندي علوفه تا سن شش هفتگي از ارتفاع پشت جوجه‌ها تجاوز ننمايد.
علاوه‌بر نکات فوق بايستي توجه داشت که تا سن سه تا چهار ماهگي، هنگام انتقال جوجه به چراگاه نبايستي علوفه چراگاه مرطوب باشد. پرورش‌دهندگان شترمرغ در آفريقاي جنوبي در يافته‌اند که خيس شدن سطح شکم پرنده در اثر تماس با برگ‌هاي خيس ناشي از باران و شبنم در مزرعه باعث مرگ جوجه‌ها مي‌گردد. بنابراين در زمان بارندگي، گردش و چراي روزانه جوجه بايستي تا خشک شدن کامل علف‌ها به تعويق افتد.

[فلفل نمك]

نقش ويتامينها در رژيم غذائي سينه پهنان

ويتامينها از جمله موادي به شمار مي آيند که جانوران جهت رشد و توليد مثل به آنها نيازمند اند و عموما در مقادير مناسب توسط غذاهاي طبيعي قابل تامين هستند. وظيفه اين مواد به طور معمول تنظيم اعمال بدن مي باشند و مي توانند اعمال بدن را در جهت بالا بردن رشد، توليد و در نتيجه بهبود سلامتي تنظيم نمايند که در نتيجه اين فرآيندها بدن قادر مي گردد تا به صورت مطلوبي با بيماريها مبارزه نمايد. ويتامين ها در دو شکل ديده مي شوند که شامل ويتامينهاي محلول در چربي مانند: A, D, E, K و ويتامينهاي محلول در آب مانند ويتامينهاي گروه ب (b-complex) ، مانند: ويتامين ب 12 و ب 6 هستند.
همانند ساير جانوران شترمرغ ها نيز نيازمند هر دو گروه ويتامين هاي محلول در چربي و محلول در آب هستند که در اين ميان نياز به انواع محلول در آب بيشتر مي باشد چون ويتامينهاي محلول در چربي به خصوص ويتامين A براي مواقع اضطراري در ذخيره چربي بدن نگهداري مي شوند و مقادير اضافي اين نوع ويتامين ها در غذا هم مي تواند براي مواقع بعدي ذخيره و استفاده شود اما قدرت ذخيره سازي بدن در مورد ويتامينهاي محلول در آب بسيار کمتر مي باشد. بنابراين شترمرغ به صورت روزانه به اين ويتامينها احتياج دارد که بايد در مقادير مناسب و ثابتي از طريق آب و خوراک براي آنها تامين گردند.

نگاهي کلي به نقش و عملکرد ويتامينها

ويتامين A
ويتامين A براي رشد، حفظ و بقاي سلامتي بافتهاي بدن مانند: پوست، اندام تنفسي، اندامهاي گوارشي و اندامهاي تناسلي ضروري است. هنگاميکه اين بافتها به درستي حفظ و نگهداري شوند در برابر هجوم عوامل بيماريزا مصون مي مانند که نتيجه اين افزايش مقاومت و ايستادگي در برابر بيماريها، سلامتي پرندگان و بهبود رشد و توليد مي باشد.
همچنين ويتامين A براي باروري و توليد مثل نيز لازم است و کمبود آن در فصل توليد مثل سبب بي نظمي در عادتهاي جفتگيري پرندگان شده و آنها به آساني آبستن نمي شوند.
تقريبا مي توان گفت که ويتامين A در مواد خوراکي طبيعي وجود ندارد و اين مواد داراي ماده سازنده آن يعني بتا کاروتن هستند که در داخل بدن به ويتامين A تبديل مي شود. البته بسياري اوقات اين تغيير و تبديل و مقدار ويتامين بدست آمده از اين راه مي تواند ناکافي باشد. حتي گاهي ساير واکنشهاي متابوليسمي نيز مي تواند منجر به اختلال در توليد و جذب اين ماده شود. بعنوان مثال مقادير اضافي نيتراتها در غذا يا آب مانع از تبديل بتا کاروتن به ويتامين A مي گردد.

ويتامين D
مقادير کافي ويتامين D در هنگام عمل گوارش مي تواند تاثير به سزائي در جذب کلسيم و فسفر داشته باشد که اين مطلب يک عملکرد بي نهايت مهم است. همچنين ويتامين D به حفظ و نگهداري مواد معدني که به قوي شدن استخوانها مي انجامد کمک مي کند.
همچنين ويتامين D به ثابت نگهداشتن مقادير طبيعي اين مواد معدني در خون کمک مي کند. مقادير کافي اين ويتامين در رژيم غذائي مي تواند يک تاثير مثبت بر روي اشتهاي پرندگان داشته باشد که اين امر باعث افزايش مصرف غذاي آنها و در نتيجه رشد، توليد و همجنين کارآئي بهتر آنها مي شود. از طرف ديگر کمبود اين ويتامين سبب کندي رشد و توليد کم و ضعيف شدن استخوانها و کاهش توليد مثل مي گردد.
با توجه به نظريه اي که نور خورشيد را در توليد و جذب ويتامين D موثر مي داند مي توان گفت که با توجه به کاهش شدت تابش آفتاب در ماه هاي سرد سال، نياز پرندگان به اين ويتامين افزايش يافته و تامين آن وابستگي بيشتري به مواد خوراکي پيدا مي کند.


ويتامين E
هر ساله تحقيقات زيادي در خصوص نياز حيوانات اهلي به ويتامين E انجام مي گيرد.
ويتامين E با عناصر معدني کم نياز رابطه دارد. بعنوان مثال سلنيم از تخريب بافتهاي ماهيچه اي مانند قلب و همچنين از سندرم مرگ ناگهاني در سلامت ظاهري که بدون هيچ علامت قبلي باعث مرگ پرندگان مي گردند، جلوگيري مي کند. نتايج تحقيقات نشان مي دهند که در بيشتر موارد از بين رفتن بافتهاي زنده، ناشي از کمبود ويتامين E سلنيم مي باشد. فعاليت ويتامين E همانند يک آنتي اکسيداني است که از تخريب ساير ويتامينها و مواد غذائي در جيره جلوگيري کرده و همچنين در داخل بدن از تخريب بافتهاي بدن و عضله ها و قسمتهاي زنده جلوگيري مي نمايد. همچنين به نظر مي رسد وقتي که ويتامين E به مقدار کافي وجود دارد به آبستني و توليد مثل کمک مي کند.
به طور کلي مقادير مناسب ويتامين E در تمام مواد غذائي موجب بهتر شدن سلامتي پرندگان مي شود که نتيجه آن بهبود سلامتي، افزايش وزن، بازده غذائي بهتر و کم شدن بيماريها است.
در گذشته اين چنين احساس مي شد که خوراکهاي دامي شامل مقادير مناسبي از ويتامين E براي توليد بيشتر در چهارپايان اهلي هستند اما توجه داشته باشيد هنگاميکه مواد غذائي به صورت مصنوعي خشک مي شوند تخريب هائي در ساختمان اين ويتامين رخ مي دهد که موجب کاهش ميزان آن در اينگونه مواد مي شود که در نتيجه آن در موقع تکميل جيره نياز به ويتامين E افزايش مي يابد.
به طور کلي اينطور ذکر مي شود که براي راندمان بيشتر در توليد، تمام جيره هاي غذائي بايد شامل مکملهائي از ويتامين E و تمام غذاها بايد شامل سلنيم باشند. همچنين ويتامين E در افزايش سيستم ايمني بدن شترمرغ موثر شناخته شده است.
(شايان ذکر است که پژوهش هاي انجام شده در مزارع ايران در خصوص تاثير ويتامين E با سلنيم -به صورت مکمل E سلنيم- بر روي قدرت باروري و نطفه داري تخم شترمرغ نشان دهنده موثر بودن اين ترکيب در افزايش ميزان نطفه داري تخمها و در نتيجه افزايش راندمان توليد بوده است – بخش علمي سايت فارميران)

ويتامين K
اين ويتامين بعنوان يک عامل مهم در انعقاد خون و لخته شدن طبيعي آن مي باشد . در هنگام کمبود ويتامين K زمان براي لخته شدن خون افزايش مي يابد که اگر اين کمبود به خوبي تشخيص داده شود مي توان از بروز خونريزي هاي جدي در حيوانات جلوگيري کرد. مقادير اضافي ويتامين K در جيره غذائي مي تواند براي غلبه بر مشکلات سودمند باشد. اين يک توصيه است که تمامي جيره هاي غذائي شترمرغ شامل مقادير زيادي از ويتامين K باشند.

ويتامينهاي گروه B
ويتامينهاي گروه B محلول در آب هستند و به مدت طولاني در بدن حيوانات نگهداري نمي شوند و تامين اين ويتامين ها به صورت پيوسته و منظم در جيره غذائي شترمرغها لازم است.
اين گروه از ويتامينها شامل 10 نوع متفاوت هستند که هر کدام از آنها وظائف به خصوص خود را بعهده دارند و 6 تاي آنها بايد مرتبا به جيره غذائي شترمرغها اضافه شوند که شامل: ريبوفلاوين، نياسين، اسيد پانتوتنيک، کولين، ويتامين B6 و B12 هستند. ويتامين هاي گروه B فعاليت آنزيمها را در داخل بدن کنترل مي کنند.
اين آنزيمها اشتها را تحريک مي کنند و نتيجۀ فعاليت آنها افزايش توليد، رشد مناسب، استفاده موثر از غذاها و بهبود توليد مثل است. هر کدام از ويتامينها گروه B عملکرد مخصوصي دارند که مقاله هاي زيادي به بحث درباره آنها پرداخته است.
يکي از مفيد ترين اعضا اين گروه ويتامين B12 است که آخرين ويتامين کشف شده مي باشد و براي تشکيل گروهي از پروتئين ها و همچنين در جلوگيري از کم خوني موثر است. يکي از عملکردهاي مهم ويتامين B12 تاثير ان در کاهش مصرف منابع پروتئين حيواني در جيره هاي غذائي طيور است. از آنجائيکه تقريبا گياهان داراي اين نوع ويتامين نيستند لذا تا پيش از کشف ويتامين B12 و ساخت صنعتي آن، استفاده از منابع پروتئيني حيواني غير قابل اجتناب بود زيرا بافتهاي حيواني به دليل دارا بودن مقادير بالاي ويتامين B12 تنها راه تامين اين نوع ماده در بدن بودند اما امروزه تنها با استفاده از مقدار اندکي از اين ويتامين که به صورت صنعتي توليد مي گردد مي توان از مصرف منابع پروتئين حيواني خودداري نمود و تنها با استفاده از منابع پروتئيني گياهي جيره هائي با کيفيتي بسيار مطلوب توليد کرد که داراي ريسک شيوع بيماريهاي خطرناک ناشي از منابع حيواني مانند بيماري جنون گاوي نيز نيستند.
نتيجه
همانطور که ملاحظه کرديد ويتامينها نقش مهمي را در بالانس جيره غذائي شترمرغها بازي مي کنند کمبود يکي از آنها در جيره مي تواند تاثير زيادي بر روي عملکرد داشته باشد. در پرندگان تخمگذار کمبود ويتامينها مي تواند سبب موارد زير گردد که شامل:
- عدم باروري
- ايجاد تخمهائي با خلل و فرج زياد که باعث ايجاد مشکل در دستگاه انکوباتور مي شود.
- مرگ زودرس جنين
- جوجه هاي غير طبيعي

همچنين در طي 3 هفته اول زندگي جوجه ها فقر غذائي مولدها مي تواند سبب خميدگي يا بد شکلي نوک، برگشتگي انگشت پا و بروز تاندونهاي ضعيف که سبب از هم باز شدن پاها در جوجه هاي جوان مي گردد، شود. کمبود ويتامينها در رژيم غذائي جوجه ها مي تواند سبب شود که بدن زودتر از ساختار استخواني رشد کرده که اين امر نيز باعث خميدگي و چرخش استخوانها مي شود

[فلفل نمك]

تاریخچه پرورش شترمرغ

بيش از 20 ميليون سال پيش اجداد شترمرغها در منطقه اي گسترده از اسپانيا در غرب تا چين در شرق ساکن بوده اند و در حدود يک ميليون سال پيش اين پرندگان به آفريقا مهاجرت کرده و در شمال و شرق و جنوب اين قاره اقامت گزيدند. تصاوير به جا مانده از شترمرغها در حکاکي ها و نقاشي هاي متعلق به 10000-5000 سال قبل از ميلاد مسيح مشاهده شده است. طبق گزارش Laufer از پوسته هاي خالي تخم ها به طور معمول به عنوان فنجان استفاده مي کردند که اولين مورد مشاهده به حدود 3000 سال قبل از ميلاد مسيح برمي گردد. در حدود هشت قرن پيش از ميلاد مسيح پادشاهان آشوري جهت نشان دادن علاقه و احترام به مقامات ديگر کشورها شترمرغ کشتار مي کردند. همچنين اشاراتي نسبت به گوشت و پر اين پرنده در خطوط هيروگليف مصر باستان مشاهده شده است. اين پرنده جهت اداي احترام بعنوان پيشکش به محضر فرعون برده مي شد که تاييديه اين مطلب در کتيبه هاي موجود در موزه بريتانيا به وضوح قابل مشاهده است.
همچنين در کتب مقدس نيز چندين بار به نام شترمرغ اشاراتي شده است بطوريکه در تورات کهن از شترمرغ بعنوان موجودي خشن که نسبت به فرزندانشان رفتاري بسيار خشن دارند ياد گرديده و يهوديان مصرف گوشت اين پرنده را حرام مي دانند. همچنين در زمان مصر باستان از پرهاي شترمرغ بعنوان مظهر عدالت و انصاف نام برده شده است. اسناد و مدارک باقيمانده از چين قديم حاکي آن است که به امپراطور و پسر بهشت تخم شترمرغ هديه داده مي شده است. يوناني ها و مصريان کلاه هاي خود را با پرهاي شترمرغ تزئين مي کردند و در بريتانيا نيز بسياري از هنگ ها و گروه هاي نظامي جهت تزئين کلاههاي پوست خرس خود از پرهاي سياه رنگ شترمرغ استفاده مي کردند. توضيحاتي از ظاهر و صفات و حالات اين پرنده در آثار ارسطو و آيليان و زنوفن که براي اولين بار شترمرغ را در عربستان ديده مشاهده مي شود. بر طبق شواهد تاريخي امپراطور رومي الاگابالوس در يکي از جشنهاي مجلل خود جهت پذيرائي ميهمانانش از مغز 600 شترمرغ استفاده کرد.

شروع پرورش در جهان
براي قرون متمادي تامين درخواست پرو گوشت اين با روند کشتار آنها در حيات وحش همراه بود. اولين تلاشهاي ثبت شده جهت پرورش شترمرغ در سالهاي 1125 تا 1190 ميلادي توسط امپراطور بارباروسا انجام گرفت. اما نخستين مزرعه پرورش موفق در سال 1857 و در الجزاير راه اندازي شد. حدود دهه 1860 ميلادي در Karoo آفريقا و ايالت شرقي آفريقاي جنوبي، شترمرغ براي توليد پرو استفاده در تزئينات و مد پرورش داده شد. اختراع دستگاه جوجه کشي( incubator )شترمرغ توسط Arthur در سال 1869 محرک مناسبي براي مزارع پرورشي محسوب مي شد و به دنبال آن درآمد حاصل از پرورش شترمرغ به منظور توليد پر باعث تحريک گسترش مزارع در آفريقاي جنوبي به خصوص اطراف Oudtshorn در Karoo شد و اين روند با وجود رکورد اقتصادي 1890-1883 و 1899-1894 ادامه يافت.اوايل قرن 20 مزارع شترمرغ به خوبي گسترش يافتند.
در ابتدا درآمد ناشي از صادرات پر بسيار قابل توجه بود بطوريکه در سال 1931 پر بعنوان چهارمين کالاي صادراتي آفريقاي جنوبي مطرح شد.پس از وقوع جنگ جهاني اول و تغيرات مد حاصل از اختراع ماشينهاي تندرو که جاي درشکه ها را گرفتند و به دنبال آن کاهش تقاضاي پر سبب شد تا بازار تجارت پر با رکورد عميقي مواجه شده و تعداد پرندگان در مزارع به سرعت کاهش يابد.
طي آن مزارع بسيار کمي توانستند با وجود اين مشکلات در آفريقاي جنوبي باقي بمانند. در سال 1925 اتحاديه ها و شرکت هاي تعاوني بسياري جهت رفع مشکلات و تثبيت قيمتها و از بين بردن رکورد اقتصادي موجود داير شدند. به دنبال آن وقوع جنگ جهاني دوم باعث تجديد استفاده از پر در صنعت مد گرديد و همچنين افزايش آگاهي عمومي نسبت به ارزشهاي غذايي گوشت منحصر به فرد اين پرنده موجب رويکردي دوباره به پرورش صنعتي اين پرنده در جهان گرديد. در سال 1945 اتحاديه Klein karoo Land boa Kooperasie با نام اختصاري KKLK در karoo تاسيس گرديد که اين امر موجب تثبيت بازار تجارت پر شد. در اوايل دهه 1950 همزمان با اين تحولات بازار تجارت چرم نيز رو به توسعه نهاد. انجمن KKLK تا سال 1959 روي توليد شترمرغ نظارت و کنترل آنرا بعهده داشته و به طور عمده مسئول معرفي چرم شترمرغ بعنوان يک محصول لوکس در درجه اول و به دنبال آن توليد پر در درجه دوم بود.در سال 1963 انجمن KKLK يک کشتارگاه ابتدائي براي توليد گوشت نمک سود احداث نمود. اولين دباغ خانه چرم نيز در oudttshoorn و در سال 1969 ساخته شده و در سال 1974 گسترش يافت و به دنبال آن کشتارگاه جديدي در سال 1981 تاسيس گرديد.
بيش از 15-10 سال گذشته توليد و درخواست براي گوشت شترمرغ بعنوان يک محصول اصلي افزايش يافته و مزارع شترمرغ در اکثر نقاط جهان به خصوص در آفريقاي جنوبي با کشتار ساليانه حدود 000/150 قطعه شترمرغ مسئوليت تامين اين نياز جهاني را بعهده داشته اند. گرچه در ابتداي امر چرم بعنوان محصول اصلي و ابتدائي شترمرغ عنوان مي گرديد اما در طول دهه نود فعاليت در بازار تجارت گوشت شترمرغ افزايش چشمگيري يافت و اين حرکت رو به رشد تا کنون نيز ادامه دارد به طوريکه از سال 1993 تعداد پرندگان کشتاري به طور ساليانه افزايش پيدا کرده و در حال حاضر به بيش از 000/300 قطعه در سال رسيده است.

چگونگي گسترش اين صنعت در جهان
در آغاز سود ناشي از توليد پر در مزارع شترمرغ سبب پيشرفت و ترقي قابل توجهي در صادرات پرنده به ايالت متحده آمريکا، اروپا، شمال آفريقا، امريکاي جنوبي، استراليا و ... گرديد. البته در آن هنگام و به منظور حمايت از اين صنعت صادرات پرنده زنده و بالغ از سوي دولت آفريقاي جنوبي تحريم گرديد و اين دولت تنها صادرات تخم را در سال 1906 مجاز مي دانست. با رکود اقتصادي بازار تجارت پر بيشتر پرندگان کشتار شدند بطوريکه در سال 1921 تنها 231 پرنده در ايالت متحده آمريکا و استراليا و اروپا زنده ماندند.با شروع دهة 1980 در اسرائيل مزارع پرورشي به سرعت توسعه يافته و پرورش و کشتار آنها در اين کشور صاحب رتبة دوم پس از آفريقاي جنوبي گرديد. توجه به پرورش شترمرغ در ايالات متحده آمريکا و کانادا بوسيله واردات پرنده و تخم نطفه دار افزايش يافته و هم اکنون نيز بازار خوبي جهت پرورش و کشتار اين پرنده در کشورهاي فوق وجود دارد. از سوي ديگر استراليائي ها نيز صنعت پرورش شترمرغ را توسعه دادند گرچه هم اکنون تنها به طور محدود برروي ذخاير ژنتيکي پرندگان نيمه وحشي کارمي کنند.
همچنين بيشتر کشورهاي اروپائي نيز از سال 1990 پرورش شترمرغ را بر پايه واردات از آفريقا و اسرائيل قرار داده و توانستند در آن سالها به مرحله کشتار نيز دست يابند اگرچه در حال حاضر بدليل افزايش هزينه هاي توليد در اين کشورها و امکان واردات گوشت ارزانتر از ساير کشورهاي توليد کننده توليد شترمرغ در اروپا از رونق کمتري نسبت به سالهاي گذشته برخوردار گرديده است. همزمان با اين تغيير و تحولات صنعت پرورش شترمرغ در سطح بين المللي کشورهاي آفريقايي نيز به عنوان بنيانگذاران اين صنعت شروع به توسعه سيستم هاي پرورشي مزارع خود نموده اند چنانکه بطور مثال مزارع Namibia ناميبيا بطور عمده بر پايه پرندگان اصيل با خصوصيات ژنتيکي خوب طرح ريزي شده و مزارع زامبيا Zambia بر پايه شترمرغ محلي و زيرگونه هاي بومي آن منطقه قرار گرفته و در سال 1995 به مرحله کشتار نزديک شدند.
علاوه بر کشورهاي مذکور در ساليان اخير شاهد توسعة اين صنعت به کشورهايي در شرق بوده ايم و آنها توانسته اند به موفقيتهاي خوبي در اين زمينه دست پيدا کنند بطوريکه کشور چين در آسيا در سال گذشته ميزان کشتار نسبتاً خوبي را داشته است. البته لازم به ذکر است که شکستن تحريم صادرات پرنده زنده از آفريقاي جنوبي در سال 1997 سبب صادرات پرنده زنده و تخم نطفه دار گرديد که اين روند باعث پيشرفت و ترقي مزارع بومي شده و آنها قادر گرديدند تا بازار جديدي را براي خود بوجود آورند.تمامي تلاشهاي انجام گرفته جهت ارتقا، رشد و گسترش اين صنعت در جهان باعث گرديد تا طي ساليان گذشته شاهد پيشرفت روز افزون اين صنعت در جهان و تاسيس مزارع جديد پرورشي در سراسر دنيا باشيم بطوريکه کشورهايي نظير چين، ترکيه، عربستان، ايران و ... در آينده اي نزديک سهم به سزائي را در توليد جهاني در اين صنعت بعهده خواهند گرفت.

شروع پروش در ايران
طي چند سال اخير صنعت پرورش شترمرغ با هدف ايجاد يك منبع پروتئيني جديد و مطمئن كه عاري از مشكلات دامهاي ديگر از نظر بيماريها، كمبود مواد غذايي مناسب جهت تغذيه دام و ….. باشد، جهت افزايش توليد گوشت قرمز كه يكي از مواد اصلي و پر مصرف در رژيم غذايي ما ايرانيان به شمار مي‌رود ايجاد گرديد.با توجه به اينكه ايران از لحاظ موقعيت جغرافيايي و اقليمي مكاني مناسب جهت پرورش اين حيوان به شمار رفته و جز مناطق مرطوب شمال كشور و همچنين نقاط ناهموار و پرشيب كوهستاني در باقي مناطق امكان پرورش با بازدهي مناسب و مطلوب به خوبي وجود دارد، امروزه ما شاهد افزايش روزافزون مزارع پرورشي در سطح كشور مي‌باشيم كه انشاالله در آينده‌اي نزديك نقش به سزايي را در تامين گوشت قرمز مورد نياز كشور ايفا خواهند كرد.
ازطرفي نيز طي چند ماهه اخير شاهد تغييرات عمده‌اي در بازار بين‌المللي محصولات شترمرغ بوده‌ايم كه درصد بسياري از اين تغييرات پي‌آمد كناره‌گيري اغلب پرورش‌دهندگان اروپايي از عرصه توليد به دليل قيمت تمام شده بالاي محصول، شرايط اقليمي نامناسب و هزينه‌هاي بالاي توليد و نيز ورود محصولات كشورهايي نظير چين با بهايي به مراتب پايينتر از رقباي اروپايي بوده‌است.با توجه به اين نكات و خروج توليدكنندگان اروپايي از عرصه رقابت و از طرفي افزايش روزافزون تقاضا در بازار مصرف محصولات شترمرغ، محصولات توليدي كشور ما به لحاظ كيفيت مطلوب و قيمت تمام شده مناسب مي‌توانند جايگاه بسيار مناسبي را در بازارهاي جهاني كسب كنند افزون بر اينكه رقباي اصلي ما در اين صنعت نظير كشور چين با داشتن بازار مصرف داخلي 5/1 ميليارد نفري خود مجال چنداني را جهت صادرات و رقابت نخواهند يافت. با توجه بدين نكات، در صورت وجود يك برنامه‌ريزي منسجم و دقيق مي‌توان علاوه بر تامين نياز داخلي چشم به بازار سود‌آور خارج نيز داشت كه در صورت دستيابي به آن (كه چندان نيز دور از انتظار نمي‌باشد) علاوه بر صرفه‌جويي ارزي، ورود ارزهاي حاصل از صادرات محصولات اين حيوان نقش بسيار مهمي را در جهت شكوفايي اقتصادي كشور خواهد داشت.علاوه بر مسائل ذكر شده يكي ديگر از مشكلاتي كه گريبانگير صنعت دامپروري ايران مي‌باشد، كمبود و تخريب مراتع است كه اين امر در ساليان آينده مي‌تواند موجب وارد آمدن ضررهاي بسياري به اين صنعت گردد.
طبق آخرين اظهار نظر كارشناسان وسعت مراتع ايران هر سال محدودتر مي‌شود كه يكي از دلايل آن عدم وجود برنامه و استراتژي مشخص براي توليد گوشت قرمز، متناسب با مراتع ايران است. بديهي است كه اين روند تخريب مراتع اگر با همين روند كنوني ادامه يابد منجر به وارد آمدن صدمات و ضربات جبران‌ناپذيري بر پيكره زيستي و توليدي كشور خواهدشد.
بنابراين براي جلوگيري از تخريب بيشتر و همچنين جبران صدمات گذشته بايد در پي يافتن جايگزيني مناسب در مقابل گوشت قرمز گاو و گوسفند باشيم تا بدين طريق از فشار ناشي از چرا و پرورش اين حيوانات بر مراتع كاسته گردد و در اين ميان بهترين انتخاب، گزينه‌اي است كه از لحاظ تغذيه‌اي بسيار قانع‌تر و مقاوم‌تر از گاو و گوسفند بوده و همچنين وابستگي آن به وجود مراتع كمتر از اين حيوانات باشد افزون بر اينكه از لحاظ كيفيت محصول توليدي نيز داراري مقبوليت اجتماعي از لحاظ ذائقه و فرهنگ غذايي مردم باشد.
در همين راستا و جهت نيل بدين مقصود مي‌توان از تجربيات كشورهاي ديگر در اين امر سود جست.با نگاهي بر صنعت جهاني دامپروري در طي چندين سال اخير، خصوصاً در كشورهاي صنعتي دنيا، ما شاهد عمليات جايگزيني و ورود گوشت قرمز شترمرغ بعنوان منبعي جديد جهت تامين پروتئين قرمز به جاي گوشت قرمز گاو و گوسفند هستيم و اين امر تا جائي پيش رفته‌است كه حتي در برخي كشورها واحدهاي پرورش و توليد گوشت گاو و گوسفند اقدام به تغيير كاربري و پرورش شترمرغ نموده‌اند، علاوه بر اينكه كمبود منابع غذايي جهت تغذيه دامها و همچنين مسائل ديگر نظير شيوع بيماري جنون گاوي و …. به اين روند سرعت بخشيده‌اند.
با توجه به اين تغييرات در سطح بين‌المللي طي چند سال گذشته در ايران نيز شاهد ظهور اين صنعت نوپا هستيم كه خوشبختانه با توجه به شرايط اقليمي و جغرافيايي بسيار مناسب ايران و همچنين بهره‌گيري از نيروهاي متخصص تاكنون نتايج خوبي به دست آمده است.آنچنان كه از آمارها برمي‌‌آيد تا پايان سال 1381 تعداد 43 فقره موافقت اصولي پرورش شترمرغ مادر به ظرفيت 3213 قطعه و 90 فقره جهت پرورش شترمرغ گوشتي به ظرفيت 5500 قطعه در استانهاي مختلف صادر شده‌است.همچنين در همين سال حدود 1500 قطعه جوجه توسط مزارع داخل كشور توليد و حدود 2000 قطعه نيز از كشورهاي خارجي وارد گرديد.همچنين جمعيت شترمرغ تا پايان سال 1381 در حدود 4000 قطعه و در سنين گوناگون بوده و در همين سال تعداد مراكز فعال مادر واحد بوده‌است.
مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه بازدهي مثبت اين صنعت در ايران توجه سرمايه‌گذاران (حتي سرمايه گذاران خارجي) را بدين صنعت جلب نموده و در آينده نيز ما بايد شاهد روند صعودي اين آمارها باشيم.با توجه به اينكه گوشت قرمز در فرهنگ غذايي ايرانيان از جايگاه ويژه‌اي برخوردار بوده و يكي از اصلي‌ترين مواد مصرفي محسوب مي‌شود، اهميت توجه بدين شاخه از دامپروري به خوبي واضح است.نگاهي كوناه بر آمار توليد گوشت قرمز در كشور و همچنين واردات آن نشان‌دهنده ظرفيت عظيم اين بخش جهت توسعه مي‌باشد كه در اين راستا و با توجه به مشكلات ذكر شده، و با توجه به ظرفيتهاي ويژه كشور در جهت پرورش شترمرغ، اين گزينه مي‌تواند انتخابي مطلوب در جهت رفع اين محدوديتها به شمار آمده و حتي علاوه بر خودكفايي در بازار داخل، بازار خارجي را نيز تحت پوشش قرار دهد.
ذكر اين نكته ضروري است كه بازار مصرف محصولات شترمرغ چه محصولات اصلي همانند گوشت و پوست و چه محصولات فرعي همانند وسايل آرايشي بدست آمده از روغن شترمرغ و پر و … در جهان رو به گسترش بوده و خصوصاً در بخش پوست و گوشت با توجه به مشخصات بي‌نظير اين محصولات روز به روز بر آمار مصرف آنها در جهان افزوده مي‌شود.از طرفي اگر امكانات و ابزار ويژه ايران در جهت توليد، با برنامه ساماندهي شده و مشخص به كار گرفته شود از لحاظ قيمت تمام شده محصول و همچنين كيفيت به راحتي قابليت رقابت با كشورهاي ديگر را داشته و از اين راه نه تنها مانع از خروج ارز ازكشور مي‌شويم بلكه با صادرات محصولات اين حيوان آمار صدور كالاهاي غير نفتي را افزايش داده و از اين طريق علاوه بر اشتغال نسل جوان سود قابل توجهي را عايد كشور خواهيم كرد.بر طبق مطالعات انجام شده ميزان صرفه‌جويي ارزي و سودآوري و اشتغال‌زايي اين صنعت بسيار بالا بوده و در اين مقطع حساس كنوني كه كشور با انواع تحريمات و بحرانها از جانب كشورهاي استعمارگر مواجه بوده و از طرفي آمار جمعيت جوان بيكار در كشور بالا است مي‌تواند به صنعت و شكوفايي اين بخش كمك شاياني نمايد.به هر حال اميد آن مي‌رود كه با حمايت مسئولين ذيربط و ورود قشر كارشناس و تحصيل كرده به اين بخش روز به روز شاهد پيشرفت اين صنعت نوپا باشيم.