كشاورزي -علوم آب و خاك(مقالات خاك شناسي)

[فلفل نمك]

رنگ خاک معیاری از ترکیب خاک می باشد. به طور کلی ٬ خاک های سیاه رنگ ماده آلی بیشتری از خاکهای روشن دارند. ترکیبات آهن نیز نقش مهمی در رنگ خاک دارند. خاکهای قرمز دارای هماتیت (Fe2o3) و خاکهای قهوه ای مایل به زرد دارای لیمونیت (Fe2o3 . XH2o) می باشند. رنگ خاکستری و یا خاکستری متمایل به آبی نشانه ای از شرایط عدم تهویه ٬ آب ایستادگی و احیاء آهن در خاک است .در این خاکها اکسید فرو (Feo) فرم غالب آهن را تشکیل می دهد . وجود نقاط یا رگه های زرد و قرمز در خاک های خاکستری نشانه ای از تناوب شرایط اکسیداسیون و احیاء می باشد. وجود مقدار زیادی از کربناتها به خاک رنگ سفید و یا نزدیک به خاکستری می دهد .

رنگ خاک در جذب حرارت نیز بسیار مهم است . هر چه خاک تیره تر باشد حرارت بیشتری جذب نموده و گرمتر خواهد بود.

[فلفل نمك]

خاک و ویژگی های آن برای گیاهان:


یکی از مواردی که برای گیاهان خیلی مهمه خاک است. که خاک دارای ویژگی های است بطوریکه این ویژگی ها ممکن است در مناطق مختلف با هم متفاوت باشند و ما در هر منطقه پوشش گیاهی خاصی رو ببینیم در واقع برای کشت یک محصول باید به عوامل مختلفی توجه داشته باشیم که یکی از این عوامل ویژگی های خاک است. یکی از این ویژگی ها میزان اسیدی و قلیایی بودن خاک است که معیاری که برای اینکار استفاده میکنیم ph است. بطوریکه در ph های کمتر از 4 و بیشتر از 9 گیاهان دچار مشکل میشوند. در خاکهای جنگلی و معتدله که میزان بارندگی زیاد است کاتیون هایی که در خاک وجود دارند شسته میشوند ولی هیدروژن در خاک باقی میماند که باعث پایین آمدن ph میشود. در ph های پایین فعالیت میکروارگانیزم ها دچار اختلال میشود. معمولا ph مناسب برای گیاهان چیزی بین 6 تا 7 است البته بعضی از گیاهان مثل جو میتوانند ph بالایی را تحمل کنند. در صورتی که خاک خیلی اسیدی بود میتوانیم برای کاستن این خاصیت خاک از آهک استفاده کنیم. یکی دیگر از فوایدی که خاک دارد اینست که گیاه میتواند از عناصر غذایی که در خاک وجود دارد استفاده کند در واقع گیاهان برای رشد و تولید محصول احتیاج به عناصری دارند که آنها را به عناصر ماکرو و میکرو تقسیم بندی میکنند. یکی از عناصر ماکرو نیتروژن میباشد و این عنصر نقش بسیار مهمی در رشد گیاه دارد بطوریکه با کمبود آن رشد گیاه کم شده و برگ ها پژمرده میشوند. یکی دیگر از این عناصر فسفر میباشد. این عنصر در توسعه ریشه موثر است. از عناصر میکرو میتوان آهن و روی و منگنز و مس و ..را نام برد. که هر کدام در رشد گیاه نقشی دارد. برای مثال روی در فعال کردن آنزیم ها نقش دارد. و یا منگنز در تنفس نقش دارد. اما یکی دیگر از نقش های خاک نگهداری آب است. آب در که در فعل و انفعالات گیاه نقش دارد یکی از مهمترین فاکتورهای رشد برای گیاه به حساب می آید. که البته ظرفیت خاک ها یی با ساختمان های مختلف برای نگهداری آب با هم فرق میکنه یکی دیگه از خصوصیاتی که خاک داره اینه که گیاه میتونه ریشه های خودشو در اون گسترش بده و خودش رو در اون ثابت کنه بطوریکه در اثر بعضی عوامل از جمله آب های روان ویا باد بتونه در جای خودش ثابت بمونه و به حیات خودش ادامه بده و همینطور وجود نور که در هنگام جوانه زنی مضر میباشد و از جوانه زنی جلوگیری میکند نیز در خاک بصورت نکته مثبتی درآمده بطوریکه در تاریکی که برای بذر هایی که در خاک قرار میگیرن بوجود آمده در واقع یکی از شرایط مطلوب برای آنها که نبود نور است تامین شده و با داشتن شرایط دیگر مناسب برای جوانه زنی میتوانند جوانه بزنند و رشد خود را آغاز کنند. البته با تمام ویژگی های مثبتی که خاک دارد گاهی این فاکتور مهم گیاهی برای گیاهان ممکن است در بعضی جاها به اندازه کافی وجود نداشته باشد. آیا این به این معنی است که ما دیگه نمی تونیم گیاهی رو بوجود بیاریم و باید از این نعمت الهی محروم باشیم؟ مسلما اینطور نیست و ما میتوانیم با شناخت نقش خاک و مهیا کردن شرایطی که خاک برای گیاه بوجود می آورد بطور مصنوعی به پرورش گیاهان اقدام کنیم. که برای این نوع کشت میشه کشت هیدروپونیک یا معنی فارسی آن کشت آبی یا همون آبکشت رو نام ببرم. که البته چون فعلا موضوع در مورد خاک و نقش اونه در این مورد حرفی نمیزنم ولی در پایان بگم که خاک فاکتور بسیار مهمی برای وجود گیاهان و در کل حیات است.

[فلفل نمك]

Soil solarization(آفتاب دهي خاك):

مقدمه:

بيماريهاي خاكزي و آفات خسارات بسيار زيادي را در زمينهاي كشاورزي و محصولات كشاورزي در دنيا بوجود مي آورند.در مورد گياهان جاليزي و ميوه ها و … برخي از بيماريهاي خاكزي علفهاي هرز و نماتد بطور نسبي با آفتكش ها، قارچكش ها و علف كشها در خاك كنترل شده اند مانند متيل برومايد كلر، كلرين و .

اما استفاده از ضدعفوني كننده هاي خاك براي كنترل آفات هميشه آثار زيانباري برروي جانوران و انسان داشته است و باعث شده كه علاوه بر هزينه بالا و پيچيده بورن روشهاي آفت زدايي اثرات سمي مهم برروي گياهان و خاك بجا بگذارد.

Soil solarizationيك روش غير شيميايي است كه بسياري از آفات و پاتوژنهاي خاكزاد را كنترل مي كند. از اين تكنيك ساده انرژي حرارتي خورشيد جذب ميشود و تغييرات فيزيكي و شيميايي و بيولوژيك در خاك بوجود مي آيد. صفحات پلاستيكي شفاف از جنس پلي اتيلن برروي سطح خاك مرطوب در ماههاي گرم تابستان گذاشته مي شود و درجه حرارت خاك را به سطحي مي رساند كه براي بسياري از پاتوژنهاي خاكزاد گياهي و بذر علفهاي هرز و نماتدها و جوانه هاي گياهان انگل و كنه هاي ساكن در خاك كشنده است.

اين روش براي گياهان جاليزي و يكساله بهترين نتايج بهتري را داشته است. هرچه كرت بزرگتر باشد كنترل مؤثرتر است.

مناطق بزرگتر از 30 اينچ بهتر جواب مي دهد زيرا كرتهاي كوچكتر از 30 اينچ داراي يك اثر مسيريابي در لبه هاي خارجي دارند.


عمليات soil solarization:

soil solarizationدر كارونياي جنوبي بخوبي انجام ميشود. بهمين دليل هرچه درجه حرارت در ماههاي تابستان بالاتر باشد و هر چقدر پلاستيك را بمدت بيشتري در جاي خود بگذاريم به نتايج بهتري مي رسيم. مدت زمان طولاني لازم است تا نتايج قابل قبولي براي از بين بردن علفهاي هرز مقاوم بدست آيد.



Soil solarizationشامل 5 مرحله مي باشد كه مي بايست همه را بدقت و بترتيب انجام دهيم.كه شامل مراحل زير است:



1-آماده سازي خاك

اولين گام در انجام فرايند soil solarizationشخم زدن بستر زمين و آماده سازي آن براي كشت مي باشد تا بعد از عمليات soil solarization از تغيير دادن و بهم زدن خاك جلوگيري شود. چنانچه بعدأ خاك را شخم زديم دانه هاي علفهاي هرز را به سطح خاك مي آوريم و اين در شرايطي است كه بذر برخي از علفهاي هرز كه در عمق مي باشند از بين نرفته اند.

بهترين نتايج فقط تا عمق 3-2 اينچ بالايي سطح خاك بدست مي آيد بهتر است تجهيزات آبياري و كودها را قبل از soil solarization به خاك اضافه كنيم.

بسيار مهم است كه منطقه اي كه مي خواهد عمليات soil solarization روي آن انجام صاف باشد و از دانه هاي علفهاي هرز و باقيمانده، گياهان و كلوخ پاك باشد زيرا اين مواد باعث مي شود كه پلاستيك از سطح زمين بلند شود و حداكثر ميزان حرارت موقعي بدست مي آيد كه پلاستيك به سطح زمين نزديك باشد و بايد از بوجود آمدن محفظه هاي هوايي بوسيله كلوخ هاي بزرگ و شكافهاي عميق در سطح زمين جلوگيري كرد. سطح خاك بايد مسطح و نرم شود و يك سطح صاف بوجود آيد تا در زمان آبياري آب بطور يكنواخت در خاك نفوذ كند و آنرا مرطوب سازد.

2- آبياري خاك

خاك بايد بخوبي آبياري شود و چون باعث مي شود كه ارگانيسمها به حرارت حساس تر شوند و به علاوه رطوبت باعث ميشود كه گرما سريع تر و در عمق بيشتري در خاك نفوذ كند.

خاك را مي توان پس از گذاشتن لوله هاي پلاستيكي بوسيله روش آبياري قطره اي آبياري كرد.

آبياري در زير سطح پلاستيكي معمولاً آفت ها را كمي زودتر و بمقدار بيشتري كنترل مي كند.

آبياري باراني، قطره اي بهترين نتايج را دارند. آبياري بايد بمقداري انجام كه آب روي خاك نايستد و تماماً نفوذ كند.

3- كندن شيار ( گودال )

مي بايست يك گودال به عمق 8-6 اينچ دور تا دور محيط كرت خود حفر كنيم كه براي قرار دادن لبه هاي پلاستيك درون آن مورد استفاده قرار ميگيرد.



4- پوشاندن

سطح خاك را با پلاستيكي كه توسط اشعه uv تشعشع ديد را مي پوشانيم. اين پلاستيك ها مي بايست شفاف باشند ( نه سياه و نه رنگي ) و داراي ضخامت 4-1 متر مي باشند.

پلاستيك را تا آنجا كه ممكن است مي كشيم و وقتي كاملاً در محل خود قرار گرفت گودال را از خاك پر مي كنيم و لبه هاي پلاستيك را مي پوشانيم.

اين كار باعث ميشود كه پلاستيك در جاي خود ثابت بماند و از رفتن هوا به زير آن يا دزيدن و حركت هوا در زير آن جلوگيري مي كند.

چنانچه از يك پلاستيك در لوله استفاده شود تأثير soil solarization بيشتر ميشود. و در اينصورت بهتر است كه يك فاصله هوايي بين دو لوله وجود داشته باشد. مي توانيم با قرار دادن دو جسم كوچك بين پلاستيكها اين فاصله را بوجود آوريم.

مدت زماني لازم است تا به سطح بالايي از كنترل برسيم بستگي به درجه حرارت دارد. با استفاده از پلي اتيلن شفاف نور خورشيد مستقيماً از پلاستيك عبور كرده و خاك را گرم مي كند.

پلاستيك شفاف و نازك به قطر 2-1 ميلي متر به نور خورشيد بيشتر اجازه مي دهد كه از آن عبور كند. پلاستيك شفاف و نازك بيشتر از پلاستيك سياه به اشعه خورشيد اجازه عبور مي دهد و خاك بيشتر گرم ميشود.

پلاستيك بمدت 8-4 هفته در گرمترين ماههاي تابستان در محل مورد نظر مي بايست قرار گيرد.

در كاروليناي جنوبي بهترين زمان برا ي انجام soil solarization از ماه ژوئن تا آگوست ميباشد.

ميزان موفقيت soil solarization بستگي به ميزان درجه حرارت خاك و ميزان تشعشع دارد.

افزايش زمان در زير soil solarization براي كرت مضر نيست. چنانچه نخواهيم كه زمين را زير كشت ببريم باقي گذاشتن پلاستيك ميتواند كنترل را بيشتر كند و بعنوان يك مانع بر عليه آلودگي مجدد عمل كند

5-بر داشتن پلاستيك وكشت

پس از اينكه كرت ما بمدت 8-4 هفته در معرض تشعشع خورشيد قرار گرفت مي توان سطح پلاستيكي را برداشت . برداشتن پلاستيك بايد با دقت خاص و بدون آسيب زدن به خاك همراه باشد . هيچگاه خاك را دوباره شخم نزنيم زيرا باعث مي شود بذرهاي گياهان هرز و ارگانيسمهاي بيماريزا كه در اعماق زمين بوده اند و تحت تا ثير حرارت قرار نگرفته اند دوباره كرت را آ لوده كنند . به همين دليل است كه آماده سازي خاك و اضافه كردن كودهاي شيميايي و يا قرار دادن تجهيزات سيستم هاي آبياري بايد قبل از پو شاندن سطح زمين بوسيلة پلاستيك صورت گرفته باشد رها سازي پلاستيك در محيط باعث الوده سازي محيط زيست ميشود .

پلاستيك پلي اتيلن شفاف قادر است كه در مقابل درجات بالاتري از حرارت نسبت به پلاستيك سياه مقاومت كند . ميتوان پلاستيك را برداشت و براي بار دوم ازآن استفاده كرد . براي استفاده مجدد از پلاستيك در برخي موارد براي گياهاني نياز به درجه حرارت بالاتري براي كشت دارند مي توان پلاستيك را به رنگ سفيد در آورد در مورد گياهاني به خاك خنك تري نياز دارند بايد به موقع پلاستيك را برداشت تا خاك قبل از كشت خنك شود زماني كه پلاستيك را برداشتيم مي توانيم كشت را شروع كنيم .

فاكتورهاي مؤ ثر در ميزان موفقيت :

مشخصات خاك مانند رنگ خاك ، ساختار و عمق تا ثير زيادي بر روي soil solarizationدارند. خاك تيره گرماي بيشتري را نسبت به خاك روشن جذب مي كند . خاكهاي داراي خلل و فرج باعث مي شود حرارت بخوبي از خاك عبور داده شود و حرارت به اعماق نفوذ كند .

كنترل در چند اينچ بالايي خاك بسيار بهتر از اعماق خاك انجام مي شود و سطح كنترلي كه به دست مي آيد بستگي به تركيب ، طول مدت زمان انجام soil solarization ، ميزان درجه حرارت و ميزان حساسيت گروههاي علفهاي هرز به حرارت دارد قارچهايي مثل Rhizoctonia كه در 3-2 اينچ بالايي خاك زندگي مي كنند در اين روش بهتر كنترل ميشوند .

فوايد انجام soil solarization براي كنترل بيماريها:

انجام دادن soil solarization در ماههاي ژوئن يا ژولاي درجه حرارت خاك را تا 140 درجه فارنهايت در دو اينچي و 102 فارنهايت در 18 اينچي بالا مي برد . در نتيجه بسياري پاتوژنهاي بيماري زا حتي در عمق 18 اينچي از بين ميروند .

در كاليفرنيا پروژة soil solarization كنترل بسيار بالا و خوبي براي بيماريها به وجود آورده است . اين كنترل براي حد اقل يك فصل رويش ادامه مي يابد. برخي شواهد نشان ميدهد كه برخي از پاتوژنها ممكن است كه خاك soil solarization شده را دوباره كنند اما با سرعت كمتري نسبت به خاكهاي soil solarization شده اين عمل انجام مي شود .

كنترل علفهاي هرز:

بذر و جوانه هاي بسياري از علفهاي يكساله و چند ساله به روش soil solarizationكنترل شده اند.

بذر برخي از علفهاي هرز بسيار حساس به soil solarization هستند و برخي براي كنترل نياز به رطوبت بالا و پلاستيك كاملا پوشانده و نزديك به سطح زمين و تشعشع گرماي زياد براي كنترل دارند. كنترل گونه هاي علفهاي هرز زمستاني معمولاً براي بيش از يك سال امكان پذير است در حاليكه علفهاي هرزي مانند melilotus alba ،cyperus esculentus،c. rotundus نسبتاً كنترل مي شوند .

چنانچه soil solarization در فصلهاي سرد انجام شود معمولاً رشد علفهاي هرز افزايش ميث يابد و گاهي اوقات قبل از شخم زدن زمين soil solarization انجام مي شود.

كنترل نماتدها:

soil solarizationجمعيت نماتدها را كاهش مي دهد اما به قارچها و علفهاي هرز بيشتر اثر ميكند . نماتدها در برابر گرما مقاوم ترند و كنترل كردن آنها در خاكهايي با عمق بيشتر از 12 اينچ سخت است.

در نتيجه soil solarization در مورد گياهان با ريشه كوتاه و با غنچه هاي خانگي با صرفه تر است و معمولاً نبايد از آن براي كاهش جمعيت نماتدها به ميزان 99% -90 % درعمق 18 اينچ خاك استفاده كرد.

افزايش رشد گياه:

در مناطق شده گياهان معمولاً سريعتر رشد مي كنند و برگهاي بيشتري، با كيفيت تري از نظر ظاهر بوجود مي آورند.

اين پديده را ميتوان به از بين رفتن پاتوژنها و علفهاي هرز نسبت داد اما تا اندازه زيادي غير قابل توجيه مانده است.براي مثال زمانيكه از هر نوع آفتي عاري است

اگر پديده Soil solarization انجام شود باز هم رشد قابل ملاحظه اي در گياه مشاهده ميشود.



يك توجيه نسبي براي اين پديده را مي توان به تركيب چند مكانيسم ارائه داد:

1- به دليل اينكه زماني كه پاتوژنهاي اصلي كنترل مي شوند. پاتوژنهاي غيراصلي و كوچك هم كنترل مي شوند

2- در خاكي كه شده برخي از مواد مغذي قابل حل در آب مانند نيتروژن ، كلسيم (ca++ ) ، NH4,NO3) ),منيزيم( mg++ )‌افزايش مي يابد و بمقدار بيشتري در دسترس گياه قرار ميگيرد.

3- برخي از ميكروارگانيسم هاي سودمند مانند قارچهاي mycorrhizal و Trichoderma sp. و اكتينوميست ها و برخي از باكتري هاي مفيد طي فرايند soil solarization زنده مي مانند و سريع وارد خاك مي شوند كه اين علاوه بر از بين بردن پاتوژنها باعث افزايش تحريك رشد گياه مي شود.

ترميم خاك

سه روش اصلي براي پاکسازي خاک وجود دارد:
1)ميتوان خاک را تا عمق مشخصي حفر کرد از منطقه مورد نظر دور کرد و سپس آن را ترميم کرد.
2)ميتوان خاک را در همان منطقه اي که وجود دارد به صورت درجا ترميم کرد.
3)روش ديگر، روشي است که خاک را در منطقه نگه ميدارند و به آن مواد کمکي براي جلوگيري از گسترش آلودگي به گياهان، جانوران و انسان وارد ميکنند.
معمولاً براي جلوگيري از انتشار آلودگي خاک بر روي خاک پلاستيک بزرگي ميکشند تا آب باران به درون آن نفوذ نکند و آلودگي به ساير مناطق راه پيدا نکند.
روشهاي ترميم خاک شامل استفاده از آب براي خارج کردن آلاينده ها از خاک، استفاده از حلالهاي شيميايي يا هوايي، يا از بين بردن آلاينده ها با کمک سوزاندن، کمک به ارگانيسمهاي طبيعي براي شکستن اتمهاي آلاينده ها، اضافه کردن مواد به خاک براي محافظت آن و جلوگيري از انتشار آلودگي به ساير نقاط.

سؤالات



1. آیا می توان روش soil solarizationرا با روش كنترل شيميايي تركيب كرد؟

بلي- تحقيقات مقدماتي نشان داده كه با تركيب كردن روش soil solarization و مقادير كمي قارچكش و ضدعفوني كننده ها و علف كشها باعث افزايش كنترل پاتوژنها، نماتدها و علفهاي هرز شده است.

روش soil solarization - chemical مي تواند در نواحي سردتر و براي ارگانيسمها مقاوم به حرارت استفاده شود و تأثير فرايند soil solarization را افزايش دهد.





2. آياsoil solarization برخي از ارگانيسمهاي سودمند خاكي را از بين مي برد؟

جمعيت برخي از ارگانيسمهاي مفيد مثل .Trichoderma spp يا اكتينومايست ها با روش Soil solarization افزايش مي يابد. برخي ديگر از ميكروارگانيسمهاي خاكزاد مانند قارچهاي mycorrhizal در سطوح بالاي خاك كاهش مي يابند اما نه به آن اندازه كه اثر مفيد آنها كاهش مي يابد.



جمعيت برخي از ميكروارگانيسمهاي مفيد مانند Bacilius و pseudomonas بمقدار نسبي كاهش مييابد كه بعداً سريع دوباره وارد خاك مي شود . اما جمعيت باكتري هاي Rhizobium Spp كه باعث فيكس شدن نيتروژن در گره هاي ريشه ميشود از بين مي رود و بايد با دانه هاي لگومينوز آنرا به خاك اضافه كرد.

زنده ماندن و فعاليت ارگانيسمهاي سودمند نقش بسيار مهمي در افزايش رشد گياه در روش soil solarization دارد.





3. آيا ميتوان از روش Soil solarization در نواحي سردتر مانند نواحي نزديك ساحل استفاده كرد؟

Soil solarization ممكن است تا اندازه اي در نواحي سرد و سواحل نزديك دريا مؤثر باشد چنانچه اين كار در ماههايي كه دما ميزان حداكثر است و آسمان صاف است انجام مي شود. اما بهر حال ممكن است كنترل آفات در عمق بيشتري از خاك مانند نواحي گرمسير امكانپذير نباشد و برخي از ارگانيسها كنترل نشود.




4. آيا مي توان پلاستيك را براي مدت زيادي روي زمين باقي گذاشت؟

بلي- اما اگر پلاستيك پلي اتيلن شفاف 1ميلي بدون داشتن ممانعت كننده هاي uv براي مدت زيادي در روي خاك باقي بماند ذوب و سوراخ سوراخ مي شود و جدا كردن پلاستيك ذوب شده از زمين مشكل است . براي حل اين مشكل مي توان از پلاستيكهايي كه داراي ممانعت كننده هاي UV هستند استفاده كرد.

اما استفاده از اين پلاستيكها زماني امكانپذير است كه در مقادير بالا خريداري شوند.

[فلفل نمك]

تلفات ازت در خاك‌هاي كشاورزي :

با وجود اثرات مفيد كودهاي شيميايي در افزايش توليد محصولات مختلف زراعي و باغي در صورتي كه استفاده از كودها به همراه آگاهي و علم و چگونگي كاربرد آنها نباشد نتيجه حاصله چندان مطلوب نخواهد بود.

در زمان‌هاي گذشته متخصصان و پژوهشگران علم گياهي غالباً نمي‌دانستند كه از مجموع كودهاي ازته و ازت معدني شده خاك فقط 50% مورد استفاده گياه قرار مي‌گيرد و ممكن است ازت به صورت گاز از خاك خارج و يا اين كه با آب آبياري و باران از خاك خارج شود. منبع اصلي ازت براي گياهان مواد آلي خاك مي‌باشد كه از باقيمانده حيواني و گياهان قبلي حاصل شده و به طور طبيعي و يا در نتيجه عمل انسان به خاك داده شده است.

معمولاً كشت و كارهاي صحيح و اصولي مقدار قابل توجهي از ازت را كه توسط گياه از خاك خارج مي‌شود با افزودن كودهاي آلي و باقيمانده‌هاي گياهي به خاك برگردانده مي‌شود. اگر كود دامي تازه به صورت جامد يا مايع بلافاصله به داخل خاك برده شود نگراني از بابت از دست رفتن ازت وجود نخواهد داشت.

در حال حاضر توصيه جهت حفظ تعادل ازت خاك آن است كه بقاياي گياهي ، كود حيوان و كود سبز به زمين داده شود تا هم ازت خاك متعادل شود و هم مواد آلي خاك باعث بهبود خواص فيزيكي خاك شود. البته اين توصيه‌اي عام نيست. به عنوان مثال زير خاك كردن بقاياي گياهي در نواحي كه بيماري و آفتي غالب وجود داشته باشد توصيه نمي‌شود.

حفاظت و افزايش بازده ازت موجود در خاك در درجه اول بستگي به حفاظت خاك از عوامل فرسايشي، كم‌كردن تلفات به علت شستشو و ممانعت از تشكيل تركيبات ازتي فرار در خاك خواهد داشت. در ارتباط با فرسايش و جلوگيري از آن متأسفانه در كشور ما اقدامات مؤثري انجام نشده و پر شدن سدها، جاري شدن سيل و پيشروي كوير و شنزارها معضلات و دشواري‌هاي فراواني را موجب شده است، هرآينه در ايران جلوي صدمات فرسايش گرفته شود، طبق برآوردها زيان اقتصادي تلفات ازت نصف خواهد شد.

در ايران ميزان تلفات ازت بخصوص در نواحي مرطوب شمال ايران قابل توجه مي‌باشد. در نواحي كه مقدار بارندگي در حدود يك متر و بيشتر است ازت خاك مي‌تواند تا اعماق بيشتر از عمق نفوذ ريشه مهاجرت كند. در اين نواحي كه خاك در اواخر پائيز يخزده نيست بيشترين تلفات ازت انجام مي‌گيرد. زيرا باران فراواني باريده و درجه حرارت آنقدر نيست كه تعريق و تبخير تأثير زيادي در مجموع آب خاك داشته باشد. در اين وضعيت مي‌توان با داشتن پوشش گياهي كه كربن آنها زياد است (به مانند خانواده‌ غلات) از ازت خاك قبل از شستشو استفاده كرد.

در نواحي خشك تلفات ازت ناچيز است مگر در محصولاتي كه آبياري فراواني نياز دارند. برنج از جمله محصولاتي است كه تلفات ازت در آن قابل توجه بوده و روش‌هاي كشت و كار برنج راهايي براي تقليل و كاهش تلفات آبشويي باقي نمي‌گذارد. در نواحي خشك نيز قسمت اعظم تلفات ازت در فصل بارندگي و در غيبت و فقدان پوشش گياهي صورت مي‌گيرد.

[فلفل نمك]

طرز نمونه برداري خاك از مزرعه براي تجزيه آزمايشگاهي:

قبل از اقدام به نمونه برداري نكات زير بايستي به دقت مورد مطالعه قرار گيرد :

1ـ زمين بايستي قبلا به قطعات يكنواخت از لحاظ بافت ، رنگ ، شيب ، ميزان فرسايش ، تاريخچه كشت و تناوب ونوع محصول وغيره تقسيم بندي شود. زيرا در جاهايي كه سراشيبي بيشتر است در موقع بارندگي و آبياري مواد غذايي واملاح خاك بيشتر در معرض تهديد قرار گرفته و از بين ميرود و بر عكس در نقاطي كه گود است تجمع املاح و مواد مغذي از سراشيبي ها بيشتر است. بنابراين در اين موارد فقط با گرفتن نمونه هاي زياد و نزديك به هم مي توان يك نمونه متوسط و معرف آن قسمت از مزرعه را بدست آورد.

2ـ پس از آنكه زمين به طرز بالا تقسيم بندي گرديد ميتوان اقدام به برداشت نمونه خاك كرد. بدين ترتيب كه از هر قطعه يكنواخت تعداد 15 تا 20 نمونه هر كدام به وزن تقريبي يك كيلو گرم برداشته و سپس اين نمونه ها را كاملا با هم مخلوط نموده و يك نمونه يك كيلو گرمي از آن بعنوان نمونه خاك آن قطعه زمين بخصوص، به آزمايشگاه ارسال ميشود.

اين عمل براي هر كدام از قطعات بطور جداگانه تكرار خواهد شد به طوري كه از هر قطعه يك نمونه خاك جداگانه به آزمايشگاه ارسال شود.

3ـ هر نمونه آزمايشگاهي حداكثر از يك مساحت يكنواخت 15 هكتاري تهيّه ميشود. براي مساحت هاي بيشتر به همان نسبت تعداد نمونه هاي زيادتري مورد لزوم خواهد بود.

4ـ عمق نمونه برداري بستگي به نوع محصول دارد و در محصولات صيفي و شتوي برابر عمق شخم خواهد بود (20 تا 30 سانتيمتر).

5ـ براي احداث مزارع يونجه 2 الي 3 نمونه از هر يك از قطعات (30 -0 سانتيمتري ،60 - 30 سانتيمتري و90 - 60 سانتيمتري ) ضروري است علاوه بر اين حفر پروفيل به ابعاد 5/1*1*5/1 (عمق * عرض * طول) جهت بررسي كلاسه بندي خاك و تاييد امكان كشت يونجه لازم ميباشد. و يا نمونه هاي خاك را بر حسب طبقات خاك موجود در پروفيل (از طريق كارشناس تحقيقات خاك و آب) برداشت و هر كدام را جداگانه به آزمايشگاه ارسال نمود.

6ـ قبل از اقدام به نمونه برداري بايد كاملا اطمينان حاصل نمود كه سطح خاك آغشته به كود هاي حيواني و يا شيميايي و يا بقاياي گياهي نباشد. بايد توجه داشت كه كوچك ترين ذره كودي كه در نمونه باشد نتيجه تجزيه را كاملا مغشوش خواهد نمود.

از زميني كه قبلا كود خورده باشد بايستي بطور جداگانه نمونه برداري نمود. ضمنا از برداشت نمونه از قطعاتي نظير راه آبها و تودههاي قديمي و پوسيده كاه وكناره ديوار و يا پرچين ها و از اين قبيل بايد خودداري شود.

7ـ در مواقعي كه زمين خيلي مرطوب است بايد از نمونه گيري اجتناب نمود (مگر در موارد استثنايي). نمونه برداري از خاكهاي خيلي خشك نيز به واسطه سفت بودن زمين مشكل است. بنابراين در موقع نمونه برداري زمين بايد به اندازه كافي رطوبت داشته باشد. بهترين موقع نمونه برداري وقتي است كه زمين گاو رو باشد.

8ـ قبل از فرستادن نمونه به آزمايشگاه بايد آن را در هواي آزاد پخش نموده تا خشك شود. براي خشك كردن خاك مطلقاً نبايستي از حرارت استفاده شود.

9ـ پس از خشك كردن نمونه خاك ، آن را در داخل يك كيسه پلاستيكي ريخته و با نصب دو اتيكت يكي در داخل وديگري در خارج ظرف كه مشخّصات خاك از قبيل شماره نمونه ، محل نمونه برداري ، عمق نمونه برداري و تاريخ برداشت در روي آنها يادداشت شده باشد به آزمايشگاه ارسال نمايند.

10ـ همراه هر نمونه خاك ، برگ مشخّصات مخصوص آن نيز بايستي بطور كامل و دقيق پر شده و ارسال شود. اين برگ غير از اتيكت هايي است كه به نمونه هاي خاك زده مي شود و نمونه آن در اين نشريه ملاحظه مي شود. اين برگه ها را مي توان از مركز تحقيقات كشاورزي دريافت نمود.

وسايلي كه براي نمونه برداري به كار ميرود :

وسايلي كه جهت نمونه برداري از خاك مورد استفاده واقع مي شوند عبارتند از :

1ـ بيل و بيلچه

2ـ اوگر مته اي

3ـ اوگر تو خالي

بطور كلّي بيل راحت ترين و سريع ترين وسيله نمونه برداري از خاك ميباشد.

انواع تجزيه هاي خاك به شرح زير ميباشد :

1ـ در صد اشباع

2ـ اسيديته(ph)

3ـ املاح محلول

4ـ فسفر قابل جذب

5ـ پتاسيم قابل جذب

6ـ ازت قابل جذب

7ـ مواد آلي

8ـ كربنات كلسيم

9ـ در صد گچ

10ـ آنيون ها و كاتيون هاي محلول

11ـ ظرفيت تبادل كاتيون

12ـ سديم قابل تعويض

13ـ آزمايش مكانيكي

14ـ وزن مخصوص ظاهري

15ـ وزن مخصوص حقيقي

16ـ ضريب نگهداري آب در خاك

17ـ ضريب نقطه پژمردگي

راهنماي مطالعه بعضي از نتايج تجزيه خاك :

پس از تجزيه خاك كارشناسان خاك و آب و تغذيه گياهي راهنمايي هاي لازم را به عمل خواهند آورد. مطالب زير به عنوان راهنمايي مقدماتي وكلّي ذكر مي گردد.



Ph

خاك فوق العاده خاصيّت اسيدي دارد
كمتر از 5/4

خاك خيلي زياد خاصيّت اسيدي دارد
5 - 5/4

خاك زياد خاصيّت اسيدي دارد
5/5 – 1/5

خاك از نظر خاصيّت اسيدي متوسط است
6- 6/5

خاك كمي خاصيّت اسيدي دارد
5/6 – 1/6

خاك خنثي
3/7 – 6/6

خاك داراي خاصيّت قليايي متوسط است
8 – 4/7

خاك داراي خاصيّت قليايي زياد است
9 – 1/8

خاك داراي خاصيّت قليايي بسيار زياد است
بيشتر از 1/9




خاكهاي عميق با بافت سبك تا متوسط و حاصلخيز مناسب كشت يونجه هستند و Ph مناسب آن 5/7 – 5/6 است

[فلفل نمك]

اثر کود بیولوژیک در حاصلخیزی خاک: ارزشکود بیولوژیک به دلیل سه خاصیت مهم آن است: تغذیه ای و شیمیایی (از نظر میکرو ارگانیزم خاک) و خواص فیزیکی و بهبود خواص بیولوژیک

- این نوع کود وقتی به خاک داده میشود مانند یک کود NPK عمل می کند(25%-5%25%). یعنی برای هر مقدار 25 کیلو ازت و 5 کیلو پنتا اکسید فسفر و 25 کیلو پتاس فورا در اختیار گیاه قرار می دهد ولی مهمتر آن است که همین مقدار ازت و پتاسیم و 20 کیلو پنتا اکسید فسفر نیز در طول مدت طولانی به تدریج آزاد و آماده جذب گیاه می شود. غیر از سه عنصر پر مصرف اصلی, مقادیر چشمگیری از عناصر دیگر از جمله منیزیم و گوگرد و آهن و روی و مس و بر و غیره در اختیار گیاه گذاشته می شود.

- این کود از نظر تولید شدن به کود بیولوژیک در حال حاضر در هیچ کشور دنیا به این روش تولید نمی شود زیرا به صورت باکتری های مفید این نوع کود تولید می شود و چون این نوع کود خاک های کشاورزی را سفت نمی کند و تبادلات هوا زدگی بین خاک و هوا صورت می گیرد و آب باران در زمین فرورفته که خود باران دارای مقادیر زیاد نیتروژن می باشد, فعل و انفعالات وگالانسی از جمله باکتریهای مفید خاک و موجودات ذره بینی و محیط اطراف خود و تنفس تبادلات اکولوژیکی جانداران ذره بینی را مختل نمی کند و این نوع کود از مواد شیمیایی دخالت ندارد و بلکه میکروارگانیزم خاک را تقویت می کند. در حاصلخیزی خاک نقش بسزایی دارد.

- این نوع کود از نظر PH در خاک تاثیر دارد که PH خاک را پایین می آورد که برای خاکهای قلیایی (PH بالا) مفید می باشد و این نوع کود در مصرف کشاورزی های بزرگ از نظر تولید انبوه, مقرون به صرفه است. این نوع کود هرگز آبهای زیرزمینی را آلوده نمی کند و آبهای رونده را شامل می شود. منظور رودخانه و دریا است که فیتوپلاتنها آبزی اثر سوء ندارد.

این نوع کود در حال حاضر به نام RNA به ثبت تجاری رسیده که مشخصه آن از کلمه (Reaction Nutrition Activity) گرفته شده است که به روشی تولید میشود که عناصر را می توان تغییر داد تا در هر منطقه که لازم باشد, عناصر را کم یا زیاد کرد. از مشخصات اصلی این کود می توان به NPK و ریزمغذی ها و سولفهیدرید اشاره کرد.

[فلفل نمك]

نقش ازت در گیاهان و حاصلخیزی خاک از کتاب تست ویژه آزمونهای کاردانی به کارشناسی و کارشناسی ارشد-توسط بخش تحقیقات و انتشارات آنلاین کشاورز تنها



ازت جزء ساختمان کلروفیل بوده و در اثر کمبود آن گیاه به زودی می گراید که این زردی ابتدا از برگهای پایینی و مسن شروع می شود.

کود اوره دارای 46 در صد ازت می باشد.از ترکیب آمونیاک و گاز کربنیک به دست می آید و در صد ازت آن دو برابر ازت سولفات آمنیوم می باشد.

شبدر قادر به تثبیت ازت از طریق همزیستی با ریزوبیوم است.

مصرف کودهای ازتی جذب فسفر توسط گیاه را افزایش می دهند.

کودهای ازتی به دلیل حلالیت زیاد از آبشوئی تلف شده بنابراین کود های ازتی را هرچه نزدیکتر به زمان کاشت و زمانی که نیلز گیاه به ازت زیاد است مصرف شود.

معمولا کودهای ازته مقداری هنگام کاشت و مقداری به صورت سرک و پس از کاشت مصرف می شود.

کود ازتی با افزایش میزان شاخ و برگ و تعرق و نازک کردن اپیدرم حساسیت گیاه به بیماری را افزایش می دهد.

سولفات آمنیوم دارای 21% ازت و 24%گوگرد می باشد.

کود ازتی که بعد از گل دادن به غلات داده میشود مقدار پروتئین دانه را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد و بدین ترتیب کیفیت نانوایی را بهبود می بخشد.

بیشتر ازت خاک در مواد آلی خاک وجود دارد که به تدریج تجزیه شده و به فرم معدنی در می آیند.

ازت به دو فرم NH4+ و آنیونی NO3- از خاک به وسیله گیاهان جذب می شود.

در گندم مصرف زیادی کود های ازتی رشد رویشی را افزایش و مقاومت ساقه ها را در برابر عوامل نا مساعد جوی کاهش می دهد.موجبات خوابیدگی بوته ها را فراهم می کند.همچنین برای مقابله مصرف هورمون برای کوتاه کردن ساقه و کاشت گندمهای با ساقه قطور و دیواره ضخیم و تاخیر در مصرف کود ازتی نیز موثر است.

عامل محدود کننده تولیدات کشاورزی؟-ازت زیرا معمولا میزان ازت خاک کمتر از مقدار مورد نیاز گیاه برای تولید حداکثر محصول می باشد.

کمبود عنصر ازت میزان اسید آمینه علوفه را کاهش می دهد.ازت عنصر اساسی برای ساخت اسید آمینه و پروتئین است.

ازت معدنی در خاک به صورت های ازت عنصری.ازت نیتراتی.ازت آمونیاکی. و ازت آلی وجود دارد.

تاثیر ازت در مقاومت گیاه به سرما-مقاومت گیاه را کاهش می دهد.زیرا ازت باعث پرآب شدن سلولها و نازک شدن دیواره سلولی می شود.

در مناطق پر باران و خاک سبک مصرف کود ازته در جند نوبت توصیه می شود چون به دلیل بارندگی زیاد و نفوذ پذیری زیاد خاک سبک احتمال شستشوی ازت در این شرایط زیاد است و باید ازت را در چند نوبت به خاک اضافه کرد.

نوشته شده توسط وب لاگ کشاورز تنها-مرکز تخصصی مقالات کشاورزی

بخش تحقیقات و انتشارات آنلاین کشاورز تنها

info_alonefarmer@yahoo.com - محمد آردین

دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان(کشاورزی-تولیدات گیاهی

[فلفل نمك]

نقش منیزیم در گیاهان و حاصلخیزی خاک: نقش منیزیم در گیاهان و حاصلخیزی خاک:
منیزیم یکی از عناصر تشکیل دهنده کلروفیل است.و وجود آن برای تشکیل کلروفیل در گیاهان ضروری است.

منیزیم جزء ساختمان کلروفیل است و ماده محرکه آنزیمهاسیت.

اگر منیزیم مقدارش در علوفه کم باشد مقدار منیزیم خون حیوان از سطح بحرانی پایین آمده و حیوان عارضه ای بنام گیجی علف رنج می برد.

منیزیم جزو عناصر پر مصرف می باشد.

[فلفل نمك]

اثرات طرح پخش سيلاب بر نفوذپذيري و حاصل خيزي خاك :

كمبود آب در مناطق خشك و نيمه خشك يك معضل عظيم و بحراني مي باشد. در حال حاضر اين مشكل به شكلهاي گوناگوني اين مناطق را تهديد مي كند. راههاي مختلفي جهت مبارزه با اين معضل وجود دارد كه كشورهاي درگير به روشهاي مختلف و با مديريت هاي گوناگون با آن برخورد مي كنند. در حال حاضر براي استحصال آب با اهداف مورد نظر در ايران از روشهاي مختلفي استفاده مي شود. يكي از اين روشها بهره برداري از سيلابها با استفاده از روش پخش سيلاب بر آبخوانها است. كه مراحل تحقيقات تكميلي و پايش عملكردهاي آن در زمينه هاي مختلف در دست انجام مي باشد. اين طرح با هدف جمع آوري آب، كاهش فرسايش خاك و بهتر كردن پوشش گياهي و با نگرشي چند منظوره به اجرا گذاشته شد. عليرغم گذشت شش سال از اجراي اين طرح تاكنون هيچگونه ارزيابي مدون و سيستماتيكي براي بررسي دقيق اثرگذاري سيستم بر روي عاملهاي اكولوژيكي انجام نشده است. اين تحقيق در جهت رسيدن به بخشي از اهداف در زمينه ارزيابي اثرات اجراي طرح پخش سيلاب بر آبخوان آب باريك بم بر روي خصوصيات خاك و با تاكيد بر حاصلخيزي خاك پيشنهاد و با تكيه بر استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي و استفاده از تصاوير ماهواره اي به مرحله اجرا گذاشته شد. محدوده پخش سيلاب آب باريك در حاشيه كوير لوت در واريزه هاي حاصل از سلسله جبال بارز قرار دارد. براي انجام اين تحقيق نمونه برداري خاك جهت اندازه گيري ازت، فسفر، پتاسيم، pH، كربن آلي و EC همراه با اندازه گيري عمق رسوب منتقل شده و نفوذپذيري در محدوده پخش سيلاب در عرصه شاهد در اطراف اين محدوده انجام گرديد. نتايج نشان مي دهد كه عمق رسوب، نفوذپذيري، فسفر و كربن آلي در حد معني داري افزايش يافته اند. در فواصل بين خاكريزها نيز تغييرات معني داري در ميزان هر كدام از اين عوامل ديده مي شود. به طور كلي نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه وضعيت خاك در مجموع بهتر شده است. اين وضعيت شامل افزايش حاصلخيزي خاك و بهتر شدن بافت خاك در اثر رسوب گذاري در بهبود نگهداشت رطوبت مي باشد.

[فلفل نمك]

تاثير شدت چرا و شيب بر هدر رفتن آب و خاك :

سطح مراتع ايران 90 ميليون هكتار و تعداد دام را 133 ميليون واحد دامي گزارش شده است. سازمانهاي مسئول و همچنين كارشناسان عقيده دارند كه در اثر چراي بي رويه، مراتع كشور سير قهقرائي دارند. تخريب مراتع، نتايج منفي متعددي دارد كه از آن جمله مي توان به هدر رفتن منابع آب و خاك و ايجاد سيل و رسوب گذاري اشاره كرد. براي بررسي اثر چراي بي رويه در شيب هاي مختلف بر توليد رواناب و فرسايش يك طرح تحقيقاتي در منطقه فيروزكوه كه از عرصه هاي مهم دامداري كشور است انجام گرفت. به اين منظور در قالب طرحهاي بلوكي تصادفي بر روي 3 شيب 10،20 و 30 درصد 18 كرت به ابعاد 10‍x2 متر احداث شد و دو تيمار چراي متعادل و چراي بيش از ظرفيت در سه تكرار به آنها اعمال گرديد. روانآب و تلفات خاك كرتها به مدت دو سال در 6 دوره اندازه گيري شد. بررسي نتايج نشان داد كه حداكثر تلفات خاك به تيمار چراي بيش از ظرفيت در شيب 30 درصد و حداقل نيز به تيمار متعادل در شيب 20 درصد مربوط است. نتايج تجزيه واريانس حاكي از معني دار بودن اثر شيب و مديريت چرا بر توليد رواناب و تلفات خاك در طولاني مدت مي باشد.