علوم دامی و طیور- طیور-بانك مقالات طيور 5

[فلفل نمك]

استرس گرمائي در بوقلمون و راه هاي کاهش آن

مساله استرس گرامائي در پرورش طيور يک مشکل جدي است. در يک هواي بسيار گرم، مرگ و مير طيور و کاهش توليد قابل مشاهده است. معمولا هر گاه که دماي محل پرورش بوقلمونها از 27 درجه سانتي گراد فراتر رود استرس گرمائي بروز مي کند.

البته در اين ميان نبايد اثر رطوبت را ناديده گرفت و هميشه بايستي به گزارشات هواشناسي در مورد افزايش دما و رطوبت تواما توجه داشت.

توجه داشته باشيد که دماي بالاتر از 27 درجه سانتي گراد ميتواند باعث کاهش مصرف خوراک و در نتيجه کاهش دريافت انرژي و پروتئين گردد که اين امر نيز به نوبه خود اثرات منفي بر روي وزن تخم، کوچک شدن اندازه آن و کاهش کيفيت پوسته خواهد داشت.

دماي بدن بوقلمونها در حدود 42 -41 درجه سانتيگراد است حال اگر دماي محيط از اين دما بالاتر رود، اتلاف گرماي بدن آنها متوقف شده و حتي مقداري گرماي اضافي هم به بدن آنها تحميل مي گردد با ادامه اين روند هنگاميکه دماي بدن بوقلمونها به 46 درجه سانتي گراد برسد آنها خواهند مرد.

در اين هنگام و زمانيکه جلوگيري از به وقوع پيوستن تمامي آثار سوء استرس گرمائي امکان پذير نيست، چند اقدام مديريتي مي تواند وضعيت را اندکي بهبود بخشد که در ادامه به بخشي از آنها اشاره مي کنيم.

....

کمک به بوقلمونها براي مقابله با استرس گرمائي
آرايش محيط اطراف محل پرورش

- گياهان و علفهائي را که اطراف ساختمان مي رويند کوتاه کنيد، چرا که آنها مانع از حرکت و جريان يافتن هوا به سمت ساختمان مي شوند.

- کاشتن درختان بلند و پر شاخ و برگ به طرز موثري مانع از تابش مستقيم آفتاب مي شوند اما توجه داشته باشيد در جائي کاشته شوند که مانعي بر سر راه جريان هوا نباشند.

- ساختمان ها بايد طوري ساخته شوند که پرندگان از تابش مستقيم نور در امان باشند. (به طور مثال ساختمانها را شرقي - غربي بنا کنيد)

...

تهويه

- جريان هوا بايد مطابق با سن پرنده باشد. اين مساله مي تواند به خنک شدن بدن آنها کمک زيادي کند. يک نسيم خفيف با سرعت 4/2 کيلومتر در ساعت مي تواند دماي محيط را تا 5 الي 8 درجه سانتيگراد تعديل نمايد.

- توجه داشته باشيد که در ساختمانهائي که اطراف آنها پوشيده است به ازاء هر 12 تا 15 متر از طول ساختمان يک هواکش 36 اينچي نصب نمائيد.

- ترموستات هواکشها را بر روي دماي 23 درجه سانتي گراد تنظيم نمائيد تا اطمينان يابيد که آنها در طول روز به خوبي کار کرده و محيط خنک و مطلوبي را براي پرندگان بوجود مي آورند.

- از ساختارهاي پلاستيکي و چوبي براي تغيير جهت دادن جريان هوا به سمت پائين استفاده کرده و اطمينان حاصل کنيد که طيور حداکثر بهره را از اين جريان هوا مي برند.

- از سالم بودن تسمه هواکشها اطمينان حاصل کنيد، چرا که فرسوده بودن آنها باعث کاهش 30 درصدي و يا بيشتر در کارکرد هواکشها خواهد شد. پس دقت داشته باشيد که تسمه هاي فرسوده را حتما به موقع عوض کنيد.

- هواکشها را هر روز تميز کنيد چرا که اين امر براي عبور منظم هوا امري ضروري است.

- از کارآئي دستگاه هاي هشدار دهنده اطمينان حاصل کنيد. فاصله بين حداکثر و حداقل دما را کم انتخاب کنيد تا بتوانيد بهترين استفاده را از دستگاه به عمل آوريد.

....

آب

- وجود آب پاکيزه و سالم در روزهاي گرم بسيار ضروري است. سيستمهاي آبخوري را مرتبا کنترل کنيد تا اطمينان حاصل نمائيد که آب به صورت يکنواخت و بي وقفه در اختيار بوقلمونها قرار مي گيرد.

- صافي آبخوريها را مرتبا تعويض کنيد. در طول تابستان ميزان مصرف آب بوسيله طيور به 2 تا 3 برابر زمستان مي رسد، در نتيجه صافيها زود به زود پر مي شوند. براي حل اين مورد استفاده از دستگاه هاي نشان دهنده سرعت آب براي فهميدن مصرف آن بسيار موثر است.

- هميشه در طول تابستان به آب پرنده الکتروليت و ويتامين اضافه کنيد تا کمبود ويتامين ناشي از کاهش مصرف غذا در آنها جبران شود.

- از کافي بودن تعداد آبخوريها در محل پرورش اطمينان حاصل کنيد به گونه اي که به ازا هر 100 بوقلمون يک آبخوري وجود داشته باشد. البته توجه داشته باشيد که در تابستان و روزهاي گرم تعداد آبخوريها را بايد کمي بيشتر نمود.

....

فضاي محل پرورش

ميانگين فضاي مورد نياز براي هر پرنده را در طول مدت گرماي هوا افزايش دهيد و در کنار آن از تهويه مناسب و روش خنک کردن تبخيري استفاده نمائيد. کاهش تعداد پرندگان موجب کاهش گرماي توليد شده مي گردد، در نتيجه مي توانيد هواکشهاي اضافي را نيز برداريد. همچنين افزايش فضاي کف محل پرورش باعث آسان شدن دسترسي به آبخوريها خواهد شد.

مطالعات نشان مي دهد که افزايش تعداد پرنده ها در يک محل، با نقشه مناسب، روش خنک سازي موثر و همچنين استفاده از تونل تهويه در ماه هاي گرم سال با سود اقتصادي همراه خواهد بود.

......

گله هاي مادر

...من

برنامه نوري

برنامه روشنائي را به صورت دوره هاي مناسب با زمان تاريکي و گرماي روز تنظيم کنيد.

ساعات روشنائي
زمان شروع و پايان روشنائي

8
9 صبح تا 5 بعد از ظهر

7
10 صبح تا 5 بعد از ظهر

6
10 صبح تا 4 بعد از ظهر


تخم گذاري

در برخي از فارمها ميتوان با جمع آوري مرتب (بيشتر) تخمها به توليد در فصل تابستان کمک کرد. اين مساله بوقلمون ها را وادار مي کند تا مدت کمتري را در لانه بنشينند.

همچنين در صورت امکان، وسائل ايجاد کننده جريان هوا را به لانه ها اضافه کنيد. از خشک بودن بستر اطراف آبخوريها و جلوي لانه ها اطمينان حاصل کنيد، چرا که بوقلمونها به دليل خنک بودن جاهاي خيس به اينگونه مکانها علاقه دارند. مدت زمان نگهداري تخمهاي نطفه دار را کاهش دهيد چون قابليت جوجه درآوري آنها تحت تاثير قرار مي گيرد.

اطمينان حاصل کنيد که دستگاه هاي خنک کننده و تهويه در محل جمع آوري تخمها، دماي مناسب را ايجاد مي کنند.

...

کنترل کرچي

- اطمينان حاصل کنيد که هر قفس جاي کافي را براي نگهداري بوقلمونهاي کرچ دارد.

- نوع بستر در اين قفسها را متفاوت از بستر اصلي فارم انتخاب کنيد.

- تهويه مناسب را فراهم آوريد و آب و غذاي تازه در دسترس بوقلمونها قرار دهيد، توجه داشته باشيد پرندگاني که در معرض استرس گرمائي قرار گرفته اند توانائي طي مسافت طولاني براي رسيدن به آبخوري و دانخوري را ندارند.

- در شرايط حاد از برنامه کنترل کرچي صرف نظر کرده يا آنرا به تاخير بياندازيد.

- توجه داشته باشيد که سرعت رشد باکتريها در لوله هاي آب،، در آب و هواي گرم افزايش مي يابد. حفظ کيفيت آب تا حد امکان از اهميت زيادي برخوردار است. (مثلا از طريق اضافه کردن 3 -2 قسمت کلر در يک ميليون قسمت آب)

- در هر فرصت ممکن در هنگام گرمي هوا ظرف آبخوري و لوله هاي آنرا شستشو دهيد تا آب مناسب در اختيار بوقلمونها قرار گيرد. (گاهي اضافه کردن يخ به آب نيز به کاهش استرس کمک مي کند)

...

غذا

- بوقلمونهائي که تازه غذا خورده اند در طول فرآيند هضم، گرماي زيادي را توليد مي کنند. يافته ها نشان مي دهد که در طول دوره گرما بهتر است پرنده هر چه سريعتر غذا خورده و آنرا هضم کند، به خصوص اينکه اين عمل حتي الامکان پيش از ساعات گرم روز صورت گيرد.

در برخي موارد مديران فارم از روش ((تغذيه سريع شبانه)) استفاده مي کنند. اين بدان معني است که در يک دوره 30 -20 دقيقه اي در خنک ترين ساعات شب به طيور غذا دهيم تا آنها را به خوردن و نوشيدن تشويق کنيم. همچنين اضافه کردن اسيد اسکوربيک در غذا يا آب يک عمل متداول در ماه هاي گرم تابستان است.

....

خنک کردن به روش تبخير

اين کار با استفاده از آب افشانهاي ساده سقفي صورت مي گيرد. اين وسائل به آرايش گوناگون قابل نصب در ساختمان محل پرورش هستند. دستگاه هاي مه ساز که با فشار بالا و حجم کم کار مي کنند نيز قابل استفاده اند. توجه داشته باشيد که در صورت استفاده از اين سيستم، پيش از شروع گرما از سلامت و پاکيزگي وسائل اطمينان حاصل کنيد.

...

توضيح: ميزان خنک شدن هوا با استفاده از روش خنک سازي با تبخير به ميزان رطوبت نسبي هواي ورودي بستگي دارد بدين معني که هر چه هوا خشک تر باشد ميزان تبخير بيشتري صورت گرفته و در نتيجه هوا خنک تر خواهد شد.

....

موارد جنبي

جابه جا کردن بوقلمونها در مواردي نظير: تعيين جنسيت، تلقيح مصنوعي، حمل و نقل، واکسيناسيون و ... بايد با حداکثر احتياط و در مواقع خنک روز صورت گيرد. همچنين از دستکاري کردن غير ضروري پرندگان نيز اجتناب کنيد.

[فلفل نمك]

كنترل پرواز كبوترها با دستگاه كنترل از راه دور!

دانشمندان چيني در يك آزمايش موفقيت آميز توانستند با كمك فن‌آوري الكترونيك پرواز يك كبوتر را از راه دور كنترل كنند.

به گزارش سرويس علمي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، دانشمندان مركز تحقيقات فن‌آوري مهندسي ربات در دانشگاه علوم و فن‌آوري شاندونگ در اين آزمايش ميكرو الكترودهايي را در مغز يك كبوتر كار گذاشتند و به اين ترتيب توانستند به پرنده دستور دهند به بالا، پايين و يا چپ و راست پرواز كند.

الكترودهاي كاشته شده نواحي مختلفي از مغز كبوتر را مطابق با سيگنال‌هاي ارسال شده توسط دانشمندان از طريق رايانه تحريك كرده و حيوان را وادار مي‌كند كه هماهنگ با دستورات عمل كند.

سيگنال هاي الكترودي شبيه به سيگنال‌هاي توليد شده توسط مغز است كه به كمك آنها مغز مي‌تواند حركت‌هاي بدن را كنترل كند.

اين دانشمندان اميدوارند كه آزمايش مزبور در آينده براي استفاده‌هاي عملي قابل كاربرد باشد.

[فلفل نمك]

پرورش طیور بدون پر
یکی از موارد جدیدی که امروزه مطرح شده، پرورش نژادی از مرغهاست که بدن آنها کاملا عاری از پر می باشد.از این نژادها با نامهای متفاوتی یاد می شود:

(featherles chicken , totally naked rooster) از اسامی است که در مقالات مختلف برای این نژادها عنوان شده است .

این نژاد در یکی از دانشگاههای شهر تل آویو توسط دانشمندان اسرائیلی و به سرپرستی دکتر کاهنر به وجود آمده است.

تولید این نژادها با واکنشهای متفاوتی در محافل علمی روبرو شده است.

برخی از مخالفان، نژادها را حاصل دستکاری ژنتیکی و دخالت در کار خلقت دانسته و آن را عملی وحشیانه و غیر اخلاقی نام برده اند در حالی که دکتر کاهنر معتقد است که این نژادها با آمیخته گری بوجود آمده اند.

مزایای پرورش مرغهای بدون پر
1- افزایش راندمان در مناطق گرمسیر
کاهنر بیان می کند که به علت کاهش رشد جوجه ها در آب و هوای گرم هزینه تولید گوشت مرغ در نقاط گرمسیر افزایش می یابد به علت عدم وجود پر در این نژادها مقاومت گرمایی در آنها افزایش یافته و در شرایط گرم راندمان افزایش می یابد. البته این پرندگان نسبت به سویه های پر تولید سرعت رشد بالایی ندارند ولی در مناطق گرم دارای راندمان بالاتری نسبت به این سویه ها هستند.

2- صرفه جویی در هزینه ها
تولید این پرندگان موجب صرفه جویی در موارد مختلفی در مناطق گرمسیر می شود:

...

الف) صرفه جویی در هزینه های مربوط به حرارت سالن : چنانکه بیان شد این نژادها با داشتن تحمل حرارتی بیشتر موجب می شوند که درهزینه های سنگین خنک کردن سالن صرفه جویی شود.

ب) صرفه جویی در هزینه های مربوط به خوراک : در قسمتهای گذشته بیان شد که پر دارای مقادیر بالایی پروتئین می باشد که این پروتئین از خوراک تامین می شود همچنین در شرایط گرمایی احتیاج به تغلیظ جیره کمتر شده و هزینه خوراک مصرفی به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.

ج) صرفه جویی در هزینه های مربوط به پرکنی : علاوه بر صرفه جویی نام برده شده به علت عدم وجود پر، هزینه های مربوط به پر کنی لاشه از بین می رود که می تواند موجب کاهش هزینه تولید و کاهش قیمت گوشت تولیدی شود.
معایب پرورش مرغهای بدون پر
1- نیاز به کنترل شدید دمای داخل آشیانه در سایر مناطق
از آنجایی که پر به عنوان یک عایق برای بدن عمل می کند هم در گرما و هم در سرما از تغییر دمای بدن جلوگیری می کند. در این نژادها به علت عدم وجود پر با تغییر شدید دما، دمای بدن به سرعت تغییر کرده که می تواند مضر باشد. به ویژه کاهش دما در مناطقی که دارای شبهای سرد و روزهای گرم می باشند کنترل دمای داخل سالن مخصوصا در شب حائز اهمیت فراوان است.

2- افزایش احتمال ایجاد صدمات پوستی و بیماریهای انگلی
پوست بدن پرندگان به طور کلی نازک است در جوجه های گوشتی به علت رشد سریع بدن ضخامت پوست کمتر از سایر پرندگان است.در این نژادها به علت عدم وجود فولیکولهای پر، ضخامت باز هم کمتر می شود به علاوه یکی از وظایف پر محافظت از بدن در برابر عوامل خارجی مانند ضربات است این دو عامل ( نازکی پوست و عدم وجود محافظت پوست توسط پر ) موجب می شود که پوست این پرندگان در معرض زخمها و خراشها و همچنین بیماریهای انگلی قرار گیرد که نیاز به مدیریت سالن و بستر را افزایش می دهد.

3- کاهش توانایی جفتگیری در خروسها و مرغها
در هنگام جفت گیری پر نقش مهمی به ویژه در خروسها ایفا می کند، خروسها به وسیله بال زدن تعادل خود را در هنگام جفت گیری حفظ می کنند که با حذف پر این توانایی از بین می رود.

4- گمراه شدن پرندگان در تشخیص سلسله مراتب اجتماعی
عدم وجود پر موجب می شود که پرندگان در تشخیص سلسله مراتب اجتماعی یکدیگر دچار مشکل شوند که دو مورد اخیر در گله های مادر ایجاد مشکل می کند.

همانطور که بیان شد پر یکی از اجزای بسیار مهم در بدن پرنده می باشد و در نتیجه مدیریت پر می تواند در موفقیت یک واحد تولیدی نقش تعیین کننده داشته باشد.

از آنجایی که درصد بالایی از پر را پروتئین تشکیل می دهد لذا با حذف پر می توان در مصرف پروتئین گران قیمت صرفه جویی کرد که این امر می تواند موجب افزایش بهره اقتصادی واحد تولیدی گردد. برای کاهش و یا حذف پوشش پر می توان از ژنهای موثر بر خصوصیات پراز جمله گردن لخت ، پر وزوزی ، دیر پر در آوری و دیگر ژنهابهره گرفت. چنان که مرغهای کاملا بدون پر از آمیخته گری یک نژاد گوشتی و نژاد گردن لخت به وجود آمده اند. البته در مورد استفاده گسترده از این نژادها مسائل مختلفی باید مورد بررسی قرار گیرد که باید در کشور مورد توجه قرار گیرد همچنین برای پرورش مرغهای مادر این نژادها در کشور نیاز به استفاده گسترده از تکنیک تلقیح مصنوعی به علت عدم توانایی در جفت گیری وجود دارد و نیز باید امکان پرورش آنها در مناطق مختلف آب و هوایی کشور بررسی شود و در صورت امکان پرورش این نژادها به ویژه در مناطق گرمسیر کشور توسعه یابد.

[فلفل نمك]

عوامل مؤثر بر كيفيت و كميت چرم در شتر مرغ

چرم شترمرغ نه تنها در مقام مقايسه باچرم ديگر حيوانات، بلكه در مقام مقايسه با ديگر توليدات شتر مرغ(گوشت، پر وغيره) بسيار با ارزش تر مي باشد. از جمله برتري هاي چرم شترمرغ مي توان به نكات زير توجه كرد:

1-چرم شترمرغ در عين ظرافت و نازكي، خاصيت الاستيسيته (كشسان) بالايي دارد، 3 الي 4 برابر چرم گاو و گوسفند.

2- از ويژگي هاي منحصر به فرد آن وجود فوليكول هاي پر بر روي چرم شترمرغ است كه يك حالت دانه دانه مانند به رخ چرم مي دهد كه زيبايي خاص خودش را دارد.

3- به علت ظرافت بيش از حد پوست شترمرغ و عدم وجود مو و موهر، مواد شيميايي دباغي كه اكثراً هم گران قيمت مي باشند، كمتر مصرف مي شود.

4- در مقام توليد، يك شترمرغ مولد، در طول دوره فعاليت خود با توجه به جوجه هايي كه توليد مي كند، نسبت به ساير حيوانات، حجم بيشتري چرم توليد خواهند كرد

[فلفل نمك]

راز سردرد نگرفتن دارکوب‌ها

محققان از راز عدم ايجاد سردرد و ضربه مغزي در دارکوب به رغم وارد آوردن ضربات مهلک به درختان پرده برداشتند.

به گزارش خبرگزاري مهر، محققان دريافته‌اند دارکوب‌هاي کاکل‌دار که بزرگترين گونه دارکوب در آمريکاي شمالي نيز محسوب مي‌شود، نوک خود را با سرعت 15 مايل بر ساعت و 20 بار در ثانيه به درختان مي‌زنند اما اين که چرا آنها دچار سردرد نمي‌شوند، رازي است که اخيرا فاش شده است.

محققان دانشگاه کاليفرنيا دريافته‌اند که ماهيچه‌هاي قوي، استخوان‌هاي اسفنجي شکل و يک پلک سوم مغز اين پرنده را از آسيب ديدن حفظ مي‌کند.

محققان اين دانشگاه اعلام کردند: در صورت وارد آمدن ضربه شديد به سر، بلافاصله رگ‌هاي خوني پشت چشم پاره مي‌شوند و مشکلات غير قابل حلي براي افراد ايجاد مي‌شود. حال با توجه به شدت و توالي ضربات وارده به درخت از سوي دارکوب، توانايي اين پرنده در حفظ سلامتي خود به رغم وارد آوردن چنين ضربات مهلکي به درخت بيش از پيش مشخص مي‌شود.

ديويس از چشم پزشکان دانشگاه کاليفرنيا، به دليل کشف اين راز بزرگ جايزه ارشمند Ig Nobel را که معادل جايزه نوبل است، دريافت کرد و نتايج تحقيقاتش نيز در شماره اخير نشريه معتبر چشم پزشکي انگليس به چاپ رسيد.

بر اساس گزارش لايو ساينس، اين محقق دريافت که يک ميلي ثانيه مانده به وارد آمدن نوک دارکوب به درخت، ماهيچه‌هاي متراکم در گردن اين پرنده منقبض شده و در ادامه پلک داخلي دارکوب نيز بسته مي‌شود.
اين فرآيند موجب مي‌شود که پرنده از ذرات ريز چوب کنده شده از درخت نيز در امان باشد.

[فلفل نمك]

كاهش تاثير باد در اتلاف حرارت سالن مرغداري

1- اجتناب از انتخاب قسمت فوقاني تپه ها براي ساخت مرغداري.

2- احداث ساختمان در داخل زمين در دامنه هاي پشت به باد.

3- پيش بيني فرمهاي عايق بندي مناسب از نظر كاهش تاثير باد.

4- پيش بيني بامهاي شيبدار و استقرار شيب تندتر در جهت باد.

5- ساخت سالن هاي كم ارتفاع

6- استفاده از بادشكن هاي مختلف در محوطه مرغداري مثل درخت، ديوار، حصار ....

7- پيش بيني نرده هاي مشبك در مقابل نماهاي رو به باد به منظور جلوگيري از نفوذ برف به پنجره ها و وروديها.

8- به حداقل رساندن تعداد درهاي ورودي سالن.

9- قراردادن در اصلي ورودي سالن در قسمت پشت به باد.

10- پيش بيني ورودي هاي دوبله يا حياط هاي ورودي

11- استفاده از درهاي يكپارچه و عايق شده در نماهاي رو به باد.

12- توجه به جهت وزش بادهای زمستاني در تعيين جهت استقرار سالن.

[فلفل نمك]

توسعه بی سابقه صنعت پرورش شتر مرغ
وجود خصوصیاتی همچون مقاومت زیاد در برابر شرایط اقلیمی ، ویژگی های تغذیه ای و کیفیت منحصر به فرد فرآورده های شترمرغ مثل گوشت ، چرم و پر سبب شده است که استقبال شایانی از سوی تولید کنندگان جهت تکثیر و پرورش این پرنده در سطح جهان به شکل انبوه و صنعتی صورت گیرد . در حال حاضر تولید جهانی 000/500 قطعه شتر مرغ پرواری و تولید 12500 تن گوشت است .

در کشور ما پرورش شتر مرغ از سال 79 با تصویب شورای پروتئین کشور آغاز گردید و تا به امروز از رشد بی نظیر و فابل توجهی برخوردار بوده است . در حال حاضر 20 واحد فعال مادر و 30 واحد پرواری در سطح کشور در حال فعالیت هستند .



تعداد موافقت اصولی و پروانه بهره برداری صادر شده از سال 79 – 82

نوع پروانه
پروانه بهره برداری
موافقت اصولی

نوع پرنده
تعداد
ظرفیت
تعداد
ظرفیت

شتر مرغ مادر
12
4000
57
7000

شتر مرغ پرواری
20
2000
50
8000




آمار تعداد پرندگان موجود در کشور از سال 79 – 83

سال
تولید جوجه یکروزه
واردات جوجه
پرنده مولد
جمعیت کل

79
-
200
48
248

80
150
650
150
1250

81
1500
2000
-
3500

82
2000
2860
18
4878

83
3000
4570
59
7629




آمار موجود در جداول نشان دهنده این است که علاقمندان زیادی جهت ورود به این عرصه وجود دارد و شرایط اقلیمی و جغرافیایی کلیه نواحی کشور نیز قابلیت توسعه این صنعت را دارا می باشند . اکنون این سوال در ذهن ایجاد می شود که دلیل این همه علاقمندی چیست و این رشد چشمگیر در این مدت کم بنا به چه دلایلی صورت گرفته است ؟

شتر مرغ بزرگترین پرنده موجود در کره زمین است که به دلیل داشتن پا های قوی قادر است با سرعتی معادل 60 – 70 کیلومتر در ساعت بدود و سرعتش را زمانی بیش از 10 دقیقه حفظ کند . پرنده نر دارای پر وبال سیاه و جثه بزرگ و پرنده ماده پر وبال قهوه ای – خاکستری و اندازه ای کوچکتر می باشد . شترمرغ از قوه باصره قوی برخوردار است و با استفاده از گردن پریسکوپ مانندش میتواند شعاعی به مسافت 5/3 کیلومتر را مشاهده کند . این پرنده می تواند مدت زمان طولانی را بدون آب به سر برد . این امر تا اندازه ای مربوط به وجود غدد نمکی در بینی آنها می باشد که در پرندگان در یایی و خزندگان نیز وجود دارد . ارتفاع شترمرغ بین 2 – 5/2 متر و وزن آن معادل 100 – 150 کیلو گرم است .

شتر مرغ مقاومت نسبتا زیادی به شرایط نامساعد محیطی از قبیل دمای خیلی بالا و سرما ، رطوبت بسیار کم ، کم آبی و کم غذایی دارد و در شرایط اقلیمی گرم (متوسط 35 درجه سانتیگراد ) و نیمه خشک بهترین تولیدات را عرضه می دارد .

جایگاه شتر مرغ بسیار ساده و کم هزینه می باشد و وجود سقفی که آنها را از اشعه سوزان آفتاب و باد و باران محفوظ نگه دارد کافی است . محوطه پرورش بایستی حصار کشی شود که برای شتر مرغ های بالغ بایستی 8/1 متر ارتفاع داشته باشد . برای هر جفت شتر مرغ مادر 800 متر مربع فضا لازم است .

قیمت جوجه 3 ماهه معادل 000/500/3 ریال ، جوجه 9 ماهه 000/000/7 ریال و پرنده بالغ معادل 000/000/20- 000/000/25 ریال می باشد .

به طور کلی مقدار اجزاء درآمدزای شتر مر غ به قرار زیر است :

گوشت1 4% ، چرم 60% ، پر 11 % و محصولات دیگر 15 % ( تخم های نطفه دار ، پوسته تخم های غیر قابل جوجه کشی و ... ) .

1 – گوشت شتر مرغ : گوشت شتر مرغ از ارزش غذایی بالایی برخوردار می باشد به طوری که گوشت شترمرغ به عنوان یک شاخص در خوراک شناسی استفاده می شود . گوشت شترمرغ یکی از کم چربی ترین نوع گوشت قرمز موجود می باشد . کم بودن چربی گوشت شتر مرغ یکی از خواص مهم و قابل توجه در بازار مصرف کنونی به شمار می رود . این خاصیت برای بیماران قلبی و عروقی و نیز افراد چاق که بایستی وزن بدنشان را کنترل کنند بسیار مفید می باشد . چربی گوشت شتر مرغ در 100 گرم گوشت برابر با 29/1 گرم است در صورتی که این مقدار برای گوشت گاو 6/4 و برای گوشت جوجه 3/4 می باشد .

کلسترول موجود در گوشت این پرنده نیز پایین و 57 میلی گرم در 100 گرم است در حالی که در گوشت گاو 59 و در گوشت جوجه 57 میلی گر م در 100 گرم است . اسید های چرب غیر اشباع موجود در بافت های شتر مرغ 30 % مجموع اسید های چرب را تشکیل می دهد . بالابودن میزان اسید چرب امگا – 3 در گوشت شتر مرغ 3/8 % یک مزیت خوب به منظور ادامه انگیزه تولید آن محسوب می شود . در انسان استفاده از اسید چرب امگا – 3 تاثیرات مفیدی در کاهش بیماری های قلبی – عروقی داشته و برای رشد و نمو موثر است . به نظر می رسد که این اسید چرب در مقایسه با اسید چرب غیر اشباع امگا – 3 تاثیرات مفیدی در جلوگیری از لخته شدن خون دارد .

کمی میزان سدیم در گوشت شتر مرغ 43 میلی گرم در مقایسه با گاو 63 میلی گرم و جوجه 77 میلی گرم در 100 گرم یکی از مزایای این نوع گوشت خصوصاٌ در افرادی که نیاز به مصرف غذاهای کم نمک ( نظیر افراد با فشار خون بالا ) دارند می باشد .

میزان آهن موجود در گوشت شتر مرغ 3/2 میلی گرم و گوشت گاو 2/2 میلی گر م و در گوشت جوجه 9/0 میلی گرم در 100 گرم است . گوشت شترمرغ آهن مناسبی را برای افراد کم خون و زنان آبستن فراهم می کند .

علاوه بر موارد ذکر شده پروتئین گوشت شتر مرغ بالا و در حدود 20 % است و نیز دارای تردی و قابلیت هضم استثنایی می باشد . واکنش گوشت شترمرغ نسبت به ادویه جات هم بسیار مناسب می باشد .

هر 100 گرم گوشت شتر مرغ حاوی 5/21 میلی گرم منیزیوم ، 208 میلی گرم فسفات و 4/351 میلیگرم پتاسیم است . لاشه یک شتر مرغ دارای 50 % گوشت است که از یک پرنده 100 کیلوگرمی 33 کیلوگرم گوشت از قسمت پا به دست می آید . در بازار ایران گوشت شترمرغ به قیمت 000/150 – 000/180 ریال عرضه می شود .

2 – چرم شتر مرغ : چرم این پرنده در صنعت سراجی مورد استفاده قرار می گیرد . چربی طبیعی که در پوست شتر مرغ وجود دارد باعث انعطاف پذیری و مقاوم بودن آن در مقابل خشکی وترک خوردگی می شود . از ویژگی های منحصر به فرد پوست این پرنده فولیکول های پر موجود در پشت و سینه آن است . وضعیت آرایش فولیکول ها بر روی پوست ارزش آن را مشخص می کند . هر قدر این فولیکول ها واضح تر و فشرده تر باشد پوست از ارزش بیشتری برخوردار می گردد . کل مساحت پوست شتر مرغ در سن 10– 14 ماهگی در حدود 5/1 – 1/1 متر مربع می باشد . نوع دیگر چرم تولید شده از شتر مرغ چرم پوست ساق پا است . این چرم از صفحات فلسی شکل که همانند پوست مار مولک است تشکیل شده است و در ساختن پوتین گاو چران ها کاربرد زیادی دارد . قیمت هر تخته چرم 2/1 – 5/1 متری فرآوری شده معادل 000/000/2 ریال می باشد .

3 – پر شتر مرغ : با ارزشترین پر ها پر های سفید شتر مر غ نر است که تقریباٌ 24 پر میانی در اولین ردیف پر های بال هستند که معمولاٌ هر سال 2 بار چیده می شوند . جمعاٌ در سال حدود 1 کیلو گرم پر استحصال می شود که هر کیلوگرم آن 1000 دلار در بازار های جهانی خرید و فروش می شود . از این پر ها غالباٌ برای تزئین لباس های مد روز و دکوراسیون خصوصاٌ در صحنه ای تئاتر استفاده می شود . پر های دیگر که از کیفیت نامرغوب برخوردارند به دلیل داشتن خواص الکترواستاتیک در ساخت گردگیر استفاده شده که از انواع دیگر آن موثرتر است . قیمت هر دانه پر درجه یک معادل 000/50 – 000/60 ریال می باشد .

4 – تخم شتر مرغ : تخم شتر مرغ یکی از فرآورده های پر مصرف در سطح جهان است .از تخم های نطفه دار برای جوجه کشی و تولید جوجه این پرنده استفاده می شود . از تخم های غیر نطفه دار نیز جهت مصرف خوراکی و یا نقاشی یا حکاکی روی پوسته تخم استفاده می شود . عسلی شدن تخم شتر مرغ حدود 45 دقیقه و سفت شدن آن دو برابر این زمان وقت می گیرد . هر شترمرغ ماده بین 40 – 50 تخم در سال تخم می گذارد و قیمت هر تخم نطفه دار حدود 000/500 ریال می باشد.

در شرایط کشور ما بهترین سیستم پرورشی سیستم نیمه بسته است که علاوه بر ایجاد پناه گاه برای پرنده زمین جهت حرکت و دویدن و چرای پرنده در اختیار او قرار خواهد گرفت . تلفیق این سیستم با کشت و کار و زراعت گونه های مناسب مرتعی می تواند تا حد زیادی هزینه های پرورش را کاهش دهد .

در مقایسه شتر مرغ با گاو تولید گوشت شتر مرغ 4 برابر گاو است . دوره حاملگی و زایش گاو حدود 9 ماه است در صورتی که دوره هچ تخم شتر مرغ 42 روز است . یک گاو در طول یک سال 1 راس گوساله تولید می کند در حالی شتر مرغ 40 عدد جوجه تولید می کند . استحکام چرم شتر مرغ 3 برابر چرم گاو و میزان کلسترول موجود در گوشت گاو 2 برابر گوشت شتر مرغ است

[فلفل نمك]

نیم نگاهی به پرورش بلدرچین

وجود ویژگی های مناسب همچون رشد سریع ، بلوغ زودرس ، تولید تخم بالا ، کوتاهی فاصله میان نسل ها ، بالابودن تراکم پرورشی در واحد سطح ، ارزان بودن جیره مصرفی ، حساسیت کم نسبت به بعضی از بیماری های طیور ، قیمت بالای تولیدات که شامل گوشت و تخم می باشد و به خصوص بازگشت سریع سرمایه سبب شده است تا بلدرچین به عنوان یک پرنده مطلوب نزد کشاورزان و پرورش دهندگان تلقی شده و علاقمندان زیادی به پرورش صنعتی این پرنده روی آورند .

مهمترین نکاتی که سبب صنعتی شدن پرورش این پرنده شده است به شرح زیر می باشد :

1 – میزان رشد سریع : میزان رشد این پرنده در حدود 5/3 برابر سریعتر از دیگر طیور اهلی می باشد .

2 – بلوغ جنسی سریع : در حدود سن 50 – 40 روزگی بلدرچین های ماده در پیک تولید هستند .

3 – تولید تخم بالا : در صورت پرورش صحیح ، این پرندگان در سال اول تولید توانایی تولید 260 تخم را دارا می باشند .

4 – کوتاه بودن فاصله میان نسل ها : توان بلدرچین در تولید 4 – 3 نسل در سال اول تولید این امکان را برای محققین فراهم آورده است تا از آن به عنوان پرنده ای آزمایشگاهی استفاده نمایند .

5 – دوره انکوباسیون کوتاه : جوجه کشی تخم این پرنده 18 – 17 روز طول می کشد .

6 – تراکم بالای پرورش : با توجه به اینکه جثه این پرنده کوچک و نیز به سطح آبخوری و دانخوری کمتری احتیاج دارد در مقایسه با دیگر پرندگان تعداد پرنده بیشتری در واحد سطح میتوان پرورش داد .

7 – واکسیناسیون کمتر : با توجه به اینکه گونه های بلدرچین در برابر برخی از بیماری های رایج طیور حساسیت کمتری دارند در نتیجه به واکسیناسیون کمتری احتیاج دارند .

8 – برگشت سریع سرمایه : با توجه به اینکه سن بلوغ بلدرچین 50 – 40 روزگی می باشد در نتیجه می توان گوشت و تخم این پرنده را سریع به بازار عرضه نمود .

9 – ارزش غذایی بالای گوشت و تخم بلدرچین

در کشور ما بعد از انقلاب برای اولین بار پرورش بلدرچین در استان یزد آغاز گردید که به صورت مجتمع شامل واحد مادر ، گوشتی ، بسته بندی و جوجه کشی اداره می گردد .





عملکرد پرورش بلدرچین از سال 82 – 79

سال
تولید جوجه یکروزه (قطعه)
گوشت استحصالی (تن)
رشد (%)

79
000/500
500


80
000/570
570


81
000/600
600


82
000/700
700
16


گزارش عملکرد معاونت اموردام وزارت جهاد کشاورزی 1383



بلدرچین دارای گوشتی با پروتئین بالا و درصد چربی کمتری می باشد که برای کودکان و بیماران بسیار سودمند و مفید می باشد . تخم بلدرچین بیضی شکل می باشد که وزن آن 15 – 8 گرم و رنگ آن معمولا سفید با خال های سیاه یا قهوه ای تا آبی و زرد نخودی مایل به سبز می باشد . الگوی تخم و رنگ تخم بلدرچین منحصر به فرد است و منبع خوبی از ویتامین ها (به جز ویتامین c ) می باشد . کیفیت تخم بلدرچین بالاو میزان کلسترول آن از تخم مرغ کمتر است . تعیین جنسیت جوجه بلدرچین از سن 1 روزگی صورت می گیرد که این کار نیازمند افراد آموزش دیده و ماهر می باشد . اما از سن 3 هفتگی می توان نرها و ماده ها را به وسیله رنگ پر های ناحیه سینه از یکدیگر تشخیص داد. پرهای سینه ای نرها به رنگ قرمر مایل به قهوه ای و ماده ها به رنگ خرمائی سوخته ( خاکستری با نقاط سیاه رنگ ) روی آنها می باشد .

وزن جوجه های تازه هچ شده در حدود 10 – 5 گرم می باشد که درسن 50 – 40 روزگی به بلوغ می رسند. وزن بلدرچین های نر بالغ 150 – 90 گرم و ماده ها 180 – 110 گرم می باشد . همچنین تعداد کروموزوم های بلدرچین 78 می باشد که شش جفت آنها کروموزوم های بزرگ ، شش جفت متوسط و 27 جفت میکروکروموزوم می باشند که کروموزوم های جنسی از نوع بزرگ می باشند .

جوجه کشی :

تخمگذاری بلدرچین ها از بعد از ظهر شروع و در غروب پایان می پذیرد که بر اساس فصل ، شرایط آب و هوائی و برنامه کاری جمع آوری تخم ها چندین بار در طول این مدت صورت می پذیرید . دمای مناسب محل ذخیره سازی تخم ها 5/15 – 5/12 درجه سانتیگراد و با رطوبت 80 – 75 % می باشد که این شرایط برای ذخیره تخم ها در مدت زمان 7 – 5 روز است . قبل از قرار دادن تخم ها در داخل در دستگاه ستر باید تخم های آلوده را به وسیله کاغذ سمباده یا پارچه پشمی سفت به آرامی تمیز و در محلول گرم ( 3/43 درجه سانتیگراد ) ضدعفونی کرد . سپس آنها را در دمای 1/21 درجه سانتیگراد و رطوبت 75 % به مدت 20 دقیقه به نسبت 20 گرم پرمنگنات پتاسیم و 40 سی سی فرمالین گازدهی می نمایند . سپس تخم ها را در داخل دستگاه ستر قرار می دهند . شرایط دمائی و رطوبتی دستگاه جوجه کشی به جدول زیر می باشد .



دستگاه
دوره (روز)
دما
رطوبت (%)
چرخش

دماسنج تر ( c )
دماسنج خشک (c )

ستر
14 -1
7/37
31
60
8 – 3 بار در روز

هچر
18 - 15
37
2/32
75 - 70





پرورش جوجه :

دمای آغازین جهت پرورش جوجه بلدرچین در زیر مادر مصنوعی و در بالای سر جوجه 35 درجه سانتیگراد می باشد که این دما هر چهار روز یک بار 8/2 – 5/2 درجه کاهش می یابد تا به 21 درجه سانتیگراد برسد . معمولا برای هر جوجه 150 سانتیمتر مربع فضا تا سن 3 هفتگی در نظر می گیرند . استفاده از آب شکر 8 % در 3 – 2 روز اول نتیجه خوبی را در بر خواهد داشت . برای جوجه بلدرچین ها تا سن 3 هفتگی 2 سانتی متر دانخوری و 1 سانتی متر آبخوری به ازاء هر قطعه در نظر می گیرند . در دو هفته اول نوررسانی 24 ساعته می باشد که پس از آن تا 12 ساعت کاهش می یابد .

پرورش نیمچه :

معمولا از دو روش برای پرورش بلدرچین استفاده می شود : 1 – بستر 2 – باتری که اخیرا مورد استفاده قرار می گیرد که دارای مزایایی همچون تعداد جوجه بیشتر در واحد سطح ، نیروی کار کمتر ، بهداشت بهتر ، سهولت در حذف ، درمان و پیشگیری و استفاده بهتر از سطح می باشد .

دمای مورد نیاز نیمچه ها 28 – 21 درجه سانتیگراد می باشد و از 12 ساعت نور تا سن 5 هفتگی که بلدرچین ها به قفس های تخمگذاری منتقل می شوند بهره می برند . برای رشد بهتر ، نرها و ماده ها جدا از یکدیگر پرورش داده می شوند . در این سن در بستر به ازاء هر نیمچه 180 – 150 سانتیمتر مربع بسته به نوع جوجه وفصل در نظر می گیرند . برای هر جوجه 3 – 5/2 سانتیمتر دانخوری و 2 – 5/1 سانتیمتر آبخوری در نظر می گیرند . در صورت استفاده از آبخوری نیپل ، هر نیپل برای 15 پرنده در نظر گرفته می شود .

پرورش بلدرچین مادر :

در حالت تجاری بلدرچین ها در قفس های توری به ظرفیت 20 تا 30 و حتی 40 بلدرچین پرورش داده می شوند . معمولا به ازاء هر بلدرچین 200 – 150 سانتیمتر مربع فضا در قفس در نظر گرفته می شود . مقدار فضای دانخوری 3 – 5/2 سانتیمتر به ازاء هر قطعه می باشد . مقدار فضای آبخوری معمولا عامل محدود کننده ای در سیستم قفس نیست . قفس ها معمولا تا 8 ردیف نصب می شوند . سن فروش بلدرچین ها معمولا 18 – 17 هفتگی می باشد .

بیماری ها :

بلدرچین معمولا به بیماری های زیر حساسیت بیشتری دارد :

1 – مارک : که واکسیناسیون آن در سن 20 روزگی و با تزریق در ناحیه گردن صورت می گیرد .

2 – نیوکاسل : که واکسیناسیون آن همزمان با مارک به صورت قطره چشمی صورت می گیرد و هر 3 ماه یک بار به صورت اسپری مصرف می گردد .

3 – آبله : که واکسن آن در 8 -6 هفتگی مصرف می گردد.

از دیگر بیماری هایی که بلدرچین را درگیر می نماید می توان به کوکسیدیوز ، کانی بالیسم ، سالمونلا ، ورم روده ای قرحه ای و برونشیت اشاره کرد .

درصد تلفات بلدرچین در سنين مختلف به قرار زیر می باشد :

10 - 1 روزگی : 2 %

10 روزگی تا شروع تخمگذاری 2%

دوره تخمگذاری (10 ماه ) 15%





تهیه و تنظیم : مهندس حبیب اله زارع هرفته - کارشناس پرورش طیور مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان مینودشت

[فلفل نمك]

اصول تشخيص بيماريهاي بوقلمون

شناسايي صحيح بيماريها در گله‌هاي بوقلمون،نيازمند به كارگيري روشهاي دقيق و مدون تشخيص مي‌باشد.

تعريف واژه بيماري بطور عام عبارتست از بروز هر گونه تغيير در سلامت و وضعيت طبيعي حيوان.



بيماريها را مي‌توان به دو گروه عمده تقسيم نمود:

- بيماريهاي عفوني

- غيرعفوني.

بيماريهاي عفوني شامل آن دسته از بيماريها مي‌باشند كه توسط باكتريها، ويروسها، قارچها، كلاميدياها و انگلها، ايجاد مي‌شوند.بيماريهاي غيرعفوني نيز متعاقبا در سه دسته طبقه‌بندي مي‌گردند.

بيماريهايي مديريتي،مسموميتها و بيماريهاي تغذيه‌اي( كمبود وعدم تعادل مواد مغذي)

مفهوم بيماريهاي تغذيه‌اي و مسموميتها با توجه به نام آنها مشخص است. بيماريهاي مديريتي نيز در اثر بروز اشتباه در عوامل مديريتي ايجاد مي‌شوند كه اين موارد عبارتند از:

نوك‌چيني ناصحيح، تراكم بيش از حدگله،‌تهويه نامناسب،ايجاد كوران در سالن پرورش، كيفيت نامطلوب بستر،سطح زياد آمونياك در سالن، وجود گرد وغباردرهوا،كيفيت نامناسب‌آب و فضاي ناكافي دانخوريها وآبخوريها.

بروز عفونت‌هاي همزمان دو يا چند عامل عفوني در گله نسبتا رايج است و در مورد برخي بيماريها اين مسئله يك قاعده كلي مي‌باشد تا آنكه استثنا قلمداد شود.

شيوع بيماريهاي كمپلكس توسط مجموعه‌اي از عوامل عفوني و غير عفوني نيز در گله‌هاي بوقلمون متداول است.

[فلفل نمك]

بررسي پرورش صنعتي بوقلمون در ايران و مقايسه آن با استاندارد نژادي

حال حاضر پرورش تجاري بوقلمون در ايران با استفاده از جوجه هاي حاصل از تخم هاي نطفه دار وارداتي از دو نژادbut , Turkey انجام مي گيرد .پرورش بوقلمون بطور صنعتي در ايران طي سالهاي اخير رشد قابل ملاحظه اي داشته، بنحوي كه توليد گوشت بوقلمون از25 تن در سال1379 به 3000 تن در سال 1383افزايش يافته است .با توجه به توسعه اين شاخه از صنعت پرورش طيور ، مطالعه روند پرورش اين پرنده در كشور به منظور شناسايي مشكلات پرورشي و بهداشتي و ارائه شيوه هاي اصلاحي ضروري به نظر مي رسد .بر اين اساس در قالب يك طرح تحقيقاتي، بطور مقطعي در مدت 12 ماه،15 مزرعه پرورش بوقلمون صنعتي بطور تصادفي از مناطق مختلف كشور انتخاب و شاخصهاي زير در مورد هر يك مورد ارزيابي قرار گرفتند : اندمانهاي پرورشي ) ميزان مصرف دان، ميانگين وزن هفتگي، ضريب تبديل غذايي، درصد ماندگاري، آناليز جيره مصرفي، عدد توليد( ، مديريت پرورشي )تراكم،حرارت، رطوبت، برنامه نوري، تهويه و( ... مديريت بهداشتي )برنامه هاي پاكسازي و ضدعفوني، واكسيناسيون، دارويي وسوابق بيماري ) نحوه كشتار و عرضه به بازار .پس از اخذ اطلاعات از مزارع مورد مطالعه ، مشخص شد در اكثر مزارع بوقلمون ايران شاخصهاي فوق با دستورالعملهاي نژادهاي مربوطه همخواني نداشته و راندمان هاي پرورشي به طور معني داري پايين تر از استانداردهاي نژادي است .بنظر مي رسد به كار گيري نيروهاي متخصص و افزايش نظارتهاي كارشناسي، ارتقاء سطح دانش پرورش دهندگان و نيز بكارگيري تجهيزات اختصاصي اين رشته در بهبود شاخصهاي مديريت پرورشي و بهداشتي موثر باشند .



پيام حقيقي خوشخو، گيتا اکبري آزاد، علي مسعوديان

گروه آموزشي علوم درمانگاهي دانشکده دامپزشکي دانشگاه آزاد اسلامي ) واحد کرج (