چرا بر "مهر" سجده می کنیم؟


پرسش :



چرا شیعیان بر «مهر» سجده می کنند؟ دلیل فقهی این عمل چیست؟

پاسخ:

1- به لحاظ فقهی، اختلاف فقه شیعه با دیگر فرق اسلامی این است که آیا سجده در نماز بر هر چیزی صحیح است یا باید بر اشیاء خاصی سجده کرد؟

فقه شیعه معتقد است که سجده بر امور خوردنی و پوشیدنی و بعضی از معادن صحیح نیست و سجده مثلاً بر سنگ و گیاه ناخوردنی و خاک و چوب و... صحیح است. و نمی‌توان مثلاً بر فرش (که از پشم یا پلاستیک و مواد نفتی باشد) سجده کرد. اکنون که زندگی ما به گونه‌ای شده است که بعضی مواقع در مکانی نماز می‌گزاریم که زیر انداز ما، قابل سجده صحیح در نماز نیست؛ ما قطعه‌ای از آن چه که سجده بر آن صحیح است را تهیه کرده و به عنوان محل سجده استفاده می‌کنیم. امام صادق(ع)‌ می‌فرماید: سجده جایز نیست مگر بر زمین یا آن چه از زمین روید الا آن چه که پوشیدنی و خوردنی است.


2- شیعه بر خاک و سنگ و اصطلاحاً «مهر» سجده می‌کند و بر چیزی سجده کردن غیر از «برای چیزی سجده کردن» خواهد بود. یعنی «مهر» مسجود علیه است نه «مسجود له».



3- سیره عملی مسلمین در عصر پیامبر اکرم(ص)، سجده بر زمین مسجد بود که با ریگ،کف آن مفروش شده بود و وقتی هوا گرم می‌شد آنان مشتی ریگ را در دست می‌گرفتند و خنک می‌کردند تا سجده بر آن آسان باشد. جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید: با پیامبر(ص) نماز ظهر می‌گزاردم که یک قبضه از ریگ‌ها را در کف گرفتم تا سرد بشوند و بتوانم بر آنها سجده کنم


یکی از صحابه از این که پیشانیش به خاک برسد اجتناب می‌کرد و پیامبر بدو فرمود: که پیشانیت را بر خاک بگذار


و یکی از اصحاب بر پیچ عمامه‌اش سجده می‌کرد که پیامبر(ص) با دست خود عمامه را از پیشانیش بر داشت


و روایات دیگر اهل سنت دلالت دارند که پیامبر(ص) بر حصیر و خمره (گل کوزه)‌ سجده می‌فرمود