نحوه پرورش گیاهان سبزی و جالیزی

[فلفل نمك]

گوجه فرنگی

مشخصات گياهشناسی

گوجه فرنگی از گياهان عالی گلدار ، از راسته دو لپه ای ها ، از خانواده Solonaceae ، از جنس Lyopersicon می باشد . اين گياه دارای واريته های بسياری است که ممکن است برای استفاده از ميوه آن و يا تزئينات کشت شوند . ريشه آن عميق و گاهی به طول يک متر می رسد که چنانچه نشاء شود توليد ريشه های جانبی قوی خواهد کرد . ساقه جوان گوجه فرنگی علفی ، گرد ، صاف ، شکننده و کرکدار بوده که در اثر مسن شدن گوشه دار ، سخت و تقريبا خشبی می گردد . ساقه خزنده و منشعب به طول 5/1 متر می رسد ولی بعضی از واريته های آن به نام Validum دارای ساقه کوتاه ، محکم و ايستاده است و در هوا بدون کمک قيم می ايستد . برگهای اين گياه متناوب و مرکب می باشد که بزرگی آنها نسبت به واريته های مختلف يکسان نيست . رنگ برگها سبز روشن و پشت آنها معمولا کرکدار است . گلهای کوچک گوجه فرنگی به صورت خوشه در روی ساقه بين دو گره ظاهر می شود . 5 گلبرگ زرد رنگ به هم پِوسته دارد که در انتها از هم جدا هستند . گلبرگها برگشته ، پهن و نيزه ای شکل می باشند . کاسه گل سبز رنگ دارای 5 کاسبرگ بلند و کشيده يا نيزه ای شکل که در ابتدا کوچکتر از گلبرگها بوده ولی با رشد ميوه بر طول آن افزوده می شود . پرچمها 5 عدد با بساکهای بزرگ که در روی ميله کوتاهی قرار می گيرد . ميوه گوجه فرنگی سته و از 2 تا چند حفره تشکيل شده است . ميوه ها گوشتی و دارای تعداد زيادی تخم های قلبی شکل کوچک می باشد .
رنگ و شکل ميوه ، دير يا زودرس بودن ميوه ، گوشتی يا آبدار بودن ميوه و بالاخره صاف يا چروک بودن ميوه در واريته های مختلف گوجه فرنگی متفاوت است . بذر گوجه فرنگی کوچک ، سبک ، پهن و سفيد رنگ است و تا حدود 4 تا 5 سال قوه ناميه خود را حفظ می کند .

تشکيل ميوه در بوته گوجه فرنگی تابع چند عامل است که در يکديگر تاثير متقابل دارند . اين عوامل عبارتند از مواد غذايي ، درجه حرارت و طول مدت روز . از طرف ديگر تلقيح در گلهای گوجه فرنگی بسيار دشوار بوده ، رطوبت زياد هوا و يا ريزش آب روی گلها در هنگام تلقيح ميزان ميوه دهی را به شدن پايين می آورد .

ارقام در گوجه فرنگی
گوجه فرنگی دارای واريته های بسيار زيادی است که از نظر رشد گياه کيفيت ميوه ، شکل ميوه و مقاومت به امراض و آفات تفاوتهای زيادی با يکديگر دارند . اين گياه را می توان از نظر رنگ به زرد ، قرمز ، نارنجی و از حيث شکل به گرد ، بيضی ، صاف ، کنگره دار در اندازه های کوچک و بزرگ تقسيم نمود .
در انتخاب واريته بايد مقدمتا هدف از پرورش گوجه فرنگی مشخص شود . آيا منظور توليد در مقياس کوچکی برای مصارف خانگی است و يا منظور عرضه به بازار است و يا تحويل به کارخانه برای تبديل به رب و کنسرو مطرح می باشد .

دو واريته معروف گوجه فرنگی گلخانه ای عبارتند از :
Vendor اين واريته دارای ميوه های متوسط ، پوست ضخيم و مقاوم به ويروس موزائيک تنباکو و بيماری Leaf mold بوده ولی نسبت به gray mold حساس می باشد .
Vantage دارای ميوه متوسط و سفت ، گلابی شکل با پوست ضخيم است ولی چون نسبت به ويروس موزائيک تنباکو حساسيت دارد کمتر از Vendor مورد استفاده قرار می گيرد . اين واريته در مقابل leaf mold مقاوم و به gray mold حساس می باشد . در زير برخی از واريته های ديگر گوجه فرنگی با ذکر خلاصه ای از مشخصات آنها نام برده شده است :
1 _ هيبريدهای نسل اول که به بيماری leaf mold مقاومند .

Ailresist : بلند و گسترده ، ميوه ها متوسط و مناسب برای نقاط کم نور .
Amberely Cross : بلند و گسترده ، پر محصول و زود رس
Arasta : کوتاه و پرپشت ، عملکرد محصول خوب .
Bonset : متوسط ، زود رس ، مقاوم به بيماری ورتسليوم

Harrisons , Systan Cross : کوتاه و پر پشت ، رنگ و کيفيت ميوه ها خوب ، مناسب برای گلخانه های سرد .

2 _ واريته های معمولی

Alicante : بلند و گسترده ، زودرس ، کيفيت ميوه ها خوب
Ailsa craig : بلند و گسترده ، ميوه ها دارای شکل خوب و اندازه متوسط
Best of all : بلند و گسترده کيفيت ميوه ها خوب ، پر محصول .
Market king : بلند و گسترده ، داخل گلخانه يا هوای آزاد ، عملکرد محصول خوب .

3 _ واريته های زرد رنگ Golden dawn :
زودرس ، اندازه ميوه ها متوسط
Mild – day Sun : اندازه ميوه ها متوسط ، دارای رشد خوب در هوای آزاد

شرايط لازم برای پرورش گوجه فرنگی در گلخانه

حرارت
حرارت يکی از عوامل مهم در پرورش گوجه فرنگی است . برای تهيه نشاء گوجه فرنگی گلخانه هايي که دارای حرارت يکنواختی بين 18 تا 20 درجه سانتيگراد باشد نتيجه مطلوبی داشته و از اين مرجله به بعد حرارت بين 16 تا 18 درجه سانتيگراد در روز و 12 تا 14 درجه سانتيگراد در شب برای گياه مناسب شناخته شده است .
لازم به ذکر است که در روزهای آفتابی حرارت گلخانه به 21 تا 24 درجه سانتيگراد افزايش پيدا می کند ضمنا با نزديک شدن شب بايد درجه حرارت به سرعت کاهش و با شروع روز سريعا افزايش داده شود . اين مطلب بيانگر اين است که حرارت گلخانه به نور بستگی دارد و بايد حرارت و نور تواما کنترل شود . نامنظم بودن حرارت اثراتی بر روی بوته های گوجه فرنگی و عملکرد محصول می گذارد که در زير به برخی از آنها اشاره می شود .
- چنانچه در طول روز حرارت زياد و در شب کم شود در رشد نباتات اختلالی ايجاد می شود . علت اين امر اين است که غذای ساخته شده توسط برگها در هوای گرم روز اگر در شب حرارات کم باشد نمی تواند کاملا مورد استفاده قرار گيرد که نتيجتا برگها پيچش پيدا کرده ، گياه کوتاه و ميوه ها شکاف خورده و کوچک می شوند .
- در صورتيکه حرارت در شب زياد باشد گياهان ضعيف و دراز و باريک شده و ميوه ها ريز می شوند .
- اگر بوته گوجه فرنگی شبانه روز در حرارتهای پايين نگهداری شود دارای رشد بطءی تری بوده در حاليکه پرورش آن در حرارتهای زياد در طول شبانه روز رشد آنها را تسريع کرده و معمولا توليد ميوه های زودرس و کوچک می نمايد . هر چند در مجموع عملکرد محول در واحد سطح بيشتر نخواهد بود .
به طور کلی حرارتهای خيلی بالا سريع تر از حرارتهای پايين تر از حد مطلوب موجب مرگ گياه خواهد شد . لازم به يادآوری است که حرارت محيط کشتی که در آن گياه پرورش می يابد در عمق 10 تا 15 سانتی متری نبايد از 15 درجه سانتی گراد کمتر باشد .
نور
گوجه فرنگی احتياج فراوانی به نور دارد بنابراين در نقاطی که زمستان و پاييز نور کافی نمی باشد بايد نسبت به جهت گلخانه ، نوع پوشش و محل آن دقت کافی به عمل آيد تا نياز به استفاده از نورهای مصنوعی نباشد . کمبود نور بخصوص در ماههای زمستان باعث کاهش رشد و نمو گياه شده ، تشکيل گل و رشد ميوه را مختل می سازد . متوسط شدت نور لازم برای گوجه فرنگی 20000 لوکس معين شده است .
سرمايه گذاری در جهت تجهيز گلخانه به لامپهای فلورسنت به منظور رفع کمبود نور به ويژه در مرحله تهيه نشاء و نقاطی که دارای آب و هوای ابری می باشند ضروری است . برای نشاء های جوان ساعات روشنايي نبايد بيش از 17 ساعت در شبانه روز بوده که معمولا 17 تا 21 روز تکرار می گردد
آب
گوجه فرنگی برای رشد و نمو سريع خود و همچنين به خاطر محصول زيادی که توليد می کند نياز فراوانی به آب دارد . از علل ديگر مصرف آب زياد در اين گياه می توان به تبخير آب اشاره نمود زيرا در اثر تهويه که برای پايين آوردن رطوبت محيط لازم است تبخير شدت يافته و در نتيجه نياز گياه به آب افزايش می يابد . کنترل دقيق مقدار و زمان آبياری در برقراری تعادل بين رشد رويشی و زايشی گياه و در نتيجه ميزان باروری و کيفيت محصول گوجه فرنگی موثر خواهد بود . اين عمل هر چند مشکل است ولی استفاده از رطوبت سنج می تواند کمکی در اين راه محسوب شود .
کم يا زياد شدن دفعات آبياری و نامرتب بودن آن مخصوصا در اواخر دوره رشد گياه و موقع رسيدن ميوه دچار پاره ای از بيماريهای فيزيولوژی می شود . در روزهای گرم آفتابی اگر آّب کافی در اختيار گوجه فرنگی قرار نگيرد پژمرده شده و اغلب در روی برگهای فوقانی آنها لکه هايي ظاهر می شود ، به علاوه گلها به سرعت خواهند ريخت . نباتاتی که بيش از حد آبياری می شوند برگهای قسمت پايينی آنها زرد شده که ادامه اين وضعيت پوسيدگی ريشه را به دنبال خواهد داشت . آبياری گوجه فرنگی معمولا در مواقع لزوم صورت گرفته ولی از شروع ميوه و متورم شدن تا پايان دوره برداشت بايد افزايش پيدا کند و خاک هميشه مرطوب نگهداری شود . چنانچه در اين مرحله خاک خشک شده و يک مرتبه آبياری شديد انجام شود باعث ترک خوردن پوست ميوه ها می گردد . ميزان آّب در گوجه فرنگی به مقدار زيادی استگی به وضعيت آب و هوای خارج از گلخانه دارد . روزهای گرم و آفتابی گياه نياز بيشتری در مقايسه با روزهای ابری دارد . همچنين مقدار آب بستگی به نوع محيط کشت داشته و در سيستمهای مختلف کاشت و پرورش گوجه فرنگی نيز متفاوت می باشد .

مطابق برخی از آزمايشات هر بوته گوجه فرنگی گلخانه ای در طول دوره رشد 65 ليتر آب مصرف می کند . بنابراين برای هر مترمربع سطخ زير کشت حدود 300 تا 340 ليتر آب لازم است .

محيط کشت ( خاک )
يکی ديگر از عوامل مهم در پرورش گجه فرنگی گلخانه ای محيط کشت می باشد . محيط کشتی که برای اين منظور فراهم می شود علاوه بر نگهداری نبات بايد دارای خصوصيات زير باشد :
تهويه در آن به خوبی انجام گيرد ، آب و مواد غذايي کافی در خود ذخيره کند ، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد ، عاری از آلودگيها بوده و بتوان آن را بدون اينکه اثر سويي روی گياه بگذارد ضد عفونی نمود .
گوجه فرنگی را می توان داخل بسترهايي در خاک کف گلخانه کشت نمود . خاکی که برای اين منظور استفاده می شود بايد پوک ، قوی و بافت آن شنی يا شنی لومی بوده و زهکشی در آن بخوبی انجام گيرد . علاوه بر خاک محيط کشت های ديگری که در پرورش گوجه فرنگی گلخانه ای استفاده می شود عبارتند از :

محيط کشت ( خاک )

يکی ديگر از عوامل مهم در پرورش گجه فرنگی گلخانه ای محيط کشت می باشد . محيط کشتی که برای اين منظور فراهم می شود علاوه بر نگهداری نبات بايد دارای خصوصيات زير باشد :
تهويه در آن به خوبی انجام گيرد ، آب و مواد غذايي کافی در خود ذخيره کند ، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد ، عاری از آلودگيها بوده و بتوان آن را بدون اينکه اثر سويي روی گياه بگذارد ضد عفونی نمود .
گوجه فرنگی را می توان داخل بسترهايي در خاک کف گلخانه کشت نمود . خاکی که برای اين منظور استفاده می شود بايد پوک ، قوی و بافت آن شنی يا شنی لومی بوده و زهکشی در آن بخوبی انجام گيرد . علاوه بر خاک محيط کشت های ديگری که در پرورش گوجه فرنگی گلخانه ای استفاده می شود عبارتند از :

1 _ محيط کشت بذر
از آنجا که پس از جوانه زدن بذر ، بوته های گوجه فرنگی در گلدانهای ديگری نشاء می شوند لذا برای کشت بذر به مواد غذايي چندانی احتياج نيست . در اين رابطه فرمول 1 برای تهيه محيط کشت بذر توصيه می گردد :
فرمول 1 : لوم 2 قسمت به علاوه 1 قسمت پت به علاوه 1 قسمت ماسه که به هر پيمانه 45 گرم سوپر فسفات و 24 گرم سنگ آهک اضافه می شود .

2 _ محيط کشت نشاء
پس از جوانه زدن بذور ، نباتات جوان را در داخل گلدان و يا جعبه های مخصوص نشاء می کنند . از اين مرحله به بعد گياه حداکثر 10 تا 12 هفته و 6 تا 7 هفته و يا حتی برای محصولات ديررس زمانی کوهتاتر در گلدانها نگهداری می شوند . فرمول 2 برای محيط کشت نشاء پيشنهاد می گردد :
فرمول 2 : 7 قسمت لوم به علاوه 3 قسمت پت به علاوه 2 قسمت ماسه که به هر پيمانه 24 گرم سنگ آهک و 120 گرم کود اضافه می شود .

3 _ محيط کشت برای پرورش نبات
به منظور پرورش گوجه فرنگی در گلدان ، کيسه های پلاستيکی ، تغارهای پلاستيکی و غيره از فرمول 3 استفاده می شود .
فرمول 3 : 7 قسمت لوم به علاوه 3 قسمت پت به علاوه 2 قسمت ماسه که به هر پيمانه حدود 45 گرم سنگ آهک و 240 گرم کود اضافه می شود .

4 _ محيط کشت برای پرورش گوجه فرنگی به روش هايدروپونيک
در اين روش محيط کشت را معمولا از موادی مانند پيت موس ، خاک اره و يا محلوط ورمی کوليت به نسبت مساوی از نظر حجم تهيه می نمايند . چنانچه ورمی کوليت در اختيار نبود پرليت را می توان به نسبت 50 درصد جايگزين آن نمود . ضمنا سنگ آهک دولوميت و سنگ گچ به مقدار 6 تا 9 کيلوگرم در متر مکعب با هريک مواد فوق پيشنهاد می گردد .
خاک اره به دليل وزن سبک ، عاری از آلودگی و سهولت در جابجايي يکی از بهترين محيط کشتهايي است که برای پرورش گوجه فرنگی در گلخانه به روش هايدروپونيک استفاده می شود . خاک اره های نرم در مقايسه با خاک اره هايي که دانه های آن درشت است ترجيح داده می شود ولی بايد توجه داشت که درجه ريزی خاک اره نبايد به ترتيبی باشد که در اثر آبياری فشرده شده و مانع زهکشی گردد . علاوه بر محيط کشتهايي که در بالا اشاره شد برای پرورش گوجه فرنگی به روش هايدروپونيک از پوست صنوبر ، ماسه ، سنگريزه به قطر يک سانتی متر ، مخلوط ماسه و پيت و مخلوط خاک اره و ماسه استفاد می گردد . از آنجا که از مخلوط خاک اره و ماسه رطوبت به طور جانبی پخش می شود خاک اره به تنهايي ترجيح داده می شود .

گلخانه پرورش گوجه فرنگی
از عوامل مهمي كه در پرورش گوجه فرنگي گلخانه اي بايد مورد توجه قرار گيرد داشتن يك گلخانه مناسب است . تامين حرارت ، تهويه و همچنين آبرساني در گلخانه از نكاتي مي باشد كه هنگام ساختن گلخانه بايد مورد مطالعه دقيق قرار گيرد .

ساختمان گلخانه
به منظور پرورش گوجه فرنگي از انواع گلخانه ها ( پلاستيكي يا شيشه اي ) در اشكال مختلف مي توان استفاده نمود . اسكلت اين گلخانه ها از چوب و فلز و احتمالا قسمتي از ديوارهاي آن از آجر يا سيمان ساخته مي شود . گلخا نها هايي كه ديواره هاي آنها كاملا از شيشه و يا پلاستيك انتخاب شود نفوذ حرارت و نور در روزهاي آفتابي به داخل گلخانه افزايش داشته ولي بعد از غروب آفتاب حرارت بيشتري را از دست مي دهند . هر چند كه هزينه تامين حرارت گلخانه هاي تمام شيشه اي خصوصا در مناطق سردسير سنگين مي باشد ولي شاغلين اين حرفه به دليل استفاده از نور بيشتر ، از اين گلخانه ها استفاده مي كنند .

چنانچه در تهيه اسكلت گلخانه چوب به كار رود لازم است كه از تخته هاي محكم استفاده كرده و آنها را با مواد شيميايي مناسب آغشته نمود . اسكلت گلخانه بهخصوص اسكلتهاي چوبي را بايد به وسيله رنگهاي روشني كه نور را منعكس مي نمايند رنگ آميزي كرد . براي اسكلت اين گلخا نه ها كه در ابعاد و اشكال مختلف ساخته مي شوند مي توان از لوله هاي فلزي توخالي و ميله هاي گرد توپر استفاده كرد كه ساده ترين آن طح نيم استوانه اي ( Quonset ) مي باشد . پوشش گلخانه را علاوه بر شيشه مي توان از پلي اتيلن و فايبرگلاس نيز تهيه كرد . در مناطقي كه سرد است دو لايه كردن پلي اتيلن به حفظ حرارت داخل گلخانه كمك مي كند . گلخا نه هاي پلاستيكي در مقايسه با گلخا نه هاي شيشه اي ، در شب حرارت كمتري را در خود نگهداري مي كنند .
نكته ديگري كه در ساخت اين گلخانه ها بايد مورد توجه قرار گيرد ارتفاع گلخانه است . گوجه فرنگي گياهي است كه اگر خوب پرورش يابد از رشد طولي قابل توجهي برخوردار خواهد بود . بنابراين در صورتيكه هدف برداشت محصول خوب باشد ، به دليل محدود بودن سطح گلخانه بايد از ارتنفاع گلخانه استفاده كرد و به همين منظور گلخانه هاي پرورش گوجه فرنگي را بايد با ارتفاع زياد احداث نمود .

نكاتي كه در تهيه گلخانه گوجه فرنگي بايد مورد توجه قرار گيرد عبارتند از :

- گلخانه طوري ساخته شود كه از سقف آن قطرات آب ريزش نكند .
- تهويه در آن به خوبي انجام شود . مسئله اي كه در فصل تابستان حائز اهميت است .
- گلخانه بايد داراي سيستم حرارتي مناسب باشد كه حرارت مورد نياز گوجه فرنگي تامين گردد .
- به دليل نياز قابل توجه گوجه فرنگي به آب ، گلخانه بايد داراي آب كافي باشد .
- از نوع سيستم حرارتي استفاده شود كه سرويس خدماتي مربوطه در دسترس باشد .
- محل احداث گلخانه حتي الامكان دور از سايه درختان و ساختمانها باشد . جهت ساختمان گلخانه شمالي ـ جنوبي بوده و رديفهاي كاشت نيز شمالي و جنوبي در نظر گرفته شوند .
- محل احداث گلخانه مجهز به برق باشد .
- از ديوار شمالي گلخانه كه مجهز به پنكه است به فاصله حدود 5/8 متر مانعي وجود نداشته باشد .
- به منظور احداث چندين گلخانه نزديك هم فاصله هر گلخانه حدود 5/4 متر در نظر گرفته شود .
- يكي از نكاتي كه در گلخانه ها مطرح است و بايد مورد توجه قرار گيرد مسئله بهداشتي بودن محيط گلخانه مي باشد . معمولا پس از برداشت محصول گوجه فرنگي مازاد آن را از گلخانه خارج نموده سپس سقف ، ديواره ها ، وسائل حرارتي و تهويه ، كف گلخانه ، بسترها و گلدانها و به طور كلي تمام اشياء موجود در گلخانه را به وسيله آب تميز كنند . به منظور ضد عفوني گلخانه و وسايل و ادوات موجود در آن مي توان از محلولهاي پاك كننده شيميايي يا محلول 1 به 25 فرمالين استفاده كرد كه در اينصورت قبل از كاشت نشاء هواي گلخانه را بايد كاملا تعويض نمود

تهويه
ساده ترين سيستم تهويه در گلخانه هاي گوجه فرنگي ، نصب پنجره مي باشد كه بايد تعداد و اندازه آنها متناسب با حجم گلخانه بوده و در جهات مناسب ديواره هاي گلخانه تعبيه نمود . كانالهاي پلاستيكي كه در طول گلخانه از سقف آويزان شده و از يكطرف توسط پنكه هواي تازه به داخل آن هدايت مي شود يكي ديگر از روشهاي مناسب تهويه به شمار ميرود . در اين روش معمولا پنكه هاي تخليه هوا باعث خارج شدن هواي گرم گلخانه شده كه به جاي آن هواي تازه از سوراخهاي كانال پلاستيكي داخل گلخانه مي گردد .

استفاده از حرارت مصنوعي در گلخانه
براي گرم كردن گلخانه منابع حرارتي مختلف مانند برق ، نفت ، گازوئيل ، چوب و آب گرم وجود دارد كه بسته به هزينه از هركدام مي توان در مناطق گوناگون استفاده نمود . سيستمي كه براي گرم كردن گلخانه ها در نظر گرفته مي شود بايد حرارت لازم را تامين كرده و از آنجا كه كنترل درجه حرارت در اين گلخانه ها به خصوص انواع پلاستيكي آن نياز به دقت زياد دارد استفاده از سيستم خودكار مناسبتر مي باشد . گرم كردن گلخانه به وسيله لوله هاي آب گرم و يا كانالهاي پلاستيكي كه بين رديفهاي گوجه فرنگي قرار ميگيرد ترجيح داده مي شود زيرا ضمن كاهش رطوبت اطراف بوته ها ، حرارت بيشتري توليد مي كند .

آبرساني
علاوه بر آبياري دستي به وسيله شلنگ كه يك روش ساده محسوب مي شود مي توان از آبياري قطره اي در گلخانه هاي پرورش گوجه فرنگي نيز استفاده نمود . اين روش ضمن كنترل يكنواخت رطوبت خاك ، برنامه آبرساني را سهل تر كرده و نيازمنديهاي مربوط به آب و كارگر را كاهش خواهد داد . آبياري قطره اي ممكن است انواع مختلف داشته باشد كه در زير به يك نوع آن اشاره مي شود .
در اين روش لوله اصلي ، آب را به داخل لوله هاي هدايت كننده اي كه داراي سوراخهايي به قطر 035/0 اينچ مي باشند رسانيده سپس توسط شلنگهاي بسيار نازكي به قطر 045/0 تا 036/0 اينچ آب به داخل گلدان و يا در بستر كنار بوته ها منتقل خواهد شد . به منظور پخش يكنواخت آب بايد طول لوله هاي هدايت كننده و قطر آن با فاصله بين سوراخها و فشار آب تناسب داشته باشد . ضمنا لوله هاي هدايت كننده بايد طوري نصب شوند كه شيب آنها به طرف بالا قرار نگيرد .

اين سيستم آبياري كه براي پرورش گوجه فرنگي در گلدان بسيار مناسب مي باشد نياز به پمپهايي براي به جريان انداختن آب در لوله ها دارد كه بايد ظرفيت آن متناسب با تعداد لوله هاي هدايت كننده آب و سوراخهاي آن تعيين شود .
آبياري قطره اي در روشهاي هايدروپونيك كه محلول غذايي از روي بستر در اختيار گياه قرار مي گيرد مورد استفاده هاي فراواني دارد .

سيستمهاي مختلف كاشت و پرورش گوجه فرنگي در گلخانه

Border Culture
در صورتيكه خاك كف گلخانه خوب و عاري از آفات و بيماريها باشد اين روش يكي از روشهاي ايده آل محسوب مي گردد . به همين دليل براي استفاده از اين روش بايد قبل از ساختن گلخانه خاك مورد آزمايش قرار گيرد . از اين روش فقط در چند سال اول كه خاك مناسب است استفاده شده و بعد از آن به روشهاي ديگر مثلا استفاده از گلدان تبديل مي گردد . براي اين منظور بسترهايي در كف گلخانه تهيه نموده و آنها را توسط راهروهاي سيماني با ديواره هاي كوتاه از هم جدا مي كنند . معمولا در اين سيستم به جاي گلخانه از تونلهاي پلاستيكي نيز استفاده مي كنند .

خاك
گوجه فرنگي براي گسترش ريشه هاي عميق و قوي خود احتياج به زميني نرم و عميق دارد . بنابراين گلخانه بايد در محلي بنا شود كه داراي خاكي نرم و قوي بوده و در آن زهكشي به خوبي انجام گيرد . از خاكهاي سرد و مرطوب براي كشت گوجه فرنگي در گلخانه بايد بر حذر بود . چنانچه خاك در اثر كشت مجدد مبتلا به آفات و امراض گردد بايد آن را تعويض كرد كه بدين منظور خاكهاي زراعتي قوي كه قبلا در آن گوجه فرنگي كشت نشده باشد نتيجه خوبي خواهد داشت ، استفاده كرد . همچنين مي توان با ضد عفوني آفات موجود در خاك را از بين برد . گوجه فرنگي به خاكهاي قوي و خوب آماده شده PH آن 5/6 باشد نياز دارد . خاك را ابتدا شخم زده بعد از خارج كردن علفهاي هرز مقداري كود حيواني حدود 10 كيلوگرم در مترمربع و گاهي پيت موس به مقدار 6 كيلوگرم در هر مترمربع به خاك بستر اضافه مي نمايند . چنانچه مقداري كمپوست به خاك گوجه فرنگي اضافه شود در عملكرد محصول بي تاثير نخواهد بود .

[فلفل نمك]

راهنمای کشت گوجه فرنگی در گلخانه کشت گوجه فرنگی در گلخانهگوجه فرنگی از جمله صيفی جاتی است که به دلايل فراوان کشت آن قابل صرفه است. زيرا اين محصول در غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می گيرد و آنجا که به صورت اصلی وجود ندارد به صورت رب گوجه باعث خوشمزگی غذا می شود.به همين دليل است که در کشت گوجه فرنگی واريته هايی در نظر گرفته شده است که دقيقا با شرايط مصرف گوجه فرنگی مطابق است. گوجه فرنگی ريز در اندازه های ۵ تا ۲۰ گرمی و همين طور گوجه فرنگی هايی با اوزان تا ۲۵۰ گرم توليد شده است که به خاطر استفاده از تکنيک های جديد علاوه بر مقاومت بالا در برابر بسياری از ويروس ها و بيماری ها استعداد دوام و تازگی را تا مدت طولانی دارا می باشد. شايان ذکر است که علاوه بر تنوع شکل و اندازه رنگ های زرد و نارنجی به کمک گوجه فرنگی های قرمز آمده است. انواع کشت گوجه فرنگی: حال که تصميم گرفته ايد در گلخانه خود بذر گوجه فرنگی را کشت کنيد قبل از هر چيز بايد بدانيد چه نوع بذری را انتخاب و تهيه نمائيد. بذر گوجه فرنگی را بر اساس نحوه مصرف آن می توان تقسيم بندی نمود زيرا اين ميوه را به صورت تازه خوری, رب, سس يا کنسرو می توان مصرف نمود. به همين منظور اولين تقسيم بندی بر اساس تازه خوری و صنعتی می باشد. در حال حاضر در ايران برای کشت گوجه فرنگی در گلخانه تنها از ارقام تازه خوری استفاده می شود. دومين تقسيم بندی بر اساس همرسی استوار است . که به سه دسته همرس - غير همرس و بينابين تقسيم می شود . معمولا در گلخانه های ايران از واريته های غير همرس در برداشت های طولانی مدت و از واريته بينابين در مناطقی که مدت برداشت کوتاه تر است استفاده می شود. سومين تقسيم بندی بر اساس وزن ميوه است . امروزه برای مصرف تازه خوری گوجه فرنگی از گوجه چری با وزن ۵ تا ۲۰ گرم تا گوجه هايی به وزن ۲۵۰ گرم استفاده می شود. نا گفته نماند که هر چه وزن گوجه فرنگی سنگين تر باشد مدت بيشتری برای رسيدن به باردهی نياز دارد . مثلا گوجه چری که حدود ۵ تا ۲۰ گرم است پس از نشاء حدود ۶۰ روز برای برداشت محصول نياز دارد. به تازگی در بازار توليد واريته های ديگری پا نهاده است که کلاستر نام دارد .اصولا چيدن ميوه به صورت خوشه ای با اصطلاح کلاستر خوانده می شود . با پيشرفت تکنولوژی در توليد بذر واريته هايی به بازار معرفی شده است که در برابر نماتد يا ويروسهايی که در منطقه ای فعال هستند مقاومت داشته و می توان با توجه به مشکلات موجود ارقام مورد نظر را انتخاب نمود. طول دوره جوانه زنی: طول دوره جوانه زنی تا ظهور برگ های لپه ای در سطح خاک معمولا ۶ روز است واز ۴ تا ۶ هفته نشاء آماده انتقال به زمين اصلی است . برای اينکه بذر گوجه فرنگی بتواند به خوبی جوانه زده و رشد نمايد تا زمان رشد مطلوب بوته بهتر است آن را در محل خزانه نگهداری نمود که هم در استفاده از امکانات گلخانه بتوان صرفه جويی کرد و هم گياه بتواند در ابتدا رشد خوبی داشته باشد. به همين منظور قسمتی از گلخانه را برای گلدان های نشاء در نظر گرفته و يا محلی را برای خزانه انتخاب می کنيم انتخاب گلدان مناسب که حجم ريشه درون آن به خوبی فعاليت کند حائز اهميت است . دما رطوبت نور فاصله بوته ها نقش مهمی در رشد يک گياه سالم در خزانه را دارد . برای مثال سطحی برابر ۱۰×۱۰ سانتی متر برای هر بوته باید در نظر گرفت . ضمنا بايد از محلهايی استفاده کرد که کاملا ضد عفونی شده و آفات و بيماری ها در محل نشاء موجود نباشد. دمای مناسب: بهترين دما برای جوانه زنی ۳۰ درجه سانتی گراد می باشد و بعد از جوانه زنی دما را تا ۲۴ درجه در مواقع روز و ۱۸ درجه در هنگام شب تقلیل می دهیم.با توجه به اینکه بیشترین فعالیت ریشه ها در عمق ۳۰ سانتی متری خاک می باشد قبل از انتقال نشاء های گوجه فرنگی به زمین اصلی باید بسترهای مناسب که تا عمق ۸۰ سانتی متری قابلیت نفوذ ریشه را داشته باشد محیا نمود در این صورت باید علف های هرز را پیش از انتقال نشاء حذف و پاکسازی نمود و بخصوص از دو گیاه سس و گل جالیز نباید غافل گردید که این دو مشکلات فراوانی را برای گیاه ایجاد می نمایند .بهتر است با رویت سس یا گل جالیز آنها را از کنار بوته جدا کرده و پاکسازی نمود آنگاه مواد آلی و کودهای شیمیایی را در اندازه مناسب و با راهنمایی آزمایشگاه های خاک شناسی تدارک دیده و استفاده نمود . بهترین Ph برای گوجه فرنگی ۵/۵ تا ۸/۶ می باشد و تراکم کشت را بین ۲ تا ۵/۲ بوته در متر مربع می توان انتخاب نمود. علاوه بر مسائلی که در مورد تراکم کشت خیار عنوان شد نحوه پایین کشی بوته گوجه فرنگی دلیل دیگری است برای انتخاب تراکم بوته. شکل بستر را می توان به صورت ذوزنقه که در بالا ۴۰ سانتی متر و در پایین ۷۰ سانتی متر در نظر گرفته و به فاصله حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتی تر از یکدیگر روی بستر حفره هایی به اندازه گلدان های نشاء در ۲ طرف به صورت زیکزاک و یا در یک خط ایجاد نمود. سپس نشاء گوجه فرنگی را در حفره ها قرار داده و با اضافه کردن خاک یا پیت موس به اطراف آن بوته را در محل انتخاب مستقر کرده و سپس آبیاری نمود تا نفوذ آب جایگزین هوای اضافی اطراف ریشه گردد. هرس :همه می دانيم که هرس به منظور ايجاد تعادل بين رشد بوته شاخ وبرگ و مقدار ريشه و ميوه است به همين منظور بوته گوجه فرنگی را تا زمانی که به ۳۰ سانتی متری نرسيده است هرس نمی کنيم و اجازه می دهيم رشد خود را انجام دهد زمانی که ارتفاع بوته به ۳۰ سانتی متری رسيد اولين هرس را انجام می دهيم. اين هرس شامل حذف گل ها و شاخه های فرعی است پس از انجام اين مرحله هرس در تمام طول رشد بوته تمام شاخه های فرعی را حذف می کنيم و در کشت های کوتاه مدت بعد از رسيدن بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری بوته را به صورت دو شاخه به نخ های مهار می بندیم, با انجام این کار دیگر نیازی به پایین کشی بوته نیست .بر اساس تجارب کیفیت و میزان محصول بوته ای که پایین کشیده شده است بهتر و بیشتر است بدیهی است پس از رسیدن این دو شاخه به ارتفاع مفید گلخانه جوانه انتهایی آن را حذف می کنیم تا گل های موجود در بوته به میوه تبدیل شود. پس از برداشت محصول این بوته ها از گلخانه حذف شده و زمین برای کشت بعدی آماده می شود . البته کشاورزان با تجربه جهت همسان کردن اندازه میوه ها بر اساس بضاعت گیاه و نوع واریته گلها و یا میوه های اضافی بر روی خوشه را هرس می کنند و به تعداد مشخصی از گلها اجازه می دهند تا به میوه برسند . گوجه فرنگی گياهی است اتوگارد که معمولا قبل از باز شدن گل تلقيح گل صورت گرفته است. به همين دليل به ندرت می توان در شرايط خاص تلقيح خارجی را در آن مشاهده نمود. تلقيح : در فضای گلخانه هيچ گونه عامل محرکی مانند باد و يا حشرات برای تلقيح وجود ندارد برای رفع اين مشکل می توان به چند طريق عمل کرد. اول استفاده از زنبورهای مخصوص که عمر آنها فقط يک فصل استو به طور غير مستقيم باعث شک به گياه شده و عمل لقاح را باعث می گردد. دوم استفاده از ويبراتورهای برقی است که در هر دو يا سه روز يکبار با لرزش خوشه ها عمل لقاح را صورت می دهد. راه سوم اين است که می توان در کشت زمستانه از هرمن تلقيح کننده استفاده نمود. و بالاخره راه چهارم اين است که با ايجاد شک در سيمهای مهار و يا ضربه مستقيم بر روی گلها باعث گرده افشانی يا در نهايت عمل تلقيح گرديم. نکته حائز اهميت در عمل تلقيح گلهای بوته گوجه فرنگی دمای موجود در گلخانه می باشد که بايد بين ۲۰ تا ۲۵ درجه بوده و رطوبت آن نيز کم باشد. زمان تلقيح : بهترين زمان برای اين کار بين ساعات ۱۱ تا ۲ بعد از ظهر می باشد که فضای گلخانه از رطوبت کمتر و دمای بيشتری برخوردار است به همين خاطر امکان تلقيح در دمای ۲۸ تا ۳۰ درجه کاهش می يابد و در دمای ۱۳ تا ۱۵ درجه امکان تلقيح وجود ندارد و عدم تلقيح گل ريزش گل را در پی خواهد داشت. به هر حال پس از تلقيح گل ميوه بين ۱۸ تا ۳۵ روز زمان لازم دارد تا قابل برداشت باشد٫ و حالا بوته گوجه فرنگی به زمان ثمر دهی خود رسيده و در اين مرحله بايد به گونه ای برخورد نمود که حداکثر برداشت را کسب کرد. زمانی که برگ های نزديک به هر خوشه ميوه چيده می شود ميوه امکان بهتری برای رنگ گيری پيدا می کند. نکته قابل ذکر ديگر اينکه بدیهی است ۵۰ درصد خوشه ميوه رنگ بگيرد و ۵۰ درصد ديگر از حالت سبز بودن تغيير رنگ داده و رفته رفته قرمز خواهد شد. بنابراين در صورتی که نيمی از خوشه واريته کلاستر به رنگ نهايی در آمده باشد می توان ان را چيد و به بازار عرضه نمود. چنانچه مسافت مزرعه تا بازار کم باشد و نيمه سبز خوشه فرصت رنگ پذيری نداشته باشد می توان از محلی که دمای آن گرمای مناسبی جهت تغيير رنگ گوجه دارد استفاده نمود. در صورتی که واريته ها به صورت کلاستر و يا همرس نباشد بهتر است گوجه های رسيده را در زمان خاص خود برداشت کرد. مسلما اندازه گوجه فرنگی هر چقدر درشت تر باشد زمان تبديل گل به ميوه و رسيدن آن هم طولانی تر خواهد بود. امروزه بسياری از کشاورزان به خاطر تقاضای مناسب مصرف کننده تمايل زيادی به کشت گوجه های چری دارند و اين به دليل ميزان باردهی فراوان رنگ های قرمز صورتی و زرد و شکل های مختلف آن است که باعث قيمت بالای اين واريته شده است. زمانی که بوته ها به سقف مفيد گلخانه می رسند لازم است برگ های پائين را هرس نمود و اگر نخ ها به صورت قرقره ای به سيم آويزان است می توان با بازکردن ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر از نخ قرقره در يک جهت نخ ها را روی سيم حرکت داده که اين عمل باعث می شود ساقه از پائين روی بستر و یا شاسی های مخصوص قرار گیرد و انتهای بوته در فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتی متری سقف مفید گلخانه برسد. این روش به کشت دراز مدت مربوط می شود.

منبع : واحد آموزش شرکت دشت ناز جيرفت

[فلفل نمك]

پرورش پیاز

پیاز گیاهیست دو ساله یا سه ساله که به وسیله بذر زیاد می شود .محل اصلی و اولیه آن مشخص نیست و آنچه مسلم است در زمانهای قدیم در قاره آسیا کشت میشده .
این گیاه یکی از مهمترین سبزیهایی است که قسمت متورم و گوشتی انتهائی آن مورد استفاده قرار می گیرد و همین قسمت گوشتی و مطبق را پیاز می نامند .
بذر این گیاه پس از کاشت در زمین ابتداء پیازهای کوچکی تولید می کند و در سال دوم اگر این پیازهای کوچک را بکارند آنها درشت شده و به عنوان پیاز مورد استفاده قرار می گیرند .
در صورتی که پیازهای دوساله را که درشت شده اند مجددآ در سال سوم بکارند ، بوته آن به گل مینشیند و تولید بذر می کند .
البته اگر در میان پیازهای کوچک سال اول پیازهای درشتری وجود داشته باشد ، آنها نیز در سال دوم ممکن است تولید گل و بذر نمایند .
ریشه های پیاز ، به صورت ساده و از انتهای ساقه خارج شده و در زمین فرو میروند .
در قسمت بالای ریشه های ساده گیاه ، پیاز که همان ورقه های گوشتی و مطبق گیاه است و شکل کُرَوی دارد قرار گرفته که تنها قشر روئی آن نازک و گاهی به رنگ های : سفید ، زرد ، قرمز و طلائی دیده می شود .
در سال دوم کشت از میان بوته پیاز ، ساقه گل خارج می شود و تا یک متر بلند شده و در انتهای ساقه ، گل پیاز ظاهر می گردد .
گل پیاز ، چتری شکل و به رنگ های : سفید مایل به سبز ، مایل به بنفش و یا ارغوانی می باشد

آب و هوا و خاک :
این گیاه در هر آب و هوا و خاکی محصول می دهد .
لکن زمین های سخت مرطوب برای آن مناسب نیستند و از لحاظ درجه حرارت ، در هوای سرد طعم پیاز ، بسیار تند و زننده می شود .
در حالی که طعم پیاز هائی که در نواحی گرم کاشته می شوند ملایم و شیرین می باشند .

کود :
نیاز پیاز ، به مواد غذائی فراوان است و بایستی زمینی را که برای کاشت این گیاه در نظر می گیرند کاملا تقویت کنند .
ولی توجه داشته باشند که در زمان کاشت بذر پیاز و یا پیازهای کوچک از دادن کود حیوانی تازه خودداری شود .
چون باعث فساد و بیماری و پوسیدگی و کرم زدگی گیاه می شود .
بهترین روش تقویت زمین و یا کود دادن به محصول پیاز ، آن است که پیاز را پس از یک محصولی که برای کشت آن قبلا کودکافی به زمین داده شده است بکارند ، و کمبود مواد غذائی گیاه را با کودهای شیمیائی جبران نمایند

روش کاشت :
کشت پیاز ، به دو صورت انجام می گیرد :
۱ ) کاشت بذر در زمین .
۲) کاشت پیازهای کوچک در زمین .
کشت این گیاه دو نوبت در سال ، در بهار و پائیز صورت می گیرد .
به منظور کشت بهاره ، زمین را در پائیز آماده می سازند و کود کافی میدهند و در کشت پائیزه ، در بهار عملیات آماده سازی زمین انجام می پذیرد.
لازم است زمینی را که می خواهند بذر و یا پیازهای کوچک را در آن بکارند ، قبلا به مقدار کافی تقویت نموده و در زمان کاشت آن را بیل بزنند و در مساحت بزرگ شخم کنند و سپس بذر پیاز ، را به یکی از دو روش خطی و یا دستپاش بکارند .
مسلمآ در روش ردیفکاری ( خطی ) مقدار بذر مصرفی بسیار کمتر و در طریقه دستپاش میزان مصرف بذر زیاد خواهد بود .
به این منظور زمین را با کشیدن شن کش و یا هر وسیله دیگری که در اختیار باشد صاف نمایند تا بذرها زیر خاک بروند و سپس آبیاری کنند .
قبل از آنکه پیازها کاملا سبز شوند لازم است که زمین را وجین کنند و علف های هرز را خارج سازند تا آنها روی بوته های پیاز را نپوشانند .
در صورتی که بخواهند پیازهای کوچک را در زمین به صورت خطی بکارند ، فاصله خطوط و یا ردیف ها ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر و فاصله پیازهای کوچک از یکدیگر بر روی خطوط ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر مناسب است .
بذر پیاز سیه رنگ است و روی آن چین هایی وجود دارد .مقدار بذر مورد نیاز برای کشت یک صد متر مربع زمین نسبت به محصولی که مورد نظر است متفاوت می باشد .
به این معنی که اگر منظور تهیه پیاز جهت مصرف به صورت خام و یا پخته باشد و لزومآ باید پیازها درشت باشند حدود ۲۵۰ گرم بذر لازم است .
ولی اگر برای تهیه پیاز ترشی و یا پیازهای کوچک برای کشت سال بعد باشد چون اندازه پیازها کوچک است ، لذا ۵۰۰ گرم بذرمورد نیاز خواهد بود .
به همین دلیل هر اندازه فاصله بوته های پیاز با یکدیگر کمتر باشد پیازها کوچکتروهراندازه که فاصله آنها از یکدیگر بیشتر باشد پیازها درشت تر خواهند بود.
بهترین روش کشت پیاز ، نوع خطی ( ردیفکاری ) می باشد که فاصله بین خطوط ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر و فاصله بین بوته ها روی خطوط ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر باشد .
لکن اگر منظور کاشت دستپاش باشد بهتر است بذر پیاز را تُنُک بپاشند تا در زمان برداشت هم پیازهای کوچک و هم پیازهای درشت داشته باشند و نیازی به تُنُک کردن و صرف هزینه زیاد و کار اضافی نباشند .
هرگاه در محلی که پیاز ، را می کارند ، هوا خشک باشد پیاز ممکن است زودتر به گل بنشیند و گاهی در چنین نقاط در همان سال اول پیازها گل می کنند و بذر می دهند که بذر این پیازها برای کاشت مناسب نخواهند بود.

بذرگیری :
پیازهایی را که می خواهند از آنها بذر تهیه کنند از بین بهترین و سالم ترین و خوش فرم ترین آنها انتخاب می کنند و در محلی خشک و هواگیر نگهداری می نمایند تا به موقع مجددآ بکارند .
در فروردین ماه پیازهای انتخاب شده را به فاصله ۴۰ سانتیمتر از هرطرف در زمینی که قبلآ آماده شده می کارند .
در اواخر تیرماه و مردادماه که بذرها در داخل غلاف های نازکی که حامل بذر هستند رسیدند ، غلاف ها را از ساقه جدا نموده و دسته می کنند و در محیط تاریک و هواگیری در محل خشکی نگهداری می نمایند .
یا آنکه غلاف ها را از بوته ها جدا ساخته و در کیسه کرده در محل خشکی نگهداری می کنند .مسلمآ روش اول در حفظ قوه نامیه ( رویش ) بذر پیاز اثر بهتری خواهد داشت .



سایت گل و گیاه

[فلفل نمك]

پرورش هویج

هویج ، گیاهی است دوساله كه ریشه آن عمودی بوده و قسمت وسط ریشه گوشتی وخشبی و به رنگ زرد میشود كه هویج مصرفی را تشكیل میدهد.
به هر میزان كه این قسمت ظریف تر و ضخامت آن كمتر باشد ، هویج مرغوب تر خواهد بود .
برگ های این گیاه دندانه دندانه و ساقه گل آن درسال دوم ظاهر میشود .
برای مصرف ، محصول هویج ، در سال اول و یا فصل زراعتی اول برداشت می شود و به منظور بذرگیری درسال دوم مورد استفاده قرار میگیرد .

گل های این گیاه، سفید رنگ و ریز می باشند كه در سال دوم به صورت چتری از داخل غلافی در راس ساقه گل خارج می گردند .

هویج به صورت ، خام و پخته مصرف می شود .
آب هویج را به عنوان آب میوه مصرف می نمایند .
این گیاه دارای ویتامین " a " زیاد است و اغلب پزشكان و مردم مجرب مصرف آن را توصیه می كنند .
از هویج در ترشی ها نیز استفاده می شود .

آب و هوا و خاك :

هویج ، در هر آب و هوا و خاكی می روید .
ولی در زمین های نرم و عمیق بهار نتیجه می دهد .
برای آن كه ریشه هویج كه همان قسمت خوراكی و مورد استفاده گیاه است صاف و خوش تركیب باشد ، بایستی در زمین هائی به گشت آن پرداخت كه اجسام سخت مانند : سنگ وگیاهان نپوسیده در زمین نباشد.
زمین مورد استفاده برای كشت هویج احتیاج به مقدار كافی مواد غذائی (كود ) دارد .
بایستی محل كاشت این گیاه را با كودهای لازم تقویت نمود .
در صورتی كه بخواهند كود حیوانی به خاك بدهند ، بایستی در پائیز سال قبل اقدام گردد تا كود كاملا پوسیده شود .

روش كاشت :

این گیاه وسیله بذر تكثیر می شود .
بذر هویج كوچك و به رنگ های خاكستری و سبز و معطر می باشد .
شكل بذر هویج كمی محدّب و دارای خار است و اغلب این خارها موجب می شوند كه چند بذر بع هم بچسبند .
به همین علت بایستی در زمان كاشت ، بذرها را كمی به یكدیگر مالید تا ازهم جدا شوند .
بذر انواع زودرس را می توان در اسفندماه كاشت .
البته در محل های محصور و بطور كلی پس از گذشت سرمای زمستان و بعد از عید نوروز در فروردین ماه می توان هویج را كاشت .
طرز كاشت هویج به صورت خطی و یا دستپاش می باشد .
در هردو صورت بایستی پس از سبز شدن گیاه ، زمین را از علف های هرز وجین كرد و در صورت لزوم هویج ها را تُنُك كرد .
در صورتی كه بذر هویج و تربچه را به نسبت مساوی باهم مخلوط نموده بكارند ، همزمان با سبز شدن هویج ها تربچه ها قابل برداشت می شوند و چون تربچه را برداشت می كنند خود به خود فضای لازم برای رشد و نمو هویج باز می شود و از یك زمین در یك زمان دو استفاده شده است .
در طریقه خطی ، فاصله بین خطوط ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر مناسب است و بایستی دقت شود كه روی بذرها زیاد خاك داده نشود .
از زمان كشت بذر ، تا برداشت محصول هویج نسبت به انواع زودرس و دیررس ۳ تا ۶ ماه به طول می انجامد .

نوشته : مهندس منوچهر کارگر

سایت گل و گیاه

[فلفل نمك]

لوبیا سبز

لوبیا سبز گیاهیست یک ساله . محل اصلی و اولیه آن روشن نیست. ولی عده ای معتقدند که از نواحی گرمسیر آمریکا ، به سایر نقاط انتقال یافته است و کاشت آن از زمان های دور در آنجا متداول بوده است .
ساقه این گیاه ناصاف و خشن و بند بند و در نوع پابلند آن پیچنده میباشد. در نوع پاکوتاه ساقه ها ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر رشد می کنند .

برگ لوبیا سبز ، مرکب بوده و از چند برگچه خشن که دارای کُرک های سخت می باشند تشکیل می یابد .
گل لوبیا سبز ، به رنگ های : سفید ، صورتی و بنفش کم رنگ دیده میشود که تعدادی از ۲ تا ۸ گل بصورت خوشه به هر شاخه چسبیده اند .

دانه های این گیاه در داخل غلاف کشیده و شمشیری شکل به حالت آویزان به ساقه قرار دارند .
در انواع مختلف لوبیا سبز ، رنگ و اندازه آنها متفاوت می باشد .
بعضی از انواع لوبیا سبز، غلاف نرم و گوشتی قابل خوردن دارند و در بعضی دیگر غلاف ها سخت بوده قابل خوردن نیستند .

بذر لوبیا سبز ، بشکل قلوه ای ( کلیه انسان یا دام ) می باشد و در مواردی به صورت کُروی و یا بیضوی شکل دیده می شود .
مصرف لوبیا سبز ، در غذاها بسیار متداول است و چون دارای مواد غذائی فراوان می باشد یکی از مهمترین سبزیهای مورد مصرف غذائی تلقی می شود .

انواع لوبیا سبز : این گیاه انواع بسیار زیادی دارد .
ولی در ایران فقط انواع زیر مورد مصرف عموم است :
۱ ) لوبیا سفید .
۲ ) لوبیا قرمز .
۳ ) لوبیا مَرمَری .
۴ ) لوبیا چشم بلبلی.
۵ ) لوبیا چیتی .
۶ ) لوبیا قلمدانی .

آب و هوا و خاک :
مناسب ترین محل برای کاشت لوبیا سبز ، زمین های بکر و تازه میباشد که قبلا کشت دیگری در آن نشده باشد .لوبیا ، در زمین های مرطوب و چسبنده محصول خوب نمی دهد . این گیاه احتیاج به مواد غذائی و کود حیوانی دارد .
بوته های لوبیا به سرما حساسیت دارند و در حرارت کم سبز نمی شوند . به همین علت برلای نوبرکاری ابتداء بذر را در خزانه یا در شاسی و یا در زیر نایلون می کارند .


روش کاشت :
در نقاط معتدل و گرم از اواسط فروردین ماه بذر را در محل اصلی میتوان کاشت .بهترین روش کاشت لوبیا سبز ، طریقه خطی است .
در نقاط سردسیر در خردادماه به کشت این گیاه می پردازند .در زمین اصلی فاصله دو بوته از یکدیگر نبایستی از ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر کمتر باشد و فاصله ردیف ها نیز همچنین ، تا برداشت محصول به خوبی انجام پذیرد .
در زمان کاشت در زمین اصلی در هر حفره ای که در زمین ایجاد میکنند و عمق آن ۲ تا ۳ سانتیمتر خواهد بود ۲ عدد بذر می کارند تا اگر به هر علتی یکی از بذرها سبز نشد ، احتمال سبز شدن بذر دیگر وجود داشته باشد .
در صورتی که بذر لوبیا را قبل از کاشت به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت در آب بحیسانند گیاه زودتر سبز می شود .
پس از کاشت زمین را آبیاری می کنند و پس از ۲ ماه بتدریج می توان محصول لوبیا را برداشت نموده به عنوان لوبیا سبز مصرف کرد .
ولی برای بدست آوردن و برداشت محصول لوبیا که از دانه های خشک آن استفاده می شود ، بایستی منتظر ماند تا غلاف های حامل دانه ها زرد و خشک شوند .
آنگاه آنها را از بوته ها جدا ساخته و دانه ها را از غلاف ها خارج ساخت .
برای کاشت سال بعد می توان از محصول سال قبل استفاده نمود و نیاز به روشی خاص برای بذرگیری نیست .


سایت گل و گیاه

[فلفل نمك]

خیار

انتخاب زمان کشت :

قبل از هر اقدامی در مورد کشت خیار ابتدا بهتر است اطلاعاتی از قبیل آمار هواشناسی منطقه نظرات و تجربیات مهندسین کشاورزی و کشاورزان با تجربه و مهمترین مورد قیمت این محصول در بازار کسب کرده و آنگاه زمان کشت را انتخاب نمایید زیرا زمان کشت در بهره برداری محصول تاثیر مستقیم داشته و باعث بالا رفتن روحیه کار و تلاش می گردد.

مثلا در مناطق جنوبی کشور زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و در خرداد ماه سال بعد برداشت محصول پایان می یابد. و در مناطق شمالی و مرکزی کشور که در آذر ماه و دی ماه دارای هوای ابری و سرد می باشند زمان کشت را به نحوی انتخاب می کنند که این زمان یا آخر فصل برداشت و یا آغاز کشت باشد . به طور کلی زمان هایی که شرایط جوی نامساعد است باید از دوره کشت حذف گردد و اگر چنین کاری صورت نگیرد و زمانهای نامساعد در میان زمان برداشت قرار گیرد کشت با مشکلات عدیده ای روبرو می شود.

انتخاب بذر:

بعد از انتخاب زمان کشت باید بذر مناسب و خوبی انتخاب کنیم که بر اساس تقسیم بندی اقلیم های مناسب صورت می گیرد.مثلا برای مناطق جنوبی که زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و تا آخر خرداد سال بعد می توان برداشت محصول داشت و یا مناطق شمالی و مرکزی که کار کشت از اوائل دی ماه شروع می شود بذرهای تک گل پیشنهاد می شود که دارای برگ های کوچک و مقاوم به سرما بوده و جهت دوره های طولانی مناسب می باشد ولی در اقلیم های که دو فصل کشت دارند بهتر است از واریته های پرگل که محصول زیادی در زمان کوتاه دارنداستفاده گردد.
شایان ذکر است که بسیاری از کشاورزان بدون توجه به نوع واریته و زمان کشت آن و تنها به علت پر گل بودن آن اقدام به کشت در فصولی می نمایند که مناسب حال آن بذر نیست در نتیجه با مشکلاتی مواجه می شوند که برای آنها اندکی ناشناخته و غریب می نماید.کشاورزانی که آشنایی با خواص واریته های مختلف ندارند اشتباه عمده ای را مرتکب می شوند و آن این است که واریته های پر گلی را که برای فصول بهاره کشت نموده اند و محصول خوب و زیادی برداشت کرده اند مجددا برای کشت پائیزه انتخاب می کنند.
با شروع فصل سرما و کوتاه شدن طول روز تعداد زیادی میوه های کوچک در هر بوته مشاهده می کنند که به علت ریز ماندن میوه ها بر روی ساقه محصولی برداشت نمی کنند و با تصوراتی که دارند کود و سم را به گیاه تحمیل می کنند در حالی که بذر های تک گل بوده و از آن میوه کمتری مشاهده می کنند اما محصول بیشتری برداشت می شود.

نحوه کشت :

پس از انتخاب بذر باید فکر نحوه کشت باشیم به طور کلی در مقابل ما دو راه برای کشت بذر قرار دارد. یکی کشت مستقیم و کشت به صورت خزانه که از این دو راه به خاطر صرفه جویی در استفاده از امکانات گلخانه ای و مراقبت بیشتر و بهتر تا جوانه زدن٬ بهتر است از کشت در خزانه بهره گیری کرد. برای کشت مستقیم زمین باید رطوبت کافی داشته و به اصطلاح گاورو باشد و بهتر است زیر و روی بذر به مقدار مورد نیاز بیته موس ریخته شود.

بهترین خاک برای کشت در گلدانهای نشاء ماده ای طبیعی به نام بیته موس می باشد که در بازار انواع خارجی و ایرانی آن یافت می شود.اگر محل قرار گرفتن سینی نشاء دارای ۳۰ درجه سانتی گراد حرارت بوده و نور و رطوبت کافی وجود داشته باشد پس از ۵ تا ۷ روز بذر جوانه می زند و چنانچه شرایط مناسب نبوده و عوامل نور و گرما و رطوبت به صورت دلخواه نباشد اولا در زمان جوانه زنی تاخیر ایجاد می شود و ثانیا در جریان رشد گیاه نیز اختلالاتی پدیدار خواهد شد. توصیه می شود این نوع بذرها را به علت گرانی آنها ۲۴ ساعت قبل از کاشت در زمین و یا گلدان در یک پارچه نخی و یا پنبه ای در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری کرد. باید دقت کرد قبل از این کار بذرها ابتدا در آب ولرم خیسانده شوند از طرفی باید مراقبت های لازم را به عمل آورد تا گیاه جوان بدون آفت و بیماری به زمین منتقل شود.

انتقال نشاء به زمین اصلی :وقتی بذرها سبز شدند و رشد کافی نمودند باید آنها را به زمین گلخانه منتقل کنیم.بدین منظور حفره هایی که با فاصله معین و بر اساس تراکم بوته در متر مربع محاسبه شده است بر روی بسترها تعبیه می کنیم که دقیقا به اندازه حجم خاک گلدانهای سینی نشاءمی باشد. آنگاه با احتیاط کامل نشاء را همراه با خاک گلدان از گلدانها جدا کرده و در حفره ها قرار می دهیم.در اینجا باید مراقب باشیم تا به ریشه ها آسیبی وارد نیاید. بعد از انتقال نشاء به زمین آبیاری را شروع می کنیم . به یاد داشته باشیم مدت قرار گرفتن نشاء در گلدان نباید از حد معمول تجاوز کند زیرا در این صورت است که ریشه به علت حجم کم خاک دچار مشکل شده و از رشد طبیعی باز می ماند و در نتیجه گیاه از ابتدا ضعیف خواهد بود و پس از آن هم رشد درستی نخواهد داشت.

تراکم بوته ها :

به منظور دستیابی به بیشترین برداشت محصول از متر مربع تراکم بوته ها حائز اهمیت است.بعضی از کشاورزان و گلخانه داران بر این باورند که اگر تعداد بوته در واحد سطح بیشتر باشد محصول بیشتری می توانند برداشت کنند.بر اساس تجارب بدست آمده در گلخانه های خاکی برای واریته های موجود تراکمی برابر با ۷/۱ تا ۳ بوته٬ بنابر تجربه شخصی فصل کاشت و نوع واریته از نظر کوچکی و بزرگی برگ در نظر می گیرند که در این مورد می توان از کشاورزان با تجربه و کارشناسان مربوطه کمک گرفت. ناگفته نماند که این کار دلایل فنی و مهمی دارد که از جمله می توان میزان نوردهی و جذب مواد مغذی خاک در فصول سرد را نام برد.پس به خاطر اینکه بوته ها از نور کافی برخوردار بوده و رشد مناسبی داشته باشند باید به گونه ای کاشت شوند که به روی یک دیگر کمتر سایه بیاندازند و به عبارتی دیگر موجب جلوگیری از تابش نور کافی به گیاه نشوند از طرفی در فصول سرد میزان غذا رسانی خاک به ریشه کمتر می شود و اگر تراکم هم در چنین وضعیتی زیاد باشد طبیعی است که به ریشه مواد کافی نخواهد رسید

آبیاری اولیه :

برای آبیاری گلخانه بهتر است از سیستم تحت فشار به صورت قطره ای استفاده کنیم.در این روش که بهترین نوع آن استفاده از نوارهای آبیاری است که از حدر رفتن آب جلوگیری می کند. بر اساس برنامه ای منظم به آبیاری گیاه خواهیم پرداخت زیرا آبیاری به صورت سنتی ضمن بالا بردن مصرف آب و همچنین رطوبت گلخانه مواد غذایی در خاک را شسته و دسترسی ریشه را به این مواد کم کرده.شایان ذکر است که آبیاری گیاه بر اساس سن گیاه بافت خاک و زمان مصرف متفاوت است. برای مثال می توان گفت که خاک در زمستان به آب کمتری نیازمند است تا در فصل تابستان ولی در هر صورت باید به طور یکنواخت و دوره های منظم آبیاری کرد و مسلما در خاک های سبک مقدار آبیاری کمتر و فاصله زمانی بین آن نیز کمتر خواهد بود. توصیه می شود در هنگام آبیاری زمین را برای مدت طولانی به حالت اشباع قرار ندهیم و حتما رطوبت ۲۵ درصدی را در فاصله دو آبیاری رعایت نمایید به عبارت دیگر برای تناوب آبیاری٬ زمانی اقدام به آبیاری نمایید که رطوبت خاک به ۲۵٪ رسیده باشد ضمنا این را هم بدانید که گیاه خیار در زمانی که به گلدهی می رسد نیاز بیشتری به آب دارد.

برخی از کشاورزان معتقدند بعد از اینکه گیاه جوان ۴ برگ حقیقی خود را کامل کرد باید یک دوره تشنگی به گیاه داد.چون اعتقاد دارند ریشه گیاه در حالت تشنگی به طور طبیعی به دنبال یافتن آب به عمق خاک نفوذ می کند و این حرکت ریشه باعث افزایش حجم ریشه می شود. به هر حال گیاه پس از دوره تشنگی و آبیاری پس از آن رشد سریعی خواهد داشت. در زمان رشد بوته باید نخهای گلخانه را آماده کرده و بر فراز بوته ها به سیم های مهار در فضای سقف گلخانه متصل نمود تا در هنگام رشد سریع بوته ها به طور منظم به دور نخ ها بسته شود برای بستن بوته ها به دور نخ ها روش های مختلفی وجود دارد می توان پائین نخ ها را به سیم مهار در پائین گیاه بست و یا اینکه نخ اضافه را به دور قرقره های سیمی پیچانده و بر روی سیم مهار قرار داد و یا اینکه به وسیله کلیپس های مخصوص که به اندازه قطر ساقه گیاه است و به انتهای نخ ها بسته می شود ارتباط ساقه و نخ را بدون گره زدن به گیاه برقرار نمود شایان ذکر است که نباید در مرحله نخ کشی بی توجهی نمود زیرا غفلت در این کار باعث شکستن ساقه گیاه می شود و سبب آسیب جدی به گیاه خواهد شد.

آبیاری :

آبیاری گلخانه برای خاک های سبک می تواند به روش نشتی باشد یعنی با ایجاد جوی و پشته آبیاری صورت می گیرد. در صورت استفاده از سیستم های قطره ای که با لوله های مخصوص صورت می گیرد نیازمند یک محاسبه دقیق هستیم زیرا معمولا وسط خط لوله از فشار آب کمتری برخوردار است و به این علت آبیاری به صورت یکنواخت انجام نمی شود.آبیاری قطره ای باید به صورتی باشد که پیازرطوبتی بین دو قطره چکان به یکدیگر متصل شود . همانطور که می دانید روزانه مقدار معینی اب زمین تبخیر می شود که باید در موقع مناسب تامین گردد.در صورتی که نسبت به آب یک منطقه مشکوک باشیم با آزمایش آب تصمیم نهایی را اتخاذ می کنیم مقادیر مجاز Ec در آب براساس میلی موس تامین می شود Ec کمتر از ۱ بسیار خوب Ec بین ۱ تا۲ مناسب و Ec ۲ تا ۳ کمی زیاد Ec ۳ تا ۴ زیاد و Ec بالاتر از ۴ بسیار زیاد غیر قابل قبول می باشد.

هرس اولیه :

در بته خیار تا زمانی که ارتفاع گیاه به ۳۰ سانتی متر نرسیده هیچگونه هرسی را انجام نمی دهیم . اما پس از اینکه بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری رسید شاخه های فرعی و میوه و گلهای آن را به تدریج حذف می کنیم. با این کار به گیاه اجازه می دهیم که تمام انرژی تولیدی توسط گیاه صرف رشد ساقه و برگهای اولیه شود و بدین وسیله گیاه قوی و شاداب باشد از ارتفاع ۳۰ سانتی متر به بعد شاخه های فرعی را حذف کنیم ولی با توجه به فصل کاشت و نظر برخی کارشناسان و کشاورزان با سابقه برخی به شاخه های فرعی اجازه می دهند رشد نمایند و بر اساس واریته و فصل کاشت طول شاخه های فرعی را تنظیم می کنند. قابل ذکر است که در فصل بهار جوانه انتهایی شاخه های فرعی را بعد از ظهور برگ پنجم حذف می کنند به یاد داشته باشید که هرس اولیه گیاه تاثیر مستقیم و بسیار خوبی در رشد و بار دهی بوته خواهد داشت البته مشروط بر اینکه به طور صحیح و اصولی انجام گیرد.

برداشت محصول :

از مواردی که باید در انجام آن دقت بسیاری کرد تا آسیبی به گیاه وارد نشود نحوه چیدن خیار از بوته است که به دلایلی با اهمیت است شیوه اصولی و صحیح چیدن خیار از بوته این است که آن را به سمت بالا کشیده تا بدین وسیله از ساقه جدا شود این عمل باعث می شود که بقایا یا دنباله میوه بر روی ساقه باقی نماند زیرا باقی ماندن این قسمت بر روی ساقه باعث پوسیدگی ساقه می شود و از طرفی دنباله میوه علاوه بر اینکه وزن میوه را سنگین تر می کند باعث جلوگیری از نرم شدن سریع میوه هم می شود امروزه در اکثر گلخانه ها دیده می شود که خیار را به وسیله قیچی از شاخه جدا می کنند این کار زمانی می تواند مشکل آفرین باشد که قیچی آلوده به بیماریهای قارچی و ویروسی خاصی باشد. در این حالت امکان انتقال بیماری از یک بوته به بوته دیگر زیاد است. بد نیست بدانید به تازگی دستگاهی اختراع شده است که به وسیله اشعه می تواند میوه را از ساقه جدا کند.ولی تا زمانی که دسترسی به این وسائل امکان پذیر باشد بهتر است حتاالمقدور میوه با دستکش چیده شود ضمنا از ابزارهایی استفاده کنید که اطمینان داشته باشید آلوده نیستند.

پائین کشی بوته ها :

زمانی که بوته ها به سقف مفید گلخانه می رسند باید پائین کشیده شوند.نکته ای که در این دوره حائز اهمیت است هرس برگهای فرسوده تر و پیر تر در طول دوره برداشت است.به طوری که هنگام پائین کشیدن بوته برگهای پائینی ضمن اینکه عمر خود را سپری کرده اند تعداد کمی نیز برای هرس کردن باقی مانده باشد. باید همواره به یاد داشته باشید که هرس برگهای فرسوده در هر نوبت نباید بیش از ۳ برگ در بوته باشد و حداقل ۱۸ تا ۲۵ برگ روی بوته باقی بماند. هرس برگ های فرسوده باید در طول دوره و به تناوب انجام گیرد که در هنگام پائین کشی مشکلی پیش نیاید و ضمنا متوجه باشیم برگهایی که هرس می کنیم نباید از تعداد برگهای تولید شده بیش تر باشد. به هر حال بعد از هرس برگ های مسن تر و رسیدن بوته به سقف٬ ۳ روش برای هرس بوته خیار مرسوم است.

اول اینکه با حذف برگهای پائینی و شل کردن نخ ها از قرقره که به سیم مهار متصل است ساقه را به صورت گرد در روی زمین قرار داده البته گاهی ساقه ها به جای اینکه روی زمین قرار گیرند بر روی شاسی های مخصوصی که با فاصله ۵۰ سانتی متر تعبیه شده اند قرار می گیرند. زمانی که بوته به انتها می رسد به دو شاخه فرعی اجازه می دهیم که رشد خود را ادامه دهند و دوباره به سمت پائین حرکت کنند.این دو شاخه فرعی را مانند شاخه های اصلی در نظر می گیریم و پس از رشد این شاخه ها جوانه ای انتهایی شاخه اصلی را حذف می کنیم و سوم اگر در پایان فصل کشت با فرا رسیدن هوای گرم مصادف باشد می توان به جای پائین کشیدن بوته ها آن را بر روی سیم ها انداخته تا مانند سایبانی در گلخانه عمل کند در این حالت باید کاملا مراقب بود که بوته ها در موقع خم شدن شکسته نشوند و بعد ها دچار ضایعات و بیماری نگردند.

[فلفل نمك]

پرورش بادمجان

بادمجان ، گیاهیست یک ساله با ساقه های قوی ، خشن و شاخه شاخه .

این گیاه دارای برگ های پهن و کشیده و رنگ متمایل به خاکستری می باشد و برگها گاهی دارای

خار هستند .

گل بادمجان ، شبیه گل سیب زمینی ، ولی بزرگتر و رنگ آن بنفش کم رنگ می باشد .

میوه بادمجان که به صورت های مختلف اعم از :

کشیده ، قلمی ، دُلمه ای و یا کُرَوی می باشد همان بادنجان ، نام دارد که مورد مصرف خانگی است.

بادمجان را به صورت پخته در غذاها و خورش ها مصرف می کنند و از آن نوعی ترشی نیز تهیه

می شود که معروف به ترشی بادمجان و یا ترشی لیته است .

همچنین آن را به صورت تنوری ( کبابی ) سرخ نموده در غذاهای محلی مصرف می کنند و در

مواردی هم از میوه این گیاه مربا تهیه می نمایند .

انواع بادمجان :

تعدادی از انواع بادمجان را برای زینت در گلکاری کشت می نمایند مانند : بادمجان تخم مرغی سفید

، کُرَوی قرمز ، ولی آنچه را به منظور تهیه غذا کشت می کنند شامل 7 نوع می باشد که مهمترین

آنها عبارتند از :

1 – بادمجان قلمی سیاه .

2 – بادمجان آمریکائی ( بغدادی ) .

3 – بادمجان ریحانی سفید و بلند .

4 – بادمجان بارنپتال .

5 – بادمجان بنفش ژاپونی .



آب و هوا و خاک :

بادمجان ، گیاهیست که در مناطق گرمسیر و معتدل گرم بخوبی عمل میآید . ولی در مناطق سرد

میوه آن غالبا نرسیده و نمیتوان از آن استفاده نمود .

این گیاه از نظر احتیاجات غذائی همانند ، گوجه فرنگی می باشد و بایستی زمین را تقویت نمود .

روش کاشت :

در مناطق گرمسیر بذر بادمجان را در بهمن ماه و در مناطق معتدل در فروردین ماه در خزانه گرم و

یا شاسی می کارند .

پس از آن که بوته های آن چهاربرگه شدند آنها را از خزانه خارج ساخته و در زمینی که قبلا آماده

ساخته اند به فاصله 75 سانتیمتر از یکدیگر روی ردیف ها نشاء می کنند .

فاصله بین ردیف ها بایستی یک متر منظور گردد .

در طول تابستان هر چهار روز یک مرتبه آبیاری ضرورت دارد .

در ایران پس از آن که بوته ها بزرگ شدند و اولین گل ها تبدیل به بادمجان شد روی مزرعه

گوسفندان را می دوانند تا برگ ها و شاخه های گیاه بشکند ، آنگاه مزرعه را آبیاری می کنند تا

مجددا بوته ها شاخه و برگ بدهند و به گل نشسته میوه تولید کنند .

ولی در اروپا ، روش دیگری را انتخاب نموده اند به این ترتیب که شاخه های اضافی را با ماشین و

یا با دست قطع می کنند تا شاخه های جدید بوجود آیند و میوه بدهند .

برداشت بادمجان ، از اواخر خردادماه آغاز می شود و تا اواخر مهرماه ادامه خواهد داشت .

بادمجان های آخر محصول غالبا ریز و تلخ مزه هستند و برای تهیه ترشی بکار می روند .

بذرگیری :

بذرگیری بادمجان همانند گوجه فرنگی می باشد و با همان روش صورت می گیرد .


نوشته : مهندس منوچهر کارگر

[فلفل نمك]

کشت گوجه فرنگی در گلخانه

گوجه فرنگی از جمله صیفی جاتی است که به دلایل فراوان کشت آن قابل صرفه است. زیرا این محصول در غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد و آنجا که به صورت اصلی وجود ندارد به صورت رب گوجه باعث خوشمزگی غذا می شود.به همین دلیل است که در کشت گوجه فرنگی واریته هایی در نظر گرفته شده است که دقیقا با شرایط مصرف گوجه فرنگی مطابق است. گوجه فرنگی ریز در اندازه های ۵ تا ۲۰ گرمی و همین طور گوجه فرنگی هایی با اوزان تا ۲۵۰ گرم تولید شده است که به خاطر استفاده از تکنیک های جدید علاوه بر مقاومت بالا در برابر بسیاری از ویروس ها و بیماری ها استعداد دوام و تازگی را تا مدت طولانی دارا می باشد. شایان ذکر است که علاوه بر تنوع شکل و اندازه رنگ های زرد و نارنجی به کمک گوجه فرنگی های قرمز آمده است.

● انواع کشت گوجه فرنگی:

حال که تصمیم گرفته اید در گلخانه خود بذر گوجه فرنگی را کشت کنید قبل از هر چیز باید بدانید چه نوع بذری را انتخاب و تهیه نمائید. بذر گوجه فرنگی را بر اساس نحوه مصرف آن می توان تقسیم بندی نمود زیرا این میوه را به صورت تازه خوری, رب, سس یا کنسرو می توان مصرف نمود. به همین منظور اولین تقسیم بندی بر اساس تازه خوری و صنعتی می باشد. در حال حاضر در ایران برای کشت گوجه فرنگی در گلخانه تنها از ارقام تازه خوری استفاده می شود. دومین تقسیم بندی بر اساس همرسی استوار است . که به سه دسته همرس - غیر همرس و بینابین تقسیم می شود . معمولا در گلخانه های ایران از واریته های غیر همرس در برداشت های طولانی مدت و از واریته بینابین در مناطقی که مدت برداشت کوتاه تر است استفاده می شود. سومین تقسیم بندی بر اساس وزن میوه است . امروزه برای مصرف تازه خوری گوجه فرنگی از گوجه چری با وزن ۵ تا ۲۰ گرم تا گوجه هایی به وزن ۲۵۰ گرم استفاده می شود. نا گفته نماند که هر چه وزن گوجه فرنگی سنگین تر باشد مدت بیشتری برای رسیدن به باردهی نیاز دارد . مثلا گوجه چری که حدود ۵ تا ۲۰ گرم است پس از نشاء حدود ۶۰ روز برای برداشت محصول نیاز دارد. به تازگی در بازار تولید واریته های دیگری پا نهاده است که کلاستر نام دارد .اصولا چیدن میوه به صورت خوشه ای با اصطلاح کلاستر خوانده می شود . با پیشرفت تکنولوژی در تولید بذر واریته هایی به بازار معرفی شده است که در برابر نماتد یا ویروسهایی که در منطقه ای فعال هستند مقاومت داشته و می توان با توجه به مشکلات موجود ارقام مورد نظر را انتخاب نمود.

▪ طول دوره جوانه زنی:

طول دوره جوانه زنی تا ظهور برگ های لپه ای در سطح خاک معمولا ۶ روز است واز ۴ تا ۶ هفته نشاء آماده انتقال به زمین اصلی است . برای اینکه بذر گوجه فرنگی بتواند به خوبی جوانه زده و رشد نماید تا زمان رشد مطلوب بوته بهتر است آن را در محل خزانه نگهداری نمود که هم در استفاده از امکانات گلخانه بتوان صرفه جویی کرد و هم گیاه بتواند در ابتدا رشد خوبی داشته باشد. به همین منظور قسمتی از گلخانه را برای گلدان های نشاء در نظر گرفته و یا محلی را برای خزانه انتخاب می کنیم انتخاب گلدان مناسب که حجم ریشه درون آن به خوبی فعالیت کند حائز اهمیت است . دما رطوبت نور فاصله بوته ها نقش مهمی در رشد یک گیاه سالم در خزانه را دارد . برای مثال سطحی برابر ۱۰×۱۰ سانتی متر برای هر بوته باید در نظر گرفت . ضمنا باید از محلهایی استفاده کرد که کاملا ضد عفونی شده و آفات و بیماری ها در محل نشاء موجود نباشد.

▪ دمای مناسب:

بهترین دما برای جوانه زنی ۳۰ درجه سانتی گراد می باشد و بعد از جوانه زنی دما را تا ۲۴ درجه در مواقع روز و ۱۸ درجه در هنگام شب تقلیل می دهیم.با توجه به اینکه بیشترین فعالیت ریشه ها در عمق ۳۰ سانتی متری خاک می باشد قبل از انتقال نشاء های گوجه فرنگی به زمین اصلی باید بسترهای مناسب که تا عمق ۸۰ سانتی متری قابلیت نفوذ ریشه را داشته باشد محیا نمود در این صورت باید علف های هرز را پیش از انتقال نشاء حذف و پاکسازی نمود و بخصوص از دو گیاه سس و گل جالیز نباید غافل گردید که این دو مشکلات فراوانی را برای گیاه ایجاد می نمایند .بهتر است با رویت سس یا گل جالیز آنها را از کنار بوته جدا کرده و پاکسازی نمود آنگاه مواد آلی و کودهای شیمیایی را در اندازه مناسب و با راهنمایی آزمایشگاه های خاک شناسی تدارک دیده و استفاده نمود . بهترین ph برای گوجه فرنگی ۵/۸ تا ۵/۵ می باشد و تراکم کشت را ۲ تا ۵/۲ بمته در متر مربع می توان انتخاب نمود.

علاوه بر مسائلی که در مورد تراکم کشت خیار عنوان شد نحوه پایین کشی بوته گوجه فرنگی دلیل دیگری است برای انتخاب تراکم بوته. شکل بستر را می توان به صورت ذوزنقه که در بالا ۴۰ سانتی متر و در پایین ۷۰ سانتی متر در نظر گرفته و به فاصله حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتی تر از یکدیگر روی بستر حفره هایی به اندازه گلدان های نشاء در ۲ طرف به صورت زیکزاک و یا در یک خط ایجاد نمود. سپس نشاء گوجه فرنگی را در حفره ها قرار داده و با اضافه کردن خاک یا پیت موس به اطراف آن بوته را در محل انتخاب مستقر کرده و سپس آبیاری نمود تا نفوذ آب جایگزین هوای اضافی اطراف ریشه گردد.

▪ هرس :

همه می دانیم که هرس به منظور ایجاد تعادل بین رشد بوته شاخ وبرگ و مقدار ریشه و میوه است به همین منظور بوته گوجه فرنگی را تا زمانی که به ۳۰ سانتی متری نرسیده است هرس نمی کنیم و اجازه می دهیم رشد خود را انجام دهد زمانی که ارتفاع بوته به ۳۰ سانتی متری رسید اولین هرس را انجام می دهیم. این هرس شامل حذف گل ها و شاخه های فرعی است پس از انجام این مرحله هرس در تمام طول رشد بوته تمام شاخه های فرعی را حذف می کنیم و در کشت های کوتاه مدت بعد از رسیدن بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری بوته را به صورت دو شاخه به نخ های مهار می بندیم, با انجام این کار دیگر نیازی به پایین کشی بوته نیست .بر اساس تجارب کیفیت و میزان محصول بوته ای که پایین کشیده شده است بهتر و بیشتر است بدیهی است پس از رسیدن این دو شاخه به ارتفاع مفید گلخانه جوانه انتهایی آن را حذف می کنیم تا گل های موجود در بوته به میوه تبدیل شود. پس از برداشت محصول این بوته ها از گلخانه حذف شده و زمین برای کشت بعدی آماده می شود . البته کشاورزان با تجربه جهت همسان کردن اندازه میوه ها بر اساس بضاعت گیاه و نوع واریته گلها و یا میوه های اضافی بر روی خوشه را هرس می کنند و به تعداد مشخصی از گلها اجازه می دهند تا به میوه برسند . گوجه فرنگی گیاهی است اتوگارد که معمولا قبل از باز شدن گل تلقیح گل صورت گرفته است. به همین دلیل به ندرت می توان در شرایط خاص تلقیح خارجی را در آن مشاهده نمود.

▪ تلقیح :

در فضای گلخانه هیچ گونه عامل محرکی مانند باد و یا حشرات برای تلقیح وجود ندارد برای رفع این مشکل می توان به چند طریق عمل کرد. اول استفاده از زنبورهای مخصوص که عمر آنها فقط یک فصل استو به طور غیر مستقیم باعث شک به گیاه شده و عمل لقاح را باعث می گردد. دوم استفاده از ویبراتورهای برقی است که در هر دو یا سه روز یکبار با لرزش خوشه ها عمل لقاح را صورت می دهد. راه سوم این است که می توان در کشت زمستانه از هرمن تلقیح کننده استفاده نمود. و بالاخره راه چهارم این است که با ایجاد شک در سیمهای مهار و یا ضربه مستقیم بر روی گلها باعث گرده افشانی یا در نهایت عمل تلقیح گردیم. نکته حائز اهمیت در عمل تلقیح گلهای بوته گوجه فرنگی دمای موجود در گلخانه می باشد که باید بین ۲۰ تا ۲۵ درجه بوده و رطوبت آن نیز کم باشد.

▪ زمان تلقیح :

بهترین زمان برای این کار بین ساعات ۱۱ تا ۲ بعد از ظهر می باشد که فضای گلخانه از رطوبت کمتر و دمای بیشتری برخوردار است به همین خاطر امکان تلقیح در دمای ۲۸ تا ۳۰ درجه کاهش می یابد و در دمای ۱۳ تا ۱۵ درجه امکان تلقیح وجود ندارد و عدم تلقیح گل ریزش گل را در پی خواهد داشت. به هر حال پس از تلقیح گل میوه بین ۱۸ تا ۳۵ روز زمان لازم دارد تا قابل برداشت باشد٫ و حالا بوته گوجه فرنگی به زمان ثمر دهی خود رسیده و در این مرحله باید به گونه ای برخورد نمود که حداکثر برداشت را کسب کرد. زمانی که برگ های نزدیک به هر خوشه میوه چیده می شود میوه امکان بهتری برای رنگ گیری پیدا می کند. نکته قابل ذکر دیگر اینکه بدیهی است ۵۰ درصد خوشه میوه رنگ بگیرد و ۵۰ درصد دیگر از حالت سبز بودن تغییر رنگ داده و کم کم قرمز می شوند .

بنابراین در صورتی که نیمی از خوشه واریته کلاستر به رنگ نهایی در آمده باشد می توان ان را چید و به بازار عرضه نمود. چنانچه مسافت مزرعه تا بازار کم باشد و نیمه سبز خوشه فرصت رنگ پذیری نداشته باشد می توان از محلی که دمای آن گرمای مناسبی جهت تغییر رنگ گوجه دارد استفاده نمود. در صورتی که واریته ها به صورت کلاستر و یا همرس نباشد بهتر است گوجه های رسیده را در زمان خاص خود برداشت کرد. مسلما اندازه گوجه فرنگی هر چقدر درشت تر باشد زمان تبدیل گل به میوه و رسیدن آن هم طولانی تر خواهد بود.

امروزه بسیاری از کشاورزان به خاطر تقاضای مناسب مصرف کننده تمایل زیادی به کشت گوجه های چری دارند و این به دلیل میزان باردهی فراوان رنگ های قرمز صورتی و زرد و شکل های مختلف آن است که باعث قیمت بالای این واریته شده است. زمانی که بوته ها به سقف مفید گلخانه می رسند لازم است برگ های پائین را هرس نمود و اگر نخ ها به صورت قرقره ای به سیم آویزان است می توان با بازکردن ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر از نخ قرقره در یک جهت نخ ها را روی سیم حرکت داده که این عمل باعث می شود ساقه از پائین روی بستر و یا شاسی های مخصوص قرار گیرد و انتهای بوته در فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتی متری سقف مفید گلخانه برسد. این روش به کشت دراز مدت مربوط می شود.




منبع : واحد آموزش شرکت دشت ناز جیرفت

[فلفل نمك]

پرورش کرفس

کرفس گیاهیست دو ساله با ریشه الیافی و برگ های آن مرکب از برگچه های دندانه دار می باشد که از روی ریشه می رویند .

برگ کرفس حدود ۵۰ سانتیمتر رشد می کند و در صورتی که آن را برای مصرف از خاک خارج نسازند در سال بعد از میان برگ ها شاخه های حامل گل خارج می شوند که در راس آنها گل چتری شکلی برنگ سبز قرار دارد .بذر کرفس ، معطر و سبز رنگ است .

این گیاه در اکثر نقاط جهان کشت می شود و محل اصلی و اولیه آن را سواحل مدیترانه و اروپای شمالی و آسیای غربی می دانند .ولی به تحقیق مشخص نیست که این گیاه از کدام نقطه جهان به نقاط دیگر برده شده است .
مصرف کرفس ، در انواع اعذیه و ساتلادها به عنوان یک سبزی خوش بو متداول است .

▪ انواع کرفس :

انواع مختلفی از کرفس بدست آمده که دو نوع آن معروفتر می باشند .
۱ ) کرفس برگ : که از ساقه و برگ آن استفاده می شود .
۲ ) کرفس قمری : که از ریشه آن که ضخیم شده و در سطح خاک قرار می گیرد استفاده می گردد .
مصرف این نوع کرفس در ایران زیاد متداول نمی باشد .کرفس به سرما و گرمای شدید حساسیت نشان می دهد . به همین علت توجه به آبیاری این گیاه اهمیت دارد .

● آب و هوا و خاک :

این گیاه مخصوص مناطق معتدل و معتدل سرد می باشد و احتیاج به آب فراوان دارد . به همین دلیل در نقاطی که تابستان مرطوب و یا پائیز و بهار طولانی دارند بهترین محصول بدست می آید . بهترین خاک برای کشت کرفس ، خاک های شنی رسی نمدار می باشند .ولی اگر آب و هوا و میزان رطوبت مناسب و مساعد باشد در هرخاکی کشت می شود .

کرفس به مواد غذایی احتیاج مبرم دارد و به همین دلیل بایستی زمین محل کشت کرفس را تقویت نمود و بخصوص کودهای ازته مورد نیاز این گیاه هستند .

● روش کاشت :

کشت و تکثیر کرفس ، فقط به وسیله بذر صورت می گیرد .بذر این گیاه کوچک ( ریز) و سه گوش است .
کشت کرفس ، از اوایل اسفندماه تا اواسط فروردین ماه در خزانه انجام می گیرد . به این منظورپس ازکاشت بذرروی آن را با خاک برگ پوسیده میپوشانند و مرتبا آبیاری می کنند تازمانی که بذرها سبز شده و بوته های کرفس ۴ برگه شوند . آنگاه بوته های جوان را از خزانه خارج ساخته به خزانه دوم منتقل میسازند وآنها را به صورت خطی به فاصله چندسانتیمتر ازیکدیگر نشاء میکنند. پس از آن که بوته ها قوی شدند ، در اواخر اردیبهشت ماه و اوایل خردادماه آنها را از خزانه دوم خارج ساخته و به زمین اصلی منتقل می نماایند .

بوته های جوان را روی ردیف هایی به فاصله ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر از یکدیگر و بفاصله ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر از هم می کارند .

آنگاه زمین را آبیاری نموده دقت می نمایند که مرتبا آبیاری انجام شود ، زیرا آبیاری مرتب در رشد گیاه بسیار موثر خواهد بود .

این امکان نیز وجود دارد که گیاه را مستقیما از خزانه اول به زمین اصلی منتقل سازند و به هر صورت مواظبت های زراعی لازمه کار می باشد . وجین کردن و سُلُه شکنی در کشت کرفس ، بسیار هم و ضروری است .
بتدریج که گیاه رشد می کند ، پای بوته ها را خاک می دهند و یا برگ های پائینی را بدور بوته جمع می نمایند و با یک ساقه و یا برگ خودش اطراف آن را میبندند . این روش در سفید شدن ساقه های کرفس بسیار موثر می باشد .

● بذرگیری :

برای بذرگیری از کرفس ، در پائیز تعدادی از بوته های قوی و سالم را انتخاب نموده آنها را به فاصله ۵۰ سانتیمتر از یکدیگر میکارند و سعی مینمایند که سرمای زمستان صدمه ای به آنها وارد نسازد .
در صورت شدت سرما روی بوته ها را با برگ خشک می پوشانند و اواسط فروردین ماه سال بعد که هوا خوب و مساعد شد برگ های خراب شده بوته ها را قطع نموده تا بوته های کرفس گل کنند .
بذراین گیاه بنا به درجه حرارت هوای محل درمردادماه و تیرماه میرسد. قبل از آن که بذرها به زمین بریزند ساقه های حامل بذر را قطع نموده ، سپس در محل سایه خشک می کنند . بذر را از پوسته آن جدا ساخته در ظرف مناسب نگهداری می کنند تا بموقع مورد استفاده قرار دهند .







سایت گل و گیاه

[فلفل نمك]

پرورش کاهو

کاهو گیاهیست یک ساله ، این گیاه از حوالی اروپای ساحلی یا آسیای مرکزی به نقاط دیگر جهان منتقل شده است .گروهی از محققین معتقدند که مبداء اصلی آن هندوستان می باشد .
کاهو ، دارای ویتامین : آ،ب،ث و مواد دیگری مانند : ید ، آهن ، فسفر، منیزیم ، روی ، منگنز و مس می باشد .کاهو دارای برگ های کشیده و قاشقی شکل صاف و بدون کُرک می باشد .این گیاه به صورت خام در سالاد و به عنوان سبزی مصرف می شود .

● آب و هوا و خاک :

این گیاه به آب و هوای معتدل مایل به سرما نیاز دارد .در مازندران ، در شهریورماه و مهرماه کشت می شود . محصول آن از اوایل بهمن ماه تا اواخر فروردین ماه بدست می آید .

در نواحی سرد که دارای تابستان ملایمی باشد ، می توان کاهو را در اسفندماه کاشت ولی اگر کشت کاهو با گرما مصادف گردد ، ساقه های میانی آن بلند شده به گل می نشینند .

کاهو گیاهیست پُر توقع و بایستی قبل از کاشت حداقل در هر هکتار ۲۰ تن کود حیوانی پوسیده و ۲۰۰ کیلو فسفات دامونیم و ۱۰۰ کیلو گرم پتاس داده شود .

انواع کاهو عبارتند از : کاهو بابلی ، کاهو دولابی که در ایران کاشته می شود و اخیرا کاهوی پیچ و کاهوی گرد نیز کشت و مصرف می شود .

در اروپا انواع متنوعی از آن کاشته می شود . انواع کاهو در آب و هوای مختلف قابل کشت است .
برای مثال : بعضی از انواع آن به گرما مقاوم هستند و در مقابل سرما حساسیت نشان می دهند .
برعکس بعضی از ارقام آن در مقابل سرما مقاوم و در برخورد با گرما حساسیت نشان می دهند .
اقسامی که به گرما مقاومت می کنند دارای برگ های ضخیم تر بوده و طعم گس مایل به تلخی دارند .

● روش کاشت :

این گیاه به دو روش کشت می شود :

۱ ) خزانه کردن : این روش به دو صورت انجام می گیرد .

الف ) بذر کاهو را روی خطوطی به فاصله ۱۰ سانتیمتر در زمین اصلی می کارند و پس از جوانه زدن و زمانی که گیاه ۳ برگه شد آن را به خزانه دوم که فاصله ردیف ها از یکدیگر ۲۰ سانتیمتر باشد منتقل و به فواصل ۱۰ سانتیمتر از یکدیگر نشاء می کنند .

زملانی که بوته ها ۵ تا ۶ برگه شدند ، آنها را به زمین اصلی که فاصله ردیف ها از یکدیگر ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر باشد ، منتقل و به فاصله ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر از یکدیگر می کارند .

ب) در این روش پس از آن که بوته های جوان در خزانه اول ۳ برگه شدند آنها را مستقیما به زمین اصلی منتقل نموده و بفاصله ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر از یکدیگر روی ردیف هایی به فاصله ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر از هم می کارند .
نکته مهم و قابل توجه آن است که دقت شود اگر خزانه کوُش گرم و یا شاسی باشد چون دارای حرارت مناسب است ، پس از انتقال بوته ها به زمین اصلی صدمه ای به گیاه وارد نشود .

زیرا هوای آزاد حرارت مناسب خزانه را نخواهد داشت ، بنابراین روش اول تا حدود زیادی این مشکل را حل می نماید .

۲ ) کاشت کاهو در زمین اصلی :

علت اساسی خزانه کردن گیاه آن است که چون کاهو گیاه پُرتوقعی است، در زمین کوچکتر تامین مواد غذائی و مراقبت های زراعی ارزانتر و آسانتر انجام می شود ، به خزانه کردن می پردازند.

ولی اگر بخواهند در زمین اصلی اقدام به کشت کنند ، عملیات وجین کردن و تُنُک نمودن گران تمام می شو.د .
به همین دلیل از گیاهان دیگری مانند : تربچه و پیازچه کمک می گیرند و آنها را باهم می کارند تا در زمانی که این گیاهان برداشت می شوند ، عملیات وجین کردن و تُنُک کردن هم خود بخود صورت گیرد و چنانچه نقاطی از زمین تُنُک و نقاطی دیگر انبوه باشد ، از نقاط انبوه تر بوته ها را خارج ساخته و در نقاط تُنُک تر نشاء نمایند .
بهترین روش کاشت در زمین اصلی ، روش خطی ( ردیفکاری ) است و درکشت های وسیع این عمل را با ماشین بذرافشان انجام می دهند .کاهو به وسیله بذر کشت و تکثیر می شود .

بذر آن دارای برجستگی و به دو رنگ سیاه و سفید است و در یک کیلو گرم حدود یک میلیون دانه یافت می شود .
برای آن که بذر کاهو متراکم کاشته نشود بهتر است که بذر را با ۵ برابر حجم خود خاک نرم و یا ماسه مخلوط نموده و در زمین بپاشند .

● بذرگیری :

برای آن که بذر سالم و قوی بدست آید ، بین بوته های کاهو آنهائی را که بهتر هستند انتخاب نموده و در اوایل فروردینماه در زمینی که آماده شده ( زمین انتخابی برای هر نوع از کاهو ، بایستی جداگانه در نظر گرفته شود و توجه بنمایند که انواع مختلف مانند : کاهو پیچ یا کاهو دولابی و غیره را باهم مخلوط نکارند ) مجددا می کارند .
فاصله بین این بوته ها ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر از یکدیگر مناسب است .

اواخر اردیبهشت ماه بوته ها بزرگ شده و به گل می نشینند و بذر آنها در ماههای خرداد و اوایل تیرماه کاملا می رسد .

آنگاه ساقه های حامل بذر را قطع نموده دسته کرده و در محلی سایه خشک می کنند ، سپس آنها را با ملایمت تکان داده ( می کوبند ) تا بذرها جدا شوند .

گروهی از متخصصین و افراد با تجربه معتقدند که بذر دوساله کاهو برای کشت بهتر از بذر یک ساله آن می باشد .



منبع:
نوشته : مهندس منوچهر کارگر


سایت گل و گیاه