نگارگری و مينياتور

[فلفل نمك]

کتابشناسی نگارگری ایرانی
• کتابشناسی نگارگری ایرانی که در زیر به آن اشاره شده است، می تواند پایه تحقیقاتی درباره نقاشی ایرانی و منظرپردای، بخصوص تصویر طبیعت در آن باشد.
•
• آژند, یعقوب (1384a) مکتب نگارگری تبریز و قزوین - مشهد، تهران، فرهنگستان هنر.
• آژند, یعقوب (1384b) "منظره‌پردازی در نگارگری ایران" در گودرزی, مصطفی، خیال شرقی، ج2، تهران، فرهنگستان هنر ، ص‌ص25-14.
• آژند, یعقوب (1385) مکتب نگارگری اصفهان، تهران، فرهنگستان هنر.
• استوارت, کری ولش (1374) "نگارگری نسخ خطی در ایران" ترجمه‌طریقی, محمد، هنر، ش30، ص-ص؟.
• افتخاری, محمود (1381) نگارگری ایران دوره معاصر، تهران، زرین و سیمین.
• بنیون, لارنس، ویلکینسون, ج.و.س و گری, بازیل (1367) سیر تاریخ نقاشی ایران، ترجمه‌ایرانمنش, محمد، تهران، امیرکبیر.
• پروا, محمد (1385) "تقابل فضا در نگارگری و معماری ایرانی" در آیت الله زاده شیرازی, باقر، مجموعه مقالات سومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، جنخست، تهران، رسانه پرداز، ص‌ص309-320.
• پوپ, آرتور ابهام (1378) سیر و صور نقاشی ایران، ترجمه‌آژند, یعقوب، تهران، مولی.
• تقی زاده, هادی (1371) خط درنقاشی : بررسی مفهوم خط و نقش آن درنقاشی نوین ، به ضمیمه نقش خط درنگارگری ایران ، مشهد، کلهر.
• تیتلی, نورا (1365) "گیاهان وباغ‌ها در هنر ایران" موزه‌ها، ش7، ص-ص17-9.
• جلال الدین, کاشفی (1365) "روند سبک های نو در نگارگری ایران" هنر، ش13، ص-ص؟.
• حاتم, غلامعلی (1374) "نگاهی به هنر نگارگری ایران" هنر، ش30، ص-ص؟.
• حاج سید جوادی, جمال (1362) "سیری پیرامون پیدایش نگارگری در سرزمین های اسلامی" هنر، ش5، ص-ص؟.
• حسینی, مهدی (1371) "نگارگری در دوره زند و قاجار" هنر، ش22، ص-ص؟.
• خان‌سالار, زهرا (1384) "ماتیس و نگارگری ایرانی " در گودرزی, مصطفی، خیال شرقی، ج2، تهران، فرهنگستان هنر ، ص‌ص132-144.
• دوستی, راضیه (1383) "پردازش گیاهان باغ در نگارگری ایرانی - دوره صفویه" معماری و فرهنگ، ش17، ص-ص180-182.
• راجرز (1382) عصر نگارگری: سبک مغول هند، تهران، دولتمند.
• رضی‌زاده, رضیه (1384) "در شیوه و مکتب نگاره های خاوران نامه" گلستان هنر، ش2، ص-ص69-58.
• سوداور, ابوالعلا (1374a) "نگارگری ایران" ترجمه‌حسینی, مهدی، هنر، ش28، ص-ص؟.
• سوداور, ابوالعلا (1374b) "نگارگری در دوران صفویه" ترجمه‌حسینی, مهدی، هنر، ش29، ص-ص؟.
• شایسته فر, مهناز (1384) هنر شیعی: عناصر هنر شیعی در نگارگری و کتیبه نگاری تیموریان و صفویان، تهران، موسسه مطالعات هنر اسلامی.
• شریف زاده, عبدالمجید (1383) تاریخ هنر نگارگری، تهران، کمال هنر.
• شیرازی, علی‌اصغر (1384) "بهشت زلیخا،‌جهنم یوسف " خیال، ش16، ص-ص167-150.
• صادق زاده, مجید (1384) مرغ باغ ملکوت: مجموعه 112 [صد و دوازده] طرح به شیوه نگارگری - نقاشی ایرانی، تهران، یساولی.
• فروتن, منوچهر (1384) "درک نگارگری ایرانی از ساختار فضای معماری ایرانی" خیال، ش13، ص-ص83-71.
• قاضی‌زاده, خشایار (1382) "هندسه پنهان در نگاره های کمال الدین بهزاد" خیال، ش6، ص-ص29-4.
• کریستا, ناسی (1378) "نگارگری به مثابه هنر مینویی" هنر، ش40، ص-ص؟.
• کنبی, شیلا (1381) نگارگری ایرانی، تهران، موسسه مطالعات هنر اسلامی.
• گرابار, آلک (1383) مروری بر نگارگری ایرانی، تهران، فرهنگستان هنر.
• گردهمایی‌بین‌المللی‌مکت� �� �‌اصفهان (1385) مجموعه مقالات نگارگری مکتب اصفهان ، تهران، فرهنگستان هنر.
• گری, بازیل (1355) نگاهی به نگارگری درایران، تهران، طوس.
• گلین, محمد (1363) کتابشناسی نگارگری ایران، تهران، نقره.
• گیبسن, کاتارین (1382) زبان رمزی نگارگری، تهران، علمی و فرهنگی.
• مطهری الهامی, مجتبی (1384) "هنر دینی در آراء بورکهات" خیال، ش16، ص-ص149-140.
• نفیسی, نوشین‌دخت (1384) "چشم‌انداز طبیعت در نگارگری ایران" در گودرزی, مصطفی، خیال شرقی، ج2، تهران، فرهنگستان هنر ، ص‌ص50-55.
• نمایشگاه‌ دوسالانه‌ نگارگری ‌ایرانی ‌اسلامی (1372) نگاره ها، تهران، انجمن هنرهای تجسمی ایران.
• نمایشگاه‌ دوسالانه‌ نگارگری ‌ایرانی ‌اسلامی (1378) شرح مجموعه گل، تهران، موزه هنرهای معاصر تهران.
• نمایشگاه‌ دوسالانه‌ نگارگری ‌ایرانی ‌اسلامی (1381) نگاره ها ، تهران، موسسه توسعه هنرهای تجسمی.
• نوروزی طلب, علیرضا (1378) "جستاری در مبانی نظری هنر و مفاهیم نگارگری ایرانی" هنر، ش39، ص-ص؟.

[فلفل نمك]

مينياتور رنگ روغن
براي تهيه مينياتور رنگ روغن، از همان پودر رنگهاي ذكر شده استفاده مي شود و آن را با روغن بزرك، به طريقي كه در رنگهاي جسمي اشاره شد روي سنگ مي سايند و به كار مي برند و امروز كارخانه هاي رنگ سازي در دسترس هنرمندان مي گذارند و عيناً همان رنگهايي است كه براي تابلوهاي نقاشي رنگ و روغن به كار ميرود.

معمولاً مينياتورهاي رنگ روغني را به صورت تابلوي بزرگ مي سازند يا روي ديوار بصورت فرسك تهيه مي كنند. آثار مينياتورهاي معروف در چهل ستون و عالي قاپوي اصفهان و بيشتر نقاشي هاي دوره قاجاريه با رنگ روغن ساخته شده است.

[فلفل نمك]

مينياتور زير روغني
اين نوع مينياتور سازي نيز با رنگهاي جسمي و روحي هر دو ساخته مي شود و پس از تكميل روي آن را يك قشر روغن مي زنند تا شفاف و براق شود و بر اثر استعمال پاك نشود. سابقاً براي اين شيوه مينياتور از روغن كمان كه در ايران تهيه مي شد استفاده مي كردند ولي امروز از روغن هاي بسيار شفاف كه زودتر خشك مي شود و استحكام آن نيز بهتر از رنگ روغن كمان مي باشد و در كارخانه هاي رنگ سازي تهيه مي گردد استفاده مي نمايند.

معمولاً مينياتورهاي زير روغني براي تهيه آلبوم، جعبه، جلد كتاب، قلم دان، قاب آيينه و امثال آنهاست و بايد روي جنس محكم، مانند مقوا پرس شده يا تخته يا فلز يا عاج باشد كه روغن در آن نفوذ نداشته و بر استحكام كار اضافه شود و حداقل سه بار و در شرايط مختلف اين قبيل اشياء نفيس را تا ده بار روغن مي زنند تا كاملاً قشر شفاف روغن به صورت ضخيم روي نقاشي را بپوشاند. در ميان آثار مينياتورهاي زير روغني از تمام شيوه‌ها حتي سياه قلم و تشعير زياد ديده مي شود و به طور كلي كليه سبكها در زير روغن خودنمايي دارند.

در پايان تذكر اين مطلب ضروري است كه رشته هنر تذهيب كاري از مينياتور سازي جدا نيست و شيوه هاي مختلف ذكر شده در تذهيب نيز عيناً بكار رفته و مي توان به همين نحو انواع مختلف تذهيب را تقسيم و تفكيك نمود.

[فلفل نمك]

مينياتور سفيد قلم
مقصود از سفيد قلم مينياتورهايي است كه با قلم سفيد روي كاغذ يا صفحه تيره رنگ، نقاشي شده باشد بديهي است به اين شيوه با ساير رنگهاي روشن روي زمينه تيره زياد ديده شده و در هر حال از يك رنگ تجاوز نمي كند. بديهي است بعضي از هنرمندان با ابتكار خود مختصري طلايي و رنگهاي ديگر در تابلو سفيد قلم به كار برده اند لكن عموميت ندارد.

از آثار مينياتور سفيد قلم هنرمندان معاصر نيز زياد ديده مي شود و كاملاً شناخته شده و رايج مي باشد و گاه گاه از رنگهاي روشن متنوع روي زمينه سياه به صورت تابلوي بزرگ ساخته اند كه در نمايشگاههاي بزرگ مورد توجه واقع شده و مدال طلا به آنها تعلق گرفته ولي از نوع اخير بسيار كم تهيه شده است.

[فلفل نمك]

مينياتور سياه قلم
اين نوع مينياتور به طوري كه از نام آن مفهوم است فقط با قلم سياه روي زمينه هاي روشن كار مي شود و در تمام ادوار، تحولاتي كه در سبك نقاشي ايران حاصل شده وجود داشته و دارد.
ولي از دوره صفويه به بعد بيشتر رايج گرديده بطوريكه كتب خطي بسياري با شيوه سياه قلم مصور شده و امروز نيز هنرمندان اين شيوه علاقه خاصي دارند.
براي تهيه مينياتور سياه قلم، از مركبهاي مرغوب خطاطي استفاده مي كنند و هر قدر مركب نرم تر و كشش آن بيشتر باشد قدرت قلم و امكان نازك كاري بيشتر به هنرمند مي دهد.

شيوه سياه قلم را با رنگهاي ديگر مانند قهوه اي تيره و حتي قرمز يا آبي تيره و به طور كلي رنگهاي روحي سير تهيه نموده اند، ليكن در هر حال از يك رنگ منحصر به فرد روحي تجاوز نمي كند و طرز كار كردن عيناً مانند مركب مي‌باشد. در دوره قاجاريه كه مينياتور آبرنگ به شيوه زمان تهيه مي شد از مينياتور و گل و بوته‌هاي اين دوره به شيوه سياه قلم زياد ديده مي شود.

[فلفل نمك]

مينياتور سياه قلم رنگي
مينياتورهايي كه در بعضي از قسمتهاي آن رنگ به كار رفته باشد سياه قلم رنگي مي خوانند.
در اين شيوه از مينياتورها، رنگ طلايي حتماً به كار مي رود و زمينه تابلو به حال خود باقي مي ماند و قسمتهاي مختصري كه رنگين است بنابه سليقه هنرمند از رنگهاي جسمي و روحي توأماً استفاده شده و به طور كلي قسمتهايي كه به شيوه سياه قلم كار مي شود خيلي زياد است. مينياتورهاي سياه قلم رنگي بيشتر در دوره صفويه در آثار مينياتورهاي رضا عباسي متداول شده و تا امروز مورد نظر هنرمندان بوده و به اين شيوه زياد كار مي كنند.

[فلفل نمك]

مينياتور آبرنگ روحي
رنگهاي روحي بر خلاف رنگهاي جسمي قابليت پوشش ندارند. لذا بايد ري زمينه هاي روشن مورد استفاده قرار گيرند. مينياتورهايي كه با رنگ روحي تهيه مي شود، معمولاً رنگها به قدري با‌آب مخلوط مي شود كه كاملاً رقيق و كم رنگ باشد و رنگهاي جسمي را نيز در صورت لزوم به همين نحو رقيق كار مي كنند كه زمينه اوليه تابلو به خوبي ديده شود. اين نوع مينياتورها از اواخر دوره صفويه بيشتر متداول شده و در دوره هاي بعد مانند زنديه و قاجاريه به ميزان خيلي زياد مينياتور آبرنگ روحي ساخته شده است.

مينياتورهايي كه روي عاج ساخته مي شود بيشتر از رنگهاي روحي استفاده شده تا زمينه عاج نمودار باشد در حال حاضر هنرمندان مينياتور ساز بيشتر از رنگهاي روحي استفاده مي كند ولي در بين آثار مينياتور معاصر، رنگهاي جسمي و روحي نيز در كنار هم بسيار ديده مي شود.
براي چسب رنگهاي روحي فقط مقدار بسيار كمي شيره انگور يا محلول قند كافي مي باشد.

[فلفل نمك]

مينياتور تمام رنگ جسمي
1ـ رنگهاي جسمي مينياتور سازي را در گذشته با پودر رنگهاي معدني مانند سفيد آب سرب، سرنج، لاجورد، سيلد، شنجرف، زرنيخ، نيل و غيره روي سنگ مسطح و صيقلي كه بر اثر سائيدن زياد، قسمت وسط آن گود مي شد با قطعه سنگ صيقلي كوچك ديگر كه در دست جا بگيرد ساعتها مي سائيدند تا خوب نرم و قابل استفاده شود.

معمولاً شاگرداني كه براي تعليم نزد استاد مي آمدند در سال اول، كارشان رنگ سائيدن بود ولي سالهاست كه اين رويه با تأسيس هنرستانهاي هنرهاي زيبا و تأسيس كارخانه هاي رنگ سازي مدرن ترك شده است.

رنگهاي جسمي پس از اينكه با آب خوب سائيده شد با مقدار معيني چسب سريشم يا صمغ مخلوط مي شود تا هنگام مصرف و پس از خشك شدن ثابت بماند. در بعضي كشورها براي چسب رنگ، از سفيده و زرده تخم مرغ يا محلول نبات، يا شيره انگور و مختصري روغن گليسيرين نيز استفاده مي نمايند.

رنگهاي جسمي فوق الذكر كه ميتوان آنرا آبرنگ جسمي نيز ناميد در كارخانه هاي رنگ سازي امروز رنگ (گواش) ناميده ميشود.

بطور كلي رنگهاي جسمي (گواش) مانند رنگ روغن قابليت پوشش دارد يعني اگر روي صفحه تيره رنگ استعمال شود رنگ زيرين خود را مي پوشاند و رنگ طلايي اصل يا بدل در رديف رنگهاي جسمي مي باشد.

در مينياتور هاي تمام رنگ جسمي، تمام زمينه تابلو از رنگ پوشيده شده و فقط حاشيه مقوا يا كاغذ يا ورق كتاب به رنگ اصلي خود باقي مي ماند.
اين نكته قابل ذكر است كه رنگهاي جسمي مخصوص رنگ آميزي تابلو بوده و براي ريزه كاريها و ساخت ساز (رو‌كاري) از رنگهاي روحي استفاده مي كنند زيرا رنگ جسمي قابليت كشش و نازك كاري را ندارد

[فلفل نمك]

نگارگری
هنر تصويرگري ظريف و معمولاً ريزنقش، و داراي كيفيت تزييني ، كه از ديرباز به شيوه‌هاي مختلف در خاور زمين متداول بوده است. (اين واژه، ترجيحاً جاي اصطلاح «مينياتور» به كار برده مي شود(.
نگارگري ايراني، ويژگي هاي تصاويري كه در حوزه فرهنگ اسلامي- به خصوص در سده‌هاي پانزدهم و شانزدهم / نهم و دهم هـ - به دست نگارگران ايراني آفريده شده اند. به سبب خصوصيات معنايي، صوري و فني شان، از ساير آثار تصويري مربوط به فرهنگهاي ديگر كاملاً متمايزند.
نگارگري ايراني تفاوتي اساسي و ذاتي با نقاشي طبيعتگرايانه اروپايي داشت، و نيز در اصول فلسفي و معيارها و قواعد زيبايي شناختي با هنر تصويري خاور دور و هند متفاوت بود. همچنين، با آنكه به غلط بر آن نام مينياتور نهاده اند، جز در مورد كوچكي اندازه و برخي ظرافتهاي فني، با مينياتور اروپايي قرون وسطي قرابتي نداشت.
عمده ترين ويژگي هاي نگارگري ايراني را مي توان چنين خلاصه كرد:
نگارگر ايراني يا خود صوفي و عارف بود، و يا زمينة فكري اش، از طريق الفت با شعر و ادب فارسي، به حكمت كهن ايراني و عرفان اسلاي پيوسته بود. عرفا در تبيين سلسله مراتب وجود به عوالم سه گانة معقول، محسوس، و مثالي معتقد بودند . آنان عالم معقول را جايگاه روح و عالم محسوس را جايگاه ماده مي دانستند. عالم مثال ميان دو عالم معقول و محسوس قرار گرفته است؛ واقعيت مادي ندارد؛ و صور برزخي- بازتابي از بهشت و دوزخ- در آن ظاهر مي شوند. اين صور را «معلقه» مي ناميدند؛ زيرا بستر مادي معيني ندارند،؛ و لطيف و اثري اند.
بر اساس اين معرفت، نگارگر ايراني هرگز در پي بازنمايي طبيعت نبود؛ بلكه مي كوشيد اصل و جوهر صور طبيعي و طرح متجلي در باطن خويش را به تصوير درآورد. بدين سان ، در نگارة او نه زمان و مكان معيني مجسم مي شود، نه نمودي از كميتهاي فيزيكي بروز مي كند، و نه قوانين رويت جهان واقعي كاربرد دارند.
تاریخ مینیاتور در ایران
از بررسي هاي تاريخي چنين استنباط مي گردد كه هنرمندان مينياتورساز ايراني طراحي رنگ آميزي و مجسمه سازي چيني را با ادراك و ذوق خاص خود تغيير داده و دگرگوني هائي در آن بوجود آورده اند. به هرحال، اگر چه واژه مينياتور در نگاه اول بيگانه مي نمايد اما شك نيست مينياتور با ابعاد كنوني هنري ايراني است كه مكتب هاي مختلف همانند مكتب عباسي (بغداد) مكتب مغول، مكتب هرات را گذرانده و با ظهور صفويه و انتقال مركز هنري ايران از هرات به تبريز در شيوه آن نيز تحول بوجود آمده است.
با انتخاب اصفهان به پايتختي و حمايت همه جانبه اي كه از هنرمندان و نقاشان و نگارگران به عمل آمد نقاشان چيره دستي ظهور كردند كه شاهكارهاي آنان امروز زينت بخش موزه هاي جهان است در اين عصر به دليل گسترش ارتباط ايران با كشورهاي اروپائي و آسيائي هنر ايران به كشورهاي بيگانه معرفي شد و دوران صفويه آغاز فصل تازه اي در تاريخ مينياتور ايران به حساب آمد در زمان صفويه هنرمنداني همچون رضا عباسي، محمد زمان نگارگر، محمد قاسم مشهور به سراجاي نقاش و محمد يوسف مصّور كه با خلق آثار بي بديل و منحصر بفرد اين هنر را به نهايت اعتلاء رساندند.
در دوران معاصر مينياتور ايراني جلوه درخشاني داشته و در طي صد صال اخير آثار ممتازي بوجود آمده كه بحث در باره جزئيات آن سخن را به درازا خواهد كشاند.
ساخت و ساز مينياتور : ابزار و وسائلي كه مورد لزوم يك هنرمند مينياتور ساز است در مقايسه با ساير هنرهاي ايراني مانند خاتم سازي و قلمزني و منبت كاري و ... بسيار محدود است.
ابزار يك مينياتوريست عبارتند از :
قلم مو: در قديم هنرمندان براي ساخت قلم مو از دم نرم سنجاب استفاده مي كردند.
بوم مينياتور: كه عبارت است از تخته، كاغذ، مقوا، فيبر، عاج، استخوان و ...
روغن : كه براي محافظت اثر از آن استفاده مي كنند.
رنگ : كه بيشتر مينياتورسازان از رنگهاي دست ساز خود استفاده مي كرده اند.
شـيوه هائي كه در ساخت مينياتور وجود دارند عبارتند از : 1ـ مينياتور تمام رنگ جسمي 2ـ مينياتور آبرنگ روحي 3ـ مينياتور سياه قلم رنگي 4ـ مينياتور سياه قلم 5ـ مينياتور سفيد رنگ 6ـ مينياتور رنگ روغني 7ـ مينياتور زير روغن 8ـ تشعير. علاوه برآنكه در بنـاهاي تاريخي از اين هنر استفاده مي شد و هنرمندان بزرگ عصـر صفـويه كاخ هاي عالي قاپو و چهلستون و هشت بهشت و ... را با اين هنر تزئين كردند.

[فلفل نمك]

مینیاتور و طراحی مینیاتور
واژه‌ ي مينياتور که‌ مخفف شده ي کلمه ي فرانسوي ميني موم ناتورال و به‌ معني طبيعت‌کوچک‌ و ظريف‌ است .مینیاتوردر لغت به معنی کوچکتر نشان دادن است. این کلمه در اصل یک لغت خارجی است و نیمه ی اول قرن حاضر در زبان فارسی امروز مصطلح گردید که در معنای واقعی، به مینیاتورهای ایرانی یا کشورهای دیگر منحصر نمی شود؛ بلکه هر شیئ هنری ظریف و ریز که به هر سبک و شیوه ای ساخته شده باشد، مینیاتور نامیده می شود.

در حال حاضر در ایران به نقاشی های ایرانی، چه قدیم وچه جدید، که از سبک و روش اروپایی پیروی نکرده و دارای خصوصیات نقاشی سنتی باشد، مینیاتور گفته می شود و این موضوع به صورت یک غلط مصطلح پذیرفته شده است.
در نقاشی های مینیاتور، تصاویر، شباهتی با عالم واقعی ندارند. حجم و سایه روشن هم به کار نمی رود و قوانین مناظر و مرایا رعایت نمی شود. مناظر نزدیک، در قسمت پایین نقاشی و مناظر دور در قسمت بالای آن به تصویر در آمده است. تمام چهره ها به صورت "سه ربع" دیده می شوند و حدود آن را از بناگوش تا حدقه ی چشم مقابل است. البته گاهی هم چهره ها به صورت نیم رخ و به ندرت از پشت سر، تصویر شده است.

هنرمند به کشیدن پیکرهای انسانی تاکید چندانی ندارد، بلکه علاقه ی او بیش از هر چیز به کشیدن لباس های فاخر بر تن شخصیت های تصویری خود است و گاهی برای نشان دادن شکل خاص پوشاک، دست و پا را می پوشاند، حتی گاه قامت را بلند تر نشان می دهد تا بهره گیری از امتیاز قبای بلند، مُیسر شود.

در مینیاتور چهره ی افراد بیشتر در سنین جوانی ترسیم شده است که این چهره ها به آدمکهای بدون جنسیت شباهت دارند. اما در چهره های پیر این گونه بی جنسیتی وجود ندارد. در اغلب تصاویر آفتاب بهاری می درخشد. درختان میوه، غالباً مملو شکوفه و برگ است؛ اما گاهی هم با درختانی عاری از برگ روبرو می شویم. اسبها نیز غالباً از پهلو دیده می شوند و به ندرت می توان اسبی را از روبرو و یا پشت مشاهده کرد.

هنرمندان در کنار نقاشی مینیاتور، طراحی به شیوه ی قلمگیری را نیز انجام می دادند و برای آن ارزش خاصی قائل بودند. این طرح ها را مجموعه ای از خطوط منحنی کوتاه و بلند، در نهایت ظرافت و زیبائی تشکیل می دهند که گاهی با استفاده از یک یا دو رنگ، همراه با رنگ طلائی، اثر به پایان می رسید.
با نگاهی به این طرحها می بینیم که عنصر خط و حالت های مختلف آن، بر رنگ ترجیح دارد. قدیمی ترین این طرح ها که با قوانین نقاشی های مینیاتور منطبق است، به دوران مغول و تیموریان می رسد.
در نقوش کاشیکاریها هم شاهد این حرکت هستیم، در بیشتر آنها حرکت نقوش به سوی یک نقطه است و گاهی هم این موضوع در پیچش اسلیمی ها بیان شده است. بر این اساس ، در تمام آثار هنرمندان اهل نظر این حرکت وجود دارد که هر کدام به زبان خویش بیان کرده اند و هنرمند طراح هم برای آرامش درونی و راز و نیاز، این خطوط را بر روی کاغذ آورده است.

موضوع این طرحها، معمولاًشکار و شکارچیان، حیوانات مختلف،پرندگان،اژدها،سیمرغ و اژدها،فرشتگان، دیوان ،دراویش،چوپانان همراه با گوسفندان خود،استاد و شاگرد،جوانان در حالتهای مختلف نشسته و ایستاده،زندگی روستایی و کشاورزی واتفاقات مهم تاریخی است و گاهی برای تزئینحاشیه ی اشعار و نوشته های کتب خطی نیز استفاده شده است.
روشهای مختلف طراحی مینیاتور:
شیوه های نقاشی در ایران بسیار متنوع است. هر یک از استادان معروف ، تغییراتی در روش و شیوه هایی که قبل از خود متداول بوده، وارد نموده اند. این روشها را در طراحی می توان بطور کلی به سه دسته تقسیم کرد :

1- طراحی رنگی : در این طرحها ، در بعضی از قسمتها رنگ بکار رفته است. در این شیوه، از رنگ طلائی حتماً استفاده شده است. زمینه ی طرح به حال خود باقی می ماند قسمتهای مختصری که رنگی است، از رنگهای جسمی و روحی همراه با هم استفاده شده. ولی اکثر کار با خطوط قلم مو طراحی شده است. طرحهای رنگی بیشتر در دوره ی صفوی، در آثار رضا عباسی متداول گردید.

2- طراحی بدون رنگ: اینگونه طرحها بطوری که از نام آن مشخص است فقط با قلم مو و رنگ سیاه روی زمینه های روشن کار می شود. این روش در تمام دوران مینیاتور ایران وجود داشته است. گاهی هم به جای رنگ مشکی از رنگهای تیره مثل رنگ قهوه ای، قرمز و آبی استفاده شده است.

3- طراحی سفید قلم: طرحهایی که با قلم مو و رنگ سفید، روی کاغذ یا صفحه ی تیره رنگ کار شده باشد، طراحی سفید قلم نامیده می شود. در ابتدا این روش، بیشتر برای تزئین و طراحی روی جلد های روغنی که اکثراً سطح آنها مشکی بود، استفاده می شد. علاوه بر رنگ سفید، گاهی هم مختصر رنگ طلائی و یا رنگهای روشن دیگر، در اینگونه طراحی ها استفاده می شود.