جنگ جهانی دوم

[فلفل نمك]

شايان توجه است که در ابتداى انقلاب بلشويکى در زمان زمان لنین از 22 کمیسر(وزیر) 17 تن آنان یهودی بودندوروسها در اقليت مطلق بودند. خود ولاديمير ايليچ ايلیانف(لنين) ظاهرا تابع کلیسای شرق بود و از نظر اصل و نسب یک چهارم یهودی بود. يعنى مادر لنين ازجانب پدرى يهودى الاصل ومادرش داراى تبار سوئدى و آلمانى بود.

نمایشنامه های تراژیکی که پلیس مخفی شوروی ترتیب میداد، شامل انتقاد متهمان از خودبود وآنها اعتراف میکردند که" اپورتونیست" و"ضد انقلاب " بوده اند و از ان جمله می توان به محاکمه شانزده نفر (اوت 1936) محاکمه 17 نفر(ژانویه 1937) محاکمه مارشال توخاچفسکی و سایر ژنرالهای ارتش سرخ، ونهایتاً محاکمه 21 نفر( منجمله بوخارین) درمارس 1938 اشاره کرد.

با تبعید تروتسکی (یهودی) در ژانویه 1937 و بالاخره ترور او درسال 1940 در مکزیک ، فقط سه نفر از « بلشویک های قدیمی» کمیته مرکزی زمان لنین به جای مانده بودند . زوزف استالین (یوسف وینسارینویچ جوگاشویلی سابق) ،میخائیل ایوانویچ کالینین و ویاچسلاومولوتف(ویاچسلاومی� �� �� � ? ?ائیلویچ اسکریابین سابق).

در سالهاى قبل از جنگ جهانى دوم تعداد يهوديها در پستهای کلیدی وساختار قدرت استالين کاهش يافته بود. علی الاصول يهوديها چون در طول تاریخ فاقد سرزمين بودند با افکار ملی گرایانه رايج در اروپا ى قرن نوزدهم واز جمله روسيه تزارى موافق نبودند.

در ابتداى انقلاب اکتبر چون تفکرات مارکسيستى مبتنى بر حاکميت طبقه" پرولتاريا" ،وفارغ از قلمرو و سرزمين و نظام "دولت-ملت" از این جهت با منافع و خواستهاى آنان هماهنگ بود، از این روی یهودی ها در انقلاب اکتبر روسيه نقش مهمى دارا بودند. ولی سیر وقایع و گذشت زمان موجب شد که واقعیات خود را به تحلیل های تئوریک و ایدئولوژیک تحمیل کند.

بعدها درسال1943 در بين الملل سوم استالين شايد بنا به ضرورت بسيج مردم در زمان جنگ ،با تقويت روحيه ناسيوناليستى روسها برخلاف آموزه هاى مارکسیسم – لنینیسم ارتدکس سرود انترناسيونال را که سرودى انقلابى بود منسوخ و بجاى آن سرود ملى درست کرد.وی جنگ علیه آلمان را "جنگ کبیر میهنی"نامید.

[فلفل نمك]

در بهار 1939 که یکی از طرفداران تروتسکی در تعبیدگاه وی در مکزیک بدیدار وی رفته بودنقل کرده است که تروتسکی باو گفته بود که عاقبت :« استالین با هیتلر هم پیمان خواهد شد».

آن شخص وقتی به پاریس بازگشت و برای دوستان مشترک آن گفته را باز گو کرد همه هم صدا گفتند تروتسکی دیوانه شده ! و از فرط کینه استالین چنین اظهار نظری کرده است وچنین چیزی امکان عقلی ندارد . سه ماه بعد این امر تحقق یافت و پیمان عدم ***** بسته شد ، و یکسال بعد تروتسکی ترور شد.

در هیجد همین کنگره حزب کمونیست شوروی (مارس 1939) لیتوینف وزیرخارجه تلاش می نمود که شوروی را به متفقین (فرانسه و انگلیس) نزدیک کند ولی استالین برخلاف وزیرخارجه خود گام برداشت و درسخنرانی خود انگلیس و فرانسه را مورد حمله قرار داد که" سعی می کنند محیط سیاسی را مسموم کنند و بین آلمان و شوروی اختلاف بیاندازند".

استالین یکی از موانع اصلی نزدیکی آلمان و شوروی را لیتوینف وزیرخارجه میدانست و لذا او را که یهودی الاصل بود در ماه مه 1939 برکنار نمود ومولوتف نخست وزیر آریائی نژاد را با حفظ سمت وزیرامورخارجه نمود.

هیتلر و وزیرخارجه اش فون ریبن تروپ خیلی زود متوجه این سیگنال دعوت کننده شدند و مذاکرات مولوتف و ریبن تروپ سریعاً به نتیجه رسید . در 23 اوت 1939 اتحاد شوروی و آلمان نازی که در تضاد ایدئولوژیک بودند و در دهه 1930 رقیبان سرسخت یکدیگر بودند پیمان عدم ***** بمدت ده سال امضاء کردند البته این پیمان یک پروتکل محرمانه منضم به آن را نیز داشت که بعدها از آن پرده برداشته شد.

بموجب این پیمان « دو طرف قرارداد متعهد می شوند که کار برد زور، هر اقدام ***** کارانه و هرگونه حمله به یکدیگر ، به تنهایی و یا به همراه قدرت های دیگر، خودداری کنند».

ضمن این پیمان استالین دست آلمان را برای لشگرکشی به اروپای غربی باز گذاشت و به هیتلر آزادی عمل داده شد که بخشی از لهستان اشغال کند . نیروهای شوروی نیز پس از خرد شدن ستون فقرات ارتش کلنل بک از مرزهای شرقی لهستان وارد شدند و ظرف چهار هفته نیروهای آلمان و شوروی در مرکز لهستان بیکدیگر رسیدند. و طی پروتکل محرمانه تحت عنوان « قرارداد دوستی و تعیین حدود مرزی آلمان و شوروی» لهستان را بین خود تقسیم کردند.

[فلفل نمك]

نیروهای آلمانی در سحرگاه اول سپتامبر 1939 پس از یک صحنه سازی ساختگی از یک برخورد مرزی به لهستان حمله کردند و فرانسه در دوم سپتامبر و انگستان در سوم سپتامبر به آلمان اعلان جنگ دادند و بدین ترتیب جنگ جهانی دوم رسما آغاز شد.

در توافق سری همان گونه که دست آلمان در اروپای غربی بازگذارده شده بود به شوروی نیز چراغ سبز داده شده بود که کشورهای بالتیک (استونی و لتونی) وناحیه بسارابی در رومانی را به خاک خود منضم کرد.

پس از آن استالین به فکر انضمام قسمتی از خاک فنلاند به شوروی افتاد ولی مارشال مانرهایم (رهبر فنلاند) دعاوی استالین را بی اساس دانست و درنتیجه درماه نوامبر سال 1939 هواپیماهای شوروی ، هلسینکی را بمباران کردند و سربازان ارتش سرخ حمله به فنلاند را آغاز کردند.

در ابتدا فنلاندیها بشدت مقاومت کردند ولی سرانجام پس از صد روز جنگ درمقابل شوروی و تحمیل تلفات سنگین عقب نشینی کردند و درماه مارس 1942 قرارداد صلحی بین دو کشور بسته شد و قریب 25 هزار کیلومتر مربع از اراضی فنلاند به شوروی منضم شد.
در نوامبر 1940 بدنبال امضای یک پیمان اتحاد نظامی"دول محور" بین آلمان،ایتالیا و ژاپن، مولوتف نیز به برلین دعوت شد تا در مورد امکان همکاری بین اتحاد دول محور و شوروی و تقسیم جهان به مناطق نفوذ با او صحبت کنند.
مولوتف پیشنهادات را شنید و بمسکو بازگشت.هنگامیکه پاسخ شوروی برای پیوستن به اتحادیه سه گانه به سفیر آلمان در مسکو تسلیم شد،طمع استالین انقدر بالا بود که هیتلر را به تاملی جدی واداشت.
استالین تقسیم کیک غنائم با فاشیستهای المان،ایتالیا و ژاپن را نمیخواست و جاه طلبى هاى او حد و حصرى نداشت.
او در انتظار روزهائی بود که فاشیست ها ،با امپریالیست های فرانسه و انگلیس آنقدر بجنگند و فرسوده شوندکه مردم مستعد انقلاب کمونیستی شوند . آنگاه شوروی بدور مانده از جنگ، میتوانست از موضع برتر با فاتح تضعیف شده اروپائی بجنگد ویا خواسته هایش را دیکته کند.

هیتلر درک کرد بود که استالین سودای جاه طلبانه تری را در سر میپروراند وبراحتی کنار نخواهد آمد.
از طرفی بنا به پاره ای تحلیل اطلاعات که سرویس جاسوسی هیتلر به آن رسیده بود،هیتلر دریافت که شوروی قصد دارد در تابستان 1941به آلمان حمله کند،لذا پیشدستی کرد و به ستاد فرماندهی نیروهای آلمان دستور داد تا طرح حمله به شوروی(طرح بارباروسا) را برای اواسط سال بعد تهیه کنند.

در ماه آوریل 1941 سازمان های اطلاعاتی انگلستان در باره تدارکات جنگی آلمان و نقل و انتقال نیروهای هیتلر به سمت شرق اخبار و اطلاعاتی بدست آوردند وچرچیل به استالین هشدار داد که آلمان در صدد آغاز یک تهاجم بزرگ علیه شوروی است. ولی استالین مشکوک بود که چرچیل در صدد اغفال او جهت تحریک شوروی و وادار کردن وی
به پیشدستی در جنگ علیه آلمان است

[فلفل نمك]

استالین همواره به همه کس بی اعتماد بود و احتمالات را از نظر دور نمیکرد .شاید قرارداد بازرگانی و دریانوردی و نامه های منضم به ان که در سال 1940 بین ایران و اتحاد شوروی منعقد و مبادله شد وضمن آن دریای خزر دریای مشترک وانحصاری بین دو دولت شناخته شد نمونه وقرینه ای بر دغدغه های استالین در احتمال استفاده نظامی در اینده توسط متفقین ویا آلمان ها از این دریا باشد که شش ماه پس از اغاز جنگ بین الملل دوم بین ایران و شوروی منعقد شد.

بهر حال سحرگاه روز22 ژوئن 1941 نیروهای آلمان در سرتاسر خطوط مرزی خود در خاک لهستان وهمچنین در طول مرزهای رومانی با شوروی و دریای بالتیک هجوم برق آسا وگسترده ای را آغاز کردند.
این یک تصادف نبود که روز حمله هیتلر به شوروی تقارن با زمان حمله ناپلئون به روسیه داشت بلکه یک ضرورت اقلیمی بود.(ناپلئون در 24 ژوئن 1812 به روسیه حمله کرد و جهاردهم اکتبر به مسکو رسید).

Wehrmacht با بهره گيرى از Blitzkrieg پس ازتصرف 300.000 کیلومترمربع از خاک شوروی وازجمله کیف،خارکف،اودسا، روستوف وهمچنین اسمولنسک و کالینین گراد در اوائل اکتبر به 32 کیلومتری مسکو رسیدند وروز 15 اکتبر پایتخت شوروی از ترس آلمانها به کوی بیشف در فاصله هزار کیلو متری شرق مسکو منتقل شد. ولی در استالینگراد و همچنین لنینگراد با مقاومت جدی روبرو شدند.با ورود امریکا به جنگ سرنوشت جنگ تغییر کرد. بدین ترتیب پیمان عدم *****ی که درابتدا میخواستند 25 ساله باشد ولی برای مدت10 سال منعقد شده بود دو ساله بزیر پاگذاشته شد

[فلفل نمك]

اوت ۱۹۴۴
شهرهاي جنوب فرانسه يكي پس از ديگري به تصرف نيروهاي متفقين درآمد. ارتش امريكا و انگلستان در واقع از دوسو در فرانسه نيرو پياده كردنددر سواحل غربي كه جبهه دوم بود و در سواحل جنوبي . نظر وينستون چرچيل مبني براين بود كه متفقين به جاي پياده كردن نيرو در جنوب فرانسه بايد دربالكان نيرو پياده كنند. چرچيل نمي خواست ارتش سرخ در بالكان و شرق اروپا پيشروي كند و معتقد بود اين كار موجب خواهد شد دراين سرزمينها حكومتهاي كمونيستي به وجود آيد ولي استالين، روزولت رييس جمهوري امريكا را قانع كرد كه متفقين نه در بالكان كه درجنوب فرانسه نيرو پياده كنند و چنين شد.
خبرنگار بي.بي.سي درجبهه جنگ.

• امريكا در جنوب فرانسه
در ۲۵ اوت ۱۹۴۴ لشكر سوم پياده امريكا پس از تسخير شهر نيس وارد شهر مهم آوينيون (Avignon) شد و بدين ترتيب منطقه «كت دازور» (سواحل لاجوردي ) كه دركنار مديترانه است و شهرهاي زيبايي درآنجا قرار دارد از نيروهاي آلماني پاك شد و «مارسي» بزرگترين بندر فرانسه و شهر تولون به تصرف ارتش امريكا درآمد.

[فلفل نمك]

عمليات اژدها
پيشرفت متفقين در جنوب فرانسه زير عنوان عمليات «اژدها» از ۱۵ اوت ۱۹۴۴ شروع شده بود. شهر «كن» (Cannes ) كه امروز سالي يكبارفستيوال جهاني سينمايي درآن برگزار مي شود با عقب نشيني نيروهاي آلماني به تسخير امريكاييها درآمد. دركليه اين عمليات ارتش فرانسه آزاد متفقين را ياري مي كرد. علت پيشروي سريع نيروهاي متفقين درجنوب فرانسه اين بود كه بخش اعظم ارتش آلمان دراين منطقه براي مقابله با جبهه دوم به نرماندي و غرب فرانسه احضار شده بودند.

• بمباران مخازن نفت آلمان
۲۷اوت ۱۹۴۴ نيروي هوايي انگلستان همه انبارهاي نفت و بنزين آلمان را بمباران كردند. نيروي هوايي آلمان كه نياز به ۱۶۰ هزارتن سوخت درماه داشت سهميه آن به ده هزارتن رسيد. آلمان كه با هزينه زياد سوخت «سنتتيك » در آزمايشگاههاي بزرگ توليد مي كرد با مشكل زيادي روبرو شد بطوري كه تانكهاي «پانزر» آلماني كه درهركيلومتر به شش ليتر بنزين نيازمند بودند، روي زمين از حركت ايستادند .

• پيشروي ارتش سرخ
هشتم سپتامبر نيروهاي متفقين كه براي رسيدن به آلمان در چند جبهه پيشروي مي كردند، كشور بلژيك را از نيروهاي آلماني پاك كردند.
نهم سپتامبر ۱۹۴۴ ارتش سرخ بر بالكان مسلط شد و نيروهاي آلماني به سرعت عقب نشيني كردند. پارتيزانهاي يوگسلاوي ارتش سرخ را در پيشرفت كمك مي كردند. درفرانسه نيز ارتش فرانسه آزاد به واحدهاي ارتش آلمان حمله مي كرد و بسياري از شهرها را آزاد كرد.
بعضي اسراي امريكايي كه به دست اس.اس هاي آلماني كشته شدند.

• در مرزآلمان
روز يازدهم سپتامبر ۱۹۴۴ ارتش امريكا كشور لوكزامبورگ همسايه فرانسه را آزاد كرد و به سوي آلمان حركت كرد و به مرز آلمان رسيد. نيروهاي انگليسي نيز تلاش كردند زودتر وارد خاك آلمان شوند.
روز هفدهم سپتامبر پيكار خونيني درمنطقه آرنهم (Arnhem) درهلند بين نيروهاي متفقين و ارتش آلمان روي داد. صدها چترباز امريكايي درمحاصره سربازان آلماني قرار گرفتند كه بسياري از آنها كشته شدند. ابتدا پيروزي با آلمانها بود ولي با رسيدن كمك متفقين توانستند ارتش رايش سوم را عقب برانند.

[فلفل نمك]

بيماري هيتلر
هفدهم سپتامبر از برلن گزارش رسيد كه هيتلر به شدت بيمار و مأيوس و ضعيف شده است . دكتر شخصي هيتلر انواع داروها را براي او تجويز مي كرد. دارو براي قلب و كبد و جهاز هاضمه.
هيتلر اغلب تا ساعت ۴ صبح بيدار بود و اجباراً داروهاي قوي خواب آور مي خورد. شكست هاي پي درپي ارتش رايش سوم در همه جبهه ها موجب شده بود «پيشوا» به كلي اميد خود را به پيروزي از دست بدهد.

• ارتش تازه
۲۵دسامبر هيتلر دستور داد ارتش تازه يي مركب از زنان و مردان بين ۱۶تا ۶۰ساله به وجود آيد و مستقيم زير فرمان «بورمن» (Bormann) افسر مورد اعتماد او قرارگيرد.
به همه ديوارهاي شهرهاي آلمان فرمان هيتلر مبني بر تشكيل ارتش جديد چسبانده شد و جوانان شانزده ساله مجبور شدند دراين ارتش شركت كنند.

• سواحل بالتيك
بيستم نوامبر ۱۹۴۴ ارتش سرخ تعرض بزرگي را در لتوني شروع كرد.
راديو برلن ضمن اشاره به حمله وسيع ارتش سرخ اعلام كرد روسها تعداد عظيمي هواپيماهاي شكاري بمب افكن به آسمان فرستاده اند. هدف ارتش سرخ تسخير سرزمين پروس شرقي است.
ژنرال آلماني ورقه تسليم خود را به ژنرال پاتن امريكايي مي دهد.

• «پاتن » شكست ناپذير
پنجم دسامبر ۱۹۴۴ ارتش سوم امريكا به فرماندهي ژنرال مشهور «پاتن» (Patton ) كه درامريكا محبوبيت زياد داشت سه سرپل درايالت «سار» (Sarre) آلمان به وجود آورد. پاتن را مرد شكست ناپذير لقب داده بودند. نيروهاي امريكايي از رودخانه عبور كرده و جبهه يي درپانزده كيلومتري آن سوي رودخانه ايجاد كردند. «سار» يكي از صنعتي ترين مناطق آلمان است . درپنجم دسامبر ژنرال «پاتن» درهشت كيلومتري شهر «ساربروك» مركز ايالت سار قرار گرفت. آلمانها بشدت از مواضع خود دفاع مي كردند و بسياري از سربازان قهرمانانه دربرابر پيشرفت ارتش «پاتن» مقاومت مي كردند.

• حمله متقابل آلمان
۲۱ دسامبر آلمان حمله متقابل وسيعي درناحيه «آردن» (Ardennes) به نيروهاي امريكايي كرد و ۲۲هزارسرباز اين كشور را در محاصره كامل قرار داد. ژنرال آلماني به فرمانده نيروهاي امريكا دستور داد تسليم شود. پاسخ ژنرال «آنتوني مك اوليف » به ژنرال آلماني يك كلمه بود «زرشك».
امريكا دراين منطقه هشت هزار نفر كشته داده بود. ژنرال آيزنهاور در ورساي با ساير ژنرالهاي متفقين مشورت كرد و از مونتگمري و برادلي خواست به كمك نيروهاي امريكايي كه در «آردن » درمحاصره هستند بشتابند ولي آنها پاسخ دادند كه درگير نبرد هستند و براي آنها امكان كمك رساندن به سربازان امريكايي كه درمحاصره هستند نيست. ژنرال آيزنهاور به ژنرال «پاتن» رجوع كرد و ژنرال «پاتن» نيروهاي خود را در «سار » كنار كشيد و با كمك ۱۳۰هزاركاميون سرباز بر وتانك به كمك ژنرال آنتوني رسيد و او و سربازانش را از محاصره آلمانهانجات داد.

[فلفل نمك]

ارتش روزنامه نگاران
متفقين براي پوشش گشايش جبهه دوم و عمليات «اورلرد» به بيش از ۵۵۸ روزنامه نگار كارت ويژه شركت در جبهه دادند. گروهي از روزنامه نگاران براي به اشتباه انداختن آلمانها به ايالت «اكوس» (Ecosse در انگلستان ) رفتند ولي اكثريت روزنامه نگاران در جبهه نرماندي حضور يافتند. بي.بي.سي به تنهايي ۴۸ خبرنگاربه جبهه فرستاد و در لحظه پياده شدن نيروهاي متفقين درساحل فرانسه با افراد زنده گفت وگو شد و مستقيم از راديو بي.بي.سي پخش شد. ولي مانند هرجنگي گزارشهاي روزنامه نگاران سانسور مي شد.
مأموران سانسور درساحل نرماندي حضور داشتند تا روزنامه نگاران اخباري كه ممكن بود دشمن از آنها استفاده كند پخش نشود و اين امر خشم روزنامه نگاران را به وجود آورد . در اكتبر ۱۹۳۹ كه يك ماهي بود جنگ شروع شده بود همين مشاجره بين روزنامه نگاران و مأموران سانسور را به وجود آورده بود.
از نظر فني مأموران متفقين به روزنامه نگاران يادآور مي شدند چه اخباري ممكن است مورد استفاده دشمن قرار گيرد. ولي روزنامه نگاران مي گفتند خود مي دانند دشمن از چه اخباري ممكن است استفاده كند.
افسران امريكايي مانع مي شدند كه روزنامه نگاران در بعضي حملات شركت داشته باشند. با پيشرفت متفقين در جبهه دوم بتدريج ارتش از خبرنگاران و عكاسان به وجود آمد كه براي صدها روزنامه و مجله در جهان كار مي كردند و بسياري از آنها در جبهه كشته شدند.

[فلفل نمك]

دكتر پورشه

دكتر « فرديناند پورشه » سازنده فولكس واگن ،و تانك ببر در اين روز در سال 1951 در 75 سالگي در گذشت .وي كه در يك خانواده آلماني در« بوهم» به دنيا آمده بود دكتراي مهندسي گرفت و ضمن تدريس به كار طراحي اتومبيل پرداخت و تا سال 1929 با كارخانه بنز آلمان همكاري داشت و در اين سال ،خود كارخانه خود رو ساري تاسيس كرد . نخستين اتومبيلي را كه طراحي كرد در سال 1900 ساخته شد.
از سال 1934 ، دكتر پورشه تصميم به ساخت اتومبيلي گرفت كه با هوا خنك شود و مقاومت بدنه آن در برابر هواكم و هزينه ساخت آن پايين باشد تا همه بتوانند آن را خريداري كنند. وي مدل چنين اتومبيلي را تهيه و اواخر سال 1935 به هيتلر رهبر وقت آلمان ارائه داشت و با تصويب وي و كمك مالي دولت آلماني به ساخت آن كه « فولكس واگن به معناي خود رو مردم » نام گرفت اقدام كرد و اين اتومبيل كه باهمه خود روهاي موجود آن زمان فرق داشت و داراي سيلندرهاي افقي بود در سال 1936 ساخته شد و رو به تكامل گذارد كه جنگ جهاني دوم آغاز شد و پورشه براي كمك به تقويت بنيه دفاعي وطن خود به طراحي دو نوع تانك اقدام كرد و تانكهاي ببر و پلنگ او هنگهاي پانزر آلمان را موفق به پيشروي هاي سريع در جبهه ها كرد. پورشه سپس به ساخت موتور محركه بمبهاي پرنده آلمان و موتور هواپيماهاي نظامي كمك كرد . او در عين حال از كشاورزي هم غافل نبود و به ساخت تراكتور اقدام كرد . پورشه با استفاده از طرح فولكس واگن يك نوع جيپ نظامي هم ساخت.
فولكس واگن نوع قورباغه طرح او پس از جنگ محبوبتري اتومبيل جهان شد و در دهه هاي 1960 و 1970 بيش از 15 ميليون دستگاه از آن به فروش رفت . پس از فوت پورشه پسرش دنباله كار او را گرفت و نوعي اتومبيل دونفره ساخت و آن را به نام پدرش «پورشه» ناميد.

[فلفل نمك]

شكست آلمان در جنگهاي خياباني استالينگراد و نقطه بازگشت




فيلد مارشال پاولوس تسليم مي شود

دوم فوريه 1943 با خلع سلاح آخرين واحد ارتش ششم آلمان، جنگ خياباني و خونين استالينگراد پايان يافت كه نقطه بازگشت در جنگ جهاني دوم بود.
فيلد مارشال پاولوس فرمانده ارتش ششم آلمان با وجود دستور هاي مكرر و موكد هيتلر مبني بر ادامه مقاومت، 31 ژانويه تصميم به تسليم شدن گرفت و با اعضاي ستاد و 15 ژنرال از زير زمين يك فروشگاه متروك كه قرارگاه او بود بيرون آمد و به يك ستوان ارتش سرخ كه قرارگاه او را زير آتش قرار داده بود تسليم شد . پس از تسليم شدن پاولوس ، سي ساعت طول كشيد تا نيروهاي او در محله هاي شمالي شهر اسلحه زمين بگذارند. هيتلر درجه پاولوس را به فيلد مارشالي ترفيع داده بود كه تا آخرين نفر مقاومت كند و به او تاكيد كرده بود كه تاريخ به ياد نداشته كه يك فيلد مارشال آلماني زنده تسليم شود.
از 31 ژانويه تا دوم فوريه نزديك به سيصد هزار نظامي آلماني در استالينگراد و حواشي شهر خود را به ارتش سرخ تسليم كردند . محاصره و جنگهاي خياباني استالينگراد شش ماه و چند روز طول كشيد و يكصد هزار نظامي آلماني تنها در جنگ تن به تن در اين شهر جان باختند . در بسياري از ساختمانهاي اين شهر، يك طبقه ساختمان در دست سربازان روس و طبقه ديگر در دست آلماني ها بود.
حمله به استالينگراد يك اشتباه بزرگ هيتلر بود . اگر هيتلر دستور حمله به استالينگراد را صادر نكرده بود ، ارتش ششم او قفقاز و منابع نفت آن را متصرف شده بود، ايران را از اشغال نظامي خارج و عراق را متصرف و انگليسي ها را از هند فراري داده بود و.... ظاهرا هيتلر و اطرافيانش سختي جنگ شهري را حدس نزده بودند.
نظاميان آلماني از 40 روز پيش از تسليم شدن از گوشت اسبان سوار نظام رومانيايي تغذيه مي كردند. در حمله به استالينگراد نيروهاي رومانيايي متحد آلمان نيز شركت داشتند.
كارشناسان نظامي علل تسليم شدن مارشال پاولوس را كاهش مهمات و خوار بار و سرماي شديد از يك طرف و رسيدن نيروهاي تازه نفش شوروي به فرماندهي ژوكف از سوي ديگر و به حد اقل رسيدن ضعف روحيه آلماني ها دانسته اند. مشكلات جاري آمريكا در شهرهاي عراق نمونه بسيار كوچكي از سختي جنگهاي خياباني را منعكس مي كند.