مقالات رشته دام پزشکی

[فلفل نمك]

پيشگيري از شيوع بيماري هاري در حيوانات
در حيوانات جهت پيشگيري از شيوع بيماري هاري در يك منطقه دو روش اصلي بكار گرفته مي شود:

1. كنترل جمعيت ناقلين
در نقاطي كه هاري روباه شيوع دارد جهت كاهش جمعيت روباه ها ميتوان از شكار تله گذاري و در بعضي از موارد از سموم و يا گاز كشنده استفاده كرد. كاهش جمعيت روباه ها باعث كاهش موارد الودگي در حيوانات اهلي و در نهايت انسان ميشود، در عين حال پيشرفت بيماري در منطقه بطئي و بالا خره متوقف ميگردد.
نقاطي كه هاري سگ شيوع دارد در صورتي كه واكسيناسون اين حيوانات امكان پذير نباشد مانند كشور هايي كه حيوانات ولگرد در انها زياد و رسيدگي به مسئله واكسيناسون اين حيوانات به عهده سازمان مشخصي نيست، از بين بردن سگ هاي ولگرد مورد تائيد است.
2. واكسيناسون حيوانات ناقل
واكسيناسون انواع حيوانات اهلي كه بالقوه ميتوانند ناقل بيماري باشند،قطعا يكي از روشها جهت مبارزه واز بين بردن بيماري هاري است . البته اين اقدامات زماني موثر خواهد بود كه حداقل هشتاد درصد حيوانات را در بر گيرد.
بنابر اين حيوانات ولگرد و بدون صاحب كه واكسينه نمي گردند بايد معدوم شوند. در ميان انواع حيوانات وحشي كه ناقل اين بيماري ميباشند واكسيناسون روباه ها از طريق توزيع واكسن هاي خوراكي تاكنون مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته و نتايج موفق اميزي جهت ريشه كني بيماري در منطقه داشته است. در مناطق عاري از هاري عامل بيماري هاري فقط به وسيله يك حيوان هار زنده مي تواند وارد منطقه گردد.

[فلفل نمك]

علائم بيماري هاري در حيوان تمام پستانداران خونگرم اهلي و وحشي به بيماري هاري حساس هستند و ميزبان هاي مختلفي موجب گسترش وسيع هاري مي گردند.طي بررسي هاي مختلف كارشناسان انستيتو پاستور ايران روي خفاش هاي نقاط مختلف ايران تاكنون مورد مثبتي مشاهده نشده است .
دوره نهفتگي در سگ وگربه معمولا 2تا3 هفته و گاهي چند ماه است . در خصوص بروز علائم هاري در حيوان بايد به اين نكته مهم توجه داشت كه در برخي موارد 3تا10روز قبل از علائم باليني در سگ و گربه ويروس موجود در بزاق حيوان ميتواند بيماري را منتقل كند به عبارت ديگر اگر بزاق سگ و گربه در زمان گاز گرفتن به ويروس هاي هاري الوده باشدعلائم باليني حداكثر تا10روز بعد در حيوان ظاهر شده وخواهد مرد.به همين دليل پس از هر گاز گرفتن توسط اين دو حيوان بايد انها را تا10روز در قرنطينه نگاه داشت. پس از طي دوره نهفتگي اولين علامت بيماري تغيير در رفتار وعادت هاي حيوان است به نحوي كه يا بيش از اندازه به صاحب خود انس والفت پيدا مي كند و مثل اين كه از او كمك مي طلبد يا عصبي و بد خو شده باشد غذاي خود را به دليل اختلال در بلع به خوبي نمي خورد.
پيشرفت بيماري در برخي موارد به صورت فلجي بوده حيوان به گوشه اي پناه مي برد و ابتدا دست ها سپس پاها وبعد ساير اندام ها فلج شده و در نهايت به علت فلج دستگاه تنفسي مي ميرد.ولي در بيشتر موارد پس از دوره تغيير رفتار حيوان پريشان و مضطرب و كم كم وحشي و درنده مي شود و به گاز گرفتن سنگ و چوب اشياي مختلف پرداخته ومحل زندگي خود را ترك مي كند وبدون هدف به هرجايي مي رود و به هركس حمله مي كند. در نهايت پس از مدتي در اثر دوندگي زياد وگرسنگي وتشنگي به علت عدم قدرت بلع كف از دهانش سرازير شده و پي درپي زمين مي خورد . صداي پارس حيوان خشن ناموزون وبريده بوده و درندگي در چهره اش هويدا است. در اغلب موارد مردم سگ ها را مي كشند و اگر فرار كنند به زودي در اثر فلج دستگاه تنفسي خواهند مرد. گربه پس از طي دوره نهفتگي به محل تاريكي مي رود واز طريق پنجه كشيدن مشابه گازگرفتن سگ يا گرگ هاري را انتقال مي دهد.
در واقع از انجا كه ازطريق ليسيدن دائم پنجه هاي خودرا به بزق خود آغشته مي كند با پنجه كشيدن بر دست وپا يا صورت انسان يا حيوان ديگر هم مي تواند با ايجاد خراش ويروس هاري را منتقل كند.

[فلفل نمك]

آشنايي با بيماري هاري در ايران از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۳ به دنبال شيوع روزافزون هارى در تهران طرح مبارزه با بيمارى هارى و از بين بردن سگ هاى ولگرد به اجرا درآمد. در سال ۱۳۶۷ تهران عارى از اين بيمارى شد. در آذرماه ۱۳۷۹ يك نمونه گربه هار در شمال تهران تشخيص داده شد. از آن زمان تاكنون موارد مثبت ديگرى نيز تاييد شده است. با توجه به اين كه اين بيمارى در سراسر كشور پراكنده است بايد اقدامات كنترل و رسيدگى جهت پيشگيرى در كليه استان ها به اجرا گذاشته شود. در كشور ما اولين مركز درمان ضدهارى در سال ۱۳۰۲ شمسى در انستيتو پاستور ايران افتتاح شد. به تدريج مراكز ديگرى در استان ها و شهرستان هاى ديگر ايجاد شدند.

متن زير به ارائه اطلاعاتي در زمينه آشنايي با هاري مي پردازد:
هارى از بيمارى هاى مشترك انسان و حيوان است. در اين بيمارى مرگ انسان يا حيوان مبتلا حتمى است. هارى از بيمارى هاى حاد ويروسى است كه سيستم اعصاب مركزى را درگير مى كند. عامل بيمارى، ويروس هارى است كه نوعى «رابدو ويروس» از جنس «ليزا ويروس» است. حيوانات خونگرم سگ، گربه، روباه، شغال و گرگ، مى توانند ناقل بيمارى به انسان باشند. اين بيمارى از دوران بسيار قديم در تمام دنيا به ويژه خاورميانه وجود داشته است. به جز چند كشور نظير ژاپن و انگلستان تاكنون به عنوان يكى از معضلات مهم بهداشتى در اكثر نقاط دنيا باقى مانده است. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانى سالانه ده ميليون نفر در دنيا به دنبال گازگرفتگى حيوانات مشكوك به هارى تحت درمان قرار مى گيرند و حدود پنجاه هزار نفر به دليل عدم آگاهى از عواقب بيمارى هيچ گونه درمانى انجام نداده و در نتيجه تاخير يا نقص در انجام درمان مى ميرن

[فلفل نمك]

• مخزن بيمارى
براساس پراكندگى هاى جغرافيايى حيوانات مختلفى منبع بيمارى هارى هستند. در ايران گرگ ها منبع اصلى هارى هستند ولى در اكثريت موارد بيمارى به وسيله سگ، گربه و روباه به انسان منتقل مى شود. «تمامى پستانداران به ويروس هارى حساس اند. ولى انسان نسبت به برخى از حيوانات مقاومت بيشترى دارد. طبق مطالعه اى در ايران فقط ۴۰ درصد افرادى كه به وسيله حيوانات هار گزيده شده بودند مبتلا به بيمارى شدند.»


• راه انتقال
راه طبيعى و معمول انتقال بيمارى از طريق گاز گرفتن است ولى گزارشاتى در راستاى انتقال اين بيمارى از طريق استنشاق هواى آلوده به ويروس هارى، خراش ناشى از پنجه آلوده به بزاق حيوان هار و يا از طريق پيوند قرنيه وجود دارد به نحوى كه تاكنون در جهان هشت مورد انتقال بيمارى از طريق پيوند قرنيه گزارش شده كه دو مورد آن در سال ۱۳۷۳ در اراك و تهران اتفاق افتاده است. به لحاظ تئورى گفته مى شود از طريق بزاق، اشك، ادرار انسان مبتلا و ترشحات تنفسى فرد مبتلا قابل انتقال است ولى تاكنون از لحاظ علمى مشاهده نشده است.


• تاثيرات فصل، جنس و سن
بيمارى هارى در فصول پاييز و زمستان شايع تر بوده و در جنس مذكر و سنين زير بيست سال بيشتر ديده مى شود، از لحاظ علمى اين موارد تاييد نشده است.
به طور كل افرادى كه ساعات بيشترى خارج از منزل به سر مى برند بيشتر در معرض خطر هستند.

[فلفل نمك]

سير بيمارى
بيمارى داراى چهار مرحله نهفتگى، مقدماتى، عصبى و اغما است.

۱ - مرحله نهفتگى
متعاقب گاز گرفته شدن توسط حيوان ها، ويروس هارى موجود در بزاق به سلول هاى عصبى محل جراحت نفوذ كرده و در امتداد رشته هاى عصبى منتشر مى شود. و در دوره نهفتگى تا مركز سلسله اعصاب پيشروى و در سلول هاى مغزى تكثير مى يابد. سپس علايم بيمارى ظاهر مى شود. دوره نهفتگى اين بيمارى در انسان متغير و معمولاً از يك تا سه ماه است. دوره هاى نهفتگى كوتاه تر از يك ماه و طولانى تر از سه ماه نيز ديده شده است.
ويروس هارى چند روز قبل از ظهور علايم بيمارى در بزاق حيوان مبتلا وجود دارد از اين رو نبايد تنها با مشاهده سالم بودن ظاهرى حيوان در روز حادثه فرد را از اقدامات مربوط به درمان ضدهارى محروم كرد. بنابراين در مناطق آندميك هارى حيوان گزنده (سگ و گربه) را در صورت زنده بودن، بايد تا ده روز پس از گزيدگى تحت نظر قرار داد. در صورتى كه حيوان گزنده در پايان ده روز مراقبت، سالم و طبيعى باشد، درمان متوقف مى شود.

۲ - مرحله مقدماتى
مرحله مقدماتى حدود دو تا ده روز طول كشيده و فرد دچار حالت هايى نظير تب، سردرد، خستگى، بى اشتهايى و درد محل گزش مى شود.
ترس، تحريك پذيرى، عصبانيت، اضطراب، بى خوابى، گلودرد، سرفه، لرز، تهوع و استفراغ، اسهال، نعوظ دردناك آلت تناسلى مردان ممكن است بروز كند.

۳ - مرحله عصبى
در اين مرحله با اعمالى نظير هذيان گويى، توهم، سختى گردن و فعاليت زياد روبه رو مى شويم. و به صورت دوره اى بى قرارى، حمله به اطرافيان و گاز گرفتن بروز مى كند. (كه حدوداً پنج دقيقه طول مى كشد.) كه در فاصله بين حملات ضمن بى قرارى سالم به نظر مى رسند. از طرفى در شمار زيادى از اين افراد به دليل گرفتگى و درد گلو هنگام نوشيدن آب ترس از آب ايجاد مى شود به نحوى كه گاهى با شنيدن صداى آب واكنش نشان مى دهند.

۴ - مرحله اغما
اين مرحله حدوداً ده روز پس از شروع علايم بالينى ظاهر شده و در صورت به كارگيرى مراقبت هاى ويژه امكان طولانى شدن اين مدت زمان وجود خواهد داشت.


• پيشگيرى قبل از تماس
*واكسيناسيون ساليانه حيوانات اهلى
*قرار دادن طعمه هاى آغشته به واكسن در مسير حيوانات وحشى ميزبان ويروس هارى
*خوددارى از تماس با حيوانات وحشى گوشت خوار
*واكسيناسيون در افراد در معرض خطر شامل كاركنان آزمايشگاه، دامپزشكان، كلاً افراد در معرض حيوانات

[فلفل نمك]

پيشگيرى بعد از تماس
*بلافاصله پس از حادثه، محل گاز گرفتگى به وسيله آب تميز و صابون به مدت پنج تا ده دقيقه عميقاً شست وشو داده شود.
*محل گاز گرفتگى با الكل چهل تا هفتاد درصد و يا محلول بتادين ضدعفونى شود.
*پس از شست وشوى جراحت بايد فوراً به مركز درمان ضدهارى مراجعه شود.
*در مراكز درمان ضدهارى مجدداً بايد جراحات شست وشو داده شوند.
*جراحات ناشى از گازگرفتگى حيوانات هار نبايد بخيه زده شود. (مگر در موارد عميق بودن زخم و با تكنيك خاص)
*واكسن ضد هارى در پنج نوبت در روزهاى صفر، سه، هفت، چهارده و سى بايد تزريق شود.
*سرم ضدهارى، طبق توصيه پزشك و يا مسئول درمان ضد هارى آن مركز بايد تزريق شود.
*واكسن، سرم ضد كزاز و يا آنتى بيوتيك در صورت نياز بايد تزريق شود. قابل ذكر است گرچه اين بيمارى درمان قطعى ندارد اما در صورت بروز بيمارى فرد بايد در اتاقى آرام نگهدارى شده و هنگام تماس با وى از دستكش، ماسك و لباس مناسب استفاده شود. چرا كه مراقبت هاى شديد ممكن است باعث نجات جان بيمار شود. تاكنون در آمريكا سه نفر پس از ابتلا نجات پيدا كرده اند كه در همه اين موارد پيشگيرى قبل يا بعد از تماس انجام شده بود.
بعد از آن زمان تاكنون هيچ گونه درمانى صورت نگرفته و تمام موارد مبتلايان مردن

[فلفل نمك]

سگ هاي شکاري و تازي استیچلهار Stichelhaar
استابیهون Staby-Houn
اسپینون ایتالیایی Spinone Italiano
الکهاند کوچک Small Grey Elkhound
تریر کوچک انگلیسی Small English Terrier
تازی عرب Sloughi
اسکای تریر Sky Terrier
پوینتر موکوتاه آلمانی Short-haired German Pointer
سگوگی ایتالیا Segugio Italiano
تریر سیلیهام Sealyham Terrier
تریر اسکاتلندی Scottish Terrier
سالوکی (تازی ایرانی) Saluki
سابسو اسپانیول Sabueso Espanol
پودل‌پوینتر Pudelpointer
تازی پوزاواک Posavac Hound
سگ آب‌باز پرتغالی Portuguese Water Dog
پورسلین Porcelaine
پویتوین Poitevin
پوینتر بورگس Perdiguero de Burgos
پودنکو ایبیجنکو Podenco Ibicenco
تازی پلات Plott Hound
تازی فرعون Pharaoh Hound
تازی سمور Otter Hound
الکهاند نروژی Norwegian Elkhound
پودنگو پرتغالی معمولی (متوسط) Medio Podengo Portuguese
تازی لوسرنی Lucernese Hound
لندسیر Landseer
تازی خرس کارلیا Karelian Bear Dog
جک راسل تریر Jack Russell Terrier
تازی ایتالیا Italian Greyhound
تریر ایرلندی Irish Terrier
ستر ایرلندی Irish Settr
هاریر Harrier
تازی هالدن Halden Hound
تازی Greyhound
پودنگو پرتغالی غول (بزرگ) Grande Podengo Portuguese
انگلو– فرانچو بزرگ Grand Anglo-Francois
گوردون ستر Gordon Setter
رتریور طلایی Golden Retriever
تریر شکاری آلمانی German Hunt Terrier
ویپت Whippet
تریر سفید هایلند غربی West Highland White Terrier
ولش اسپرینگر اسپانیل Welsh Springer Spaniel
وئیمارانر Weimaraner
ویشلا Vizsla
تازی تریگ Trigg Hound
الکهاند سوئدی Swedish Elkhound
سا*** اسپانیل Sus*** Spaniel
پوینتر موبلند آلمانی Long-haired German Pointer
پوینتر موسیمی آلمانی Wire-haired Pointer

[فلفل نمك]

استيچلهار Stichelhaar ظاهرشناسی: سگی قوی اما چابک است. قد: cm66-60، وزن: kg20، پیشانی با یک قوس خفیف، کانال بینی کشیده، وسیع و صاف، سوراخ‌های منخرین گشاد، صورت تقریباً چهارگوش، چشم‌ها: گرد و به رنگ بلوطی (نباید زردرنگ باشند)، ابروها: کلفت، گوش‌ها: چسبیده به سر، S شکل، دم: با طول متوسط، در بعضی‌ها بریده، موها: به طول cm4 و کمی پیچ خورده، رنگ‌ها: قهوه‌ای و سفید توأم با لکه‌های درشت و بلوطی و یا مخلوطی از این لکه‌ها.

رفتارشناسی: پرتحمل، لجباز، نسبت به غریبه‌ها مهاجم، نسبت به شکارش درنده، صرفاً با صاحب خوش‌برخورد است.

کارایی: در انواع اراضی به شکارهای متفاوت می‌پردازد. آن چنان که باید عمومیت نیافته است.

گروه نژادی: Gun Dog

کشور منسوب: آلمان

[فلفل نمك]

استابي هون Staby-Houn ظاهرشناسی: تنه: طویل، قد: حداقل cm50، وزن: kg20-15، سری کشیده دارد که به طرف پوزه سیاه رنگش تنگ‌تر می‌شود. کانال بینی بزرگ و راست، دندان‌ها: قوی، چشم‌ها: قهوه‌ای (رنگ زرد عیبی جدی محسوب می‌شود)، گوش‌ها: ماله‌ای شکل، مطبق و سطح خارجی‌اش پرمو، دم: طویل، در حالت عادی صاف و حین تحرک به حالت افراشته می‌ایستد، موها: در ناحیه سر کوتاه و در بقیۀ جاها بلند، رنگ: آبی خال‌دار، قهوه‌ای خال‌دار و پرتقالی خال‌دار.

رفتارشناسی: سازش‌پذیر، با آرام و قرار، صادق، مطیع و باهوش بوده و گاز نمی‌گیرد.

کارایی: برای شکار ایام تعطیل هفته سگی با دقت، با اشتیاق و کاری می‌باشد. به خاطر خوش‌خلقی هدم خوبی است و با کودکان همزیستی عالی دارد.

گروه نژادی: Gun Dog

کشور منسوب: هلند

[فلفل نمك]

اسپينون ايتاليايي Spinone Italiano ظاهرشناسی: سگی مقاوم با استخوان‌هایی قوی و عضلانی رشد یافته می‌باشد. قد: نرها cm70-60، ماده‌ها cm65-58، وزن: نرها kg37-32، ماده‌ها kg32-28، طول سر بایستی معادل دو پنجم ارتفاع استخوان‌های پشت باشد. پوزۀ بزرگش معمولاً به تناسب رنگ موها به رنگ گوشتی و یا قهوه‌ای می‌باشد. دندان‌ها: قوی، چشم‌ها: زرد و یا پرتقالی، گوش‌ها: مثلثی، حداکثر تا 5 سانتی‌متری زیر گردن آویزان. نام Spino از مفهوم «خار و یا بوته‌زا» مشتق می‌گردد. موهایش درست مثل بوته‌ها زبر، ضخیم و کیپ به بدن چسبیده‌اند. ابروها، گونه‌ها و لب‌هایش با موهای بلندی پوشیده‌اند. یک ریش بسیار منحصر به فرد دارد. رنگ‌ها: سفید خالص، سفید با لکه‌های پرتقالی، سفید با خال‌های پرتقالی و لکه‌های بلوطی و یا ممکن است سفید با خال‌های بلوطی قهوه‌ای باشد.

رفتارشناسی: سگی اجتماعی، صبور، پراحساس، جسور، هم سازگار به زندگی مزرعه‌ای و اراضی و هم سازش‌پذیر به زندگی آپارتمانی.

کارایی: طی سال‌های 1700 بین طبقه اشراف عمومیت ویژه‌ای یافته بود. معاصر با انقلاب فرانسه در انواع شکارها به کار رفت. پس از دوره‌ای طولانی به فراموشی سپردن، در اواخر سدۀ نوزده دو مرتبه اعتبار پیشین را به دست آورد. امروزه نیز سگی بسیار پاپیولر بوده و عمومیت دارد. بسیار پرتحمل بوده و خسته نمی‌شود. وضع ایستایی‌اش کاملاً افراشته و مجسمه‌وار می‌باشد. حس بویایی عالی دارد. برای شکار مدرن سگی ایده‌آل است. پس از پایان فصل شکار به شک سگ آپارتمانی ایده‌آلی درمی‌آید. با آرام و قرار و ساکت، تمیز، ظریف و ملایم و خوش‌خلق می‌باشد. هرگز انسانی را گاز نمی‌گیرد.

گروه نژادی: Gun Dog

کشور منسوب: ایتالیا