پول الكترونيكي چيست؟

[ghazaghi]

پول الكترونيكي يا پول ديجيتالي، ارزش پول واحدهاي پول منتشره از سوي دولت يا بخش خصوصي است كه به شكل الكترونيكي بر روي يك وسيله الكترونيكي ذخيره شده است.
نشر گسترده پول الكترونيكي آثار تجاري، اقتصادي، سياسي و اجتماعي قابل توجهي دارد.
مهم‌ترين اثر گسترش استفاده از پول الكترونيكي بر عرضه پول، سياست‌هاي پولي و بانك مركزي اختصاص دارد و در ادامه با توسعه بازارهاي پول، سرمايه، كار و كالا ايجاد نسل‌هاي جديد اقتصادي را هدف‌گذاري كرده است.
با توجه به قابليت پول الكترونيكي براي جايگزيني به جاي اسكناس و مسكوك، اين امكان وجود دارد كه پول الكترونيكي به تدريج جايگزين پول بانك مركزي شود و بدين ترتيب موقعيت انحصاري بانك مركزي در زمينه‌هاي سياست‌گذاري پولي، نظارت بانكي، نظارت بر نظام پرداخت‌ها، ثبات نظام مالي و به ويژه استقلال آن با خطر مواجه شود.

نتايج ارزيابي آثار گسترش كاربرد پول الكترونيكي بر اقتصاد ايران نشان مي‌دهد نشر گسترده پول الكترونيكي اثر ناچيزي بر حجم پول، قدرت كنترلي بانك مركزي و سياست‌هاي پول به همراه خواهد داشت.
البته واكنش‌هاي بانك مركزي در قبال نشر پول الكترونيكي، نقش بسيار مهمي در چگونگي تاثيرگذاري گسترش كاربرد پول الكترونيكي بر اقتصاد دارد.
اگرچه تا كنون اقتصاددانان تعريف جامع و مانعي از پول، كه بتواند همه ويژگي‌ها و وظايف پول را پوشش دهد، ارائه نكرده‌اند، اما مي‌توان با كمي اغماض پول را به عنوان وسيله‌اي براي دادوستد كه مورد قبول عموم افراد جامعه باشد، تعريف كرد.
پول در زندگي اقتصادي بشر از چنان اهميتي برخوردار است كه برخي از آن به عنوان يكي از مهم‌ترين اختراعات بشر ياد كرده و تاريخ اقتصادي را با توجه به اهميت نقش پول به سه دوره تقسيم مي‌كنند.
-1 اقتصاد پاياپاي
2 - دوره اقتصادي پولي
۳-اقتصاد اعتباري
با توجه به پيشرفت روزافزون فناوري اطلاعات و ارتباطات و گسترش استفاده از پول الكترونيكي از اواسط دهه 1990، شايد بتوان دوره كنوني را نيز دوره اقتصاد اينترنتي ناميد.
گسترش فزاينده استفاده از پول الكترونيكي، پيامدهاي تجاري، اقتصادي، سياسي و اجتماعي
قابل ملاحظه‌اي به همراه دارد.
از نظر اقتصادي مهم‌ترين آثار گسترش استفاده از پول الكترونيكي بر روي عرضه پول، سياست‌هاي پولي و بانك مركزي ايجاد مي‌شود.
آثار گسترش كاربرد پول الكترونيكي بر سياست‌هاي پولي از آن جهت كه مي‌تواند كارآيي يكي از ابزارهاي سياست‌گذاري كلان اقتصادي دولت براي دستيابي به اهداف اقتصادي خود، به خصوص تثبيت سطح عمومي قيمت‌ها را كاهش دهد، بسيار حائز اهميت است.
پول الكترونيكي و ويژگي‌هاي آن
پول الكترونيكي يا پول ديجيتالي، ارزش پولي واحدهاي پول منتشره از سوي دولت يا بخش خصوصي است كه به شكل الكترونيكي بر روي يك وسيله الكترونيكي ذخيره شده است.
پول الكترونيكي نوعي ابزار مالي الكترونيكي است كه حداقل از عهده انجام همه وظايف پول برمي‌آيد بنابراين پول الكترونيكي مي‌تواند جانشين بسيار نزديكي براي پول بانك مركزي باشد.
ارزش پولي ذخيره شده بر روي وسيله الكترونيكي با اجازه مصرف كننده درگير معاملات پرداختي، مي‌تواند به وسيله الكترونيكي ديگري انتقال يابد.
اين روش با سيستم‌هاي پرداخت الكترونيكي مرسوم، نظير كارت‌هاي پرداخت و اعتباري و
نقل و انتقالات كابلي كه هر كدام معمولا نيازمند اخذ مجوز مستمر بوده و ممكن است در هر معامله متضمن بدهكار كردن و بستانكار كردن حساب‌هاي بانكي باشند، متفاوت است.
اين گزارش به نقل از بانك توسعه صادرات ايران حاكي است بر خلاف پول بانك مركزي كه پول بيروني است، پول الكترونيكي همانند يك سپرده ديداري يا چك مسافرتي پول دروني مي‌باشد.
پول دروني طلب قانوني دارنده آن از ناشر آن مي‌باشد در حالي كه پول بيروني متضمن چنين طلبي نيست، به عبارت ديگر موجودي پول الكترونيكي، يك طلب جاري بر عهده ناشر آن است كه با هيچ حساب خاصي ارتباط ندارد.
ويژگي‌هاي پول الكترونيكي‌
اگر چه درفرايند توسعه پول الكترونيكي، انواع بسيار متفاوتي از فرآورده‌هاي پول الكترونيكي با ويژگي‌هاي مختلف عرضه شده است اما در طراحي همه آنها سعي شده حداقل همه ويژگي‌هاي پول بانك مركزي لحاظ شود.
به طور كلي فرآورده‌هاي پول الكترونيكي را از نظر فني مي‌توان به دو دسته تقسيم كرد.
-1پول الكترونيكي مبتني بر كارت‌هاي هوشمند
- 2پول الكترونيكي مبتني بر نرم‌افزار رايانه‌اي
فرآورده‌هاي پول الكترونيكي مبتني بر كارت‌هاي هوشمند، براي تسهيل پرداخت‌هاي با ارزش كوچك در معاملات خرد رو در رو طراحي شده‌اند، بنابراين انتظار مي‌رود كه فرآورده‌هاي پول الكترونيكي مبتني بر كارت‌هاي هوشمند، استفاده از پول بانك مركزي و نيز در حد كمتر استفاده از كارت‌هاي اعتباري و پرداخت را براي پرداخت‌هاي مستقيم، كاهش دهد. همچنين به احتمال زياد استفاده از چك،‌ كارت‌هاي پرداخت و كارت‌هاي اعتباري در پرداخت‌هاي غيرمستقيم، يعني پرداخت‌هاي به هنگام را نيز كاهش خواهد داد.
فرآورده‌هاي پول الكترونيكي مبتني بر نرم‌افزار رايانه‌اي نيز از طريق كاهش هزينه‌هاي مبادلاتي با تسهيل نقل و انتقال پول ميان انواع مختلف حساب‌ها، بانك‌ها و كشورها و نيز سرريز‌هاي يادگيري، تقاضاي سپرده‌هاي ديداري را تحت تاثير قرار مي‌دهد و آن را كاهش خواهد داد.
سرريزهاي يادگيري به مهارتي كه افراد در طي زمان ضمن استفاده از نرم‌افزارهاي مالي شخصي و فناوري‌هاي ارتباطي براي مديريت بهينه برنامه‌هاي مالي شخصي و فناوري‌هاي ارتباطي براي مديريت بهينه برنامه‌هاي مالي خود كسب مي‌كنند، مربوط مي‌شود.
مهمترين ويژگي پول الكترونيكي يعني فرامليتي يا بي‌مرز بودن آن نقش مهمي در اثرگذاري برسايرمتغيرهاي اقتصادي ايفا مي‌كند.
اگر چه اين ويژگي ازنظر دولت‌ها منشا برخي تبعات منفي نشر گسترده پول الكترونيك تلقي مي‌شود اما به ارتقاي سطح كارايي مبادلات بين‌المللي نيز كمك قابل ملاحظه‌اي مي‌كند.
طبيعتا با استفاده از پول الكترونيكي، هزينه نقل و انتقال بين‌المللي وجوه، به طور قابل توجهي كاهش خواهد يافت.
البته با افزايش بي‌سابقه كارايي پرداخت‌هاي بين‌المللي، ممكن است بي‌ثباتي نظام پولي جهاني افزايش يابد وبه بروز كشمكش بين ناشران و استفاده كنندگان پول الكترونيكي از يك سو وبانك‌هاي مركزي كشورها از سوي ديگر منجر شود.
ويژگي ديگر پول الكترونيكي، پول قانوني يا پول رايج نبودن آن است كه اين امر درمراحل اوليه نشر، مقبوليت عمومي آن را كاهش مي‌دهد.
علاوه براين پول الكترونيكي برخلاف اسكناس و مسكوك و ديگر وسايل مبادله امروزي ، مستلزم حضور فيزيكي پرداخت‌كننده و دريافت كننده وجه براي قطعيت پرداخت نيست، زيرا موجودي پول الكترونيكي مي‌تواند از طريق شبكه‌هاي رايانه‌اي به صورت به هنگام انتقال يابد.