آئين نامه صدور ضمانت نامه و ظهر نويسي از طرف بانكها(بخشنامه شماره مب /162 مورخ 29/2/1380 بانك مركزي ج.ا.ا.)
اهداف رفتاری
بعد از مطالعه این بخش فراگیر می تواند:
- شرایط کلی صدور ضمانت نامه و ظهر نویسی از طرف بانکدار بشناسد.
- انواع وثایق برای صدور ضمانت نامه و ظهرنویسی را بشناسد.
- با سقف و حدود تعهدات مشتریان بابت ظهرنویسی نسبت به مجموع سرمایه بانک آشنایی داشته باشد.
- بتواند نسبت مورد نظر بین مجموع تعهدات ناشی از ظهرنویسی با مجموع اندوخته ها را محاسبه و رعایت نماید.
- شرایط صدور ضمانت نامه های ریالی را بشناسد.
- موارد مورد نیاز که در ضمانت نامه باید قید شود را بشناسد.
- نحوه رسیدگی به حسابهای مرتبط با ضمانت نامه و وثایق نقدی و غیر نقدی را بشناسد.
- بتواند صورت زیر ضمانت نامه ها بر اساس فرم بانک مرکزی تهیه نماید.
فهرست موضوعی
- ماده یکم
- ماده دوم
- ماده سوم
- ماده چهارم
- ماده پنجم
- ماده ششم
- ماده هفتم
- ماده هشتم
- ماده نهم
- ماده دهم
1- ماده یکم
صدور ضمانت نامه و ظهر نويسي از طرف بانكها موكول به اخذ وثيقه از مضمون عنه طبق شرايط مندرج در اين آئين نامه مي باشد .
2- ماده 2
انواع وثائق قابل قبول براي صدور ضمانت نامه و ظهر نويسي بشرح ذيل مي باشد :
وجه نقد يا طلا يا اسناد خزانه يا اوراق قرضه دولتي يا اوراق مشاركت منتشره بر اساس مجوز بانك مركزي يا سپرده سرمايه گذاري مدت دار ، يا حسابهاي پس انداز قرض الحسنه نزد آن بانك يا حساب سپرده سرمايه گذاري مدت دار متقاضي نزد ساير بانكها يا گواهي هاي سپرده هاي سرمايه گذاري ويژه عام و خاص يا اوراق قرض الحسنه يا حسابهاي ارزي شامل حسابهاي سپرده سرمايه گذاري مدت دار ارزي و قرض الحسنه جاري و پس انداز ارزي نزد بانك صادر كننده ضمانت نامه .
تضمين بانكها يا موسسات اعتباري غير بانكي مجاز داخلي .
تضمين بانكها يا موسسات اعتباري غير بانكي معتبر خارجي .
سفته با دو امضاء قابل قبول بانك – اموال غير منقول – برگ وثيقه انبارهاي عمومي مربوط به كالا – سهام شركت هايي كه در بورس پذيرفته شده باشد – كشتي و هواپيما.
تبصره (1) درمورد شركتهاي تحت مديريت دولتي و نهادهاي انقلاب اسلامي و شركتهاي وابسته به آنها ، بانك مي تواند سفته شركت يا نهاد در وجه بانك را قبول نمايد.
تبصره (2) غير از وثائق پيش بيني شده در اين آئين نامه ، بانك مركزي مي تواند حسب مقتضيات روز وثايق ديگري را پيش بيني و در صورت لزوم به بانكها اعلام نمايد .
3- ماده سوم
حداقل معادل ده درصد مبلغ ضمانت نامه يا ظهر نويسي از يك يا تركيبي از وثايق بند الف – ماده 2 و بابت بقيه آن از يك يا تركيبي از انواع وثايق مشروح ذيل خواهد بود :
1- معادل بقيه مبلغ ضمانت نامه و يا ظهر نويسي از يك و يا تركيبي از انواع وثايق مذكور در بندهاي ب و پ ماده 2 .
2- سفته طبق بند ج ماده 2و تبصره (1) ذيل آن حداقل معادل 120 درصد بقيه مبلغ ضمانتنامه و يا ظهر نويسي .
3- اموال غير منقول يا برگ وثيقه انبارهاي عمومي يا سهام شركتهايي كه در بورس پذيرفته شده باشد يا كشتي يا هواپيما حداقل معادل 150 درصد بقيه مبلغ ضمانتنامه يا ظهر نويسي .
تبصره (1) - ضمانت نامه هاي مربوط به شركت در مناقصه و مزايده از پرداخت وثيقه نقدي مذكور در ماده 3 معاف مي باشند و درصدهاي مذكور در رديفهاي (2) و (3) نسبت به كل مبلغ ضمانتنامه محاسبه خواهد شد.
تبصره (2) ـ بانكها مي توانند از اخذ وثيقه نقدي مذكور در ماده 3 بابت ضمانتنامه هاي صادره منحصراً براي امور كشاورزي ،احداث ، تكميل و يا تعمير واحدهاي مسكوني خودداري كنند مشروط بر اينكه وثيقه منحصراً غير منقول بوده و حداقل 160 درصد مبلغ ضمانتنامه ارزش داشته باشند.
تبصره (3) – ضمانتنامه هاي مربوط به كارخانه هاي توليدي بابت خريد مواد اوليه از خارج يا هزينه هاي ارزي اجراي طرحهاي تاسيس يا توسعه كارخانه هايي كه مورد تاييد و توصيه وزارت خانه هاي مربوط باشد و وامهاي خارجي براي منظورهاي فوق در صورت موافقت بانك مركزي مشمول تبصره (1) اين ماده مي باشد.
4- ماده چهارم
تعهدات هر يك از مشتريان بانك بابت ظهر نويسي و ضمانتنامه هاي صادره نبايد از 25 درصد مجموع سرمايه و اندوخته هاي بانك ***** نمايد مشروط بر اينكه جمع تعهدات هر مشتري اعم از ضمانتنامه و ظهر نويسي و وام و اعتبار از 30 درصد مجموع سرمايه و اندوخته هاي بانك ***** نكند. بانك مركزي مي تواند در موارد استثنايي نصاب 30 درصد اخير الذكر را به 40 درصد افزايش دهد .
تبصره 1 : اعتبارات اسنادي فاينانس و مدت دار كه وجه آن توسط بانك پرداخت و مشتري به همان ميزان به بانك بدهكار مي شود در سقف فردي تسهيلات و به تبع آن در جمع تعهدات هر مشتري منظور و مشمول محدوديت مذكور در اين ماده خواهد بود .
تبصره 2 : ضمانتنامه و ظهر نويسي هائيكه در مقابل وجه نقد يا اسناد خزانه يا اوراق قرضه دولتي يا اوراق مشاركت منتشره بر اساس مجوز بانك مركزي يا سپرده سرمايه گذاري مدت دار ، يا حسابهاي پس انداز قرض الحسنه نزد آن بانك يا حساب سپرده سرمايه گذاري مدت دار متقاضي نزد ساير بانكها يا گواهي هاي سپرده هاي سرمايه گذاري ويژه عام و خاص ، يا اوراق قرض الحسنه يا حسابهاي ارزي شامل حسابهاي سپرده سرمايه گذاري مدت دار ارزي و قرض الحسنه جاري و پس انداز ارزي و يا تضمين بانكها يا موسسات اعتباري غير بانكي مجاز داخلي و يا تضمين بانكها يا موسسات اعتباري غير بانكي معتبر خارجي صادر مي شود و همچنين آن قسمت از ظهر نويسي ها و ضمانتنامه هاي صادره در مقابل وثائق مذكور در فوق مشمول محدوديت مذكور در اين ماده نخواهد بود .
5-ماده پنجم
مجموع تعهدات ناشي از ظهر نويسي و صدور ضمانتنامه هاي هر بانك نبايد از مجموع سرمايه و اندوخته ها و سي درصد (30%) كل سپرده هاي پايان ماه پيش بانك كه قسمتي از آنها طبق بند 3 ماده 14 قانون پولي و بانكي كشور نزد بانك مركزي نگاهداري مي شود ***** نمايد .
تبصره : ضمانتنامه هاي مربوط به شركت در مناقصه و مزايده و ظهرنويسي و ضمانتنامه هائيكه در مقابل وجه نقد يا اسناد خزانه يا اوراق قرضه دولتي يا اوراق مشاركت منتشره بر اساس مجوز بانك مركزي يا سپرده سرمايه گذاري مدت دار ، يا حسابهاي پس انداز قرض الحسنه نزد آن بانك يا حساب سپرده سرمايه گذاري مدت دار متقاضي نزد ساير بانكها يا گواهي هاي سپرده هاي سرمايه گذاري ويژه و عام و خاص ، يا اوراق قرض الحسنه و يا حسابهاي ارزي شامل حسابهاي سپرده سرمايه گذاري مدت دار ارزي و قرض الحسنه جاري و پس انداز ارزي و يا تضمين بانكها يا موسسات اعتباري غير بانكي مجاز داخلي و يا تضمين بانكها يا موسسات اعتباري غير بانكي معتبر خارجي صادر مي شود و همچنين آن قسمت از ظهر نويسي ها و ضمانتنامه هاي صادره در مقابل وثائق مذكور در فوق مشمول محدوديت مذكور در اين ماده نخواهد بود .
6- ماده ششم
صدور ضمانتنامه ريالي در برابر تضمين بانكها يا موسسات اعتباري غير بانكي معتبر خارجي و همچنين صدور ضمانتنامه ارزي منوط به موافقت قبلي بانك مركزي مي باشد .
7-ماده هفتم
در ضمانتنامه ها بايد موضوع ضمانتنامه – نام مضمون له و مضمون عنه و مدت اعتبار ضمانتنامه و مبلغ آن بطور صريح قيد شود .
8-ماده هشتم
بانكها بايد براي حساب ضمانت نامه ها و ظهر نويسي ها و وثائق نقدي و وثائق غير نقدي ضمانت نامه ها و ظهر نويسي ها حساب جداگانه نگهداري نمايند . بغير از وجه نقد و سپرده سرمايه گذاري مدت دار، نزد خود بانك و حسابهاي ارزي شامل حسابهاي سپرده مدت دار ارزي و قرض الحسنه جاري و پس انداز ارزي نزد خود بانك و حساب پس انداز قرض الحسنه نزد خود بانك و گواهي هاي سپرده هاي سرمايه گذاري ويژه عام و خاص نزد خود بانك ، بقيه وثائق بايد درحساب انتظامي نگهداري شود .
9-ماده نهم
بانكها بايد صورت ريز كليه ضمانتنامه هاي صادره و تعهدات ناشي از ظهر نويسي ها را در پايان ماههاي شهريور و اسفند هر سال منتهي ظرف 25 روز مطابق نمونه ايكه از طرف بانك مركزي براي آنها فرستاده شده است تهيه و به بانك مركزي اداره نظارت برامور بانكها ارسال نمايند.
10-ماده دهم
از اين تاريخ هر گونه ظهر نويسي و يا صدور ضمانتنامه توسط بانكها منوط به رعايت كامل مقررات اين آئين نامه است . ضمانتنامه ها ظهرنويسي هاي موجود كه براساس مقررات قبل صادر شده اند ، درصورت ضرورت تمديد ، به تشخيص بانك مي توانند كماكان با شرايط قبلي تمديد شوند .