تاریخ علم جغرافیا

[فلفل نمك]

كنجكاوي و تفحص كه يكي از مشخصات ادمي است و به اندازه حيات او قدمت دارد٬محرك اساسي معرفت علمي در دوره هاي باستاني بوده است.چراغ علم، نخستين بار قريب به يازده هزار سال پيش يا زودتر در خاورميانه سوسو زد.هنگامي كه انسان شروع به گرد اوري دانستنيها كرد؛راه هايي براي بلند كردن بارهاي سنگين پيدا شد؛فنون كشاورزي پيشرفت كرد؛پوست دباغي شد؛ظروف سفالي اختراع گرديد؛انسان استفاده از گياهان دارويي را اموخت و.....همين طور تفكر پيرامون محيط ومحل زندگي كه پايه اوليه مطالعات جغرافيايي را تشكيل مي دهد،قدمتي به طول عمر بشر دارد. تلاشهاي اوليه اي كه متفكرين براي فهم ويژگي هاي محيطي ومحلي اطراف خويش داشتند ونيز نقش محوري انسان در اين ويژگي ها،سنگ بنيادين علم جغرافيا قلمداد مي شود.بنابر اين مي توان چنين تبيين كرد كه انسانهاي سازنده ي تمدن باستاني فقط صاحب تفكر جغرافيايي باشند و نه علم جغرافيا و اساسا،تفكر جغرافيايي از اصطلاح "جغرافيا"قديمي تر است.اصطلاحي كه براي اولين بار توسط دانشمندان مدرسه ي اسكندريه در حدود ۳۰۰ ق.م به كار برده شده است.همچنين اصطلاح جغرافيا را مي توان در اثار عربي مرينوس صوري حدود۷۰-۱۳۲م و بطلميوس حدود۹۰-۱۶۸ م كه به نام"صورة الارض" ترجمه شده و حتي عنوان برخي كتابهاي جغرافيدانان مسلمان است، پيدا كرد. دانش جغرافيا يكي از علوم پايه ومركبي است كه در ايران،گرچه سابقه و تاريخ درخشاني ندارد و همواره مورد بي توجهي قرار گرفته است.ولي از حيث جهان نگاري وترسيم نمايش اطلاعات از سطح زمين و نقاط مختلف ان بر لوحه ها در متون قديمي،قدمت بسيار دارد.اطلاعات موجود دركتابهاي تاريخ علم باستان،حاكي از علاقه وتوجه ايرانيان باستان به امور شناسايي مكانها ومناطق مختلف به ويژه مكتوب كردن اين دانسته ها،به صورت نقشه است.علل متعددي از جمله موقعيت جغرافيايي ايران در چهار راه ارتباطي شرق به غرب جهان و بي كفايتي حكمرانان ان در برهه هاي زماني مختلف،كه باعث شد اين سرزمين بارها مورد تعدي وتعرض بيگانگان قرار گيرد،از سويي موجب عدم ثبت وقايع واطلاعات علمي از جمله جغرافيايي و،از طرف ديگر، سبب از بين رفتن و تخريب منابع اطلاعاتي و كتابهاي بسيار ارزشمند علمي ايران باستان شد. جغرافيا،به صورت علمي و مستند در ايران از زمان داير شدن مدرسه دارالفنون اغاز شد و زمينه بروز تحولات علمي و نظري در موضوعات جغرافيايي و تحقيق و تاليف كتب اموزشي و دانشگاهي در حوزه هاي گوناگون دانش جغرافيا فراهم امد. منبع:مقدمه ای بر تاریخ علم جغرافی

[فلفل نمك]

اهمیت دانستن تاریخ علم یکی از عوامل لازم برای ایجاد تحولات علمی‌٬شناخت دقيق تاريخ علم است.كوششهاي بسياري توسط فلاسفه وعلما در تبيين ونگارش تاريخ علم وسير تحولات علمي به عمل امده است وكتب و رسالات متعددي در زمينه ي تاريخ علم توانسته موجبات دگرگوني وپيشرفتهاي عميق ومهمي را در علوم فراهم اورد. زماني كه محقق از بيرون به يك علم ٬به عنوان يك جريان تاريخي ٬يك دستاورد تدريجي انساني كه مجموعه اي از ارا‌ درست و نادرست است مي نگرد٬تلقي صحيحتري از ان علم پيدا ميكند.در حالي كه اگر محقق علم مورد مطالعه اش رابه صورت منفك از گذشته و اينده ببيند ولي نسبت به دستاورهاي انساني توجه نداشته باشد٬نمي تواند تلقي درستي از ان علم داشته باشد.و لزا نمي تواند تلقي صحيحي از حوادث و وقايع درون علم پيدا كند.