لایه اُزُن

[فلفل نمك]

لایه اُزُن گازی نامریی و از جنس اکسیژن است که در بالای سطح کره زمین وجود دارد. وظیفه این گاز محافظت از زمین در برابر تابش اشعه ماورای‌ بنفش خورشید که همان پرتوهای مضر خورشید محسوب می‌شوند، است. اگر این لایه نازک شود و به تدریج از بین برود، اشعه ماورای‌بنفش به راحتی به سطح زمین نفوذ کرده و سبب ایجاد بیماری‌های مختلفی از جمله سرطان پوست و آب‌مروارید در انسان می‌شود... محافظت و جلوگیری از تخریب لایه‌اُزُن به عهده فرد فرد ماست. به همین خاطر تصمیم گرفتیم که در این هفته شما را بیشتر با عوامل تخریب لایه اُزُن آشنا کنیم تا شما هم بتوانید با شناخت عوامل تخریبی آن بیشتر به حفظش کمک کنید. ۱) اسپری‌های خوشبوکننده حتما شما هم بسیار دیده‌اید افرادی را که تا دوشی از اسپری و خوشبوکننده‌های دیگر نگیرند، پایشان را از خانه بیرون نمی‌گذارند! افرادی که بدون توجه به آسیب‌هایی که ممکن است به محیط زیست‌شان بزنند فقط به فکر محترم به نظر رسیدن خودشان هستند. توصیه ما به این‌گونه افراد این است که بیشتر به محیط‌زیست و نسل آینده توجه کنند. اسپری‌ها از جمله کالاهایی هستند که با توجه به وجود کلر و فلوروکربن در ترکیبشان تهدیدی جدی برای محیط‌زیست و به خصوص تخریب لایه اُزُن به شمار می‌روند. ضمنا، حواستان باشد که اسپری‌هایی که می‌خرید حتما برچسب �دوستدار اُزُن� داشته باشند. ۲) یخچال امروزه دیگر نبودن یخچال و فریزر در خانه‌ها تعجب دارد و اما امان از دست این گاز کلروفلوروکربن که هرچه می‌کشیم از دست اوست. این گاز که با نام CFC هم شناخته شده است و یکی از عوامل اصلی تخریب لایه اُزُن محسوب می‌شود در صنایع سرماساز مثل آب‌سردکن و یخچال و فریزرهای خانگی و صنعتی کاربرد دارد چون لایه اُزُن زمین را در برابر اشعه مضر ماورای‌بنفش حفظ می‌کند و گاز کلروفلوروکربن هم تهدیدی به جان لایه اُزُن است، صنعت‌گران به این فکر افتاده‌اند که جایگزینی برای این گاز در صنایع سرماساز تعیین کنند. جایگزینی‌هایی مثل هیدروفلورکربن (HFCS) یا هیدروفلوروکلروکربن (HCFC). ۳) پاک‌کننده‌ها می‌شویید و می‌سایید و برق می‌اندازید و فکر می‌کنید خیلی تمیز و با سلیقه هستید که یک خانه و زندگی نظیف و مرتب دارید؟ نه جان من! این‌طورها هم که شما فکر می‌کنید نیست. خوب است بدانید که همین مواد شوینده‌ای که هر روز و هر شب از آنها استفاده می‌کنید، ممکن است تهدیدی جدی برای تخریب لایه اُزُن و در نتیجه به خطر افتادن سلامت شما باشند. حلال‌ها از جمله دشمنان لایه اُزُن به شمار می‌آیند که عمدتا شامل انواع پاک‌کننده‌ها و چربی‌زداها که در صنایع، الکترونیک و خشکشویی به کار می‌روند، هستند. انواعی از پاک‌کننده‌ها خطرناک‌اند که در ترکیبشان نام کلروفرم یا همان تری‌کلرواتان و تتراکلریدکرین به چشم می‌خورد. ۴) کشاورزی کشاورزی نیاز جامعه است اما نه با روش‌های غیر اصولی که سبب آسیب رساندن به محیط زیست شوند. متیل بروماید از جمله موادی است که در انواعی از آفت‌کش‌ها و ضدعفونی‌کننده‌های محصولات کشاورزی وجود دارد و افرادی که از این نوع مواد برای سلامت محصولات کشاورزی‌شان استفاده می‌کنند باید بدانند که چه دردسرهایی ممکن است برای کل جهان به وجود بیاورند. اکسید نیتروژن هم که گازی است منتشره از کودهای شیمیایی ازته، یکی دیگر از موارد تهدید و تخریب لایه اُزُن محسوب می‌شود. ۵) کپسول‌های آتش‌نشانی کپسول‌ آتش‌نشانی از جمله کالاهایی است که وجودش در هر خانه، اداره و ماشینی ضروری است تا در مواقع بحرانی حلال مشکلات ناشی از آتش‌سوزی شود اما جالب است بدانید که این دشمن دوست‌نما گازی به نام هالوژن در ترکیباتش دارد که برای محیط‌زیست بسیار خطرناک است و یکی از عوامل نازک شدن لایه اُزُن محسوب می‌شود. هرچند که در کل دنیا این عامل تخریبی فقط دو درصد مصرف می‌شود اما همین مصرف دو درصدی تخریبی ۲۵ درصدی در پی دارد. یعنی ۲۵ درصد از تخریب لایه اُزُن به خاطر آزاد شدن گاز هالوژن در فضاست. ۶) کولر آیا تا به حال فکر کرده‌اید که وقتی در هوای گرم تابستان جلوی تلویزیون و روبه‌روی باد کولر روی کاناپه لم داده‌اید و فیلم موردعلاقه‌تان را تماشا می‌کنید، با این کارتان دارید لایه اُزُن را از بین می‌برید؟! یا وقتی هنگام رانندگی گرم‌تان می‌شود و درجه کولر اتومبیل‌تان را روی زیاد تنظیم می‌کنید، تهدیدی برای محیط‌زیست محسوب می‌شوید؟ همین کولرها که در فصول گرمای سال جزو محبوب‌ترین کالاها محسوب می‌شوند به علت دارا بودن گاز کلروفلوروکربن در ترکیبشان جزو محصولات مخرب لایه اُزُن به شمار می‌آیند که شما می‌توانید با کمتر استفاده کردن از آنها دوستی‌تان را با محیط زیست ثابت کنید. باور کنید که آن‌قدرها هم سخت نیست، مگر پدر بزرگ‌ها و مادربزرگ‌های ما بدون کولر زندگی نکردند؟ ۷) گازهای گلخانه‌ای افزایش مقدار گازهای گلخانه‌ای در جو یعنی هرچه نازک‌تر شدن لایه اُزُن و اما گازهای گلخانه‌ای چیست؟ کره زمین به‌طور طبیعی توسط تابش نور خورشید گرم می‌شود و مقداری از نور تابیده شده دوباره به سمت جو برمی‌گردد. یعنی خورشید زمین را گرم می‌کند و مقداری از بازتابشش هم سبب گرم شدن جو می‌شود. تا این جای کار اشکالی وجود ندارد. همه مسایل وقتی پیش می‌آیند که در اثر زیاد شدن فعالیت‌های صنعتی و انسانی یک لایه ضخیم از گاز به نام گاز گلخانه‌ای یا GHG بین زمین و جو قرار می‌گیرد و نمی‌گذارد که بازتابش خورشید به صورت کامل به جو برگردد و در نتیجه باعث بالا رفتن دمای زمین به مرور زمان می‌شود. به‌طورکلی بیشترین حجم گازهای گلخانه‌ای را بخار آب، دی‌اکسید نیتروژن، دی‌اکسیدکربن و متان تشکیل می‌دهد. ۸) انسان و اما این موجود خاکی، خواسته یا ناخواسته‌ چه کارهایی که انجام نمی‌دهد. شاید خیلی از ما و شما نخواهیم که محیط زیست‌مان را نابود کنیم و یکی از عوامل تخریب لایه اُزُن به حساب آییم اما باید بدانید که خیلی از فعالیت‌های روزمره‌ای که انجام می‌دهیم روز به روز لایه اُزُن را نازک‌تر می‌کند. گرم کردن غذا در مایکروویو، استفاده از اتومبیل، شستن و اتو کردن لباس‌ها، کار و بازی با کامپیوتر، تماشای تلویزیون، استفاده از کولر، گوش کردن موسیقی از استریوی ضبط و گرم شدن به وسیله بخاری‌های گازی یا نفتی از جمله کارهایی هستند که همه ما انجام می‌دهیم و با این کارها سبب افزایش گازهای گلخانه‌ای می‌شویم. چرا؟! زیرا تمام این وسایل برای کار کردن نیاز به انرژی دارند و این انرژی به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم از طریق سوخت‌های فسیلی مثل نفت و گاز و زغال‌سنگ که سوزاندن‌شان گاز گلخانه‌ای به‌وجود می‌آورد، به دست می‌آید. پس بهتر است در مصرف هرچه بهینه‌تر از این‌گونه وسایل تلاش کنیم. ● هوای ازون را داشته باشید به فرزندانتان، به شاگردانتان، به همکارانتان و خانواده‌تان بیاموزید که دنیا فقط سهم آنها نیست. نسل‌های آینده هم حق زندگی کردن دارند. صنایع باید به خدمت و آسایش انسان‌ها منجر شود نه به قاتلی پنهان. هنگام خرید انواع اسپری‌ها، واکس‌ها، رنگ‌ها، مواد ترمیم‌کننده رنگ، کولر، یخچال و فریزر و... دقت کنید که نشان دوستدار ازون یا ozone friendly و یا فاقد سی‌اف‌سی که همان CFC Free است حتما روی کالا درج شده باشد.

[فلفل نمك]

اثر گلخانه اي گرم شدن زمين يعني چه؟ مي‌دانيم كه كره زمين به طور طبيعي در اثر تابش خورشيد گرم مي‌شود، اما اينجا منظور ما از گرم شدن زمين، پديده ديگري است.اين پديده نسبتا جديد عبارت است از تغيير دماي زمين در اثر فعاليتهاي بشري كه با تغييرات طبيعي آن فرق دارد. در طول 100 سال گذشته، كره زمين به طور غيرطبيعي 4/0 درجه سانتيگراد گرمتر شده كه اين موضوع دانشمندان را نگران كرده‌است. آنها حدس مي‌زنند فعاليت‌هاي صنعتي در ايجاد اين مشكل بسيار موثر است و به گرم شدن كره زمين كمك مي‌كند. منظور از�گرم شدن زمين� افزايش ميانگين دماي زمين است. �تغيير آب و هوا� در اثر اين افزايش دما به وجود مي‌آيد. گرم شدن زمين موجب تغيير الگوي بارش، افزايش سطح آب درياهاي آزاد و كاهش سطح آب درياچه‌ها و تاثيرات وسيع بر گياهان، حيات وحش و انسانها مي‌شود. اثر گلخانه اي چيست؟ گازهاي گلخانه اي چه گازهايي هستند؟ به مجموعه‌اي از گازها كه مقداري از انرژي خورشيد را در جو زمين نگه مي‌دارندو باعث گرم شدن جو مي‌شوند‍‍، گازهاي گلخانه‌اي مي‌گويند. بخار آب(h2o)، دي اكسيدنيتروژن (no2)، دي اكسيدكربن (co2) و متان (ch4) گازهاي گلخانه‌اي اصلي هستند. اگر اين گازها در جو نبودند، انرژي گرمايي خورشيد مجددا به فضا بر مي‌گشت و به اين ترتيب هواي زمين 33 درجه سانتيگراد سردتر از الان مي‌شد. اثر گلخانه‌اي به افزايش دماي كره زمين در اثر وجود گازهاي گلخانه‌اي در جو زمين گفته مي‌شود. آيا مي دانيد چرا به اين گازها، گازها‌ي‌ گلخانه‌اي مي‌گوييم؟ آيا شما تا حالا يك گلخانه ديده ايد؟ گلخانه يك اتاق شيشه‌اي است كه نور خورشيد از شيشه‌هاي آن به داخل مي‌تابد و هواي گلخانه را گرم مي‌كند. اما شيشه‌هاي گلخانه اجازه نمي‌دهند كه اين هواي گرم از گلخانه خارج‌شود. جو يا هوايي كه در اطراف ماست، شبيه يك گلخانه است. گازهاي گلخانه‌اي در جو درست مثل شيشه‌هاي گلخانه عمل مي‌كنند. نور خورشيد پس از عبور از لايه‌هاي گازهاي گلخانه‌اي وارد جو زمين مي‌شود. زماني كه نور خورشيد به سطح زمين مي‌رسد، مقداري از انرژي گرمايي آن توسط خاك، آب و ساير موجودات جذب مي‌شود. مقداري هم در جو زمين مي‌ماند و باقيمانده آن به فضا برمي‌گردد. اگر مقدار گازهاي گلخانه‌اي در جو از حد طبيعي آن بالاتر باشد، انرژي كمتري به فضا برمي‌گردد، در نتيجه جو زمين گرم تر مي‌شود و به دنبال آن دماي كره زمين بالا مي‌رود. اثر گلخانه‌اي، كره زمين را به اندازه‌اي گرم نگه مي دارد كه ما انسان ها بتوانيم بر روي آن زندگي كنيم. اما اگر اثر گلخانه اي شدت يابد، ممكن است دماي زمين به قدري زياد شود كه ما و بقيه گياهان و جانوران نتوانيم گرماي آن را تحمل كنيم. تغيير آب و هوا يعني چه و اثرات آن چيست؟ اصلا �هوا� و �آب و هوا� با هم چه فرقي دارند؟ هر وقت آسمان صاف باشد و گرماي ملايمي به ما برسد و باد به شدت نوزد، مي گوييم هوا خوب است. هر وقت آسمان گرفته باشد، باد تند بوزد يا برف و باران ببارد و ما را دچار زحمت كند، مي گوييم هوا بد است. معمولا اخبار هواشناسي ما را از چگونگي وضع هوا آگاه مي‌سازد. هواي برخي مناطق كره زمين معتدل است، يعني باران به اندازه كافي مي بارد و هوا زياد گرم يا سرد نمي‌شود. هواي بعضي جاها سرد است يعني برف مي‌بارد و دماي هوا سرد مي‌شود. جاهايي هم هست كه بسيار گرم و خشك است. هر كدام از اين جاها يك نوع آب و هوا دارد. براي تعيين آب و هواي هر منطقه، تغييرات دماي هوا و مقدار باران و برف را در طول سال اندازه گيري مي‌كنند. شما هم مي‌توانيد اندازه تغييرات دماي هوا و مقدار باران و برف را در محل سكونت خودتان به دست آوريد. اما براي اين كه آب و هواي جاهاي گوناگون را بشناسيم، بايد اين مقادير را چندين سال پشت سرهم اندازه گيري كنيم. در نقشه ايران، جاي شهرهاي بابلسر، شهركرد، بندرعباس و طبس را پيدا كنيد. آب و هواي هر يك از اين شهرها نمونه آب و هواي يك ناحيه از كشور ماست. در حال حاضر شرايط آب و هوايي جاهاي مختلف در اثر گرم شدن كره زمين در حال تغيير است. مثلا شهري مثل تهران را در نظر بگيريد، تهران در نزديكي رشته كوه البرز قرار دارد. بنا به تعريف آب و هوا، تهران بايد هواي سرد باراني يا برفي داشته باشد، اما مي‌بينيد كه به علت تغيير آب و هوا، از هواي سرد باراني يا برفي چندان خبري نيست!

[فلفل نمك]

انسانها چگونه آب و هوا را تغيير مي‌دهند؟ شايد باور نكنيد كه انسان ها هم مي‌توانند آب و هواي زمين را تغيير دهند. دانشمندان مي‌گويند اكثر فعاليت‌هاي انسان‌ها گاز گلخانه‌اي توليد مي‌كند. پس از انقلاب صنعتي و اختراع انواع ماشين آلات صنعتي، انسانها بافعاليتهاي كشاورزي و صنعتي چهره زمين و آب و هواي آن را دگرگون ساختند. با شروع انقلاب صنعتي روش زندگي مردم عوض شد. قبل از آن مقدار گازهاي گلخانه اي در جو كم بود، اما با رشد جمعيت و افزايش استفاده از نفت و زغال سنگ تركيب گازهاي اتمسفر نيز تغيير كرد. بطوريكه در حال حاضر، غلظت گازهاي گلخانه اي از حدود 270 واحد به 367 واحد رسيده است. ما براي انجام كارهاي خود به انرژي نياز داريم و اين انرژي را از غذا تامين ‌مي‌كنيم. همچنين براي روشنايي و گرم كردن خانه‌هايمان به انرژي نياز داريم. اتومبيل‌ها براي حركت به سوخت نياز دارد. ماشين‌هاي صنعتي نيز به انرژي نياز دارند. اكثر انرژي‌هاي لازم براي موارد فوق به طور مستقيم يا غير مستقيم از سوخت‌هاي فسيلي مثل نفت و گاز و زغالسنگ بدست مي‌آيد.اينهاسوختهايي هستند كه سوزاندن آنها گاز گلخانه‌اي آزاد مي‌كند!!! آيا مي‌دانيد كه چه وقتي گازهاي گلخانه‌اي را به هوا مي‌فرستيد؟ هر وقت كه: � تلويزيون تماشا مي كنيد، � با كامپيوتر بازي مي كنيد، � از كولر يا فن كوئل استفاده‌ مي‌كنيد، � از استريو ضبط استفاده مي كنيد، � چراغ را روشن مي كنيد، � لباسهايتان را مي شوييد يا اطو مي‌كنيد، � سوار اتومبيل مي شويد، � غذايتان را در مايكروويو گرم مي كنيد، � از بخاري گازي يا نفتي استفاده مي كنيد، � به توليد گازهاي گلخانه‌اي در هوا كمك مي‌كنيد. چرا؟ چون شما براي انجام اين كارها به برق و سوخت نياز داريد. آيا مي‌دانيداين برق و سوخت از كجا تامين مي‌شود؟ خوب، نيروگاهها زغالسنگ و نفت را مي سوزانند تا برق توليد كنند و پالايشگاهها نيز براي تصفيه نفت خام و توليد نفت و بنزين، سوخت مصرف مي‌كنند. سوزاندن نفت و زغالسنگ هم گاز گلخانه‌اي توليد مي‌كند. پس هر چه شما بيشتر برق مصرف كنيد، نيروگاهها از سوخت بيشتري استفاده مي‌كنند و در نتيجه گاز گلخانه‌اي زيادتري توليدمي‌شود. متان هم يك گاز گلخانه‌اي است. متان چگونه توليد مي‌شود؟ وقتي كه شما: � زباله هايتان را به محل دفن زباله مي فرستيد، � حيواناتي مثل گاو، گوسفند و ... را براي توليد لبنيات و گوشت پرورش مي‌دهيد، � در شاليزار برنج مي‌كاريد، � زغالسنگ استخراج مي‌كنيد. اتومبيلها و كارخانه‌هايي هم كه مايحتاج روزانه ما را توليد مي‌كنند، مقادير زيادي از انواع گازهاي گلخانه‌اي را به هوا مي‌فرستند. چرا نمي‌خواهيم زمين گرمتر بشود؟ بعضي وقتها مسائل كوچك مي‌توانند به مشكلات بزرگي تبديل شوند! مثلا به مسواك زدن دندانهايتان فكر كنيد. اگر شما يك روز مسواك نزنيد، هيچ اتفاق خاصي نمي‌افتد، اما آيا مي‌دانيد اگر يك ماه دندانهايتان را مسواك نزنيد، چه اتفاقي خواهد افتاد؟ اين همان چيزي است كه براي زمين نيز اتفاق مي‌افتد. اگر دماي هوا فقط چند روز، بالاتر از حد طبيعي باشد، چندان مهم نيست- چون دماي زمين تقريبا ثابت مي‌ماند. اما اگر دماي هوا مدت زيادي بطور مداوم بالا برود، كره زمين با مشكلاتي مواجه خواهد شد. دماي متوسط زمين در طول قرن گذشته تقريبا 5/0 درجه سانتيگراد افزايش يافته‌است؛ دانشمندان انتظار دارند كه در طول 100 سال آينده متوسط دماي زمين 5/1 تا 5/3 درجه سانتيگراد افزايش يابد. شايد فكر كنيد "اين كه چيزي نيست"، اما همين مقدار مي‌تواند آب و هواي زمين را به طور بي سابقه‌اي تغيير دهد. زمانيكه اين پديده رخ دهد، ممكن است تغييرات بزرگي در سطح آب اقيانوسها، مزارع كشاورزي و هوايي كه تنفس مي‌كنيم يا آبي كه مي‌نوشيم، رخ دهد. چه اتفاقي ممكن است بيفتد؟ در صورتيكه آب و هوا تغيير كند، آب و هواي جايي مثل شهركرد- كه هواي سرد و كوهستاني دارد- گرمتر مي‌شود يا مثلا هواي بندر عباس گرم و خشك تر مي‌شود. البته ممكن است تغيير آب و هوا براي شهركردي ها خوشايند باشد، اما همه تاثيرات ناشي از آن خوشايند نيست. زيرا ممكن است اين تغييرات با افزايش بلاياي طبيعي مثل سيل و طوفان همراه باشد. اگر دماي كره زمين زياد شود، تعداد روزهاي گرم سال افزايش مي‌يابد و در نتيجه بيماريهاي ناشي از گرما مثل گرمازدگي و مالاريا زياد مي‌شود. بد نيست بدانيد كه معمولا كودكان و سالمنداني كه در كشورهاي فقير زندگي مي‌كنند، بيشتر در معرض خطر ابتلاء به اين بيماريها قراردارند. زيرا اين كشورها سرمايه لازم براي مبارزه با اين بيماريهارا ندارند. با گرم شدن آب و هوا و تاثير آن بر مزارع كشاورزي، منابع غذايي انسانها كاهش مي‌يابد، آب بيشتري بخار مي‌شود و در نتيجه انسانها با كمبود آب شيرين مواجه خواهندشد. اين تغييرات بر روي حيوانات و گياهان هم تاثير منفي مي‌گذارد. اگر اين تغييرات به آرامي اتفاق بيفتد، جانوران و گياهان خود را با آن وفق مي‌دهند، اما اگر اين تغييرات خيلي سريع اتفاق بيفتد، حيات وحش با خطرات جدي روبرو مي‌شوند. مثلا پرندگان و جانوراني كه در فصلهاي مختلف سال به جاهاي ديگر مهاجرت مي‌كنند، ممكن است مكان مناسبي را براي مهاجرت پيدا نكنند و يا غذايي براي خوردن نداشته‌باشند. مقدار آب درياها در اثر ذوب شدن يخهاي قطبي افزايش مي‌يابد و از سوي ديگر بر اثر افزايش دما، آب درياها و اقيانوسها منبسط مي‌شود. اگر آب اقيانوس منبسط شود، فضاي بيشتري را اشغال مي‌كند و در نتيجه سطح آب درياها بالا مي‌آيد. سطح آب دريا ممكن است در قرن آينده چند سانتيمتر يا حداكثر 1 متر بالا بيايد. در اينصورت مردمي كه خانه‌هايشان در كنار ساحل دريا قرار دارد و جزيره‌نشينان، خانه‌هاي خود را از دست مي‌دهند و مزارع ساحلي هم به زير آب مي‌روند. در اثر بالا آمدن آب دريا منابع آب شيرين نيز غيرقابل استفاده مي‌شوند.