ينولوژي يک شاخه فوق تخصصي در دانش پزشکي است که به جراحي ها و درمان بيماري هاي بيني، سينوس ها و ساختمان هاي اطراف بيني در سر و صورت مي پردازد.راينولوژي از کلمه لاتين راينو به معناي بيني منشا گرفته است.

راينولوژي يک شاخه فوق تخصصي در دانش پزشکي است که به جراحي ها و درمان بيماري هاي بيني، سينوس ها و ساختمان هاي اطراف بيني در سر و صورت مي پردازد.



با گسترش روزافزون دانش پزشکي، روش هاي جديد جراحي براي کاهش مشکلات بيماران پس از جراحي هاي بيني و تشکيلات مجاور بيني ابداع مي شوند. از جمله اين روش ها که در سال هاي اخير دگرگوني شگرفي در حيطه راينولوژي ايجاد کرده، مي توان به روش هاي جراحي اندوسکوپيک بيني و سينوس اشاره کرد. به کمک اين روش ها بسياري از جراحي هايي که پيش از اين با برش هاي مختلف صورت مي گرفته، بدون برش و با نتايج مطلوب تر انجام مي گيرد.

تمامي بيماري هاي التهابي و عفوني، آسيب هاي ناشي از ضربه هاي بيني، تومورها و ناهنجاري هاي مادرزادي بيني و سينوس ها و همچنين تمامي جراحي هاي بيني، سينوس ها و نواحي مرتبط در سر و صورت در حيطه علم راينولوژي است.
اختلالات تنفسي در هنگام خواب و تمامي عوامل ايجاد گرفتگي بيني در راينولوژي مورد بحث قرار مي گيرند. يکي از مباحث مهم در رشته فوق تخصصي راينولوژي، جراحي پلاستيک و زيبايي بيني با حفظ عملکرد آن است. تنفس مهمترين فيزيولوژي بدن انسان و مهمترين عملکرد بيني است.

هنر راينولوژيست حفظ آميزه اي از زيبايي و عملکرد بيني است چرا که توجه به عملکرد هاي حياتي بيني از مهمترين اهداف دانش راينولوژي به شمار مي آيد. راينولوژي نوين دسترسي به ظريف ترين عناصر بيني را با حداقل آسيب بافتي و روش هاي پيشرفته امکان پذير ساخته است
.
هر سال همايش هاي علمي متعددي در زمينه دانش راينولوژي در سراسر جهان برگزار مي گردد که در آنها ديدگاه هاي جديد در جهت حل معضلات اين دانش و ارتقاي سطح درمان بيماري هاي وابسته به بيني ارائه مي شود. به عنوان نمونه تنها در چند سال اخير بسياري از نقطه نظرات جديد ارائه شده در زمينه علل، تشخيص و درمان سينوزيت هاي مزمن، دورنماي درمان اين بيماري را روشن تر نموده است.
● عملکردهاي حياتي بيني

بيني يکي از مهمترين اعضاي بدن در نگهداري سلامت فرد و حفظ ساير اعضاء است. بيني داراي فيزيولوژي بسيار پيچيده اي است. وظايف اساسي بيني شامل ايجاد راه هوايي ، حس بويايي ، تنظيم دما، تنظيم رطوبت ، تصفيه ذرات هوا و نقش درتكلم است . مهمترين عملکرد بيني ايجاد راه هوايي براي تنفس طبيعي است.
کوچکترين تغييرات درمجراي تنفسي بيني مي تواند موجب مقاومت قابل ملاحظه اي در برابر عبور هوا شود به طوري که اگر قطر مسيرعبور هواي تنفسي از راه بيني به نصف تقليل يابد، مقاومت راه هوايي بيني 16 برابر مي شود. تنظيم دماي هوا زماني صورت مي گيرد كه هواي استنشاقي از روي سطوح وسيع ساختمان هاي پيچيده داخل بيني که حاوي شبكه غني مويرگي است مي گذرد.

صرف نظر ازحرارت هواي تنفسي ، دماي هوا در حلق به ندرت بيش از 4 درجه نسبت به دماي طبيعي بدن نوسان دارد. تغيير دماي محيط به ميزان 25 درجه موجب تغييري كم تر از 1 درجه در هواي دمي مي شود.

شمار زيادي از غددمخاطي مستقر در مخاط بيني امكان مرطوب سازي دائم هواي تنفسي را مي دهد. تخمين زده شده است كه طي 24 ساعت تنفس ، حدود يك ليتر مايع صرف اشباع هواي دمي شود. هواي دمي بيش از 75% ازرطوبت اشباع مي شود.

تصفيه ذرات استنشاقي بر عهده سيستم مخاطي بيني است که ترشحات ممتد چسبنده اي را شكل مي دهد. اكثر ذرات بين 2تا5 ميكرون در اين ترشحات به دام مي افتند. اين ترشحات شامل ايمونوگلوبولين و عوامل دفاعي است . حركات منظم مژك هاي سلولي، اين ترشحات چسبنده را با سرعت چند ميلي متر در دقيقه حركت داده ، اجازه مي دهد كه اين ترشحات هر 20 دقيقه يك بار جايگزين شود. توليد روزانه اين ترشحات حدود يك ليتر است .

بيني نقش مهمي در تکلم دارد و موجب افزايش رزونانس صدا مي شود. در موقع گرفتگي بيني صداي ناشي از تلفظ حرف م به صورت ب شنيده مي شود. وظيفه سينوس هاي اطراف بيني شامل سبك كردن وزن جمجمه ، تكميل عملكرد بيني ، تعديل حرارتي مغز، شركت در بويايي ، تشديد صدا و تهيه پشتيباني سپرمانند براي محافظت صورت از ضربه است .

● اختلالات عملكرد بيني

اختلال در عملکردهاي حياتي بيني عواقب ناگواري در سلامت و زندگي افراد و جامعه برجا خواهد گذاشت. تنفس حياتي ترين عملکرد زندگي است که نتيجه آن رسيدن اکسيژن به بافت هاي بدن است.

هنگامي که تنفس از مسير طبيعي خود از راه بيني منحرف شود عوارض آن تمام بافت هاي بدن را تحت تاثير قرار خواهد داد. فردي که تنفس از راه بيني را از دست بدهد نه تنها در زندگي فردي، بلکه در روابط اجتماعي نيز مشکلات زيادي را تجربه خواهد کرد. بي حالي، خواب آلودگي، کسالت، بي حوصلگي و عصبي بودن ممکن است در اثر اختلال تنفسي بيني پديد آيد.



محروميت از تنفس بيني، خشکي مجاري تنفسي و ضعف سيستم دفاعي آن را در پي خواهد داشت. گرفتگي بيني اغلب سبب بروز مشكلاتي در ساير ساختمان هاي وابسته مي شود. از آنجا كه وجود اين مشكلات مي تواند ديگر مشكلات مربوط به بيني را تحت الشعاع خود قرار دهد، لازم است بدانيم كه چنين مشكلاتي نتيجه گرفتگي بيني است. براي مثال با تنفس دهاني مزمن ، دندان ها جرم مي گيرند و ممكن است زبان خشك يا باردار شود و بيمار دچار بوي بد دهان شود.



تنفس مزمن از دهان همچنين سبب ايجاد خشكي و درد در ناحيه حلق مي گردد و ممكن است منجر به احساس توده اي در گلو شود. گاه التهاب بيني همراه ، موجب بسته شدن موقت تخليه سينوس هاي اطراف بيني و نيز درد سينوسي، سردرد يا احساس پري، سنگيني و فشار در ناحيه سر و صورت مي شود. بسته شدن شيپوراستاش ـ ناشي از گرفتگي بيني ـ مي تواند سبب احساس گرفتگي يا پري گوش شود. سوزش چشم يا اشك ريزش ممكن است نشان دهنده بسته شدن مجراي اشكي در بخش پاييني بيني باشد.



ترشحات مزمن بيني يا خشكي حلق ممكن است سبب تحريك حنجره شود كه با خشونت صدا، سرفه و احساس نياز مداوم براي صاف كردن گلو همراه است . صداي تودماغي علامتي از گرفتگي راه هوايي بيني است . اختلال بويايي، احساس سرماخوردگي طولاني، خرخر و مشکلات تنفسي حين خواب از علائم ديگر اختلال عملکرد بيني است. وجود علائم فوق موجب افت قابل ملاحظه در کيفيت زندگي افراد مي شود.

● اهداف جراحي هاي بيني

جراحي هاي بيني با اهداف متعددي انجام مي شود كه مي توان آنها را به دو دسته كلي تقسيم كرد:
دسته اول جراحي هايي هستند كه در جهت اصلاح عملكرد بيني انجام مي شوند. شايع ترين مشكل در عملكرد بيني، گرفتگي راه تنفسي بيني است. جراحي هايي كه در جهت رفع مشكلات عملكرد بيني صورت مي گيرد به طور عمده اصلاح انحراف تيغه مياني بيني را شامل مي شود. مشكلات ديگري مانند پوليپ و تورم بافت هاي داخل بيني نيز ممكن است موجب مشكلات تنفسي شوند. در اين حالات ممکن است جراحي هاي پيچيده تري مورد نياز باشد كه در بسياري از موارد مستلزم استفاده از روش هاي اندوسكوپيک است.

دسته دوم جراحي هايي با هدف تغيير شكل خارجي بيني و زيباسازي است. اختلالات زيبايي نيز به دو دسته مادرزادي و اكتسابي تقسيم مي شوند. در حالت نخست شايع ترين آن قوز پشت بيني و نوك پهن آن است. در حالت دوم شايع ترين دليل آن عفونت، ضربه و مشكلات جراحي هاي پيشين است.

در بسياري از موارد، اين دو هدف بايد به طور همزمان مورد توجه قرار گيرند چرا كه غفلت از يكي از آنها موجب عوارضي براي بيمار مي شود. بنابراين در جراحي زيبايي بايد به اختلالات داخلي بيني توجهي ويژه داشت. همين توجه دوجانبه، عمل جراحي بيني را بي نهايت مشكل و پيچيده مي سازد. هنر جراح بيني ايجاد تعادل بين بيشترين حد عملكرد و زيبايي بيني پس از انجام جراحي است. به همين دليل براي موفقيت در جراحي پلاستيك بيني، جراح به چيزي بالاتر از مهارت نياز دارد.



در صورتي که پيش از جراحي، در حين عمل و پس از جراحي، تمامي شرايط لازم براي حفظ سلامت بيني از نظر تنفسي مورد توجه قرار گيرد، مي توان در اين حالات اقدام به جراحي بيني نمود. البته در اين حالت جراح با مشکلات زيادي در عمل مواجه است که با تسلط خود بر مشکلات داخل بيني بايد بتواند بر آنها فائق آيد.