وقتي دريچه هاي قلب، بيمار مي شود!
وقتي دريچه هاي قلب، بيمار مي شود!
درد يا فشردگي در سينه احساس مي کنيد، نفس تنگي داريد، نمي توانيد به درستي بخوابيد، تپش قلب و خستگي عمومي و ناتواني در انجام فعاليت هاي روزمره آزارتان مي دهد؛ وقتي دريچه يا دريچه هاي قلب بيمار مي شود و توانايي کارکرد آن ها کاهش مي يابد، فرد با اين علائم مواجه است.
عدم مراجعه به موقع فرد به پزشک اوقات طلايي را براي درمان دريچه از بين مي برد، حال آن که پزشک مي تواند بيماري دريچه اي را به وسيله پرسيدن علائم بيماري، شنيدن صداي قلب و انجام آزمايش ها تشخيص دهد.
بيماري هاي دريچه قلب قابل پيشگيري و درمان است و با اطلاع رساني مي توان بسياري از افرادي که دچار بيماري دريچه اي هستند قبل از اين که به مرحله حاد برسند، نجات داد.
دکتر سيد سعيد حسيني، قائم مقام بيمارستان شهيد رجايي و جراح قلب و عروق در خصوص بيماري دريچه و جراحي دريچه مي گويد: بيماري هاي دريچه اي قلب، بيماري هايي هستند که با درگير کردن بافت دريچه ها بر عملکرد آن ها تاثير مي گذارند. دريچه ها در راستاي عملکرد تلمبه اي قلب نقش اساسي ايفا کرده و از برگشت خون جلوگيري به عمل مي آورند. هر گونه اختلال عملکردي اين دريچه ها مي تواند موجب افزايش بار بر عملکرد قلب شود اگر اين اختلالات عملکردي کم يا حتي متوسط باشند قلب آن را تحمل مي کند ولي اگر به تدريج شديدتر شود طي سال ها به قلب فشار آورده و در يک کلمه موجب خراب شدن آن مي شود.
اختلالات عملکردي دريچه هاي قلب ابتدا هيچ گونه علامتي در بيمار ايجاد نمي کند ولي با پيشرفت بيماري، بيمار تحملش به فعاليت هاي فيزيکي مانند ورزش يا بالا رفتن از پله کم مي شود و در آخر طيف، تنگي نفس حتي در حالت استراحت و احساس خفگي در خواب است. دکتر حسيني در اين خصوص مي گويد: تصور کنيد، قلب را به 2 قسمت چپ و راست تقسيم کنيم، سمت راست قلب وظيفه رساندن خون به ريه ها را جهت اکسيژنه شدن بر عهده دارد. در سمت راست قلب 2 دريچه 3 لتي (تريکوسپيد) و دريچه ريوي وجود دارد.
سمت چپ قلب وظيفه رساندن خون اکسيژنه به تمام بافت هاي قلب با فشار بالاتر (حدود 4 تا 5 برابر سمت راست قلب ) را به عهده دارد. در سمت چپ قلب 2 دريچه بسيار مهم ميترال و آئورت قرار دارند. دريچه هاي قلب با توجه به اين که در هر ضربان يک بار باز و بسته مي شوند، اگر به طور متوسط 70 بار ضربان قلب در دقيقه باشد در طول عمر 70 ساله حدودا 2 ميليارد و پانصد ميليون بار باز و بسته مي شوند.
90 درصد دريچه ها، قابل ترميم
دکتر حسيني، روماتيسم قلبي را شايع ترين بيماري دريچه اي قلب در ايران نام مي برد و دليل اين بيماري را اين طور عنوان مي کند که بيماري روماتيسم قلبي در اثر عدم درمان مناسب و به موقع يک گلودرد چرکي ساده ايجاد مي شود. معمولا سن ابتلا 10 تا 12 سالگي است ولي سن بروز بيماري و علامت دار شدن حدود 30 سالگي است و موجب تنگ شدن دريچه ها مخصوصا دريچه ميترال مي شود و گاهي 2 دريچه ميترال و آئورت را درگير کرده و حتي 3 دريچه را هم در بعضي از بيماران تخريب مي کند. سال ها است که تنگي دريچه ميترال البته به شرطي که بيش از حد ضخيم و استخواني (کلسيفيه) نشده باشد با بالون زدن بدون عمل جراحي از طريق آنژيوگرافي قابل درمان است.
وي با اشاره به ديگر بيماري هاي دريچه اي قلب، مي افزايد: دژنراتيو، بيماري دريچه اي است که با افزايش سن معمولا بالاي 65 سال دريچه هاي قلب مخصوصا آئورت استخواني(کلسيفيه) شده و درصورتي که شدت تنگي زياد باشد نياز به عمل جراحي پيدا مي کند، البته اگر آئورت ناهنجاري مادرزادي داشته باشد، مثلا به جاي اين که 3 لت (leaflet) داشته باشد 2 لت داشته باشد، ممکن است در سن 40 تا 45 سالگي نياز به عمل پيدا کنند.
از ديگر بيماري هاي دريچه اي قلب، بيماري ميگزوماتو دريچه ميترال است. به خاطر عدم وجود مناسب کلاژن در بافت دريچه ميترال، اين دريچه ضخيم شده و طي زمان موجب نارسايي دريچه مي شود.
وي مي گويد: در بيش از 90 درصد اين بيماران، دريچه قابل ترميم است. در موارد بسيار نادري عفونت مي تواند دريچه هاي قلبي را درگير و موجب نارسايي آن ها شود. معمولا اين اتفاق در کساني مي افتد که بيماري زمينه اي دريچه اي و در نتيجه نارسايي دريچه داشته و در زماني که ميکروب وارد بدن مي شود مانند کشيدن دندان اين ميکروب ها موجب اين عفونت مي شوند. در بيماري دريچه اي مانند ساير بيماري ها علل مادرزادي مسبب درصد کمي از اين بيماري است.
دريچه فلزي يا غيرفلزي؟
هنگامي که قلب نياز به جراحي پيدا مي کند، لازم است، قلب را از حرکت کردن متوقف کنيم. در اين حالت بايد از دستگاه پمپ قلب و ريه در اين مدت استفاده کرده تا خون رساني به اعضاي بدن را هنگام عمل جراحي قلب به عهده بگيرد و بعد از اتمام عمل مجددا بيمار را از دستگاه پمپ قلب و ريه جدا کنيم.
لازم به ذکر است که با پيشرفت علم، بهبود روش هاي جراحي و استفاده از روش هاي مانيتورکردن دقيق تر، خطر استفاده از اين دستگاه پمپ قلب و ريه به صفر نزديک شده است. پس تمام اعمال جراحي قلب روي دريچه هاي قلب الزاما عمل جراحي قلب باز هستند البته ممکن است نوع برش قفسه سينه متفاوت باشد که مي تواند با مشورت پزشک جراح قلب در صورت امکان نوع برش کوچک تر را انتخاب کرد. دکتر حسيني با اشاره به چگونگي جراحي قلب باز، ترميم و تعويض دريچه را 2 نوع جراحي دريچه هاي قلب نام مي برد و مي گويد: در تعويض دريچه ما 3 نوع دريچه داريم، 1- فلزي، 2- بيوپروتز و 3- هموگرافت. دريچه هاي فلزي عمر بسيار بالايي دارند شايد اين تنها حُسن آن ها باشد، در عوض مسائلي را به دنبال خود دارند، مهم ترين آن ها اين که بيمار مادام العمر بايد داروي ضد انعقاد خون مصرف کند.
در صورت عدم استفاده روي آن لخته ايجاد شده که اگر لخته در عروق بدن آمبولي کند، سکته مغزي رخ مي دهد و در ضمن خود دريچه هم دچار اختلال عملکرد شده که اکثرا نياز به عمل مجدد جراحي قلب باز خواهد داشت ولي درصورت مصرف صحيح داروي خوراکي ضد انعقاد و چک کردن آزمايش، احتمال بروز اين عارضه به کمتر از يک درصد در سال مي رسد. يکي از نکات ديگر در مورد دريچه هاي فلزي، صدايي است که توليد مي کنند که البته طي چند ماه اول بعد از عمل بيمار به آن عادت مي کند.
اين جراح دسته ديگري از دريچه ها را، دريچه هاي بيولوژيک (بيوپروتزها) نام مي برد که از بافت هاي حيواني درست مي شود و معمولا 3 تا 6 ماه بعد از عمل فقط نياز به مصرف داروي ضد انعقاد داشته و بعد از آن بيمار در واقع يک فرد عادي محسوب مي شود و هيچ گونه صدايي هم توليد نمي کند، فقط يک عيب عمده دارد و آن هم اين که بعد از مدتي بين 15 تا 20 سال دچار اختلال عملکرد شده و نياز به تعويض مجدد خواهند داشت. دسته سوم دريچه ها، دريچه هاي هموگرافت انساني است، اين دريچه ها فقط در موارد خاصي مثل بيماري هاي مادرزادي قلب يا اندوکارديت دريچه اي، کاربرد دارد.
ترميم يا تعويض؟
دکتر حسيني عمل ترميم دريچه را نسبت به تعويض دريچه داراي ارجحيت مي داند و معتقد است که درصورت ترميم موفق، بيمار ديگر بيمار محسوب نمي شود و در اين مورد عنوان مي کند: ترميم دريچه نوعي درمان قطعي است و بيمار کامل درمان مي شود. در صورتي که تعويض دريچه در واقع تعويض يک بيماري با يک بيماري ديگر است. ترميم موفق حداکثر 3 تا 6 ماه نياز به خوردن داروي ضد انعقاد دارد، صدا ندارد و عملکرد قلب را بر خلاف تعويض دريچه تضعيف نمي کند. وي مي افزايد: با روش هاي جديد ترميم بسياري از بيماري هاي دريچه اي قلب در اکثريت قريب به اتفاق نياز به عمل مجدد نخواهند داشت. در بيماري هاي پيشرفته دريچه اي مخصوصا اگر به علت مشکل دريچه ميترال، قلب شديدا ضعيف شده باشد و فقط در صورتي مي توان با عمل جراحي به بيمار کمک کرد که جراح بتواند آن دريچه را ترميم کند.
وي در پاسخ به سؤال ما که عده اي از پزشکان معتقدند که مصرف وارفارين با سبزيجات تداخل دارد، مي گويد: در سبزيجات ويتامين k وجود دارد و اين ويتامين اثر وارفارين را کم مي کند. ممکن است اگر بيش از حد مواد‌غذايي حاوي ويتامين k را مصرف کنيم اثر دارو در بدن کم شود و احتمال ايجاد لخته خون در بدن بيشتر مي شود بعضي اشتباها بر اين عقيده هستند که افرادي که قرص ضد انعقاد وارفارين مي خورند بايد از مصرف سبزيجات خودداري کنند اما نکته اي که وجود دارد اين است که در زمان مصرف وارفارين يک سري محدوديت‌هاي غذايي بايد رعايت شود و مي توانند سبزيجات مصرف کنند اما بايد برنامه منظم و معيني داشته باشند.
پاسخ با نقل قول
