انتخاب مادربرد ، يکي از تصميمات مهم در زمان تهيه و يا ارتقاء يک کامپيوتر است .انتخاب فوق ، علاوه بر تاثير مستقيم بر عملکرد فعلي سيستم ، بيانگر انعطاف سيستم در زمان ارتقاء نيز مي باشد . قابليت هاي فعلي يک کامپيوتر و پتانسيل هاي ارتقاء آن در آينده ، جملگي به نوع مادربرد انتخابي بستگي خواهد داشت . امروزه بر روي مادربردها ، پورت هاي پيشرفته اي نظير( Fireware(IEEE 1394و يا USB 2.0 و حتي کارت هاي ( تراشه ) صداي شش کاناله و کنترل هاي RAID وجود داشته که مي توان از آنان در زمان ارتقاء سيستم و بدون نياز به نصب امکانات جانبي ديگر ، استفاده بعمل آورد.درزمان انتخاب يک مادربرد همواره سوالات متعددي در ذهن تهيه کننده ( خريدار ) مطرح مي گردد: مادربردها چگونه با يکديگر مقايسه مي گردند؟ پارامترها ي سنجش و وزن هر کدام چيست؟ ( پردازنده ها ، نوع تراشه ها ، نحوه ارتباط با دستگاههاي ذخيره سازي ). معيار انتخاب يک مادربرد چيست ؟ Chip set هاي يک مادربرد بيانگر چه واقعيت هائي مي باشند ؟ امکانات يک مادربرد چه تاثيراتي را در حيات فعلي و آتي سيستم بدنبال خواهد داشت؟ميزان کارايي و کيفيت يک سيستم تا چه ميزان وابسته به پتانسيل هاي مادربرد مي باشد ؟ موارد فوق ، نمونه سوالاتي است که در زمان انتخاب يک مادربرد در ذهن تهيه کنندگان مطرح مي گردد. در اين مقاله قصد داريم به برخي از پرسش هاي متداول در زمينه انتخاب يک مادربرد پاسخ داده و از اين رهگذر با ضوابط و معيارهاي انتخاب صحيح يک مادربرد بيشتر آشنا شويم .

جايگاه مادربرد
مادربرد ، پردازنده و حافظه سه عنصرحياتي در کامپيوتر بوده که در زمان انتخاب مادربرد، سرنوشت پردازنده و حافظه نيز بنوعي رقم خواهد خورد.انتخاب مناسب يک مادربرد از جمله تصميمات مهمي است که دامنه آن گريبانگير تجهيزات سخت افزاري ديگر نيز خواهد شد. انتخاب يک مادربرد قديمي و از رده خارج ( ولو اينکه در حال حاضر پاسخگوي نيازها و خواسته ها باشد ) مي تواند زمينه بروز مسائل متعددي در ارتباط با ارتقاء و افزايش توان عملياتي کامپيوتر در آينده را بدنبال داشته باشد . فراموش نکنيم ما کامپيوتر را نه بخاطر خود بلکه بخاطر اجراي برنامه ها ( در حال حاضر و آينده ) تهيه مي نمائيم .

ويژگي ها ي مهم
از مهمترين ويژگي هاي مرتبط با مادربرد، مي توان به موارد زير اشاره نمود :


چيپ ست هاي موجود بر روي يک مادربرد ، باعث اعمال محدوديت در رابطه با انتخاب نوع پردازنده ، حافظه و ساير تجهيزات جانبي ديگر نظير کارت گرافيک ، کارت صدا و پورت هاي USB 2.0 مي گردد. ( برخي از امکانات فوق نظير کارت صدا ، مي تواند بعنوان پتانسيل هاي ذاتي همراه مادربرد ارائه گردد). اغلب مادر بردهائي که از يک نوع مشابه Chip set استفاده مي نمايند ، ويژگي هاي متعارفي را به اشتراک گذاشته ( به ارث رسيده از Chip set) و کارآئي آنان در اکثرموارد مشابه مي باشد. آگاهي از نوع پردازنده ، حافظه ، سرعت کنترل کننده IDE ، کارت گرافيک و صدا ، مي تواند کمک مناسبي در خصوص انتخاب مادربرد را ارائه نمايد (خصوصا" در موارديکه از Chip set مشابه استفاده مي گردد ) .
پردازنده :توليد کنندگان مادربرد در برخي حالات ، فهرست مادربردهاي توليدي خود را بر اساس نوع سوکتي که مادربرد حمايت مي نمايد ، ارائه مي نمايند. مثلا" سوکت 478 براي P4 و سوکت A براي Athlon . در اکثر کاربردهاي تجاري ، کاربران تفاوت مشهودي را در ارتباط با سرعت بين دو پردازنده Athlon و P4 مشاهده نمي نمايند در حاليکه ممکن است تفاوت قيمت آنان مشهود باشد.بهرحال نوع و سرعت پردازنده اي که مي تواند همراه يک مادر برد استفاده شود ، يکي از نکات مهم در رابطه با انتخاب مادربرد است .
حافظه : امروزه اکثر مادربردها از حافظه هاي SDRam DDR )Double Date Rate) استفاده مي نمايند . البته هنوز مادر بردهائي نيز وجود دارد که از RDRAM يا Rambus استفاده مي نمايند. ( تعداد اين نوع از مادربردها اندک است ).حافظه هاي DDR داراي سرعت هاي مختلفي بوده و پيشنهاد مي شود که سريعترين نوعي را که مادربرد حمايت مي نمايد ، انتخاب گردد . توليد کنندگان مادربرد ،حافظه هاي DDR را بر اساس سرعت Clock و يا پهناي باند تقسيم مي نمايند . سرعت اين نوع از حافظه ها ( DDR ) به ترتيب از کندترين به سريعترين نوع ، بصورت زير مي باشد :


بردهايي که از RDRAM استفاده مي نمايند داراي Chip set اينتل 850 يا 850E مي باشند. اين نوع از حافظه ها ( RDRAM ) مي بايست بمنظور افزايش کارآئي ، بصورت زوج بر روي مادربرد استفاده شده و اسلات هاي خالي توسط CRIMM تکميل ( پر) گردند.حافظه ها ي RDRAM، قادر به تامين پهناي باند بالاي مورد نياز برنامه هائي با حجم عمليات سنگين در ارتباط با حافظه، مي باشند.( برنامه هاي ويرايش فيلم هاي ويديوئي و يا بازيهاي سه بعدي گرافيکي) . قيمت حافظه هاي RDRAM نسبت به حافظه هاي DDR دو برابر است .حافظه هاي RDRAM در حال حاضر با دو سرعت متفاوت ارائه مي گردند : PC800 و PC1066 . در صورت انتخاب پردازنده اي از نوع P4 که بر روي BUS با سرعت 533 مگاهرتز اجراء مي گردد، سرعت بيشتر پردازنده معيار اصلي انتخاب قرار گيرد . در زمان انتخاب حافظه ، مي بايست تعداد سوکت هاي DIMM و RIMM موجود بر روي مادربرد بهمراه حداکثر حافظه قابل نصب بر روي آن دقيقا" بررسي گردد.

صدا و گرافيک :اکثر مادربردهاي موجود داراي کارت صدا بوده و بندرت مي توان مادربردي را يافت که فاقد اين قابليت باشد. آخرين مدل مادر بردها داراي چيپ ست ديجيتالي صداي 6 کاناله بوده که براي بازي ها و فايل هاي MP3 مناسب تر مي باشد. در صورتيکه قصد نصب يک کارت صدا بر روي مادر برد بمنظور افزايش کيفيت صدا وجود داشته باشد ، مي توان با استفاده از Jumper و يا BIOS سيستم ، کارت صداي موجود بر روي مادربرد ( OnBoard ) را غير فعال و از کارت صداي مورد نظر خود استفاده نمود .در صورتيکه بخواهيم از بازي هاي کامپيوتري استفاده نمائيم که داراي گرافيک سه بعدي مي باشند ، مي بايست کارت گرافيک موجود بر روي مادربرد را غيرفعال و يک کارت گرافيک متناسب با نوع نياز را بر روي مادر برد نصب نمود.در اين رابطه لازم است به اين نکته دقت شود که مادربرد انتخابي داراي اسلات AGP باشد .امروزه اکثر کارت هاي گرافيکي موجود از اسلات AGP بمنظور ارتباط با کامپيوتر استفاده مي نمايند.
نحوه ارتباط با دستگاههاي ذخيره سازي : اکثر مادربردها، با استفاده از يک کنترلر IDE از درايوهاي ATA/100 يا ATA/133 پشتيباني مي نمايند. بر اساس مطالعات انجام شده، تفاوت بين دو استاندارد فوق ، بسيار ناچيز بوده و اين امر نمي تواند تاثير چنداني در رابطه با انتخاب يک مادربرد را داشته باشد.انتخاب مادربردهايي که توانايي پشتيباني از RAID را دارند بسيار حائز اهميت است . با استفاده از کنترلر فوق ، مي توان بر روي يک کامپيوتر از دو هاردديسک بطور همزمان استفاده نمود. بدين ترتيب ، اطلاعات بر روي دو هاردديسک ذخيره و در صورت خرابي يک هارد ديسک ،مي توان از هاردديسک ديگر استفاده نمود. (تهيه يک کنترلر RAID بتنهائي مقرون بصرفه نبوده و لازم است درزمان انتخاب ، مادربردي برگزيده شود که از RAID حمايت مي نمايد).
ارتباطات ( اتصالات ) : اکثر مادربردها داراي پورت هايي نظير : اترنت، USB2.0 و FireWire مي باشند .برخي از مادربردهاي جديد ، داراي امکاناتي بمنظور خواندن Flash Memory مي باشند. اخيرا" مادر بردهايي به نام Legacy free مطرح شده اند که نيازي به پورت هاي جداگانه نداشته و تمامي پورت ها بطور مختصر در يک پورت تعبيه شده اند.
تشريح مشخصات
در اکثر موارد تهيه يک مادربردجديدهمراه با خريد پردازنده و حافظه اصلي نيز مي باشد. بدين دليل لازم است بررسي لازم در خصوص تاثير اين قطعات بر کارآئي مادربرد نيز مورد بررسي و توجه قرار گيرد .فراموش نکنيم که همواره پردازنده هاي جديد و با سرعت بالا داراي قيمت بمراتب بالاتري نسبت به نمونه هاي قبل از خود بوده و در صورتيکه ضرورتي به استفاده از پردازنده هاي جديد ، سريع و در عين حال گران وجود ندارد ، مي توان با توجه به نوع نياز خود از پردازنده هاي ديگر( با سرعت کمتر نسبت به آخرين مدل هاي موجود ) که با مادربرد انتخابي نيز مطابقت مي نمايند، استفاده نمود.
يکي از اجزاء مهم هر مادربرد ، Chip set مي باشد که اطلاعات متنوعي را در ارتباط با توانائي مادربرد مشخص مي نمايد . نوع پردازنده و حافظه اي که مادربرد مي تواند حمايت نمايد ، برخاسته از نوع Chip set يک مادربرد است . در برخي حالات نوع Chip set موجود بر روي يک مادربرد ، بيانگر نوع پورت هاي صدا، ويدئو و کارت شبکه نيز مي باشد ( عناصر فوق بصورت onboard بر روي مادربرد تعبيه مي شوند ) . در زمان انتخاب يک مادربرد لازم است به اين نکته دقت شود که تفاوت بسيار بالائي بين مادربردها از لحاظ قيمت وجود نداشته و مي توان با در نظر گرفتن تمامي جوانب مادربردي را انتخاب نمود که داراي امکانات جانبي نظير کارت شبکه و کنترلر RAID باشد. ( تفاوت قيمت بين اين نوع از مادربردها با مادربردهائي که فاقد امکانات فوق ، مي باشند زياد نمي باشد) .
پارامترهاي زير را مي توان در زمان انتخاب يک مادربرد در نظر گرفت :

حمايت از پردازنده :
حداقل : قادر به حمايت از پردازنده هاي رايج نمي باشد .
پيشنهادي : قادر به حمايت از پردازنده هاي AMD و يا اينتل باشد .
حداکثر : قادر به حمايت از پردازنده هاي AMD و يا اينتل باشد.
توانائي مادربرد انتخابي در رابطه با حمايت از پردازنده هاي موجود ، يکي از تصميمات مهم در زمينه انتخاب يک مادربرد است ( حمايت ازپردازنده هاي خانواده AMD و يا اينتل ) .
نوع حافظه :
حداقل : DDR 200/266
پيشنهادي : DDR266/333 يا PC800/1066 Rambus
حداکثر : DDR333/400 ياPC1066Rambus
نوع و سرعت حافظه اي که بهمراه يک مادربرد نصب مي گردد ، تاثير مستقيمي بر کارآئي و در عين حال قيمت يک کامپيوتر دارد. حافظه هاي Rambus ، قابل استفاده بر روي تعداد اندکي از مادربردها بوده و قيمت آنان بمراتب بيشتر از حافظه هاي SDRAM مي باشد .
اتصالات جانبي :
حداقل : USB 1.1
پيشنهادي : USB 2.0 در صورت امکان FireWire
حداکثر : USB 2.0 و FireWire
در صورتيکه تصميم به تهيه تجهيزات جانبي نظير چاپگر، دوربين هاي ديجيتال و درايوهاي خارجي CD-RW وجود داشته باشد ( درآينده ) ، پيشنهاد مي گردد مادربردي تهيه گردد که داراي پورت هاي USB2.0 و Firewire باشد .
عناصر مجتمع و پيوسته :
حداقل : کارت صدا
پيشنهادي : کارت صداي ديجيتالي، کارت شبکه و در صورت امکان پشتيباني ازويدئو
حداکثر : کارت صداي ديجيتالي و کارت شبکه
اکثر مادربردها داراي امکانات از قبل تعبيه شده اي در رابطه با کارت صدا مي باشند ( Onboard ) . در مادربردهاي پيشرفته تر امکانات لازم در خصوص کارت هاي صداي 6 کاناله ديجيتال و کارت شبکه نيز پيش بيني شده است .برخي از مادربردها داراي تراشه هاي لازم بمنظور حمايت از گرافيک بوده که که باعث کاهش هزينه ها خصوصا" در رابطه با کاربراني مي گردد که نوع استفاده آنان از کامپيوتر ، ضرورت وجود کارت هاي گرافيک قدرتمند را کم رنگ مي نمايد .
نحوه ارتباط با دستگاههاي ذخيره سازي :
حداقل : ATA /100
پيشنهادي : ATA/133 در صورت امکان RAID
حداکثر : ATA/133. RAID در صورت امکان Serial ATA
سرعت اينترفيس هارد ديسک و ساير دستگاههاي IDE استفاده شده را مشخص مي نمايد.استاندارد جديد Serial ATA در مادربردهاي جديد استفاده مي شود(افزايش سرعت اينترفيس ).برخي از مادربردها امکان استفاده از RAID را فراهم مي نمايند. در چنين مواردي مي توان از دو هاردديسک در يک سيستم استفاده بعمل آورد. بدين ترتيب کارآئي سيستم افزايش و در موارديکه يکي از هاردديسک ها با مشکل مواجه شود ، امکان استفاده از هارد ديسک دوم وجود خواهد داشت .
نکاتي دررابطه با تهيه مادربرد

بررسي Chip sets . توليد کنندگان متعددي اقدام به توليد Chip set مي نمايند .شرکت هائي مانند Intel، Via، SIS، و NVida اکثر چيپ هاي موجود در بازار را توليد نموده و مي توان تمامي آنان را به دو گروه عمده تقسيم نمود: چيپ هائي که از پردازنده هاي اينتل حمايت مي نمايند و چيپ هائي که از پردازنده هاي AMD پشتيباني مي نمايند.Chip sets ، مشخص کننده نوع حافظه ، سرعت پردازنده و نوع تجهيزات جانبي نظير صدا و ويدئو مي باشد که مادربرد قادر به حمايت از آنان مي باشد.
عدم تهيه سريعترين پردازنده :تهيه سريعترين پردازنده موجود، مستلزم پرداخت هزينه بالائي خواهد بود . سرعت آخرين پردازنده با يک و يا دو مدل پائين تر، تفاوت محسوسي نخواهد داشت .
تهيه سريعترين حافظه اي که ماربرد قادر به حمايت از آن مي باشد . تفاوت مشهودي در ارتباط با کارآئي سيستم و در موارديکه از حافظه هاي با سرعت پائين تر استفاده مي شود ، وجود نخواهد داشت ولي در صورتيکه تصميم به افزايش حافظه در آينده گرفته شود ، پيدا نمودن حافظه اي با همان ظرفيت بسيار راحت تر خواهد بود( با توجه به اين واقعيت که ممکن است در زمان افزايش حافظه ، پيدا نمودن حافظه هاي قديمي مشکلات خاص خود را دارا باشد ).
توجه به بروز برخي از مشکلات مرتبط با کارت هاي گرافيک همراه مادربرد . چيپ ست هائي که امکانات گرافيک را بهمراه مادربرد ارائه مي نمايند ( Onboard ) ، بخشي از حافظه سيستم را جهت ذخيره اطلاعات گرافيکي ، استفاده نموده که همين موضوع مي تواند کاهش کارآئي سيستم را بدنبال داشته باشد. پيشنهاد مي گردد در صورت تهيه مادربردي با قابليت فوق ، چيپ گرافيکي آنرا غير فعال و از يک کارت گرافيکي ارزان قيمت استفاده گردد. درصورتيکه در آينده قصد استفاده از گرافيک بالا وجود داشته باشد ، مي توان مادربردي را انتخاب که داراي ايننترفيس AGP باشد.
تهيه مادربردي با مشخصات بيش از نياز فعلي . در زمان انتخاب يک مادربرد سعي گردد ، مادربردي انتخاب گردد که امکان حمايت از RAID ، کارت شبکه ،پورت USB2 و FireWire را دارا باشد. استفاده از چنين مادربردهائي از لحاظ اقتصادي نيز مقرون بصرفه بوده و در صورت نياز به استفاده از قابليت هاي فوق ، مي توان از پتانسيل هاي مادربرداستفاده نمود( بدون هزينه مجدد) . Chip Set مادربرد ، عملياتي حياتي و مهم نظير روتينگ داده از هارد ديسک به حافظه و پردازنده را انجام و اين اطمينان را بوجود مي آورد که تمامي دستگاههاي جانبي و کارت هاي الحاقي ، قادر به گفتگو ( ارتباط ) با پردازنده مي باشند . توليد کنندگان مادربردها ، با افزدون چيپ ست هاي متفاوت بر روي مادر برد توليدي خود نظير کنترلر RAID و پورت هاي Fireware ، قابليت ها ي مادربرد توليدي خود نسبت به ساير محصولات مشابه را نشان مي دهند . DDR200 ( aka PC1600) , DDR266 ( PC2100) , DDR333(PC2700) , DDR400(PC3200)