عادت ساييدن دندان ها به هم، دندان قروچه (Tooth Grinding) ناميده مي شود . نام علمي اين بيماري، براکسيزم (Bruxism) است.
دندان قروچه بيشتر در خواب رخ مي دهد اما ساييدن يا به هم کوبيدن دندان ها در طول روز نيز در برخي افراد وجود دارد. علاوه بر بزرگسالان، در کودکان نيز اين پديده در خواب و بيداري ديده مي شود. دندان قروچه مداوم ممکن است باعث ساييده شدن و کوتاه شدن دندان(به ويژه دندان هاي جلو)، آسيب به لثه ها، سُست شدن استخوان هاي نگهدارنده دندان در لثه و لق شدن و افتادن دندان، دردناک شدن دندان، کوتاه شدن ارتفاع صورت و شکل نازيباي فک ها و دندان ها، شکستن ميناي دندان و پُرکردگي ها، مشکلات مفاصل فک، حساس شدن دندان ها و سردرد شود.
فشارهاي روحي (نگراني، بي خوابي، استرس و اضطراب)، مشکلات دنداني(مشکلات اکلوژني ناشي از چفت شدن ناصحيح فک ها و دندان ها روي هم)، عادت هاي ناخود آگاه، آلرژي و انگل هاي روده اي از مهم ترين علل اين بيماري هستند. اگر شما هم جزو آن دسته از افرادي هستيد که به هنگام خواب، عضلات صورت خود را منقبض کرده و با فک هاي کليد شده مي خوابيد حتما اين گزارش را بخوانيد و با مراجعه به متخصص فک و دهان از اين که ملزم به استفاده از محافظ شبانه نيستيد، اطمينان خاطر حاصل کنيد.
دندان قروچه به معني ساييدن دندان ها روي هم است. اين عادت به طور معمول در هنگام خواب بروز مي کند ولي در برخي افراد، هنگام بيداري نيز وجود دارد. نوع ديگري از اين عادت به صورت فشار دادن دندان ها روي هم است. علل مختلفي در ايجاد اين عادت مؤثر هستند که از آن جمله مي توان به استرس هاي عصبي، مشکلات گوارشي و اختلالات خواب اشاره کرد.
به طور معمول دندان ها در طول شبانه روز مدت ناچيزي با هم تماس دارند و در بقيه ساعات با هم تماس ندارند. همين مسئله باعث مي شود زمان لازم براي استراحت دندان ها و بافت نگهدارنده آن ها به دست آيد. در افرادي که دندان قروچه دارند مدت تماس دندان ها با يکديگر در مدت شبانه روز زيادتر و زمان استراحت دندان ها و بافت نگهدارنده کم مي شود. از اين رو نيروهاي وارده به دندان بسيار بيشتر از حد طبيعي مي شود و عوارض مختلفي به وجود مي آيد. از معمول ترين اين عوارض مي توان به سايش دندان ها اشاره کرد که باعث کوتاه شدن دندان ها و کندي آن ها مي شود.
ترک خوردن و شکستن دندان ها نيز از عوارض ديگر است که در طولاني مدت باعث از دست دادن دندان ها مي شود. از عوارض بسيار مهم ديگر اختلالات مفصل گيجگاهي فکي است که با درد در ناحيه مفصل و عضلات گيجگاهي و فکي و نيز سر درد همراه است. حساس شدن دندان ها به سرما و بيماري هاي لثه و لقي دندان ها نيز مي تواند به وجود آيد.
از نشانه هاي دندان قروچه وجود نقاط سايش روي دندان ها، ايجاد صداي دندان ها روي هم موقع خواب(صدايي شبيه صداي کشيده شدن گچ روي تخته سياه) و درد و حساسيت عضلات فک است.
متأسفانه اکثر درمان هاي دندان پزشکي مثل پُر کردن و روکش دندان ها در کساني که دندان قروچه شديد دارند با شکست مواجه مي شود.
حدود 10 درصد کودکان دندان قروچه مي کنند؛ کودکان در سنين بين چهار تا شش سالگي بيشترين احتمال ابتلا به اين مشکل را دارند. در دو زمان(رويش دندان هاي شيري و رويش دندان هاي دائمي) کودکان بيشتر دندان قروچه مي کنند. البته در بيشتر موارد، پس از رويش کامل دندان ها(شيري يا دائمي) اين عادت در کودکان از بين مي رود. طبق تحقيقات به عمل آمده، اين عارضه در پسر بچه ها بيشتر از دختر بچه ها گزارش شده است.
رديف شدن نامناسب دندان ها يا تماس غير طبيعي بين دندان هاي پاييني و بالايي، کمبودهاي تغذيه اي، مشکلات اضطراب و استرس کودکان، انگل هاي دستگاه گوارش، آلرژي و... از علت هاي اين اختلال بر شمرده شده است.
خطرات دندان قروچه در کودکان، کمتر از بزرگسالان است و به ندرت موجب بروز مشکلات و اختلالات جدي مي شود. اما ضروري است در صورتي که دندان کودک به نظر ساييده يا از بين رفته مي آيد يا حساس شده و درد مي کند و يا کودک دچار درد فک و مفاصل فک شده است به دندان پزشک مراجعه شود. ممکن است در نوجوانان نياز به روکش موقت يا نايت گارد(محافظ شبانه) باشد.
براي جلوگيري از اين عارضه، در کاهش استرس کودک به ويژه زماني که به رختخواب مي رود دقت کنيد که رژيم غذايي کودک، حاوي مقدار آب کافي و فراوان باشد و او را به ورزش هاي ماساژي و کششي ترغيب کنيد.
روش هاي کاهش
خودداري از جويدن آدامس، خودداري از جويدن مداد يا خودکار يا هر چيزي به جز غذا. سعي کنيد علت هاي ساييدن و فشردن دندان ها را در خودتان پيدا کنيد. به عنوان مثال برخي افراد وقتي مي خواهند چيز سنگيني بلند کنند، ناخودآگاه دندان هاي شان را به هم فشار مي دهند، برخي وقتي فکر مي کنند ناخودآگاه دندان هاي شان را به هم مي سايند، برخي هنگام عصبانيت، استرس يا اضطراب، دندان هاي شان را فشار مي دهند.
در برخي موارد، کوتاه يا بلند بودن برخي دندان ها(به طور طبيعي يا ناشي از ترميم نادرست)، يا نبود چند دندان بر اثر کشيدن باعث مي شود که زماني که دهان بسته است، دندان ها به طور طبيعي روي هم قرار نگيرند و به مرور باعث ايجاد عادت لغزاندن فک ها روي هم شود يا به نوعي شخص در هنگام فکر کردن يا اضطراب، ناخودآگاه با دندان هايش بازي مي کند. در اين موارد نسبت به رفع عيب اکلوژني يا ترميم دندان ها با مراجعه به دندان پزشک اقدام کنيد. مي توانيد براي مدتي، نوک زبان تان را(با احتياط) بين دندان ها قرار دهيد.
درمان
درمان مشخصي براي اين عادت وجود ندارد. دارو درماني، درمان هاي روان پزشکي، تغيير وضعيت خوابيدن، اصلاح نحوه چفت شدن دندان ها و... جهت درمان پيشنهاد شده است. تنها راه جلوگيري از آسيب به دندان ها و مفصل از طريق کاربرد نايت گارد است؛ نايت گارد قطعه اي پلاستيکي است که توسط دندان پزشک روي قالب فک بالاي بيمار، و در برخي موارد فک پايين، ساخته مي شود و بيمار بايد هر شب موقع خواب آن را روي دندان ها بگذارد تا از آسيب جلوگيري کند. نايت گارد هر شب و تا وقتي که شخص دندان دارد بايد در دهان گذارده شود.
استفاده از نايت گارد
در اين حالت دندان پزشک براي شما وسيله اي به نام نايت گارد (Night Guard) مي سازد که نوعي پروتز متحرک از جنس پلاستيک مقاوم است که با قالب گيري از دندان شخص ساخته مي شود و مي بايست شب ها در دهان قرار گيرد. اين وسيله باعث جلوگيري از فشارهاي نادرست و مُضر روي دندان ها مي شود. البته در بسياري موارد، استفاده از اين وسيله، به مرور باعث کاهش و حذف عادت دندان قروچه هاي شبانه نيز شده است.
اين وسيله زياد گران نيست و استفاده از آن جهت پيشگيري از عواقب دندان قروچه ضروري است.
درمان دارويي
معمولا براي اين اختلال، مصرف دارو توصيه نمي شود. البته بديهي است که مصرف دارو مي بايست با تجويز و تحت نظر پزشک صورت گيرد و مصرف خودسرانه ي داروها هرگز توصيه نمي شود.
عوارض ساييدگي دندان هاي ناشي از فشار خواب شبانه
بايد دانست که اين عارضه گاه مشکلات عديده اي را براي سلامت فرد به دنبال خواهد داشت. * منقبض کردن عضلات صورت و کليد کردن فک ها، مشکل بسياري از افراد است که به دلايل گوناگون که عمده ترين آن استرس ها هستند بروز مي کند.
* همراه با ساييدگي دندان ها به‌علت بالا رفتن سن، درد فک بروز مي کند که علت آن کارکرد ضعيف دندان ها به هنگام صرف غذا است.
* آرواره همانند ديگر مفاصل بدن ممکن است دچار آرتروز دردناک شود و در صورت ادامه آن به عوارضي چون درد گردن، درد پشت، درد دندان و غيره منجر شود. ساييدگي به وجود آمده در سطح دندان يک امر کاملا طبيعي است که به مرور زمان در اثر عمل جويدن پيش مي آيد.
ساييدگي دندان ها دلايلي مختلف دارد که بدين شرح است:
1- طرز تغذيه و نوع تغذيه و مدت زمان براي عمل جويدن و نرم و سخت بودن مواد غذايي
2- سن شخص؛ يعني مدت زماني که دندان ها، شخص را در عمل جويدن کمک کردند.
3- طرز قرار گرفتن دندان ها در فک؛ يعني آيا دندان ها به صورت ايده آل هستند يا خير.
4- ساختمان دندان و قدرت مقاومت عناصر دندان در مقابل عمل جويدن و فشارهاي حاصله از آن.
خوابيدن با شکنجه هاي درد آور!
پاسخ با نقل قول
