اهمیت فراگیری احیای قلبی - تنفسی

[azadeh]

احیای بیماران از جمله مهارت ‌هایی است که در کشور ما به‌ صورت همگانی در نیامده است و تنها به افرادی همچون پزشکان و پرستاران و پرسنل اورژانس ‌ها آموزش داده می‌ شود. گروه هدف دیگری که مورد توجه قرار گرفته ‌اند، افرادی همانند پرسنل پرواز و کشتیرانی هستند که امکان دسترسی سریع به اورژانس پیش بیمارستانی (115) و بیمارستان را ندارند.
نکته مهم در این آموزش‌ ها تکرار و انجام تمرینات دوره‌ ای به منظور از بین بردن استرس افراد آموزش دیده در شرایط اضطراری است.
احیا برای هر فردی که هوشیار نبوده و با صدا کردن و تکان دادن قابل بیدار کردن نیست، انجام می ‌گیرد. در صورتی که این اقدامات توسط اولین فرد برخورد کننده با فرد نیازمند انجام شود، احتمال موفقیت عملیات احیا و بازگشت بیمار به شدت افزایش می ‌یابد. هر دقیقه که از زمان افت هوشیاری بیمار می ‌گذرد و احیا‌ برایش شروع نمی‌ شود شانس موفقیت 7 تا 10 درصد کاهش می ‌یابد.
برآورد انجام شده در اغلب کشورهای دنیا برای رسیدن اورژانس پیش بیمارستانی یا همان 115 حدود 7 تا 8 دقیقه است. اگر شلوغی موجود در کلان شهرها و تردد دشوار آمبولانس‌ ها در بسیاری از ساعات شلوغی را در نظر بگیریم، می ‌توان انتظار زمان ‌هایی طولانی‌ تر را داشت. اگر دقت کنیم در شرایط بسیار ایده ‌آل با کسر 7 درصد در موفقیت احیا به ازای هر دقیقه تاخیر و در نظر داشتن تاخیر 7 دقیقه ‌ای که در شهرهای پیشرفته ‌ای که ازدحامی بسیار کمتر از تهران و کلان شهرهای ما دارند، به 49 درصد کاهش در امکان موفقیت در بازگشت بیمار به زندگی دست می ‌یابیم! در واقع نیمی از افرادی که نیازمند احیا هستند در صورتی‌ که آمبولانس و پرسنل ورزیده برای احیا مهیا باشد و در مدت 7 دقیقه بر بالین بیمار حاضر شوند، خواهند مرد!با در نظر گرفتن این محاسبات، به ارزش لازم برای آموزش همگانی می‌ رسیم؛ آموزشی که نیازمند همکاری وسایل ارتباط جمعی بالاخص تلویزیون است.

احیا برای هر فردی که هوشیار نبوده و با صدا کردن و تکان دادن قابل بیدار کردن نیست، انجام می ‌گیرد.

سازمان ‌هایی همچون هلال احمر اقدام به آموزش‌ هایی می ‌کنند اما واقعیت این است که آن قدر این آموزش ‌ها ضروری است که به ‌نظر می‌ رسد برای افزایش ارتقای سطح سلامت نیازمند آموزش در سطح وسیع ‌تری باشیم.

علاوه بر آموزش احیا در سطح وسیع، نیاز به استفاده از دستگاه‌ های شوک در سیر درمانی بیماران وجود دارد. بسیاری از بیماران نیازمند احیا در واقع نیاز به شوک دارند و مهم ‌تر این ‌که هر چه سریع‌ تر باید شوک داده شوند.
دادن شوک نیاز به مهارت لازم جهت تعیین زمان مناسب و میزان لازم شوک دارد؛ اما چندین سال است که دستگاه‌ هایی ساخته شده است که می ‌توانند به صورت اتوماتیک ریتم قلب بیمار را تشخیص داده و در صورت نیاز شوک بدهند. این دستگاه‌ های هوشمند به بیمار متصل شده و با تشخیص نیاز اقدام به شوک می ‌کنند.
استفاده از این دستگاه‌ های هوشمند طبق بررسی‌ های محققان باعث احیای افراد تا 2 برابر شده است. این دستگاه‌ های اتوماتیک (AED) مخصوصا برای بیماران با سابقه بیماری قلبی مناسب است.
باید به همراهان بیماران آموزش داد تا از این وسایل در شرایط لازم برای بیمار خود استفاده کنند. استفاده همزمان این دستگاه به همراه انجام عملیات احیای قلبی ـ تنفسی می ‌تواند میزان بازگشت بیماران را بسیار بالا ببرد.
در مطالب بعدی ابتدا احیا در بالغین و سپس احیا در اطفال را مورد بررسی قرار می ‌دهیم.

[azadeh]

در قسمت اول اين مطلب به اهميت فراگيري احياي قلبي – تنفسي پرداخته شد، حالا ادامه ي بحث...
گاهي در محل کار، خيابان يا خانه با فردي رو به ‌رو مي ‌شويم که بدون تحرک در گوشه ‌اي افتاده است. مي‌ بايد کاري براي وي انجام دهيم، اما نمي ‌‌دانيم از کجا شروع کنيم.
مانند هر مصدومي اولين گام اطمينان از امنيت خود و برقراري امنيت بيمار است. به فرض، فرد مورد نظر در کنار ساختماني افتاده که در شرف ريزش است. ابتدا مواظب خود باشيد که آوار بر سر شما نريزد. سپس سعي کنيد که با کمک خود، ديگران و سرويس‌ هاي امداد(آتش‌ نشاني) فرد را از محل دور کنيد.

پس از اطمينان از امنيت محل بايد بين بيهوش بودن و خواب بودن فرق قائل شويد. براي اين کار به آرامي به شانه بيمار زده و از جملاتي براي برقراري ارتباط استفاده کنيد.
مثلا بپرسيد: صداي منو مي ‌شنويد؟ يا حالتون خوبه؟ اگر بيمار تغييري در واکنش به صداي شما نشان بدهد به معناي وجود حيات در بيمار است (بيمار خواب است يا در اثر حادثه‌ اي هوشياري‌ اش کاهش يافته)، در غير اين صورت بيمار نيازمند احيا است.
تا اين مرحله با فردي رو به ‌رو شده‌ ايد که هوشيار نيست. بنابراين سريعا اقدام به درخواست کمک کنيد.

اگر کسي در نزديکي شما است از او بخواهيد که به اورژانس پيش ‌بيمارستاني(115) اطلاع دهد و سريعا براي کمک به سوي شما بازگردد.
در اين جا هم مانند بيماران حادثه ‌ديده بايد به سراغ راه هوايي و تنفس رفت. با نزديک کردن گوش به دهان بيمار، هم مي‌ توانيد صداي نفس کشيدن و هم جريان هوا را روي پوست خود حس کنيد.
اگر به قفسه سينه بيمار نگاه کنيد ممکن است حرکت آن را ببينيد.
اگر متوجه تلاش تنفسي در بيمار نشديد سريعا 2 نفس دهان به دهان يا دهان به بيني به بيمار بدهيد.
اگر قفسه سينه بيمار حرکتي نداشت به معناي انسداد راه هوايي است، بايد با مانور، راه هوايي را باز کرد.

پس از 2 تنفس بايد سريعا ماساژ را شروع کرد. ماساژ با تعداد 100 بار در دقيقه روي يک ‌سوم تحتاني استخوان جناغ انجام مي ‌شود.
در مقابل هر 30 ماساژ 2 تنفس بدهيد.
براي جلوگيري از خستگي و بهينه بودن احيا، هر 2 دقيقه فرد ماساژ دهنده تعويض شود.
بسياري از افراد تمايلي به دادن تنفس مصنوعي ندارند و از احتمال آلودگي با ترشحات بيمار و ابتلا به بيماري مي‌ هراسند.
اما حقيقت اين است که احتمال انتقال بيماري در شرايط تنفس مصنوعي بسيار بسيار کم و قابل چشم‌ پوشي است.
با اين حال اگر تمايلي به دادن تنفس به بيمار نداريد حداقل ماساژ را با سرعت 100 بار در دقيقه ادامه دهيد.

اگر توانايي بررسي نبض بيمار را داريد مي ‌توانيد هر 2 دقيقه با جا به جايي افراد ماساژ دهنده، نبض بيمار را بررسي کنيد.
اگر نبض بيمار برگردد احيا متوقف مي ‌شود.
بهترين نبض براي بررسي، نبض گردن است.
اصل در احيا بر اين است که اگر توانايي کنترل نبض را نداريد يا در بود يا نبود نبض شک داريد احيا را ادامه دهيد.
تعداد محدودي از بيماران با وجود برگشت عملکرد قلب، تنفس ندارند.
در اين بيماران تنها دادن نفس مصنوعي کفايت مي ‌کند تعداد تنفس به ميزان 10 تا 12 بار در دقيقه کافي است.
اقدامات فوق تا رسيدن امدادگران پيش بيمارستاني(115) يا رساندن بيمار به بيمارستان بايد ادامه يابد.

[azadeh]

در مطالب قبلی راجع به اهمیت فراگیری احیای قلبی – تنفسی و احیای قلبی ـ ریوی در بزرگسالان توضیحاتی داده شد. حالا به سراغ کودکان می ‌رویم که تا سنین دبستان را شامل می ‌شود.
گاهی در خیابان یا خانه با کودکی رو به‌ رو می ‌شویم که بدون تحرک در گوشه‌ ای افتاده است. ‌باید کاری برای وی انجام دهیم، اما نمی‌ دانیم از کجا شروع کنیم.
ابتدا از امنیت خود و کودک مطمئن شوید. اگر امکان بروز خطر برای شما و کودک وجود دارد سریعا کودک را از محل دور کنید.
پس از اطمینان از امنیت محل باید میان بی هوش بودن و خواب بودن تفاوت قائل شوید. برای این کار به آرامی به شانه طفل زده و از جملاتی جهت برقراری ارتباط استفاده ‌کنید. بهترین جمله در کودکان نام بردن اسم آن ها(در صورت دانستن) است. مثلا بگویید: محمد جان، خوبی؟
اگر کودک واکنشی و یا تغییری در واکنش به صدای شما نشان بدهد، به معنای وجود حیات در وی است. در غیر این صورت کودک نیازمند احیاء است. تا این مرحله با کودکی رو به ‌رو شده ‌اید که هوشیار نیست. بنابراین سریعا اقدام به درخواست کمک کنید. اگر کسی در نزدیکی شما است از او بخواهید به اورژانس (115) اطلاع‌ دهد.

اگر تنها هستید بر خلاف بزرگسالان ابتدا 2 نفس به کودک داده و برای 2 دقیقه اقدام به ماساژ قلبی و تنفس همزمان کنید و سپس برای اطلاع به اورژانس کودک را ترک کنید. اگر کودک وزن کمی دارد می ‌توانید وی را نیز همراه خود انتقال دهید.
پس از اطلاع به اورژانس نزد کودک آمده و عملیات احیاء را ادامه دهید. با نزدیک کردن گوش به دهان بیمار، هم می‌ توانید صدای نفس کشیدن و هم جریان هوا را روی پوست خود حس کنید. اگر به قفسه سینه بیمار نگاه کنید ممکن است حرکت آن را ببینید.
اگر متوجه تلاش تنفسی در بیمار نشدید سریعا 2 نفس دهان به دهان یا دهان به بینی به بیمار بدهید. اگر قفسه سینه بیمار حرکتی نداشت به معنای انسداد راه هوایی است. باید با مانور راه هوایی را باز نمود.
پس از 2 تنفس باید سریعا ماساژ را شروع کرد.
در مقابل هر 30 ماساژ 2 تنفس بدهید. برای جلوگیری از خستگی و بهینه بودن احیاء هر 2 دقیقه فرد ماساژدهنده عوض شود. اگر تمایلی به دادن تنفس به کودک نیستید، حداقل ماساژ را با سرعت 100 بار در دقیقه ادامه دهید.

اگر توانایی بررسی نبض کودک را دارید، می ‌توانید هر 2 دقیقه با جا به ‌جایی افراد ماساژدهنده نبض بیمار را بررسی کنید.
اگر نبض بیمار برگردد احیاء متوقف می‌ شود. بهترین نبض برای بررسی، نبض گردن است.
اصل در احیاء بر این است که اگر توانایی چک نبض را ندارید و یا در بود یا نبود نبض شک دارید احیاء را ادامه دهید.
تعداد محدودی از بیماران با وجود برگشت عملکرد قلب، تنفس ندارند. در این بیماران تنها دادن نفس مصنوعی کفایت می‌ کند، تعداد تنفس به میزان 12 تا 20 بار در دقیقه کافی است.
اقدامات فوق تا رسیدن اورژانس و یا رساندن بیمار به‌ بیمارستان باید ادامه یابد.

دکتر بهروز هاشمی - متخصص طب اورژانس