کدام دندان عقل را باید کشید؟پرسشی از دکتر سیدمهدی جعفری متخصص جراحی دهان و فک و صورتکدام دندان عقل را باید کشید؟وقتی پای خارج کردن دندان عقل به میان می آید خیلی ها از مطب دندانپزشکی فرار می کنند. شما درباره دندان عقل و دردسرهایش چه می دانید؟ با دکتر سیدمهدی جعفری، متخصص جراحی دهان و فک و صورت و عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و آزاد اسلامی، درباره همین دندان پرماجرا صحبت کرده ایم....
▪ آقای دکتر! قبل از اینکه وارد بحث دندان عقل بشویم، لطفا به این سؤال جواب بدهید که اصلا چرا کار به کشیدن دندان می رسد؟
ـ دندان هایی که دیگر قابل نگهداری نیستند و دچار ساییدگی و یا پوسیدگی بسیار پیشرفته و غیرقابل ترمیم شده اند و یا اینکه درمان های لثه برای نگهداری آنها موفق نبوده، محکوم به فنا هستند. اما گاهی دندان ها را برای ایجاد فضا در قوس دندانی در حین درمان ارتودنسی و یا به دلیل بد جایی نیز خارج می کنیم. دندان های دچار شکستگی طولی ریشه و گاهی دندان های مجاور خط شکستگی فک پایین نیز خارج می شوند.
▪ اما فکر می کنم از همه دشوارتر، خارج کردن دندان عقل باشد؛ این طور نیست؟
ـ نه! بنده چنین تصوری ندارم. به طور معمول خارج کردن دندان عقل روییده به همان سختی و یا آسانی سایر دندان های خلفی است ولی دسترسی به آن گاهی مشکل تر است.
▪ بعضی ها می گویند دندان های عقل باید از دهان خارج شوند و بعضی ها هم می گویند تا وقتی دردسرساز نشده اند، باید باقی بمانند.کار درست، کدام است؟
ـ کار درست این است که دندانی را خارج کنیم که مورد تجویز خارج کردن دارد. اگر دندان عقل روییده در قوس دندانی است و در وظیفه جویدن غذا نیز به خوبی شرکت می کند دلیلی برای خارج کردن آن وجود ندارد.
▪ حالا چه کسانی باید دندان عقل شان را خارج کنند؟
ـ اگر مقصود شما دندان های عقل نهفته است بهترین دلیل برای خارج کردن آنها فقط این است که دندان به خودی خود موفق به رویش نشده و به دنبال آن برای بیمار ایجاد عوارض کرده باشد. امروزه تحقیقات منتشر شده چندان با خارج کردن پروفیلاکتیک (پیشگیرانه) جوانه و یا خود دندان عقل در صورتی که بدون علامت و بدون عارضه باشد موافق نیستند به خصوص نظریه غالب این است که دندان های عقل نهفته بدون علامت پس از ۲۶سالگی فقط پیگیری رادیولوژیک سالیانه بشوند و چنانچه با علایم دیگری مانند فشار به ریشه دندان مجاور و یا دردهای راجعه و انعکاسی همراه نباشند اجازه داده شود تا در فک باقی بمانند.
▪ چه سنی برای جراحی خارج کردن دندان عقل مناسب تر است؟
ـ اگر قرار باشد دندان نهفته خارج شود بهترین زمان هنگامی است که نیمی از ریشه آن تشکیل شده باشد زیرا این زمان دقیقا قبل از مرحله شروع به رویش است و خارج کردن آن هم به مراتب راحت تر از زمانی است که صرفا به صورت جوانه بوده است.
▪ حالا تصور کنید کسی دندان عقلش را جراحی کرده است. این فرد وقتی از مطب به منزل می رود باید چه کار هایی انجام دهد؟
ـ شب اول از مواد غذایی نرم و خنک استفاده کند و داروهای تجویز شده را طبق دستور مصرف نماید؛ سیگار نکشد و از دستکاری محل عمل هم خودداری کند.
▪ بعضی ها می گویند دندان عقل موجب نامرتبی سایر دندان ها می شود. این درست است؟
ـ این مساله ثابت نشده. گاهی نامرتبی در قسمت قدامی قوس دندانی حتی پس از رویش کامل دندان های عقل و یا خارج کردن آنها هم بروز می نماید. در مساله نامرتبی دندان ها عوامل متعددی می توانند دخالت داشته باشند که یکی از جزیی تر ین آنها فشار دندان عقل در حال رویش می تواند باشد و اما دندان های عقلی که واقعا مورد تجویز بیرون آوردن داشته باشند چنانچه مورد بی اعتنایی قرار گرفته و در محل باقی بمانند می توانند ایجاد گیر غذایی و پوسیدگی و یا بیماری لثه در دندان های مجاور نمایند یا ضایعات پاتولوژیک را سبب شوند و یا عامل درد و عفونت در محل باشند. تصمیم گیری در مورد لزوم یا عدم لزوم خارج کردن دندان های عقل در آن دسته از بیماران که تحت درمان ارتودنسی قرار دارند و یا درمان ارتودنسی آنها به تازگی خاتمه یافته باشد فقط به عهده ارتودنتیست مربوطه است و به دلیل احتمال بروز مشکلات قانونی بعدی، توصیه بنده به همکاران این است که حتما درخواست و یا اجازه مکتوب ارتودنتیست مربوطه را در پرونده بیمار نگهداری کنند.
▪ بعد از خارج کردن دندان باید منتظر چه عوارضی باشیم؟
ـ درد پس از عمل و تورم ناشی از جراحی همواره پس از خارج کردن دندان های عقل نهفته روی می دهند و امری طبیعی هستند. بعضی از بیماران و یا اطرافیان آنها از مشاهده تورم پس از عمل بسیار دستپاچه می شوند و آن را حمل بر عفونت در محل می نمایند که این یک اشتباه بزرگ است. تورم جزیی از التیام است و باید بیمار بدون وقفه این مرحله را پشت سر بگذارد. بعضی از همکاران پس از عمل برای تمامی بیماران بدون استثنا ترکیب استرویید تجویز می نمایند که بنده با شمول عام آن موافق نیستم زیرا این مواد علاوه بر اختلال در پدیده التیام، ممکن است تمامی مشکلات شب اول عمل را به شب های بعد منتقل کرده و دوران نقاهت بیمار را طولانی کنند. زمان التیام در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است بین هفت تا بیست و یک روز به طول بینجامد.