T-72
ستاره زرهی شرق


 در اواخر دهه 60 هنگامی که تانک T-64 ستون فقرات زرهی ارتش روسیه را تشکیل داده بود، روس ها به فکر طراحی و ساخت تانک برتری افتادند که جایگزین T-64 شود. بنابراین اولین مدل تانک T-72 در سال 1971 تولید شد ولی مدل فوق از فناوری آنچنان پیسرفته ای نسبت به T-64ها برخوردار نبود. البته مدل های بعدی تی 72 پیشرفت قابل ملاحظه و چشمگیری کردند، در سال 1977 این تانک در معرض دید عموم قرار گرفت، تی 72 از بدو تولید مورد توجه و اسقبال ارتش روسیه قرار گرفت و به سرعت وارد پیکره زرهی آن ارتش و نیروهای پیمان ورشو (بلوک شرق سابق) شد. این تانک به جز کشورهای بلوک شرق در بسیاری از کشورهای جهان مورد استفاده قرار گرفت (بیش از 28 کشور)، برخی از کشورها نظیر جمهوری اسلامی ایران، لهستان، هند، چکسلواکی سابق و... نیز ترجیح دادند تی 72 را تحت امتیاز روسیه در کشور خود تولید کنند.




جثه و ارتفاع تی 72 نسبت به تانک های خانواده تی (سری های تی 62،55،54) کمتر است. (داشتن ارتفاع کم و جثه کوچک برای تانک مزیت بزرگی محسوب می شود و احتمال هدف قرار گرفتن و اصابت گلوله موشک به آن کاهش می یابد)، طراحی ساختمان آن دقیق و ساده بوده و قیافه معمولی و شبیه به تانک های قبلی سری تی دارد. این تانک می تواند مقدار قابل توجهی سوخت و مهمات را حمل کند، تی 72 جز تانک های متوسط به حساب می آید و از نظر ظاهری شباهت زیادی به تی 64 دارد، تحرک آن نسبت به تی 62 زیادتر می باشد ولی با تی 64 فرق زیادی نمی کند. زره چند لایه آن قابلیت بهتری نسبت به تی 62 و 64 دارد، البته در نهایت تی 72 از لحاظ فناوری در مقایسه با تانک های قبلی سری برتر است.



موتور: موتور تانک از نوع دیزل V-12 با قدرت 840 اسب بخار است. یکی از ایرادهای عمده ی تی 62 لرزش های زیاد بدنه آن بود که موجب خستگی خدمه تانک می شد، این ایراد در تی 72 با گرفته شدن لرزش ها وجود ندارد. این موتور می تواند با چند سوخت (گازوئیل، بنزین، نفت) کار کند. تی 72 آبی خاکی بوده و با نصب تجهیزات ویژه (لوله تنفس) به مدت بیست دقیقه زیر آب به حرکت خود ادامه می دهد، موتور V-12 قابلیت های شلیک توپ در حال حرکت و تولید دود استتار را به تی 72 می افزاید. برای افزایش برد عملیاتی و گشت زنی محل نصب دو مخزن خارجی سوخت هر کدام با ظرفیت 200 لیتر در قسمت عقب تانک تعبیه شده است.


دستگاه تعلیق: وظیفه دستگاه تعلیق گرفتن نیرو از چرخ خورشیدی جهت به حرکت درآوردن تانک است، دستگاه تعلیق این تانک شامل: دو رشته شنی، دو عدد چرخ خورشیدی، دو عدد چرخ تنظیم شنی، دوارده عدد چرخ جاده (هرزه گرد بزرگ) و شش عدد چرخ نگهدارنده شنی (هرزه گرد کوچک) می باشد. این تانک مجهز به تیغه برف روب بوده و غلطک و خیش مین روب هم روی آن نصب می شود.


زره: این زره چند لایه و مقاوم می باشد، زره واکنشی نصب شده بر روی تی 72M و تی 72M1 در برابر آتش توپ 105 میلیمتری تانک آبرامز تا فاصله 2000 متری مقاوم است. مدل های بعدی تی 72 به مسافت یاب های لیزری مجهز و احتمالا در برابر ضربات مستقیم آتش تانک آبرامز از فاصله کمتر از 2000 متری مقاوت می کند. قطر این زره چند لایه در کمترین ضخامت 80 میلی متر و در بیشترین ضخامت به 280 میلی متر می رسد.

جنگ افزار: توپ تانک 125 میلیمتری بدون خان بوده و توانایی گردش 360 درجه و مسافت یاب لیزری را دارد، در این تانک نفر گلوله گذار وجود ندارد و عمل گلوله گذاری توسط دستگاهی انجام می شود که در داخل و عقب برجک قرار گرفته و به صورت چرخشی کار می کند، مهمات مصرفی این تانک متنوع بوده و شامل انواع گلوله های ثاقب، محترقه شدید، موشک های ATGM و... می باشد. توپ تی 72 قدرت نفوذ در زره تانک M1 را تا فاصله 1000 متری دارد، تیربار 62/7 میلیمتری هم محور لوله توپ نیز به اختیارات آتش توپچی می افزاید. برای مقابله با اهداف پرنده نیز تیربار 7/12 میلیمتری بر روی برجک تانک با توانایی مجزای گردش 360 درجه قرار گرفته شده است.
 دوربین دید در شب K13-491 به منظور دید شبانه و پرتاب موشک تعبیه شده که البته در یک زمان نمی توان برای هر دو منظور از آن استفاده کرد، چراغ مادون قرمز بر روی برجک و سمت راست توپ می باشد.
این تانک دارای سیستم آشکار سازی رادیو اکتیو بوده و سراسر بدنه آن هم یک آستر ضد رادیو اکتیو کشیده شده است. ( به جز برخی مدل های صادراتی) همچنین فیلتر تصفیه هوای ورودی به تانک از عوامل شیمیایی، میکروبی و رادیو اکتیو و دستگاه تولید فشار دارد، دستگاه تولید فشار با تولید فشار زیاد هوای تصفیه شده درون تانک در منطقه آلوده از ورودی هوای بیرون به داخل تانک جلوگیری می کند.


مشخصات و مختصات فنی


خدمه.......................................... ....................................3 نفر
وزن (آماده ی جنگ)........................................... ..............5/44 تن
طول............................................ ..............................91/6 متر
عرض............................................ ...............................58/3 متر
ارتفاع...................................... ....................................19/2 متر
میزان فشار به زمین........................90/0 کیلوگرم بر سانتیمتر مکعب
نوع موتور........................................ ....................................دیزل
قدرت موتور........................................ ....................840 اسب بخار
شعاع عملیات........ 500 کیلومتر/ 900 کیلومتر با مخزن سوخت خارجی
حداکثر سرعت در جاده................................... 60 کیلومتر در ساعت
حداکثر سرعت در خارج از جاده..........................45 کیلومتر در ساعت
میانگین سرعت عبور از دشت و صحرا................ 35 کیلومتر در ساعت
قابلیت شناوری..................................نم ی تواند روی آب شناور بماند
حداکثر عمق فروروی در آب در حالت عادی..............................2/1 متر
حداکثر عمق فروروی در آب با تجهیزات غواصی.......................... 5 متر
سیستم ارتباطی.................................... ....بیسیم های R173وR134
تجهیزات دودزا..... 32 پرتاب کننده نارنک دودزا به اضافه دود استتار اگزوز موتور
نوع و کالیبر تو.......................................... 125mm,A46M/D81TM2
نواخت تیر............................................ ...... 4 الی 6 گلوله در دقیقه
مقدار مهمات........................................ ................ 22 الی 23 گلوله
زاویه حرکت افقی توپ............................................ ....... 360 درجه
زاویه حرکت عمودی توپ........................................... 6 و 14+ درجه
توانایی شلیک در حرکت..................... تا سرعت 25 کیلومتر در ساعت
نوع و کالیبر تیربار هم محور........................................ 7/62mm, PKT
برد موثر قابل استفاده.................................... ................ 2000 متر
برد مفید در روز............................................ ................... 1000 متر
برد مفید در شب.............................................. ................ 800 متر
نواخت تیر............................................ ................ 600 تیر در دقیقه
توانایی شلیک در حرکت.................................. در هر سرعتی را دارد
نوع و کالیبر تیربار ضد هوایی................................... 12/7mm, DSHK
حداکثر برد موثر قابل استفاده.................................... ....... 2000 متر
برد مفید علیه اهداف هوایی............................... 1000 الی 1500 متر
نواخت تیر............................................ ............... 200 تیر در دقیقه
محل قرار گرفتن........................................ ............... در بالای برجک
توانایی شلیک در حرکت................................ در هر سرعتی را دارد
پرتاب کننده موشک ATGM .................................. 2A46M (توپ تانک)
نوع هدایت موشک.......................................... .................. لیزری

برد مفید موشک.......................................... ................... 3000 متر

حداکثر برد هدف گیری در روز........................... 2000 الی 3000 متر
حداکثر برد هدف گیری در شب.............................. 850 الی 1300 متر



چهار نمای تانک

توپ بدون خان