مولكول آمونياك NH3 است. كه يك ماده عالي و يكي از فرايندهاي ابتدايي در پتروشيمي است، كه در حالت عادي بصورت گاز مي باشد. آمونیاک در دنیا به عنوان یکی از مبردهایی که هنوز هم طرفدار خاص خود را دارد شناخته می شود، چرا که: 1- ارزانترين مبرد در دنياست و از اين نظر هيچ مبردي توان رقابت با آن را ندارد. 2- از تبخير هر كيلوگرم آمونياك در اواپراتور يك چيلر 300 كيلوكالري سرما توليد مي شود و اين در حالي است كه بهترين مبردهاي فريوني مانند R22 در اين شرايط 50 كيلوكالري سرما ايجاد مي كنند. يعني يك ششم!. به همين دليل است كه سرماي توليد شده توسط آمونياك نياز به صرف انرژي كمتري دارد.

3- تمامي مبردهاي فريوني اثر مخرب بر محيط زيست دارند، يا بر لايه ازون اثر تخريبي دارند و يا باعث گرم شدن كره زمين (بر اثر تأثير گلخانه اي اين گازها بر اتمسفر و جو زمين) خواهند شد. در واقع اين گازها با احاطه كردن كره زمين در بالاترين لايه هاي اتمسفر مانند پتويي كره زمين را احاطه كرده و از خروج گرما از كره زمين ممانعت مي نمايند و لذا دماي كره زمين به تدريج افزايش مي يابد كه اين پديده تأثيرات بسيار مخربي بر آب و هواي كره زمين، ذوب شدن يخ هاي قطب جنوب و شمال و تغييرات غيرمتعارف آب و هوايي و طوفان و سيل هاي بسيار مهلك و مخرب خواهد شد. 4- دفع آمونياك در اتمسفر اثر تخريبي به جا نگذاشته و در صورت جذب شدن توسط خاك، اثر تقويتي بر خواص آن خواهد داشت.
فشار كار آمونياك و ساير مبردها در يك ماشين توليد سرما

هنگامي كه در يك چيلر هوا خنك فريون R22 شارژ مي شود، فشار رانش و مكش آن در يك هواي گرم تابستاني معادل (20bar) 300 psig در فشار رانش و (3.5bar) 50 psig در فشار مكش خواهد بود. در يك چيلر جذبي آمونياكي نيز تقريباً همين فشارها حاكم است و لذا از اين حيث تفاوت چشمگيري ما بين اين دو سيستم وجود ندارد و چيلرهاي جذبي گازسوز آمونياكي در خلاء كار نمي كنند و مشكلات چيلرهاي جذبي ليتيوم برومايدي در مورد شرايط كاركرد در خلاء را ندارد.
اما
آمونياك در تمام حالات تمايل شديدي به انحلال در آب دارد. تمايل انحلال آمونياك در آب با هيچ ماده ديگري قابل مقايسه نيست. اگر در يك بطري آب به ظرفيت يك ليتر (معادل يك كيلوگرم) در دماي متعارف، گاز آمونياك وارد كنيد. تمامي مولكول هاي آمونياك جذب آب خواهند شد و تقريباً هيچ گاز آمونياكي در محيط پخش نخواهد شد. به عبارت ديگر تمايل آمونياك به انحلال در آب به مراتب بيشتر از تمايل آمونياك به پراكنده شدن در هوا است. به همين دليل در برخي از محلول هاي ضد عفوني يا سفيد كننده معمولي كه در اغلب منازل يافت مي شود، محلول آمونياك و آب بدون ايجاد هيچ مزاحمتي مورد استفاده و نگهداري قرار مي گيرد.
خطر آمونياك

آمونياك گازي سمي است و تنفس آن به مدت چند دقيقه موجب مسموميت و در صورت تمديد اين شرايط موجب مرگ انسان مي گردد. به همين جهت كار با اين ماده نيازمند مهارت و استفاده از لوازم ايمني مناسب مي باشد.
اما
هنگامي كه در يك دستگاه چيلر جذبي مقدار 8 kg آمونياك در مقدار 11 kg آب حل شود، در صورت نشت آمونياك حداكثر 1 kg دفعتاً از دستگاه چيلر گاز آمونياك خارج مي شود و اين در حالي است كه :



1- دستگاه چيلر گازسوز در فضاي باز مثلاً بام ساختمان نصب شده است و اين مقدار آمونياك خارج شده از دستگاه به راحتي در هوا حل شده و از بام ساختمان دور مي شود و به دليل رقيق شدن در هوا هيچ خطري براي هيچ موجود زنده اي ندارد. 2- مدار بسته چيلرگازسوز در فشار 70 bar مورد تست فشار واقع مي شود و اين در حالي است كه حداكثر فشار كاري دستگاه در گرم ترين هواي محيط (50 ºC) معادل 25 bar يعني يك سوم فشار تست است و احتمال بروز نشتي در حد صفر كاهش يافته است. 3-تاكنون هيچ موردي از نشت آمونياك منجر به مسموميت يا فوت در اين دستگاه ها طي 50 سال توليد و نصب در سرتاسر جهان ثبت يا گزارش نشده است. 4-عمده ترين مراكز فروش و نصب اين دستگاه ها، كشورهاي ايالات متحده، استراليا و اروپاي غربي است و لذا در صورت وجود خطر نشت آمونياك با توجه به قوانين بسيار سخت گيرانه در اين كشورها، اين دستگاه ها قابل نصب و بهره برداري نبودند. در حالي كه طي مدت 50 سال قريب به 1.000.000 دستگاه در حال كار در اين كشورها وجود دارد.

آيا اين شايعه كه كاربرد آمونياك در ساخت دستگاه ها و لوازم خانگي غير مجاز است صحت دارد؟

متأسفانه برخي از رقباي تجاري اين محصول يعني چيلر جذبي گازسوز، با نشر اين مطالب كه كاربرد آمونياك در لوزم خانگي ممنوع شده، ذهن متقاضيان اين دستگاه ها را از رسيدن به حقيقت منحرف مي نمايند.
آمونياك از حدود 60 سال پيش تاكنون در يخچال هاي نفتي كه داراي سيكل جذبي اوليه مشابه چيلرهاي جذبي است كاربرد داشته است. هزاران دستگاه از اين نسل يخچال ها در منازل پدران ما طي ساليان متمادي بدون هبچ گونه مشكل آفريني در خدمت رفاه و آسايش نسل دهه هاي 1330 تا 1350 خورشيدي بوده و علي رغم نصب اين يخچال ها در قلب خانه يعني آشپزخانه تاكنون هيچ حادثه منجر به خسارت جاني و يا مالي در مورد اين لوازم ثبت نشده است.
در حال حاضر بسياري از شركت هاي پيشرو در توليد لوازم برودتي در پي استفاده از سيستم هاي جذبي آمونياكي در توليد برودت براي مصارف تجاري و خانگي هستند. در زير به نام و آدرس اينترنتي تعدادي از آنها اشاره شده است.

Mayakawa Mfg . Co . Ltd – httP://www.mycomj . Co.JP
Coolmax Co . httP://www. Coolmaxbar.com
Gas Refrigerator . httP://gasrefrigerator.net

در حال حاضر در تمامي هتل هاي چهار و پنج ستاره قاره اروپا و آمريكا، فقط استفاده از يخچال هاي جذبي آمونياكي به دليل كاركرد بي صداي آنها مجاز بوده و از اين يخچال استفاده مي گردد.
يكي از معتبرترين اين شركت ها، شركت Indel است كه محصولات آن در حال حاضر در تمام كشورهاي توسعه يافته مورد استفاده قرار مي گيرد.اين شركت انواع يخچال هاي و minibar هاي هتل هاي بسيار معتبر در جهان را از نوع يخچال هاي جذبي آمونياكي تأمين مي نمايد.
نمونه اي از اين يخچال ها در ذيل نمايش داده شده اند.

هيچ يك از قوانين و سازمان هاي بين المللي در نفي استفاده از گاز آمونياك در لوازم خانگي ادعايي نداشته و آمونياك به عنوان "مبرد سبز" يكي از بهترين مبردها براي حفظ محيط زيست و صرفه جويي در مصرف انرژي است.
پس
1- آمونياك سمي است، اما استفاده از آن در يك دستگاه ايمن هيچ خطري را متوجه بهره بردار آن نمي كند. همانطور كه گاز طبيعي نيز بسيار خطرناك و استفاده نادرست از آن مرگ بار و كشنده است. اما در تمامي منازل به درستي از آن استفاده مي شود.





2- استفاده از آن در لوازم خانگي كاملاً مجاز بوده و در حال حاضر به دليل جلوگيري از تخريب محيط زيست استفاده از آن در صنايع تهويه مطبوع خانگي، تجاري و صنعتي رو به توسعه و فزوني است. 3- كاركرد دستگاه هاي جذبي آمونياكي به هيج وجه تحت شرايط فشار خلاء نيست و مشكلات چيلرهاي جذبي ليتيوم برومايدي در اين زمينه را ندارد. 4- دستگاه چيلر جذبي در محيط باز (بام ساختمان) نصب شده و نشت آمونياك (كه در دستگاه تقريباً غيرممكن است) حداكثر به مقدار 1 kg رخ خواهد داد كه به راحتي در اتمسفر رقيق سازي و دفع خواهد شد. 5- بر اساس هيچ يك از قوانين و قواعد بازدارنده ايمني، استفاده از گاز آمونياك در دستگاه ها و لوازم خانگي منع نشده بلكه استفاده از آن توصيه نيز شده است. 6- در حال حاضر بيش از 1.000.000 دستگاه چيلر جذبي گازسوز در سرتاسر جهان و خصوصاً در قاره آمريكا و اروپا در حال كار است و تاكنون هيچ مورد حادثه اي در مورد نشت آمونياك خارج از دستگاه گزارش نشده است. 7- دستگاه چيلر جذبي گازسوز در كشورهاي آمريكا و ايتاليا و در قلب اروپا توليد شده و اين محصول داراي مهرCE ( گواهينامه توزيع در اروپا ) است و بيش از 85% اين محصولات در كشورهاي اروپايي نصب و بهره برداري مي گردد.