بررسي يکي از مدل‌هاي جذاب سري X58 شرايط بازار مادربوردها براي انتخاب يک مادربورد جديد و تصميم‌گيري از ميان مدل‌هاي موجود وضعيت پيچيده‌اي پيدا کرده و از يک طرف تنوع مدل‌ها و برندها و از طرف ديگر تنوع پلتفرم‌ها انتخاب را سخت‌تر مي‌‌کند. کافي است نگاهي به سه گروه از تراشه‌هاي اينتل کنيم تا شرايط را متوجه شويم. تراشه‌هاي نسبتا قديمي P45 و P43 که سابقه خوبي در بازار دارند و سطح کارآيي آن‌ها صرف‌نظر از نوع رم قابل پشتيباني از بين DDR2 و DDR3، هنوز هم براي سيستمي که قرار است تا دو سه سال‌ آينده کار کند، قابل پيشنهاد هستند. از طرف ديگر، تراشه‌هاي حرفه‌اي X58 قرار دارند که بالاترين و قوي‌ترين نوع از تراشه‌هاي موجود هستند و بعد از يک سال از عرضه رسمي آن‌ها قيمت‌شان هم به اندازه کافي افت کرده و منطقي‌تر شده هرچند که اين گروه از مادربوردها کاربرد حرفه‌اي دارند و شايد هزينه محصولات اين گروه براي کاربر عادي قابل توجيه نباشد. گروه سوم از مادربوردهاي موجود در بازار رده تازه‌ وارد P55 است که قرار است جانشين P45 شود و به زودي مطرح‌ترين تراشه گروه متوسط خواهد بود.


به هرحال به نظر مي‌رسد فعلا فرصت مناسبي براي خريد سيستم مخصوصا در رده نيمه‌حرفه‌اي و حرفه‌اي نباشد. زيرا مدل‌هاي P55 هنوز گران هستند و قيمت آن‌ها با برخي مدل‌هاي X58 رقابت مي‌کند. يکي از مدل‌هاي خوش‌قيمت X58 از اسوس مدل P6T DELUXE V2 است که در اين شماره آن را بررسي مي‌کنيم.


P55 يا X58


اين دو تراشه اگر از نوع کارآيي آنها صرف‌نظر کنيم حداقل از نظر شرايط فيزيکي تفاوت‌هاي اساسي با هم دارند که باعث مي‌شود دو گروه کاملا متمايز را تشکيل دهند و نکته مهم اينجا است که اين تمايز صرفا محدود به مادربورد نمي‌شود و قطعات ديگر مثل پردازنده و رم را در بر مي‌گيرد. ضمن اين‌که در نسل بعدي اين پردازنده‌ها بخش گرافيکي نيز درگير خواهد شد و تراشه گرافيکي در CPU نيز مجتمع مي‌شود.


اولين و مهمترين اختلاف بين P55 و X58 نوع سوکت آن‌ها است. تراشه‌هاي X58 از سوکت LGA1366 پشتيباني مي‌کنند در حالي‌که تراشه‌هاي P55 با سوکت‌ LGA1156 سازگار هستند. به اين ترتيب نوع پردازنده نيز متفاوت خواهد بود و پردازنده‌هاي قابل انتخاب براي هر يک از اين دو تراشه، اختصاصي هستند. اينتل اعلام کرده که در سال 2010 ميلادي که تا يکي دو ماه ديگر آغاز خواهد شد پردازنده‌هاي جديد Core i9 را ارايه مي‌کند و هم اکنون نيز برخي مدل‌هاي Core i7 با سوکت LGA1366 و تراشه X58 سازگار هستند. در طرف ديگر سوکت LGA1156 قرار دارد که با تراشه P55 معرفي شد و هم اکنون علاوه بر پردازنده‌هاي Core i5 از برخي مدل‌هاي Core i7 نيز پشتيباني مي‌کند و قرار است که پردازنده‌هاي Core i3 نيز براي اين سوکت منتشر شوند. بنابراين با انتخاب نوع تراشه عملا نوع پردازنده و سطح کارآيي آن نيز انتخاب مي‌شود.


تفاوت ديگر اين دو تراشه در بخش حافظه است. اينتل در نسل جديد پردازنده‌هاي خود کنترل‌کننده حافظه را از پل شمالي به پردازنده انتقال داد و بنابراين پردازنده مشخص مي‌کند که نوع ارتباط با حافظه چگونه باشد. در حال حاضر هر دو اين تراشه‌ها از حافظه‌هاي DDR3 پشتيباني‌ مي‌کنند و نسل DDR2 رو به انقراض است اما مادربوردهاي X58 ارتباط 3 کانال را براي رم انتخاب کردند‌. به اين صورت که از سه کانال حافظه با 3 يا 6 ماژول روي مادربورد استفاده مي‌شود در حالي‌که چينش رم در P55 مانند قبل و نوع ارتباط آن نيز دو کانال است که مي‌توان 2 يا 4 ماژول حافظه را رووي مادربورد نصب کرد. البته در مادربوردهاي تراشه X58 هم مي‌توان دو ماژول روي مادربورد گذاشت اما بهترين حالت کارآيي در چينش سه کانال است.


سومين اختلاف ميان اين دو تراشه که شايد به اندازه دو بخش ديگر براي کاربران عمومي مهم نباشد مربوط به کنترل‌کننده PCI Express است. در نسل چهارم چيپ‌ست‌هاي اينتل، پل شمالي داراي کنترل‌کننده حافظه و بخش PCI Express بود که به نوعي مي‌توان مهم‌ترين استفاده کننده از آن را بخش گرافيکي دستگاه دانست. اما در نسل پنجم تغييرات زيادي در پل شمالي ايجاد شد و به تدريج وظايف اين بخش به سمت پردازنده حرکت کرد. در تراشه X58 کنترل‌کننده حافظه از پل شمالي چيپ‌ست جدا شد و پس از آن در تراشه P55 با انتقال بخش کنترل کننده PCI Express اين چيپ‌ست به‌طورکلي برداشته شد تا تنها پل جنوبي در مجموعه تراشه مادربورد باقي بماند که پس از آن نيز پل جنوبي با اندکي تغيير ساختار به PCH تغيير نام پيدا کرد. به اين ترتيب در پلتفرم P55 تنها يک تراشه ديده مي‌شود و همانطور که در برخي مادربوردها قابل مشاهده است جاي بخش پل شمالي که همواره در مرکز مادربورد ديده مي‌شد خالي شده يا بخشي از کنترل‌کننده‌هاي ولتاژ پردازنده جاي آن را گرفته است. در مقابل، اين دو بخش به پردازنده منتقل شده‌اند و پردازنده‌ها وظيفه کنترل اين بخش‌ها را بر عهده دارند. اگر به خاطر داشته باشيد در مقاله‌اي براي پردازنده‌هاي Nehalem که با Core i7 کار خود را آغاز کرد نوشتيم که يکي از مهم‌ترين تغييرات اين پردازنده‌ها نسبت به نسل قبل ساختار ماژولار آن است و اينتل مي‌تواند بخش‌هايي را به عنوان ماژول به اين پردازند‌ه‌ها اضافه کند. اين دو کنترلر از مجموعه همان ماژل‌هايي است که به پردازنده اضافه شده‌اند. با اين حال PCI Express در P55 نسبت بهX58 ضعيف‌تر است. پل شمالي تراشه X58 با 40 لنز ارتباطي مي‌توانست از دو کارت گرافيکي با سرعت کامل x16 پشتيباني کند.


P6T DELUXE V2


اين مادربورد اسوس يکي از مدل‌هاي مطرح براي تراشه X58 است که ورژن نخست آن سال گذشته در ميان اولين مادربوردهايي که براي اين تراشه معرفي شدند قرار داشت و پس از چند ماه نيز مدل V2 به بازار آمد که تغييرات زيادي با نسخه اوليه ندارد و کنترل‌کننده SAS ماژول براي برخي ذخيره‌کننده‌ها از آن حذف شده است که اين کار باعث کاهش قيمت اين بوردها مي‌شود. اگر به نسخه اول بورد نگاه کنيد دو درگاه SATA نارنجي رنگ را در کنار ساير پورت‌ها خواهيد ديد که در مدل V2 حذف شده‌اند.


اين مادربورد مجهز به سوکت LGA1366 است و بنابراين فعلا مي‌توان از پردازنده‌هاي Core i7 سري 9xx روي آن استفاده کرد که مدل 920 ارزان‌ترين نوع آن و 975 قوي‌ترين پردازنده اين گروه است. در آينده نيز مدل‌هايCore i9 به اين مجموعه اضافه خواهد شد. در مادربوردهاي اين گروه رابط قديمي FSB جاي خود را به رابط جديد QPI‌ داد که داراي پهناي باند بيشتري است و اطلاعات در آن با سرعت بيشتري جابه‌جا مي‌شود. اين رابط براي رقابت با هايپرترنسپورت در پردازنده‌هاي AMD ايجاد شد و سرعت انتقال اطلاعات در آن به 6/25 گيگابايت در ثانيه مي‌رسد. اغلب پردازنده‌هاي رايج AMD داراي سه لينک 16بيتي هايپرترنسپورت هستند که پهناي باند هر کدام از اين لينک‌ها 8/12 گيگابايت در ثانيه است. نکته ديگري که در مورد رابط QPI وجود دارد اين است که اين رابط برخلاف FSB از نوع نقطه‌ به نقطه است و مي‌تواند علاوه بر ارتباط پردازنده با تراشه براي ارتباط پردازنده با پردازنده و تراشه با تراشه هم استفاده شود.


در نگاه به اين مادربورد اولين نکته‌اي که جلب توجه مي‌کند سيستم خنک‌کننده آن است که از 4 بخش تشکيل شده اما بخش اصلي آن که روي پل شمالي قرار دارد داراي پره‌هايي زاويه‌دار است که بر اساس اعلام اسوس اين شيوه مي‌تواند در انتقال جهت جريان هوا موثر باشد. البته بزرگ‌ترين بخش از سيستم خنک‌کننده مادربورد نيز همين قسمت است. کل اين سيستم توسط لوله‌هاي مسي به يکديگر متصل شده‌اند و بخش خنک‌کننده رگولاتورهاي ولتاژ نيز در کنار پردازنده ديده مي‌شود. اين بخش دو تکه داراي پره‌هاي مسي نازک است و در اطراف آن نيز فازهاي توان ديده مي‌شود. آخرين بخش نيز روي پل جنوبي را پوشانده است.


پل جنوبي از نوع ICH10R است که از چينش Raid براي هاردديسک‌ها در حالت‌هاي 0، 1، 5 و 0+1 پشتيباني مي‌کند. اين تراشه داراي کنترل کننده صوتي و کنترل‌کننده شبکه است که براي ارتباط با اين بخش‌ها نيز از نوعي رابط PCI Express استفاده مي‌شود.


بخش صوتي داراي 8 کانال است و از طريق تراشه AD2000B فراهم مي‌شود که در پنل پشت 6 جک ورودي را براي آن خواهيد ديد ضمن اين‌که درگاه S/PDIF اپتيکال و کواکسيال نيز در پنل پشت براي اتصال لوازم صوتي افزوده شده است. در بخش شبکه از دو پورت گيگابيتي استفاده شده که توسط دو تراشه 88E8056 مارول ايجاد شده‌اند و حداکثر يک گيگابيت در ثانيه سرعت دارند.


تعداد فازهاي توان CPU در اين مدل 18 فاز است که به صورت 16+2 نمايش داده مي‌شود دليل آن هم نوع کاربرد اين فازها است. زيرا 16 فاز براي هسته پردازشي سي‌پي‌يو در نظر گرفته شده و 2 فاز نيز براي تامين انرژي مورد نياز رابط QPI و کنترلر حافظه است که درون پردازنده قرار دارند. اين 16 فاز علاوه بر افزايش کارآيي رگولاتورهاي ولتاژ باعث افزايش طول عمر مادربورد هم مي‌شوند.


در اين مادربورد، مانند ساير مدل‌هاي X58 از حافظه‌هاي DDR3 استفاده مي‌شود که در چينش 3 کانال قرار مي‌گيرند و مي‌توان حافظه‌ها را در 6 ماژول روي مادربورد نصب کرد. نسل اوليه مادربوردهاي X58 از 12 گيگابايت حافظه‌ پشتيباني مي‌کردند که اين مقدار بعدا به 24 گيگابايت افزايش يافت با اين حال تا وقتي ماژول‌هايي با ظرفيت 4 گيگابايت وارد بازار نشوند محدوديتي از طرف مادربورد متوجه بخش حافظه نيست. زيرا در شرايط فعلي مي‌توان 6 ماژول 2 گيگابايتي روي مادربورد قرار داد. شکاف‌هاي PCIe براي کارت گرافيکي روي اين بورد پرتعداد هستند و سه اسلات گرافيکي ديده مي‌شود که مي‌توانند در حالت‌هاي x16-x16-x1 يا x16-x8-x8 فعاليت کنند. به اين ترتيب تا سه کارت گرافيکي روي اين مادربورد نصب مي‌شود که در هر دو حالت کراس‌فاير و SLI فعاليت مي‌کنند و محدوديتي از نظر کارت‌هاي گرافيکي جيفورس و رادئون وجود ندارد. براي اضافه کردن درايوها 6 پورت SATA وجود دارد که از Raid نيز پشتيباني مي‌کنند و در نسخه V2 نسبت به نسخه اوليه دو پورت کم شده است.


در ميان مدل‌هاي X58 اين مدل اسوس با استقبال خوبي مواجه شد و کارآيي آن نيز براي اورکلاکينگ و کاربردهاي حرفه‌اي در حد بالايي است. با اين حال مانند تمام مادربوردهاي ديگر اين گروه قيمت آن براي کاربران عادي منطقي نيست اگرچه در بين ساير بوردهاي مشابه قيمت موجهي دارد.


Asus EPU


واحد پردازش انرژي اسوس همان‌طور که از نامش پيدا است براي مديريت انرژي در مادربورد به‌کار مي‌رود و مهم‌ترين قابليت آن صرفه‌جويي در مصرف انرژي است. اين واحد در شرايطي که نيازي به حداکثر توان نباشد برخي از فازها را غيرفعال مي‌کند تا سيستم با مصرف برق کم‌تري به کار خود ادامه دهد و اين در شرايطي است که تاثيري روي کارآيي دستگاه ندارد. البته پردازش توان فقط براي صرفه‌جويي نيست و حين اورکلاک نيز کاربرد خواهد داشت. در اين حالت EPU انرژي را مديريت کرده و مقدار مورد نياز را در اختيار پردازنده قرار مي‌دهد. کارآيي اين واحد در صرفه‌جويي انرژي تا 35 درصد برآورد شده که رقم قابل توجهي است و اگرچه اين مادربورد براي فعاليت‌هاي سازماني و اداراي پيشنهاد نمي‌شود اما در شرايط عادي هم مي‌تواند در مصرف انرژي موثر باشد. از ديگر امتيازات اين واحد مي‌توان به کاهش نويز در محيط اشاره کرد زيرا با کاهش دور فن، نويز آن نيز کم مي‌شود.


EXPRESS GATE SSD


برخي فناوري‌هاي اختصاصي اسوس به تازگي در اغلب محصولات اين برند ديده مي‌شود که اکسپرس گيت يکي از آن‌ها است و در برخي نوت‌بوک‌ها و مادربوردها مورد استفاده قرار گرفت. کارآيي اين فناوري در حقيقت در زمان معني پيدا مي‌کند و نه در کاربرد. به اين صورت که در حالت فعال بودن آن مي‌توان تنها در کمتر از 8 ثانيه پس از روشن کردن دستگاه به اينترنت متصل شد و از برخي امکانات اکسپرس گيت استفاده کرد. اگر به ميان اسلات‌هاي PCIe نگاه کنيد يک بورد کوچک خواهيد ديد که به صورت عمودي در ميان اين شکاف‌ها قرار گرفته است.


اين بورد داراي حافظه‌ فلش است که يک سيستم عامل سبک و سريع بر مبناي لينوکس روي آن نصب شده و مي‌توان از قابليت‌هايي مثل دسترسي به ايميل، انتقال عکس‌ها و اينترنت استفاده کرد با اين حال محدوديت‌هايي هم در اکسپرس گيت وجود دارد.

گارانتي ويستا پخش