دندانپزشكي فقط زيبايي و ايمپلنت نيستدكتر عليرضا آشوري:
دكتر محمد رضا طاهريان از چهره‌هاي شناخته شده صنف دندانپزشكي كشور است. دكتر طاهريان از سال 1363 تاكنون به‌عنوان مديرعامل و رئيس تعاوني انجمن دندانپزشكي ايران مشغول فعاليت بوده و از سه دوره قبل هم عضو هيأت‌مديره انجمن دندانپزشكي ايران است.
در كنار اين فعاليت‌ها وي مدير مسئول و سردبير مجله دندانپزشكي امروز و سردبير خبرنامه انجمن دندانپزشكي ايران نيز هست. دكتر طاهريان، امسال رئيس چهل و هشتمين كنگره انجمن دندانپزشكي ايران بود.
به بهانه برگزاري اين كنگره پاي صحبت‌هاي وي نشستيم. عمده اين گفت‌وگو به مسائل صنفي و شغلي دندانپزشكان مربوط مي‌شود. اين گفت‌وگو پيش از برگزاري كنگره انجام شده است.

  • به‌عنوان رئيس كنگره چهل و هشتم در باره مهم‌ترين محورهاي كنگره توضيح دهيد.

وقتي به‌عنوان رئيس كنگره چهل و هشتم انتخاب شدم اميدوار بودم كه كنگره متفاوتي ازكار دربيايد و انعكاسي از جامعيت انجمن دندانپزشكي و نقش آن در زمينه‌هاي مختلف باشد. ما در كنگره سمپوزيومي يك روزه پيش‌بيني كرده‌ايم به نام «هم انديشي براي حل مشكلات حرفه‌اي» كه در آن قرار است به مسائل صنفي دندانپزشكان بپردازيم كه پرداختن به آنها سال‌ها به نوعي كمرنگ بوده و به‌طور جدي مورد بررسي قرار نگرفته است.
  • فكر مي‌كنيد چرا چنين اتفاقي افتاده؟

من فكر مي‌كنم انجمن‌ها مثل انجمن ما هنوز به آن قدرت و جايگاه واقعي خود در جامعه نرسيده‌اند. اگر بخواهيم براساس بحث سند چشم انداز و اصل 44 قانون اساسي صحبت كنيم و قرار باشد بخش خصوصي وارد قسمت‌هاي مختلف شده و كار را در دست بگيرد قبل از شروع بايد نهادسازي كنيم تا اينكه سازمان‌ها، نهادها، سنديكاها و انجمن‌ها بتوانند از حقوق افرادي كه در آن صنف فعاليت مي‌كنند حمايت كنند و اين يك ضرورت است. در همين زمينه ما به سهم خود سعي كرده‌ايم تا با برگزاري سمپوزيوم، جايگاه انجمن را ارتقا بدهيم و براي حل مشكلات صنفي راه‌حل ارائه كنيم. البته اين بحث مختص كنگره نيست و قرار است به‌عنوان يك موضوع جدي در دستور كار انجمن قرار گيرد.
بحث ديگر اينكه انجمن دندانپزشكي در برنامه‌ريزي‌هاي كشوري در امر بهداشت و سلامت دهان و دندان يك ناظر دست و پا بسته بوده است. مثلا در طرح فلوريداسيون آب، طرح گسترش دانشگاه‌ها يا گسترش دوره‌هاي تخصصي و... .

  • يعني هيچ وقت از شما نظرخواهي نشده؟

نظرخواهي نشده ولي راستش خود ما هم فاقد يك ديدگاه منسجم و جدي بوديم. الان با كمك عده زيادي از فارغ‌التحصيلان داراي مدرك PhD در رشته دندانپزشكي جامعه نگر و عده‌اي از مسئولين اجرايي، كميته دندانپزشكي جامعه نگر را در انجمن دندانپزشكي فعال كرده‌ايم. اين هم يكي ديگر از محورهاي كنگره چهل و هشتم است.
  • هدف شما از تشكيل چنين كميته‌اي چيست؟

همه دندانپزشكي ايمپلنت و زيبايي نيست. وقتي بحث دندانپزشكي و سلامت دهان و دندان در سطح كشور به‌ طور كلان مطرح مي‌شود ما به‌عنوان انجمن دندانپزشكي ايران بايد در اين زمينه ايده و فكر داشته باشيم تا براي تدوين سياست‌هاي راهبردي به تصميم سازان نظرات جدي و حساب شده‌اي ارائه كنيم.
  • يعني شما مي‌فرماييد انجمن و سنديكاي دندانپزشكان نه تنها براي طرح‌هاي سلامت دهان و دندان در سطح كشور طرف مشورت نبوده بلكه خود انجمن هم ديدگاه كاربردي و منسجمي در اين موارد نداشته است؟

بله و متأسفانه تأثيرات بدي هم به دنبال داشته است. مثلا ً الان در تمام دنيا ثابت شده كه افزايش تعداد دندانپزشك باعث كاهش بيماري‌هاي دهان و دندان نمي‌شود. اين قضيه خيلي پيچيده است و بحث‌هاي اجتماعي مختلف و درهم تنيده‌اي را دربر‌مي‌گيرد. انجمن دندانپزشكي قبلا ستاد برگزاري يك كنگره جامع سالانه بود. ولي ما قصد داريم انجمن را از اين حالت خارج كنيم. استارت آن از همين كنگره چهل و هشتم است و محورهايي را كه قصد داريم در انجمن به‌طور جدي پيگيري كنيم در كنگره مطرح كرده‌ايم. قصد داريم در انجمن يك محل ارزشيابي اطلاعات و آمار داشته باشيم. براساس آن تئوري‌ها را بررسي كنيم، روش‌هاي امتحان شده را نگاه كنيم، بحث‌هاي سازمان جهاني بهداشت را در نظر بگيريم و به تصميم‌سازان ايده و فكر ارائه كنيم. در واقع اميدوارم انجمن‌هاي صنفي در سطح كلي‌تر بتوانند جايگاه واقعي و اثرگذار خود را در معادلات كلان كشور به دست بياورند، از جمله انجمن دندانپزشكي.
  • فكر مي‌كنيد براي رسيدن به چنين جايگاهي چه بايد كرد؟

در اولين قدم بايد از نظرات و اطلاعات متخصصان و افراد باتجربه استفاده كرد. بايد با مسئولين امور بهداشتي در استان‌هاي مختلف ارتباط قوي و محكمي داشته باشيم. بايد بتوانيم آمار و ارقام صحيح و درست را جمع‌آوري كنيم. بايد با مسئولان ارتباط قويتري داشته باشيم و بتوانيم در عرصه نظام سلامت تئوري ارائه دهيم.
  • به نظر شما اجراي اصل 44 قانون اساسي مي‌تواند براي تثبيت و تقويت جايگاه انجمن‌ها مؤثر باشد؟

صد در صد. اصولا در اقتصاد دولتي كه مثلا مجوزها را دولت صادر مي‌كند انجمن‌ها نقش محدودي دارند. اما الان با توجه به بحث اصل 44 و نقشي كه براي بخش خصوصي پيش بيني شده ما فكر مي‌كنيم انجمن‌ها بايد نقش مهم‌تري برعهده داشته باشند. البته من هيچ‌وقت با اقتصاد دولتي مخالف نبوده‌ام ولي اعتقاد دارم سنديكا و انجمن‌ها بايد به‌عنوان ناظري برفعاليت بخش دولتي و خصوصي حضور داشته باشند. حالا كه قرار است بخش خصوصي مشاركت بيشتري در امور داشته باشد طبعا بايد انجمن‌ها هم قويتر شوند. زماني كه انجمن مي‌بيند نظراتش جايي پذيرفته نمي‌شود، خود را كنار مي‌كشد. البته بحث انفعال سنديكا و انجمن يك بحث فراگير است ولي با اين وجود برخي از انجمن‌ها مثل كانون وكلا را هم داريم كه نقش تعيين‌كننده‌اي دارند. ما هم بايد در همين جهت فعاليت كنيم. ما هم مي‌خواهيم در انجمن دندانپزشكي ضمن ارتقاي جايگاه انجمن در مورد مسائلي مثل بحث ماليات، طرح نيروي انساني پزشكان، پروانه مطب يا مسائلي در زمينه سلامت و پيشگيري مشاركت داشته باشيم.
  • بحث صنفي هميشه از جمله مسائلي بوده كه نمي‌دانم چرا تابه‌حال چندان مورد توجه قرار نگرفته. تفاوت زيادي وجود دارد بين دندانپزشكان باتجربه كه مطب و درآمد مشخص وباثباتي دارند، با يك دندانپزشك جوان تازه فارغ‌التحصيل كه تازه از طرح آمده و حالا دغدغه كار، پروانه مطب و... دارد ؛ يا دندانپزشكي كه مي‌خواهد امتحان تخصص بدهد كه شرايط قبولي و تعهداتش دشوار است. در واقع مخاطب اصلي شما اين قبيل افراد هستند؟

انجمن بايد به دنبال حل مشكلات دندانپزشكان به‌خصوص دندانپزشكان جوان باشد. براي اينكه بتوانيم جدي‌تر به اين مشكلات بپردازيم به‌زودي كميته‌هايي در انجمن تشكيل مي‌دهيم كه وظيفه آنها جمع‌آوري اطلاعات در زمينه مشكلات حرفه‌اي و جمع‌بندي و ارائه راهكاري براي حل آنهاست. درواقع يك انجمن بايد نماينده درد شناس، تأثيرگذار و مؤثر صنف خودش باشد.
  • يكي از مواردي كه مدتي است بسيار درباره‌اش صحبت مي‌شود بحث ماليات دندانپزشكان است كه شما هم به آن اعتراض داشتيد.

ببينيد مثلاً يك دندانپزشك مسن بالاي 60 سال با قواي بدني تحليل رفته به سختي مي‌تواند از پس اين افزايش ماليات برآيد يا يك دندانپزشك جوان شايد آنقدر درآمد نداشته باشد كه بتواند حتي قسط‌هايش را بدهد حالا اگر هر سال بر مالياتش اضافه شود مشكلات جديدي برايش ايجاد مي‌شود. در خيلي از كشورها ماليات بالا است اما از طرف ديگر از دولت هم خدمات مناسبي دريافت مي‌كنند. ماليات ما درمقايسه با خيلي از كشورها بالا نيست اما سرويس خاصي هم از دولت دريافت نمي‌كنيم. الان خود من 32‌سال سابقه كار دندانپزشكي دارم. اگر الان كار نكنم نمي‌توانم زندگي‌ام را بچرخانم. درصورتي كه مثلا در آلمان پزشكان حتي در بخش خصوصي هم بازنشستگي دارند و حقوق مناسبي دريافت مي‌كنند اما در عين حال بايد مطب خود را تعطيل كنند. بسياري از پزشكان آلماني بعد از بازنشستگي با همان حقوق به خوبي قبل زندگي خواهند كرد.
  • اما آيا ما امكان چنين سرويسي را داريم؟

متأسفانه خير. فكر مي‌كنم در ايران نسبت به پزشكان به‌طور كلي ذهنيت بسيار بدي وجود دارد. خيلي از مردم احساس مي‌كنند كه پزشكان در برج عاج زندگي مي‌كنند و حالا بايد آنها را از آن برج عاج پايين بياورند.
آن چيزي كه خيلي‌ها تصور مي‌كنند مربوط به اشرافيت عده محدودي از دندانپزشكان قديمي است ولي واقعيت اين است كه عمده دندانپزشكان با قاطبه مردم سر و كار دارند و حتي اگر مبنا را بر عرضه و تقاضا هم قرار دهيم خيلي از اين دندانپزشكان حتي نمي‌توانند هزينه‌هاي مطبشان را به‌خوبي پوشش دهند.
قيمت خدمات درماني در ايران در مقايسه با بسياري از كشورها از جمله كشورهاي منطقه مثل تركيه يا كشورهاي جنوب خليج فارس به‌مراتب پايين‌تر است به رغم اينكه كيفيت خدمات درماني در ايران با پيشرفته‌ترين كشورهاي دنيا برابري مي‌كند. بنابراين ساختن چهره اشرافي از جامعه پزشكي و دندانپزشكي بي‌انصافي است.

  • البته بايد پذيرفت كه پرداخت هزينه ساده‌ترين درمان هاي دندانپزشكي هم براي خيلي از مردم دشوار است گرچه حتي اين هزينه‌ها هم واقعا گران نيستند.

بله صد در صد. اصولا دندانپزشكي كار گراني است چون با انواع و اقسام مواد و وسايل سر و كار دارد و سرمايه‌گذاري سنگيني را طلب مي‌كند. عوارض شغلي كار ما هم زياد است مثل كمردرد، گردن درد، سياتيك، واريس و انواع و اقسام آرتروزها. مردم حق دارند از بهترين خدمات برخوردار شوند اما دليلي ندارد هزينه آن را دندانپزشك بپردازد. اين مشكل بايد از طريق بيمه حل شود كه بايد در بحث‌هاي اقتصادي ديده شود.
قانون اساسي كشور كه نگاه مردمي بي‌نظيري دارد پيش‌بيني كرده كه بهداشت و درمان مجاني باشد اما ما مي‌بينيم كه سرانه بهداشت و درمان را طوري تنظيم كرده‌اند كه تحقق چنين امري اصولا امكان‌پذير نيست. حالا اينكه به خاطر ضعف سيستم بيمه و برنامه‌ريزي غلط من دندانپزشك به‌عنوان يك آدم مستكبر معرفي شوم كه حاضر نيست از منافع خودش بگذرد فقط پاك كردن صورت مسئله است.

  • از بحث‌هاي صنفي خارج شويم؛شما الان وضعيت كلي سلامت دهان و دندان در ايران را چطور ارزيابي مي‌كنيد؟

طبيعي است كه اطلاعات بنده هم پراكنده است ولي با توجه به پيشرفت‌هاي فراوان در زمينه درمان و پيشگيري ذهنيت جامعه هم نسبت به دندانپزشكي و سلامت دهان و دندان تغيير كرده است. وضعيت فعلي بهداشت دهان و دندان در ايران از گذشته بهتر شده ولي صد در صد مطلوب نيست. من فكر مي‌كنم براي ارائه و اجراي يك برنامه موفق بهداشت و پيشگيري ما نياز به اطلاعات جامعي از تمام مسائل فرهنگي، قومي، جغرافيايي و... داريم.
  • آيا مي‌توانيد در اين‌باره به مثال‌هايي اشاره كنيد؟

مثلاّ در زمينه اضافه كردن فلورايد به آب در برخي مناطق ايران فلورايد آب كافي است يا حتي از حد مجاز بالاتر است. طبعا برنامه‌ريزي براي اين مناطق متفاوت با مناطقي است كه فلورايد آب آنها كم است. در اين مناطق برنامه‌هاي پيشگيري، دهان شويه فلورايد در مدارس و خيلي مسائل ديگر بايد متفاوت با ساير مناطق باشد. مثال‌ها از اين دست زياد است. البته اجراي همين طرح‌ها هم بي‌نتيجه نيست و فوايدي دارد ولي نتايج دلخواه و مطلوب به دست نمي‌آيد