تاریخچه و خصوصیات:

اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ میلادی را می توان نقطه عطف در پیشرفت صنایع موشکی در دنیا دانست زیرا زمانی بود که به تازگی جنگ جهانی تمام شده بود و کشورهای درگیر جنگ جهانی به خوبی ضرورت وجود موشک و جنگ افزارها را درک کرده بودند و با تجربیاتی که به هنگام جنگ کسب کرده بودند توانستند به دنیای جدیدی از ساخت سلاح ، موشک و هواپیما قدم بگذارند.
یکی از این کشورها که همواره ابرقدرتی موشکی محسوب می شد شوروی بود. اتحاد جماهیر شوروی با فاصله ای بسیار زیاد از رقبای خود در حال پیشرفت بود به خصوص در صنعت هوافضا، ولی این پیشرفت هنگام فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی با کمتر از نصف پتانسیل گذشته ادامه یافت.
البته باید به این نکته نیز توجه کنیم که با وجود چنین فروپاشی، روسیه هنوز هم در صنعت هوافضا از برترین هاست. صنایع موشکی روسیه که همچون یکی از زیرشاخه های صنعت هوافضاست به تبع آن پیشرفت زیادی داشته است. رقابت بسیار جذابی بین کشورهای روسیه و ایالت متحده آمریکا در زمینه هوافضا وجود دارد که شاید یکی از دلایل پیشرفت سریع این صنعت در این کشورها و فاصله زیاد آنها با کشورهای دیگر همین باشد.
در لیست موشک های روسیه می توان انواع و اقسام موشک ها را از قبیل موشک های هوا به هوا، هوا به زمین، زمین به هوا، بالستیک، اتمی، ضد ماهواره ، ضد کشتی و ضد زیردریایی را دید. در این میان یکی از سری های بسیار قوی و با اهمیت سری موشک های S یا S-300 را می توان جزو سومین نسل موشک های زمین به هوا دانست که پروژه ساخت و طراحی آن در دهه ۱۹۷۰ شروع شد.
این موشک نسبت به موشک هایی که در زمان های قبلش ساخته می شد خصوصیات متفاوتی داشت. البته تنها در سیستم پرتاب (Launch) آن از سری موشک های ۴۸N6 نمونه برداری شده بود که می توانست میان برد یا دوربرد باشد. توسعه و گسترش موشک های سری S-300 از سال ۱۹۶۹ آغاز شد که در آن زمان این موشک ها به برد ۷۵ کیلومتری رسیده بودند.
شرکت مجرب آلماز (Almaz) مسئولیت طراحی و ساخت را برای نیروهای زمینی و شرکت بوکاتف وظیفه طراحی آن را براساس نیازهای نیروی دریایی روسیه به عهده گرفتند.
چندی بعد برای به کمال رسیدن این موشک ها براساس آخرین تکنولوژی های راکتی شرکت گرونیش (Grunish) نیز به این جمع پیوست.
هدف ساخت پروژه، موشکی با برد بالا، سرعت بسیار زیاد و قدرت مانوری مطمئن بود. این موشک باید کمترین زمان عکس العمل و قابلیت استفاده های نظامی گوناگون برای حمل کلاهک های مختلف و دارای کمترین زمان رسیدن به هدف و نیز قابل اعتماد در زمان پرواز باشد.
منظور از قابل اعتماد بودن این است که هنگام پرواز از دید رادارها محفوظ باشد و ضد موشک ها نتوانند آن را ردیابی کنند،حتی از لحاظ حفاظت اولیه این موشک ها قرار بود که در کانتینرهایی جاسازی شوند که از زمان ساخت در کارخانه به بعد در همان کانتینرها بمانند و حتی سیستم پرتاب آنها نیز در خود کانتینرها تعبیه شود تا بتوانند در کمترین زمان ممکن از هر نقطه ای قابل پرتاب باشند. این پرتاب به صورت عمودی انجام می شود. یک لانچر قوی که می تواند موشک را تا ارتفاع ۲۰ متری بلند کرده و پرتاب کند. برای این امر یک جک هیدرولیک مدل ۴M330 ساختند که با سرعت بسیار بالایی این موشک را آماده پرتاب می کند.


مدلهای مختلف S-300:

S-300P
یکی از اولین موشک های این سریS-300P است که به سفارش وزارت دفاع روسیه تولید شد. این موشک می تواند کلاهکی را به اندازه ۱۳۳ کیلوگرم با بیشینه برد ۴۷ کیلومتر حمل کند. کمترین برد آن پنج کیلومتر است و می تواند در ارتفاع ۳۰ متری پرواز کند. سرعتش به سه کیلومتر در ثانیه می رسد و در ۲۸ ثانیه می تواند از خود عکس العمل نشان دهد. زمان آماده پرتاب شدنش کمتر از پنج دقیقه است.


S-300F
در سال ۱۹۸۴ مدل S-300F ساخته شد. مدل F در اصل موشک متناسب با نیازهای نیروی دریایی روسیه بود که از سیستم پرتاب ۵V55RM استفاده می کند. سرعت آن ۴۶۸۰ کیلومتر در ساعت است و می تواند کلاهکی به اندازه کلاهک مدل P (۱۳۳ کیلوگرم) ولی با بردی دوبرابر (حدود ۹۰ کیلومتر) را با خود حمل کند. بیشینه سرعت آن ۶۱۲۰ کیلومتر در ساعت و طول خود موشک با کلاهک ۲۵/۷ متر است.کمترین برد آن هفت کیلومتر و سقف پروازش ۲۵هزارمتر است و با سوخت جامد نیروی پیشرانش را تامین می کند. یک سیستم راداری معروف به ریف روی آن نصب کردند که می تواند در یک زمان شش هدف را شناسایی کند و به آنها هجوم برد.


S-300FM
مدل S-300FM در سال ۱۹۹۰ ساخته شد که باز هم مدلی برای نیروی دریایی بود. بسیار مدرن و پیشرفته بود. بیشینه سرعت آن به ۱۰ هزار کیلومتر در ساعت می رسد، وزن آن ۱۴۸۰ کیلوگرم است و این تفاوت بیش از هزار کیلوگرمی را می توان در وضعیت نیروهای پیشران این موشک دانست. طول آن ۵/۷ متر، قطرش ۵۲/۰ متر و فاصله دوسر بالچه های عقب ۰۳/۱ متر است.
برد آن ۹۰ کیلومتر است و می تواند ۱۵۰ کیلوگرم کلاهک را با خود حمل کند. بیشینه سرعتی معادل ۷۵۶۰ کیلومتر در ساعت دارد که در ارتفاع ۲۵ هزارمتری پرواز می کند.


S-300PMU
مدل دیگر است. این موشک از لحاظ ظاهری بسیار شبیه مدل FM است حتی وزنش با آن یکی است. طول آن ۹۸/۶ متر، قطرش ۴۵/۰ متر و فاصله دوسر بالش ۰۴/۱ متر است. در ارتفاع ۲۷ هزار متری پرواز می کند و سوختش از مواد جامد تشکیل می شود. کمترین بردش پنج کیلومتر و بیشترین برد آن ۹۰ کیلومتر است. مدل بعد در سال ۱۹۹۷ ساخته شد که در واقع یک نمونه برداری از مدل MU بود. این موشک MU-2 نام داشت که از لحاظ اندازه و ابعاد دقیقاً مانند مدل قبلی بود ولی بردش به میزان ۱۰۵ کیلومتر افزایش یافته بود یعنی برد کلی آن به ۱۹۵ کیلومتر رسید. توانایی حمل آن نیز بیشتر شده است و می تواند ۱۸۰ کیلوگرم کلاهک را با خود حمل کند. سری ساخت این موشک ها تا سال اخیر ادامه یافت.