در طول ساليان دراز سفر بر بالشتكي از هوا و عبور از كرانه‌ها و سرزمينهاي مجاور سفري خاطره‌انگيز بود و آخرين آرزوي بشريت محسوب مي‌شد. طرح استفاده از شناور بالشتك هوايي و كاهش پساي حركتي شناور با استفاده از لايه هوا توسط «سر جان تورني گرافت» در سال 1877 مطرح شد. وي اقدام به ساخت نمونه‌هاي كوچكي از شناورهاي اثر سطحي كرد اما هيچ‌گاه انديشه‌هايش از ساخت مدلهاي كوچك فراتر نرفت. در سال 1882، گوستاودي لاوال دانشمند سوئدي يك نمونه كشتي اثرسطحي ساخت اما در اين كار توفيقي به دست نياورد و استفاده از لايه هوا سبب به وجود آمدن اغتشاشات شديد در اطراف بدنه كشتي شد. سرانجام در سال 1959 اين اختراع به نام «سر كريستوفر كوكرل انگليسي» ثبت شد.
كوكرل مهندس راديو كشتي بود و توسط مركز گسترش تحقيقات ملي انگلستان حمايت مي‌شد. وي پس از 15 سال تجربه در مهندسي راديو و مخابرات در شركت كشتي‌سازي «برود» در حومه «لووستافت» به فراگيري فن طراحي كشتي پرداخت و به يك طراح و سازنده متبحر كشتي تبديل شد.

ساخت الگوي اصلي هواناو
طرح هواناو مدتها در فهرست محرمانه قرار داشت اما سرانجام توسط «آر. اي. شاو» افسر دورانديش وزارت دفاع انگليس كه نفوذ زيادي در دستگاه دولت داشت، فرصتي براي كوكرل ايجاد شد. او قراردادي با شركت هواپيماسازي ساندرز منعقد كرد و طراحي اين وسيله را به آنها سپرد. بدين ترتيب كوكرل توانست با مركز گسترش تحقيقات ملي انگلستان همكاري كند. اين مركز امكان پشتيباني از اين طرح و خارج ساختن آن از فهرست محرمانه را داشت.
دو ماه پس از تهيه نقشه‌ها و هشت ماه بعد از شروع كار اوليه، هواناو ساخته شد و در 11 ژوئن 1959 هواناوي به نام sr-n1 با ابعاد واقعي براي نخستين بار به نمايش عمومي گذاشته شد.
طراحي نمونه‌هاي جديد
با ساخت هواناو كوكرل كشورهاي ديگر نيز به توليد اين شناور روي آوردند. صنايع هوايي و دريايي اتحاد جماهير شوروي سابق و ايالات متحده آمريكا طرحهايي را براي ساخت آماده كردند. مدت زمان كوتاهي پس از ساخت هواناو اوليه، هوانا sr-n2 و اندكي پس از آن نيز هواناو بزرگي به نام sr-n3 با حمايتهاي مالي فراوان دولت انگلستان، براي حمل بار و مسافر در بنادر جنوبي انگلستان طراحي و ساخته شد.
با اختراع هواناو نسل جديدي از شناورهاي پيشرفته طراحي و ساخته شد كه در زمينه حمل‌ونقل مسافر و كالا تحولي بنيادي به وجود آورد. هواناو كوكرل در طول چهار دهة گذشته پيشرفتهاي چشمگيري داشته است به طوري كه امروزه نسلهاي پيشرفته‌تر و كارآمدتر آن به بازارهاي جهاني عرضه مي‌شود. امروزه بسياري از كشورها به اهميت هواناو پي برده‌اند و اين شناور به عنوان پديده‌اي مهم در بين شناورهاي پيشرفته دريايي شناخته مي‌شود.
ويژگيهاي هواناو
وسايل نقليه بالشتك هوايي از پيشرفته‌ترين انواع شناورهاي دريايي هستند كه اصطلاحاً هواناو ناميده مي‌شوند. هواناو شناوري دو منظوره (آبي ـ خاكي) است كه به روش هوابرد و با استقرار بر روي بالشتكي از هواي فشرده به آساني و با نيروي رانش نسبتاً كمي بر روي سطوح آبي و خاكي حركت مي‌كند. اين شناور براي انجام مانورهاي دريايي و عملياتي ساحلي قابليتهاي فراواني دارد.
مطابق شكل فوق، هواي ورودي به سيستم از طريق يك پروانه به زيرسازه و بالشتكها منتقل شده و سبب خيزش وسيله از روي سطح و استقرار آن بر توده‌اي از هواي تحت فشار مي‌شود. بدين ترتيب در زمان حركت نيروي مقاومت شناور تا حد قابل توجهي كاهش مي‌يابد و هواناو با استفاده از سيستم رانش و ملخ هوايي به حركت در مي‌آيد. در اين نوع شناور به سبب جدايي سطح استقرار و بدنه شناور، استفاده از سيستمهاي رانش آبي (نظير واترجت) ميسر نيست. معلق شدن هواناو و بر روي قشري از هوا اين امكان را فراهم مي‌كند كه با به‌كارگيري حداقل نيرو، جهت حركت آن را تغيير داد. اين ويژگي حساسيت هواناو را در برابر نيروهاي ناخواسته خارجي نظير بادهاي جانبي و امواج، به شدت افزايش مي‌دهد از اين رو سيستمهاي كنترل خاصي براي آنها طراحي شده است كه در ساير شناورهاي دريايي وجود ندارد.
دسته بندي شناورهاي اثرسطحي
شناورهاي دريايي براساس مأموريت، شرايط كاركرد و استاندارد طراحي به دسته‌هاي متفاوتي تقسيم مي‌شوند. اما آنچه بيش از هر عامل ديگري در شكل‌گيري فرم بدنه و ساختار بيروني و داخلي يك شناور اهميت دارد نيروي خارجي وارد بر شناور است كه طيف وسيعي از بارهاي داخلي و خارجي وارد بر شناور را تشكيل مي‌دهد. اين نيروها به چهار دسته عمده آيرواستاتيك ـ آيروديناميك ـ هيدرواستاتيك و هيدروديناميك تقسيم مي‌شوند. شناورهاي بالشتك هوايي از اين لحاظ در دسته آيرواستاتيك قرار مي‌گيرند.
توانمنديهاي هواناو
از نظر عملياتي و ويژگيهاي ساختاري، هواناو از قابليتهاي فراواني برخوردار است و به همين جهت در عمليات ترابري و پشتيباني و تحقيقات دريايي نقش بسزايي دارد. بررسي كارشناسان نشان مي‌دهد با استفاده از هواناو مي‌توان حدود 70 درصد از مناطق ساحل را تحت پوشش قرار دارد، در حالي كه در مورد ساير شناورها اين عدد به حدود 17 درصد كاهش مي‌يابد. به طور كلي مي‌توان ويژگيهاي ساختاري هواناو را به شرح زير برشمرد.
ـ قابليت مانور سريع: به دليل توان چرخش درجا و تغيير جهتهاي سريع، هواناو داراي توان عملياتي بسيار بالايي است.
ـ‌ گستردگي محدوده عملياتي: هواناو در آبهاي كم عمق، مناطق باتلاقي، شنزارها، مردابها و حتي برف به راحتي حركت مي‌كند.
ـ شتاب‌گيري سريع: هواناو قادر است در مدت زمان كوتاه و با شتاب بسيار زياد به حداكثر سرعت خود برسد.
ـ ايمني كاربري: به لحاظ ساختاري، هواناو داراي ايمني بالايي است و در مقايسه با ساير شناورهاي دريايي از پايداري نسبي بيشتري برخوردار است.
ـ انجام عمليات آبي ـ خاكي: اجراي عمليات آبي ـ خاكي به ويژه در رابطه با مانورهاي واكنش سريع و جابه‌جايي نيرو، از مهمترين ويژگيهاي هواناو به شمار مي‌رود.
ـ سرعت بالا: بعد از قايقهاي پرنده، هواناوها داراي بيشترين سرعت در ميان شناورها هستند.
ـ هزينه متوسط تعميرات:‌ از نظر رده‌بندي فني، هواناوها در رده متوسط تعميراتي قرار گرفته‌اند و براي استفاده در امور تحقيقاتي و اكتشافي داراي توجيه اقتصادي هستند.

بررسي شاخصهاي اقتصادي در هواناو
ارزيابي هزينه‌هاي توليد و ارائه دورنمايي از مسائل اقتصادي پروژه از مهمترين بخشهاي طراحي است. در نظام طراحي، رسيدن به الگوهاي مهندسي مناسب، تابعي از عوامل اقتصادي است و هزينه يكي از تعيين كننده‌ترين شاخصهاي طراحي محسوب مي‌شود. توليد نمونه‌هاي پيشرفته‌تر هواناو به طور تنگاتنگ با اين موضوع در ارتباط بوده و كاهش هزينه‌هاي طراحي، ساخت، توليد و نگهداري در افزايش توان رقابتي هواناو نسبت به ساير شناورها حائز اهميت است.
هنگام طراحي هواناو بايد بين عملكرد و هزينه به گونه‌اي تعادل برقرار شود كه از عملكرد صحيح آن اطمينان پيدا كنيم. بر اين اساس و در راستاي تأمين اين مهم به سه ويژگي زير نياز است:
1ـ درك نيازمنديها و قابليتهاي اطمينان در سيستم و هزينه‌هاي آن
2ـ درك ويژگيها و قابليتهاي پشتيباني در زمان طراحي شناور و شناخت هزينه‌هاي آن
3ـ درك مهندسي از عناصر انساني از قبيل نيروهاي فني، عملياتي و ... و هزينه‌هاي مرتبط با آن
بررسي توان طراحي و توليد هواناو در كشور
به دليل نياز شديد رزمندگان به عبور از موانع طبيعي در باتلاقها و نيزارهاي منطقه جنوب در زمان جنگ تحميلي، اولين انديشه طراحي و ساخت هواناو در رده متوسط توسط بخش مهندسي سپاه پاسداران در شيراز شكل گرفت. بنابراين نخستين هواناو به صورت آزمايشي ساخته شد و آزمايشهاي ميداني اوليه در درياچه مهارلو انجام گرفت كه نتايج اميدواركننده‌اي داشت. بدين ترتيب نخستين هواناو ايران در پژوهشكده اثرسطحي فارس طراحي و با نام «يونس 10» به بهره‌برداري رسيد. پس از ساخت «يونس 10» طراحي نمونه بزرگتري به نام «يونس 21» با قابليت حمل 20 نفر آغاز شد. به موازات اين هواناو، طراحي و ساخت هواناوهايي با ظرفيت كمتر نيز آغاز شد كه در اين زمينه مي‌توان به طراحي و ساخت هواناو «يونس 1» با ظرفيت حمل 2 نفر اشاره كرد. اين هواناو داراي سرعت و كارايي بسيار مطلوبي است و نمونه‌هاي متعددي از آن در بسياري از مناطق ساحلي و باتلاقي مورد آزمايش قرار گرفته است.
هواناوهاي «يونس 2» با ظرفيت چهار نفر، «يونس 6» با ظرفيت شش نفر و «يونس 22» با قابليت حمل هجده نفر از ديگر شناورهاي ساخته شده در ايران محسوب مي‌شوند.