مشکلاتی که مادران باردار در زمینه خدمات دندانپزشکی دارند بیشتر از اینکه علمی باشد بیشتر مشکلات زمینه اجتماعی داشته و به فرهنگ غلطی که در این زمینه بر افکار ما حاکم است برمیگردد. من یادمه که بیشتر خانمها فکر میکنند که اگر دندان بکشند بچه شان می افتد . به طوری که بعضی از روستاییان که به صورت نا خواسته حامله میشوند بزرگتر ها بهشون توصیه میکنند که اگر چندین دندان بکشید بچه خود را میندازی ؟ من خودم چندین مورد از این بیماران را دیده ام که با این فکر غلط حتی مصر بودن که دندان سالمشونو بکشند .... بر عکس این تصور هم که بعضی خانمها فکر میکنند کشیدن دندان و یا خدمات دندانپزشکی برای فرزندشان مضر میباشد . و این موضوع برای خانمهائی که حامله هستند یک ترسی ایجاد کرده که اگر دندانپزشکی بروند بچه شان خل و شل و کور و کچل به دنیا میاد ....؟! هر دو طیف این افکار اشتباه بوده و ناشی از توهّم اتی است که ماشاءالله در ایران فراوان است و باید اصلاح شده و دید واقعی نسبت به این مسائل پیدا کنیم ....با این مقدمه میریم سر اصل موضوع....
به طور کلی عرض کنم که خدمات دندانپزشکی هیچ ضرری برای مادر و برای فرزند ندارد به شرطی که دندانپزشک خود را از حاملگی خود مطلع فرمایید. دردی که مادر از دندان خود میکشد بمراتب ضرر بیشتری دارد تا اینکه به طور مثال یکی دو آمپول لیدوکائین به دندان تزریق شود . یک دندانپزشک به خوبی در مورد برخورد با مادران باردار آموزش دیده و بخوبی میداند که چه کارهائی بکند و کدام اقدامات را انجام ندهد .... مسئله ای که باعث میشود یک دندانپزشک از کار به یک مادر باردار خودداری کند و یا رغبتی نشان ندهد افکار غلطی است که مردم در این زمینه دارند و در مقدمه عرض کردم .... همکاران متعددی را سراغ دارم که به غلط از طرف مادرانی که سقط جنین داشتند و مثلا چند ماه قبل از سقط به دندانپزشک مراجعه کرده بودن مورد شکایت واقع شده اند . با این عنوان که فلان آمپول دندانپزشکی باعث افتادن بچه ام شده ؟ در صورتی که چنین چیزی حقیقت ندارد و آخرش هم چنین شکایتی به جائی نرسیده غیر از دردسر برای دندانپزشک و زحمت بی خودی برای بیمار ثمری نداشته .
چند موضوع مهمی که در زمینه خدمات دندانپزشکی برای مادران باردار وجود دارد را بیشتر توضیح میدهم .
تزریق آمپول بی حسی
آمپول هائی که در زمینه بی حسی مورد استفاده قرار میگیرد معمولا دو نوع هستند که شایع هستند . یکی لیدو کائین هست که حاوی مقداری آدرنالین میباشد که جهت افزایش مقدار و زمان بی حسی به لیدوکائین اضافه میشود. این آدرنالین ممکن است بعد از تزریق باعث افت فشار بیمار شده و برای بیمارانی که مشکل فشار دارند و یا ناراحتی قلبی دارند استفاده نمیشود . متخصصین زنان زایمان هم برای اینکه افت فشار در مادران باردار ایجاد نشود معمولا توصیه میکنند که از تزریق آمپولهای حاوی آدرنالین اجتناب کنیم . چون این افت فشار ممکن است باعث از دست دادن هوشیاری موقت بیمار شود که برای فرزند خانم حامله مشکل ساز باشد . نوع دیگر آمپولها مثل سیتانست که آدرنالین ندارد معمولا بی ضرر تر میباشد . بنابرین اگر به دندانپزشک خود اطلاع دهید حتما آمپولی برای تان تزریق خواهد کرد که ضرری نداشته باشد
رادیوگرافی از مادران باردار
ما دندانپزشکان بزرگترین مشکلی که با مادران باردار داریم رادیوگرافی میباشد . کلا رادیوگرافی مضر میباشد و اگر ضرورتی کاملا احساس نشود باید از آن پرهیز کرد . در مادران باردار این امر با توجه به اینکه جنین در حال رشد و تکامل میباشد هر نوع اشعه رادیوگرافی برای آن مضر بوده و باید پرهیز کرد . در دندان در د های شدید که مجبور به عصب کشی هستیم ما تا مرحله ای دندان را کار میکنیم که بدون رادیوگرافی بشود کار کرد . همانطور که در مقاله مراحل مختلف عصب کشی ذکر کرده ام برای یک عصب کشی خوب در مراحل مختلف احتمالا نیازمند رادیوگرافی باشیم که بدون آن نمیشود دقیق عصب کشی کرد . در مادران باردار در حدی که درد بیمار را ساکت کنیم و دندان را پانسمان کنیم کافی است و بقیه درمان را به بعد از زایمان موکول میکنیم . در این مورد مادران باید توجه داشته باشند که این پانسمان باید سالم باقی بماند و در صورت افتادن پانسمان حتما به دندانپزشک خود مراجعه کرده و مجددا دندان خود را پانسمان نمایند. هرچند که دردی نداشته باشند . چون اگر این کار را نکنند ممکن است دندان عفونت بکند.
تاثیر حاملگی بر دهان و دندان
در دوران حاملگی با توجه به تغییرات هورمونی که در مادر رخ میدهد تغییراتی در لثه های مادر ایجاد میشود که در مجموع باعث تورم جزئی لثه ها شده و همین امر رعایت بهداشت دهان و دندان را مشکل میکند همین لثه های متورم اگر همراه با عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باشد معمولا خونریزی از لثه را هم همراه خواهد داشت . لذا مادران باردار توجه داشته باشند که در طول دوران حاملگی لثه ها به مراقبت بیشتری نیاز دارد تا مشکلات به حد اقل برسد . بخصوص دو بار جرم گیری در طول حاملگی به رعایت این بهداشت کمک بسزائی خواهد کرد.
در بعضی موارد در صورت کمبود مراقبت تورم لثه ها آنقدر زیاد میشود که به صورت توده گل کلم شکل پایه دار و شدیدا خونریزی دهنده در بین لثه ها ظاهر میشود که در اصطلاح به آن تومور حاملگی میگویند . این تومورها خوش خیم بوده معمولا با رعایت بهداشت و بعد از زایمان خود بخود فروكش میکند . ولی در بعضی موارد اگر این تومور بزرگ باشد مجبوریم که اینها را با جراحی خارج کنیم ..... باز متذکر میشوم که رعایت بهداشت دهان و دندان تاثیر بسزائی در کاهش تورم لثه در ایام حاملگی خواهد داشت
رسیدگی به دندانها قبل از اقدام به حاملگی
به مرور تعداد خانمهائی که تصمیم به بچه دارد شدن میگیرند و قبل از حامله شدن به دندانهای خود میرسند تا در طی بارداری مشکل دندانی نداشته باشند در حال افزایش است.من خودم زوج های جوان با فرهنگ زیادی را سراغ دارم که راحت میایند پیشم و عنوان میکنند که دکتر میخواهیم بچه دار بشیم و میخواهیم هر کار دندانی دارم انجام بدید تا در طی بارداری مشکلی نداشته باشم. چقدر خوب است که همه چنین رفتار بکنند .من هم بعد از انجام کلیه کارهای دندانپزشکی تنها توصیه میکنم که حد اقل دوبار برای چک کردن لثه ها در طی حاملگی مراجعه کنند تا در صورت نیاز جرم گیری هم برایشان انجام بدهم. بخدا شما هم چنین کاری را بکنید اصلا مشکلی در زمینه دهان و دندان در طی بارداری نخواهید داشت.