از آنجا که درمان دیابت دارای ابعاد وسیعی بوده و تغییرات وسیعی را در شیوه زندگی فرد مبتلا می طلبد به طبع باید ها و نباید های زیادی را برای افراد دیابتی ایجاد خواهد کرد که ممکن است گاها” غیر کارشناسی بوده و تنها اثرشان ایجاد تصویری اشتباه و ناخوشایند از این بیماری در ذهن مبتلایان باشد. در اینجا به ۱۰ اشتباه و سوء تفاهم رایجی که در مورد این بیماری وجود دارد اشاره کرده و آنها را با هم تصحیح می کنیم:

اشتباه اول: قوانین زیادی باید در برنامه غذایی دیابتی ها اعمال شود.

اگر دیابت دارید وعده های غذایی تان نیاز به برنامه ریزی خواهند داشت. اما اصول کلی این برنامه ریزی بسیار ساده است. پیروی از رژیم دیابتی به این معناست که انتخاب غذاها به نحوی با فعالیت بدنی و داروهای مصرفی تان هماهنگ شود که قند خونتان تا حد ممکن نزدیک به مقدار نرمال حفظ شود. با این وجود آیا نیاز هست که در غذاهای مصرفی تان تغییراتی بدهید؟ شاید؛ اما احتمالا” نه به آن مقدار که انتظارش را داشتید!

اشتباه دوم: کربوهیدراتها برای دیابتی ها مضرند.

در حقیقت کربوهیدراتها برای دیابتی ها مفیدند! کربوهیدراتها، اساس یک رژیم دیابتی سالم یا بهتر بگوییم هر نوع برنامه غذایی سالمی را تشکیل می دهند. کربوهیدراتها بیشترین تأثیر را روی قند خون دارند به همین دلیل در صورت ابتلا به دیابت نیاز به کنترل مقدار آنها در برنامه غذایی است. نکته قابل توجه در مورد کربوهیدراتها انتخاب آن نوع غذاهایی است که مواد مغذی بیشتری را به بدن می رسانند مثل استفاده از غلات کامل، میوه ها و کربوهیدراتهای پر فیبر و…

اشتباه سوم: برای دیابتی ها پروتئین ها از کربوهیدراتها مفیدترند.

به دلیل این که کربوهیدراتها بسیار سریعتر روی قند خون تأثیر می گذارند احتمالا” دیابتی ها تمایل دارند که پروتئین ها را جایگزینشان کنند. اما مصرف پروتئین ها به مقدار زیاد، می تواند منجر به ایجاد مشکلاتی برای دیابتی ها شود. مهمترین اشکال این کار این است که بسیاری از غذاهای غنی از پروتئین مثل گوشت ممکن است از چربی های اشباع نیز انباشته باشند که خوردن مقدار زیاد این چربی ها خطر بیماری های قلبی عروقی را بالا خواهند برد. در رژیم دیابتی ها پروتئین ها باید تقریبا” ۱۵ تا ۲۰ درصد کل کالری روزانه محاسبه شوند.

اشتباه چهارم: دیابتی ها می توانند داروهای خود را طوری تنظیم کنند که غذاهای مصرفی شان خنثی شود.

اگر برای کنترل دیابتتان انسولین می گیرید احتمالا” آموخته اید که چگونه میزان و نوع آن را با مقدار غذای مصرفی تان هماهنگ کنید؛ اما کار به این معنی نیست که می توانید هر مقدار که خواستید غذا بخورید و برای ثبات قند خونتان داروی بیشتری مصرف کنید. اگر از انواع دیگر داروهای دیابت استفاده می کنید سعی نکنید که دز مصرفی تان را با تغییرات مقدار کربوهیدرات غذای تان هماهنگ کنید مگر این که این مهارت را از پزشکتان آموخته باشید. اکثر داروهای دیابت وقتی بهترین اثر را دارند که دائما” توسط پزشک تنظیم و هدایت شوند.

اشتباه پنجم: اگر دیابت دارید باید از غذاهای مورد علاقه تان دست بکشید.

در صورت ابتلا به دیابت هیچ نیازی به دست کشیدن از غذاهای مورد علاقه تان نیست. به جای آن تلاش کنید:

· راه های تهیه و آماده سازی غذاهای مورد علاقه خود را تغییر داده و سالمتر کنید.

· غذاهای ناسالمی که معمولا” همراه غذاهای مورد علاقه تان مصرف می کنید را سالم سازی کنید.

· اندازه و مقدار مصرف غذاهای مورد علاقه تان را کاهش دهید.

· از غذاهای مورد علاقه تان به عنوان جایزه برای دنبال کردن برنامه غذایی تان استفاده کنید.

اشتباه ششم: اگر دیابت دارید باید از مصرف دسرها صرف نظر کنید.

درست نیست! راهای مختلفی برای گنجانیدن دسرها در برنامه غذایی دیابتی ها و سالم تر سرو کردن آنها وجود دارد. به عنوان مثال:

· از شیرین کننده های مصنوعی در تهیه دسرها استفاده کنید.

· بخشی از دسر را حذف کنید. به عنوان مثال از ۲ اسکوپ بستنی یکی را حذف کنید. یا دسرتان را با دوستتان سهیم شوید.

· هر از گاهی از دسرها به عنوان جایزه پیگیری رژیم استفاده کنید.

· دسرها را مغذی تر و کم کالری تر تهیه کنید. به عنوان مثال از فرآورده های تهیه شده از غلات کامل، ماست، میوه های تازه و آبمیوه های خانگی و … استفاده کنید. خیلی وقتها بدون قربانی شدن طعم و قوام می توان از مقدار شکر کمتری در تهیه دسرها استفاده کرد.

· به جای استفاده از بستنی های معمولی یا پای و کیک صنعتی از انواع بستنی های ویژه دیابتی ها و کیکهای خانگی با درصد شکر پایین تر استفاده کنید.

اشتباه هفتم: شیرین کننده های مصنوعی برای مبتلایان به دیابت خطرناک است.

شیرین کننده های مصنوعی بسیار شیرین تر از معادل مقدار قند معمولی هستند و بنابراین استفاده بسیار کمتر از آنها همان مقدار طعم شیرینی را در غذا ایجاد می کند و به همین دلیل به نسبت قندها استفاده از آنها کالری غذا را نیز کاهش می دهند. انجمن دیابت امریکا استفاده از شیرین کننده های مصنوعی ذیل را مجاز اعلام کرده است:

· ساخارین

· آسپارتام

· اسسولفام پتاسیم

· سوکرالوز(اسپلندا)

اشتباه هشتم: برای دیابتی ها استفاده از غذاهای ویژه دیابتی ها لازم و ضروریست.

حقیقت این است که چیزی به عنوان رژیم دیابتی وجود ندارد. غذاهایی که برای مبتلایان به دیابت مناسبند برای دیگر اعضای خانواده نیز انتخاب های خوبی و سالمی شمرده می شوند و معمولا” نیازی به آماده کردن غذای خاصی برای دیابتی ها نیست. تفاوت بین رژیم فرد دیابتی با برنامه معمول خانواده در این است که باید روی چیزهایی که می خورید کنترل دقیقتری داشته باشید. به این معنی که مقدار کل کالری مصرفی، مقدار و نوع کربوهیدراتها، چربی ها و پروتئین را در نظر داشته باشید.

اشتباه نهم: خوردن قند زیاد باعث دیابت می شود.

دلیل ایجاد دیابت کاملا” شناخته نشده است. آنچه می دانیم این است که بعید به نظر می رسد خوردن قند زیاد علت مستقیم ایجاد دیابت باشد. یافته ها نشان می دهند که دیابت وقتی ایجاد می شود که چیزی در عملکرد بدن در تبدیل غذا به انرژی اختلال ایجاد کند. برای فهم این مطلب باید بدانید که بدن شما بیشتر غذایی را که مصرف می کنید به واحد های گلوکز که نوعی قند مورد نیاز سلولهای شماست می شکند. هورمونی به نام انسولین که توسط پانکراس تولید می شود به سلولهای بدن کمک می کند که از گلوکز به عنوان سوخت استفاده کنند. در این جا به شایع ترین علل دیابت و آنچه تحقیقات درباره علتشان نشان داده است اشاره می کنیم:

دیابت نوع ۱: وقتی اتفاق می افتد که پانکراس توانایی ساختن انسولین را نداشته باشد. بدون انسولین قند در رگهای خونی تان انباشته می شود. افراد مبتلا به این نوع دیابت باید انسولین دریافت کنند تا قند به درون سلولها راه پیدا کند.تحقیقات نشان می دهند که نوعی اختلال در سیستم ایمنی علت این نوع دیابت است.

دیابت نوع ۲: وقتی اتفاق می افتد که یا پانکراس نتواند به حد کافی انسولین بسازد یا انسولین تولید شده در بدن عملکرد کارآمدی نداشته باشد. (یا ممکن است هر دو اتفاق با هم بیفتد) داشتن اضافه وزن بدن را مستعد این نوع دیابت می کند

دیابت بارداری: این نوع دیابت ویژه دوران بارداری است. در این نوع دیابت تغییرات هورمونی دوران بارداری از کارکرد بهینه انسولین جلوگیری می کند. اغلب مبتلایان به دیابت بارداری نیاز به دریافت انسولین دارند. احتمالا” این شرایط بعد از تولد نوزاد بهبود می یابد.

اشتباه دهم: غذاهای رژیمی برای دیابتی ها بهترین انتخابند.

فقط به دلیل این که غذایی برچسب رژیمی خورده به این معنی نیست که برای دیابتی ها انتخاب بهتری است. در حقیقت، غذاهای رژیمی گرانتر بوده و نسبت به غذاهای معمول غیر رژیمی مزیتی برای سلامتی ندارند. در هنگام انتخاب غذاها برچسب آنها را به دقت بخوانید تا مواد تشکیل دهنده و محتوای کالری آن را ارزیابی کنید. برای این کار می توانید از دکتر دیابت یا رژیم شناستان کمک بگیرید.