آیین نامه سلحشوران ژاپن

[SENATOR]

19-آراسته بودن نه شیوه ی زندگی سامورایی است


تا پنجاه-شصت سال پیش سامورایی ها هر بامداد تن می شستند، سر می تراشیدند(از پیشانی تا نزدیک فرق سر به شیوه سامورایی ها) و موی زلف را خوشبو می کردند و می آراستند؛ سپس ناخن می گرفتند، نوک پنجه ها را با سمباده ی ناخن پاک می کردند و آنگاه سرانگشت و ناخنها را با گیاهی خوشبو رنگ و جلا می دادند. آنها همواره به سر و وضع خود می رسیدند و در آراسته بودن کوشش بسیار داشتند. ساموریی ها هر روز شمشیرهای بلند و کوتاه خود را پاک می کردند و صیقل می دادند تا کند نشود.
این گونه باریک نگری در نما و سیمای مرد شاید که نابخردانه نماید، اما این رسم از ذوق و جمال پرستی یا احساس عاشقانه برنیامده بود. رویارویی ودرگیری با رزمندگان هر لحظه در سر راه سامروایی کمین داشت و مردن با ظاهر آشفته و سر وروی پریشان نشانه ی کوتاهی او در رفتار به شیوه و منش سلحشوران و مایه ی ریشخند و خوارشدن در چشم دشمن می بود. پس سامورایی، خواه جوان و خواه پیر، با همیشه آماده بودن برای مرگ در پیکار، همواره در آراسته داشتن خود سخت می کوشید. چنین عزم و همتی استوار در خود آراستن شاید که بیجا بنماید، اما این رسم و راه سامورایی است. راست آنکه این کار رنج و وقت زیادی نمی خواهد. چون که سامورایی همیشه آماده ی مرگ باشد، یا از پروای بیش و کم و دلواپسی های این جهان گذران فراتر رود و خود را مرده داند، اگر در خدمت به امیر خود کوشا و یکراه باشد و مهارت خویش را در فنون رزم به کمال برساند، یقین که هرگز خوار و شرمسار نخواهد شد. اما آن سامورایی که روزگارش را در برآوردن خواهشهای دل خودپرست بگذراند، در هنگامه ی دشوار، شرم و ننگ به جان خواهد خرید. او، سرمست چنین حال و رفتاری، خواری خود و زاری کار را درنیابد، و با این پندار که تا آنگاه که تندرست و خوشدل است از هرچیز دیگر چه باک، خود را خرسند دارد- که بر این حال باید گریست.
سامورایی که هر دم آماده ی مرگ نباشد، ناگزیر مرگی ناشایست فراروی یابد. اما آن سامورایی که همواره آماده و پذیرای مرگ زندگی کند، خود را خوار و زبون نسازد. باید این نکته را خوب دریابیم و منش خود را بر آن نهیم.
در سی سال گذشته زمانه دیگرگون شده است. اینک چون سامورایی های جوان گرد هم آیند، از پول و از سود وزیان سخن دارند وازین که چگونه نان و آب خانواده را آماده دارند و چه سان رخت و جامه را بها شناسند و داستانهای شهوت آمیز برای هم گویند. اگر از هر چیز دیگر سخن به میان آید، مجلس از حال و شور بیفتد و همه بی اختیار احساس دلتنگی کنند. اخلاق ما تا چه پایه سقوط کرده است؟
در روزگار گذشته جوانها تا بیست و سی سالگی به پول ومال و کارهای دنیا نمی اندیشیدند، و ازین چیزها سخن نمی گفتند. اگر در پیش آنها سخنی درین چیزها ناخودآگاه بر زبان بزرگترها می رفت جوانان را چنان می آزرد که گویی تنشان را دریده باشند. پیداست که این گرایش نو به پول ومال از آنجا برآمده است که زمانه ی ما تجمل پرستی و جلوه فروشی را ارج می نهد، پول اعتبار بی مانند یافته است. بی گمان اگر که نسل جوان شور و شوق برای تجمل را، ناسازگار با وضع و حال خود نمی داشت، این منش بیراه از میان می رفت.
از سوی دیگر، پرمایه دانستن و ستودن جوانان صرفه جو و مقتصد نیز بسیار نارواست. صرفه جو بودن ناگزیر به کمبود عزت نفس و والایی، یا حس مسئولیت شخصی و اجتماعی، می انجامد. پیداست که هر سامورایی که مسئولیت خود را نسبت به دیگران از یاد ببرد، دون و فرومایه است.

[SENATOR]

20-نیکان را نمونه ساز

ایتی ایشیدا دانشمند مکتب کنفوسیوسی گفت:" یک مرد بد خط هم اگر دستنویس خوبی را سرمشق سازد و بادقت و پشتکار زیاد از روی آن بنویسند ، خطش بهتر خواهد شد." همچنین، اگر رزمنده ای یک سامورایی خوب را نمونه سازد، بسا که فر و بزرگی یابد. دریغا که این روزها پیرامون ما چنان سامورایی نیست که نمونه ی کامل باشد، پس سلحشور باید که چنین والا مردی را در اندیشه بسازد و در پندار درآورد. راه این کار آن است که او در چندین سامورایی بنگرد و ببیند که هر یک در کدام فضیلت -مانند راستی، دلیری، آداب صحبت، منش درست، وفاداری و تند ذهنی- ممتاز است، تا بتوان والامردی با همه ی این فضیلتها در پندار آورد و با سختکوشی، او را نمونه و کمال مطلوب خود سازد.
در هر فن و هنری فراگرفتن منش و روش خوب استاد دشوار است و آموزندگان به گرفتن و دنبال کردن نارسایی های او گرایش دارند. اما پیداست که این کاستی ها و کمبودها به کار آنان نیاید. شماری از مردم آداب رفتار را خوب می دانند، اما ثبات و اصالت شخصیت ندارند. در یادگیری از چنین کسی، باشد که شاگر از او ادب نیاموزد و به جای آن تزلزل شخصیت فراگیرد.
چون که آدمی بیاموزد که خوبی ها و فضیلتهای دیگران را بشناسد و دریابد، هر کس برای او معلم و راهنما تواند بود.

[SENATOR]

-دریاران شور برانگیز


در دیدار دوستی سوگوار، آنچه که برای دلداری او می گوییم بسیار مهم است. او می تواند احساس و انگیزه ی نهانی ما را در سخنانمان بخواند. سامورایی راستین نیز هرگز نباید که پژمرده دل و افسرده جان بنماید. مرد باید که بادلی پرشور و جوش پیش تازد، چنان که یقین می داند که بر همه پیروز خواهد شد. جز با چنین روحی ودلی، سامورایی به هیچ کار نیاید. راز دلداری دادن به یار اندوه دار نیز در همین نکته است.

[SENATOR]

22- درسی از روز بارانی



گونه ای منش ورفتار آن است که آن را "رفتار رگباری" گویند. کسی که در رگبار ناگهانی گرفتار شده است، اگر که نخواهد در باران خیس شود، هر چه تندتر می دود یا می کوشد تا خود را به زیر ایوان خانه های کنار راه برساند. با این همه او خیس می شود. اگر اندیشه مان را از پیش برای خیس شدن در باران آماده سازیم، در چنین پیشامدی کمترین پریشانی نمی یابیم. این منش در هر کار و هر وضعی بهتر و برتر است.

[SENATOR]

23-برتری جویی رسم وراه سامورایی است



هرچند که راه میانه در هر چیز و هر کار بهتر است، بازسامورایی به جوهر سلحشوری نرسد مگر آنکه هر روز و همواره اندیشه دارد که از دیگران برتر و فراتر شود.
این سخن را از سلحشوری پیر شنیدم:" اگر سامواریی را سری پراندیشه و دلی پرشوق باشد و هدف و همت را بر سرآمدن شدن بر رزمندگان نامدار و در افکندن دشمنان شکست ناپذیر نهد، او همان نمونه ی سلحشوری، نیرو و شور و خروش است." در زندگی روز مرده نیز باید چنین منش و عزمی داشت.

[SENATOR]

24- پیروز بودن از آغاز، برد واقعی است

"تتسوزان" در کهنسالی گفت:" من همیشه می پنداشتم که نبرد تن به تن واقعی با کشتی فرق دارد، چرا که در این جا همان که در پایان برنده شوی دیگر بیم نیست که در میان کشتی زمین خورده باشی. اما اینک اندیشه ام دیگر شده است. اگر داور بازی هنگامی که کشتی گیر برنده زمین خورده بود دو حریف را جدامی کرد، او بازنده شناخته می شد. مرد همیشه پیروز کسی اس که از آغاز برنده باشد."

[SENATOR]

25- فرزند را درست بار آور


تربیت فرزند سامورایی رسم وراه شناخته شده ای دارد. در کوچکی، شور و شوق را در کودک برمی انگیزند، و هرگز نباید که اور بترسانند یا فریب دهند. اگر فرزند در کودکی به نگرانی یا ترس دچار شود، اثر این آسیب تا پایان زندگی در او خواهد ماند. پدر و مادر نادان فرزندشان را از رعد و برق می ترسانند یا از رفتن به میان تاریکی بیم می دهند، و داستانهای ترسناک برایش می گویند تا او را از گریه یا بازیگوشی بازدارند.
از سویی هم، اگر فرزند را در کوچکی تنبیه و سرزنش سخت کنند، خجول و درونگرا بارآید. در همه حال باید بهوش باشیم تا منش و رفتار بد پیدانکنیم. چون که فرزند خوی ناپسندی یافت، هرچه هم که اندرزش دهند تباهی را از او نتوانند زدود. کودک را باید به تدریج با سخن و آداب آشنا ساخت، و نباید گذاشت تا آز و امیال پست در او راه یابد. این نکته ها اصول تربیت است و در برابر آن، نکات دیگر اهمیت ثانوی دارد، زیرا که کودک چون درست و طبیعی بار آید راه خود را خواهد یافت و به رشد خواهد رسید.
بی گمان فرزندان بار آمده از ازدواج ناساز و بدفرجام کمبود حس ادب و وظیفه شناسی به والدین خواهند داشت. پرندگان و جانوران نیز از آنچه که از دم تولد می بینند و می شنوند، تاثیر می پذیرند. در محیط پرورشی کودک باید که بیشترین دقت را در کار داشت.
گاهی هم با نابخردی مادر، تعادل و احترام در مناسب پدر و فرزند از میان می رود. اگر مادر از فرزند پشتیبانی نابجا کند و همیشه در برابر نکوهش و تأدیب پدر، جانب کودک را بگیرد، کار او در واقع توطئه و تبانی با فرزند است. این رفتار مادر از خودپسندی طبیعی او سر می زند، و نیز از روی این حسابگری که با دریافتن مهر پسر از آغاز زندگی او، رفاه و آسایش روزگار پیری خود را فراهم سازد.

[SENATOR]

26- پیشه و هنر، سلحشور را تباه سازد

این سخن که "هنر سرمایه ی زندگی است" همان درباره ی سامورایی دیگر دودمانها صدق می کند. در این امارت استادی در پیشه و هنر جز به نابودی سلحشوران نینجامد. هر آنکه در فن و پیشه ای استاد شد، پیشه ور است نه سامورایی. اگر کسی بخواهد که او را سلحشور بشناسند، باید که بداند که هرگونه استادی و کمالیت هنری بنیاد و جوهر سامورایی او را نابود می کند. راست آنکه چون سامورایی این اصل شناخت، همه ی کمالیت ها به کارش آید. مرد باید که این نکته رادریابد.

[SENATOR]

27- از پیشامدها باک مدار


کسی وقتی گفت:" مردم می پندارند که هیچ چیز به سختی از دست دادن پایگاه سامورایی نیست ؛ و چون رزمنده ای را این سرنوشت پیش آید، زود خود را ببازد و یکسره از کار و زندگی نومید گردد. اما به راستی هنگامی که خود پایگاه سامورایی را از دست دادم، دریافتم که این حال با آنچه می پنداشتم فرق بسیار دارد و چندان هم ناگوار نیست. دوست دارم چندگاهی باز سامورایی بی پایگاه باشم."
این سخن درست است. درباره ی مرگ نیز می توان چنین گفت:" اگر سامورایی هر روز مرگ را در اندیشه دارد، چون که هنگام در رسد می تواند به آرامی بمیرد. از آنجا که بلاها و سختیها هرگز به آن بدی که از پیش انگاشته می شد، نیست، عمر را نگران آنها گذراندن نابخردی است. بهتر آن باشد که سلحشور از آغاز کار مقدر داند که فرجام سامورایی در دستگاه امیر مگر که از دست دادن پایگاه یا خودکشی آیینی باشد.
(منظور از "از دست دادن پایگاه" بدون امیر شدن سامورایی است. به ژاپنی سامورایی رونین یا ولگرد. کسی که به هیچ امیری خدمت نمی کند یه جورایی مثه کابوی تنها)

[SENATOR]

28- دوستان روز سختی به کار آیند

گفته اند:" اگر می خواهی که صدق و صفای دل دوستت را بشناسی، بیمار شو." دوستی که هنگام خوشیت سریاری دارد اما هنگام بیماری و تیره روزی چون بیگانه ای از تو روی می گرداند، بیراه است. بالاترین کار در دوستی آن است که چون دوست به سختی گرفتار آید در کنارش بمانی، به دیدارش روی و آنچه را که نیاز دارد برایش فراهم داری. سامورایی تا جان در تن دارد نباید بگذارد که رشته ی پیوندش با کسانی که پیوسته ی مهر آنهاست بگسلد. این معیاری است برای سنجیدن احساس های درونی مرد. اما بیشتر چنان است که ما در گرفتاری به دیگران روی می کنیم و یاری می خواهیم و چون هنگام سختی گذشت دوستان را یکسره از یاد می بریم.