روانشناسي رشد
مهین کوشک آباد

رشد دوران نوجواني: 1- مراحل رشد دوران نوجواني را شرح دهيد؟- پيدايش و مراحل نوجواني: با خاتمه يافتن دوران آخر کودکي، مرحله رشد نوجواني شروع مي شود. در اين مرحله سرعت رشد افزايش مي يابد. نوجوان در اين زمان در جستجوي حقايق و کشف محيط اطراف خود مي باشد. - مراحل بعدي نوجواني: پس از شروع مرحله بلوغ تغييرات جسمي و رواني ايجاد مي گردد.
- مرحله آخر نوجواني :
در اين مرحله افق هاي تازه بر روي نوجوان گشوده مي شود، تغييرات سريع و زيادي در جو خانواده نسبت به نوجوان به وجود مي آيد.

2- عوامل موثر در پيدايش بلوغ را نام ببريد؟
در پيدايش بلوغ، عوامل فراواني تأثير مي گذارند که مهمتر از همه شرايط جغرافيايي مناطق مختلف در کشورهاي گوناگون است. ديگر عواملي که در پيدايش بلوغ مؤثرند عبارتند از نوع تغذيه، محيط خانوادگي و شرايط رواني
3- بلوغ زود رس و دير رس را توضيح دهيد؟
زودرسي بلوغ معمولاً به دو نوع مختلف بروز مي کند. نوع اول آن در سنين پايين با نشانه هاي فرضي شروع مي شود که در اثر اختلالات توارثي يا جسمي همراه با تغييرات شديدي در نمود داخلي بدن به وجود مي آيد.
نوع دوم آن شروع واقعي بلوغ است که به طور طبيعي و بدون ضايعه جسمي يا رواني ظاهر مي گردد. ظهور اين دو نوع بلوغ مي تواند در رشد طول قد و رشد فکري مؤثر واقع شود. بدين ترتيب که پيدايش به موقع بلوغ موجب رشد طولي استخوان ها و در نتيجه طول قد مي شود، ولي پيدايش قبل از موقع رشد استخوان هاي طولي بدن را مختل کرده با در نظر گرفتن ساير عوامل موجب کوتاهي قد مي شود

4- رشد جسماني در نوجواني را شرح دهيد؟
- طول قد :
رشد طولي بدن يک نواختر و با ثبات تر از وزن بدن است؛ زيرا کمتر تحت تأثيرات محيطي قرار مي گيرد. مي توان گفت رشد طولي بدن تقريباً به طور کامل بستگي به رشد طولي استخوان ها دارد و طول قطعات استخوان در برابر فشارهاي کوتاه مدت محيطي نسبتاً مقاوم است. نتيجتاً پيشرفت رشد طولي بدن منظم مي باشد.
- اختلافات طول قد دختران و پسران :
از سن 6 تا 8 سالگي طول قد پسران بيشتر از دختران است. از سن 10 تا 12 سالگي طول قد دختران بلند تر از پسران است. در سن 12 سالگي اين اختلافات بسيار کم و حدود 8/1 سانتيمتر است.
- وزن بدن :
وزن بدن نوجوان در اين دوران تحت تأثير مواد غذايي، تغييرات محيطي، اثرات متعامل ارگانيسم محيط بر يکديگر قرار دارد. رشد وزني برعکس رشد طولي، شاخص حساسي براي نشان دادن تغذيه بد و محيط مي باشد.
- نسبت اندازه هاي مختلف بدن :
نسبت اندازه هاي مختلف بدن نوجوان بعد از بلوغ تغيير مي کند و اختلافات رشدي گوناگوني را مي توان در پسران و دختران پيدا نمود.

5- خصوصيات رشد عقلاني نوجوان را شرح دهيد؟
مشخصات فکري نوجوان :
نوجوانان در اين مرحله سني از فراگيري وسيعي برخوردارند. مسايل علمي و رياضي گوناگوني را حل مي نمايند.
سرعت عمل :
در اين مرحله سرعت انتقال کسب اطلاعات آنان افزايش مي يابد، زمان بروز واکنش نسبت به يک محرک علاوه بر اينکه کوتاهتر مي شود مدت زمان براي تصميم گيري نسبت به اطلاعات به دست آمده نيز کمتر مي گردد.
حافظه :
نوجوانان به خاطر داشتن سن بيشتر نسبت به کودکان دبستاني داراي محفوظات بيشتري هستند و اطلاعات زيادتري را در ذهن خود ذخيره مي نمايند. همچنين با افزودن هر خاطره به ذهن خويش مي توانند آن را با مهارت به محفوظات اندوخته شده قبلي ربط داده، آنها را پر معني و کاملتر نمايند.

آزادي در تفکر :
هر مرحله جديدي در تفکر آزادي بيشتر و کنترل شديدتري را در عمليات عقلاني به همراه دارد.
شناخت :
نوجوان بيش از پيش از کودکان در مورد فرآيندهاي شناختي خود و احساسات و افکار ساير مردم فکر مي نمايد. هنگامي که يک نوجوان 12 ساله درباره افکار ديگران فکر مي کند استنباط او اين است که ساير مردم در مورد اشيا و اعمال عيني فکر مي کنند ولي يک نوجوان 16 ساله به احتمال زياد مي تواند تصور نمايد که مردم درباره اعمال ذهني تفکر مي نمايند.

6- ويژگي هاي رشد عاطفي در دوران نوجواني را شرح دهيد؟
عدم کنترل :
يکي از ويژگي هاي عاطفي در اين دوران اين است که نوجوان گاهي اوقات برخلاف دوره قبل در برابر حوادث و اتفاقات کنترل خود را از دست داده کارهاي متهورانه و قهرماني انجام مي دهند که اغلب موجبات پشيماني او را فراهم مي سازند.
شدت عمل :
در انجام کارهاي گروهي و بازي دسته جمعي شدت عمل به خرج مي دهند. اين خصلت در ارتباط با ترشحات غدد داخلي بدن است که منجر به تحريک عاطفي نوجوان مي گردد.
سرعت عمل :
اثرات گرايش تازه به محيط جديد زندگي و همچنين اختلال در تعادل اعمال فيزيولوژي بدن موجب مي گردد که نوجوان در واکنش نسبت به عواطف و هيجانات به سرعت متأثر گردد و دست به اقداماتي بزند که اغلب خوشايند نباشد و متعاقباً به دلتنگي و افسردگي او منجر شود.
افسردگي : تضاد با خانواده و برخوردهاي ناخوشايند با همسالان موجبات افسردگي نوجوان را فراهم مي سازد و باعث مي گردد که در خود فرو رفته، از افراد خانواده و همسالان خود کناره گيري کند.
7- خصوصيات مهم دوران نوجواني را نام ببريد؟
1- ويژگي هاي نوجواني
2- عوامل مؤثر در رشد اجتماعي نوجوان
3- فضاي موجود در زندگي خانوادگي
4- محيط مدرسه
5- تأثير همسالان در رشد اجتماعي نوجوانان

8- ويژگي هاي نوجواني را نام ببريد؟
اعتماد به نفس :
نوجوان با رفتار و اعمال خود مي کوشد تا اعتماد به نفس خود را به اطرافيان ثابت کند و سلطه ديگران به خصوص اعضاي خانواده را از بين ببرد و براي جلب توجه افراد شبکه اجتماعي، همسالان همچنين خانواده کوشا باشد.
سازگاري :
يکي از ويژگي هاي مهم دوران نوجواني سازگاري اجتماعي است، نوجوان در اين دوران با حقوق اجتماعي خود آشنا شده فعاليت اجتماعي خود را گسترش مي دهد.
ناسازگاري :
نوجوان در بعضي موارد به منظور پيشگيري يا مقاومت در برابر سلطه جويي به خصوص در بازي هاي گروهي و دسته جمعي از خود ناسازگاري هايي نشان مي دهد.

اطاعت از ديگران :
يکي از ويژگي هاي مثبت دوران نوجواني اطاعت کردن از

سنت ها، ارزش هاي اجتماعي، پيروي از مراسم مذهبي و انجام اعمال و وظايف ديني است.
تقليد :
تقليد از ديگران به خصوص ورزشکاران و قهرمانان از خصلت هاي نوجواني است.

9- عوامل مؤثر در رشد اجتماعي نوجوان را نام ببريد؟
عبارت اند از: ارتباط نوجوان با خانواده، فضاي موجود در زندگي خانوادگي، محيط مدرسه و اثر همسالان.
10- تأثير محيط مدرسه بر روي نوجوانان را توضيح دهيد؟
محيط مدرسه تأثير بسياري روي نوجوانان باقي مي گذارد. محيط مدرسه مانند پلي است که بين خانواده و جامعه برقرار است و گذشتن از روي آن پل موقعيت نوجوان را در آن طرف پل تعيين مي کند. به عبارت ديگر آينده نوجوان بستگي به نحوه عبور از اين محل آينده ساز دارد.

11- تأثير همسالان در رشد اجتماعي نوجوانان را توضيح دهيد؟
گروه همسالان از ساير شبکه اجتماعي از لحاظ خصوصيات سني و عقلي به هم نزديکتر و صميمانه تر هستند. آنها روش خاصي در زندگي دارند. تعداد اين گروه همسال بيشتر از گروه کودکان 11 تا 13 ساله است. گاهي اوقات اين گروه همسال بيش از گروه خانواده بر يکديگر تأثير مي گذارند و فعاليت آنان مختص خودشان مي باشد.

12- رشد اخلاقي به چند مرحله تقسيم مي شود؟
1- مرحله سازگاري با مقررات
2- مرحله حساسيت اجتماعي
3- مرحله استقلال اخلاقي
13- مرحله سازگاري با مقررات را توضيح دهيد؟
در اين مرحله در اوايل کودکي اتفاق مي افتد کودک براي زندگي کردن در بين خانواده، همسالان و اجتماع بايد الگوهاي رفتار و ارزش هاي شبکه اجتماعي را فرا گيرد. رشد اخلاقي از هنگام شيرخوارگي که کودک قوانين و مقررات خانوادگي و فرهنگي را از بستگان نزديک خود کسب مي نمايد شروع مي گردد. سازگاري با مقررات در اوايل کودکي اتفاق مي افتد. مقررات و محدوديت ها وقتي مورد قبول کودکان واقع مي گردند که با مهرباني، قاطع و روشن از سوي افراد وابسته به آنها تفهيم گردد. چنانچه والدين در صدور دستورها يا مقررات خونسرد و بردبار باشند مرحله رشدي با مقررات به خوبي و راحتي پيشرفت مي نمايد.

14- مرحله حساسيت اجتماعي را توضيح دهيد؟
در اين مرحله از چهار سالگي تا شانزده سالگي ادامه دارد اگر چه کودکان قبل از سن مدرسه با برادران و خواهران خود به گفتگو مي پردازند ولي طرز صحبت، واکنش ها و تقاضاي آنان با آنچه که والدين مي گويند متفاوت است. بنابراين آنها بايد با نيازمندي ها، احساسات و قصد و منظور ديگران از خود حساسيت نشان دهند. اظهار همدردي و يا خود را جاي ديگران تصور نمودن فرآيندي است که فرد را نسبت به اجتماع، حساس مي سازد. وقتي کودک با خاطري جمع به مادر بستگي پيدا مي نمايد احتمالاً با همسالان خود بهتر به سر برده، سهم بيشتري در بازي ها و داد و ستد دارد و کمتر حالات هجوم و گريه را به خود مي گيرد.

15- مرحله استقلال اخلاقي را توضيح دهيد؟
(از چهارده سالگي شروع شده تا بزرگسالي ادامه مي يابد) اين مرحله که آن را خودآگاهي نيز مي نامند با مفهوم خود محوري يا مرحله استقلال داخلي که در حدود دو سالگي به وقوع مي پيوندد متفاوت مي باشد. داوري هاي اخلاقي داراي ريشه هايي در اثرات متقابل اجتماعي مي باشند. استقلال اخلاقي به معناي آن است که يک فرد به رغم خواسته هاي خانواده همسالان و مقامات رسمي به آنچه خود آگاهانه در فرهنگ جامعه به عنوان بالاترين ارزش انتخاب نموده تعهد نمايد. خودآگاهي جنبه اي از ماوراي شناخت است که با رشد شناختي نوجوان افزايش يافته، به او امکان مي دهد تا به سوي استقلال اخلاقي پيش رود. افزايش نيروي ماوراي شناختي، نوجوان را قادر مي سازد تا به ارزش ها و محدوديت هاي فکري، با نظر انتقاد نگريسته، بي عداليت هاي موجود را تشخيص دهد.

16- ارزش هاي اخلاقي را تعريف کنيد؟
تعريف ارزش هاي اخلاقي از ديدگاه هاي مختلف متفاوت مي باشد ساده ترين آنها عبارتند از: "آنچه نيازهاي بشر را ارضا کند"؛ "آنچه آرزوي يک فرد است"؛ "هرچيز با هر موضوعي هنگامي ارزشمند است که توجه نوجوان را به خود جلب نمايد".

17- ارزش هاي اخلاقي به چند طبقه تقسيم مي شوند؟
ارزش هاي مذهبي : شامل عبادات و مراسم ديني
ارزش هاي عقلي : شامل پي بردن به واقعيات و حقيقت
ارزش هاي اقتصادي : شامل درآمد و هزينه زندگي و نحوه گذراندن معاش
ارزش هاي ارتباطي : شامل برقراري روابط با جامعه و استفاده از رسانه هاي گروهي
ارزش هاي بدني : شامل سلامتي و پيشگيري از بيماري ها
ارزش هاي اجتماعي و تفريحي : شامل گذران اوقات فراغت

18- عوامل مؤثر در يادگيري زبان کدامند؟ توضيح دهيد؟
1- ارتباط زبان با تفکر :
نوجوانان به ندرت با خود با صداي بلند صحبت مي نمايند ولي در باطن به آهستگي با خود سخن مي گويند. ارتباط بين کلام و تفکر از طريق صحبت کردن با ديگران، صحبت کردن با خود و فکر کردن انجام مي گيرد. صحبت کردن با ديگران اگرچه مي تواند بدون تفکر انجام گيرد ولي معمولاً با فکر کردن پيوستگي دارد و با هم توأم است. فکر کردن با خود از تفکر و صحبت کردن با ديگران مشتق مي گردد و مي توان به سادگي بازگو گردد ولي به ندرت انجام مي گيرد.
2- ساختن مفاهيم :
بيشتر کلمات ادا شده از سوي نوجوانان نسبت به کودکان دوره دبستاني داراي معاني کاملتر و انتزاعي هستند. هنگامي که از نوجوانان خواسته مي شود تا معاني کلمات را بيان کنند آنها از فرايندهاي پيچيده تري در پاسخگويي استفاده مي نمايند و سعي مي کنند تمام احتمالات باطني و لاينفک مربوط به يک مسأله يا وضعيت را در نظر بگيرند.

19- عوامل مؤثر در انتخاب شغل را نام ببريد؟
در انتخاب شغل، قبل از هرچيز وضع خانوادگي و اجتماعي نوجوان تأثير گذار است. پس از خانواده، مدرسه عامل ديگري است که دانش آموز از راهنمايي آموزگاران خود متأثر مي گردد.
20- نوجوان هنگام طرح ريزي براي انتخاب شغل به چه نکاتي بايد توجه داشته باشد؟

1. هدف :
هدف طرح کليدي است براي انتخاب حرفه که بايد در رسيدن به آن کوشا باشد.
2) استعداد نوجوان :
2. هريک از جوانان بايد ابتدا استعداد خود را نسبت به اجراي هدف و رسيدن به حرفه مطلوب ارزيابي کنند.
3) تمايل به حرفه :
آيا طرح ريزي هدف با اميال و آرزوهاي خود همخواني دارد؟

4) محيط زندگي و اجتماعي :
پس از انجام طرح ريزي، ارزيابي استعداد و تمايل داشتن به حرفه مورد نظر، شرايط محيطي و اجتماعي حرفه انتخابي و انطباق آن با زندگي آينده نوجوان بايد مورد بررسي دقيق قرار گيرد.

21- مراحل رشد را از ديدگاه اسلام شرح دهيد؟
1. مراحل رشد قبل از تولد
2- مراحل رشد بعد از تولد

22- مراحل رشد قبل از تولد را نام ببريد؟
مرحله اول (نطفه) :
2. چکيده اي از اجزاي زمين که با آب آميخته شده و در جايگاه امني قرار داده شده است زيرا محفوظ ترين جاي بدن مادر است که از هر طرف پوشانده شده است.
مرحله دوم (علقه) :
علقه، تغذيه از خون مادر و در لغت به معناي وابستگي است.
مرحله سوم (مضغه) :
هنوز نظام مشخصي به خود نگرفته و به صورت پاره گوشتي مي باشد.
مرحله چهارم (استخوان و گوشت) :
در اين حالت از حالت يکپارچه گوشت خارج شده و به صورت بافت هاي جداگانه در مي آيد که بافت استخوان از آن جمله است و سپس بر اين استخوان گوشت پوشانيده مي شود.
مرحله پنجم (روح) :
در اين مرحله آفرينش ديگري به وجود مي آيد و روح و روان در انسان پديدار مي گردد.

23- مراحل رشد بعد از تولد را نام ببريد؟
- مرحله اول دوره سيادت و سروري :
برابر احاديث معتبري از پيغمبر اکرم (ص) و امامان بزرگوار (ع) اين دوره از مرحله بعد از تولد به عنوان بازي کردن و گل خوشبو ياد شده است که مي تواند اشاره اي به زندگي کودک در 7 سال اول عمر باشد.
- مرحله دوم اطاعت و فرمانبرداري :
اين مرحله از سن 7 سالگي تا 14 سالگي به طول مي انجامد که اختصاص به تعليم و تربيت دارد. کودک در اين دوره تابع والدين است و خود را کاملاً در اختيار آنان قرار مي دهد. اين دوره داراي ويژگي هاي رشدي و تربيتي مي باشد.
- مرحله سوم مشورت و همرأيي :
مرحله سوم از سن 14 تا 21 سالگي مي باشد. ويژگي هايي اين دوره عبارتند از همراهي با والدين، يادگيري و تشخيص حلال و حرام. يکي از ويژگي هاي اين دوره دوستي يا دشمني با والدين است بدين معني که چنانچه والدين رفتار دوستانه اي با فرزند خود داشته باشند و در تصميم گيري با او مشورت نمايند نتيجتاً مراودت و معاشرت هاي آنان دوستانه خواهد بو