استان مركزي

[SENATOR]

استان مركزي تقريباُ در مركز ايران قرار دارد.
اين استان از شمال به استان هاي تهران و قزوين، از غرب به استان همدان، از جنوب به استانهاي لرستان و اصفهان واز شرق به استانهاي تهران، قم و اصفهان محدود است.
اين استان با مساحتي معادل 29530 كيلومتر مربع حدود 82/1 درصد از مساحت كل كشور را به خود اختصاص داده است. بر اساس آخرين تقسيمات كشوري درسال 1375،استان مركزي داراي 8 شهرستان،15 بخش،19 شهر، 60 دهستان و 1394 آبادي داراي سكنه و 46 آبادي خالي از سكنه است.

جغرافياي تاريخي استان

باستناد منابع تاريخي، استان مركزي در هزاره اول قبل ازميلاد جزو ايالات ماد بزرگ بود كه تمام قسمت مركزي و غربي ايران را در بر مي گرفت واز كانون هاي قديم استقرار در فلات ايران به شمار مي رفته است.

درزمان سلوكيان ، اين منطقه، مخصوصاُ قسمت شمالي آن (دهستان خورهه) مورد توجه حكام يوناني قرار گرفت. وجود آثار باستاني باقي مانده ازاين دوران در خورهه مؤيد اين نظر است.

در زمان خسروپرويز ـ پادشاه ساساني ـ ايران به چهار بخش (كوست) تقسيم شد. اين چهار بخش عبارت بودن از: باختر (شمال)، خورآبان يا خوارآسان (مشرق)، نيمروز (جنوب) و خوربران (مغرب). اين منطقه در كوست خوربران (مغرب) كه به معني محل غروب خورشيد بود قرار داشت.

در قرن اول اسلامي اين منطقه به نام ايالت جبال يا قهستان تغيير نام داد، به طوري كه جغرافيانويسان اسلامي اين قرن، از آن به عنوان بخشي از بلاد پهلويان و به نام كوهستان يا قهستان (جبال ) نام برده اند. اين منطقه درقرن دوم هجري همراه با همدان، ري و اصفهان به نام عراق عجم ناميده شد.

در قرن چهارم هجري قمري شهرهاي ايالت جبال عبارت بودند از: همدان، رودآور، خورمه (خورهه)، سهرود، ابهر، سمنان، قم، قاشا، روده، پوسته، كره، بره، گربايگان (گلپايگان) و .... در اين دوره مراكز و كانونهاي درجه اول شهري نيز عبارت بودند از: ساوه ، تفرش، وره ، ساروق و گلپايگان و شهرهاي مبادلاتي درجه دوم نيز عبارت بودند از : محلات، خمين، كميجان، ميلاجرد، خنداب، اليثار، سامان، خورهه، نيمور، نراق، دليجان، جاسب، ماْمونيه ، الوير و .... بودند.
دراين مراكز غله، حبوبات، زعفران، انجير ، انار، سيب، انگور، گردو، بادام ، قيسي وساير محصولات سردرختي و باغي و خشكبار و گياهان دارويي مانند ترنجبين در كنار محصولات صنايع دستي مانند : ظروف سفالي و مسي و پارچه و كرباس، گليمنه، قالي و ... توليد مي شد. درچند دهه اخير با توسعه راه آهن و احداث كارخانجات مختلف، به مرور چهره منطقه عوض شد و بعد از تقسيمات جديد كشوري و ايجاد استان تهران و مركزي، اين استان به مركزيت اراك به وجود آمد.

[SENATOR]

شهرستان اراك

شهر اراك كمتر از دوقرن پيش در زمان حكومت فتحعلي شاه قاجار ايجاد شد. اين شهر ابتدا (قلعه سلطان آباد ) سپس (سلطان آباد) نام گرفت و درسال 1316 هـ .ش با عبور راه آهن سراسري از كنار آن، به اراك تغيير نام داد.

اراك از آغاز ايجاد تا كنون همواره در معرض دگرگوني بوده و تحولات فراواني يافته است .در زمان فتحعلي شاه، شورش هاي متعدد اهالي فراهان، گلپايگان و چهارلنگ عليه حكومت قاجار صورت گرفت. قشون حكومتي قلعه زلف آباد كه محل تجمع مخالفين دولت بود باخاك يكسان كرد. از اين رو منطقه اي خوش آب وهوا كه مركزيت داشته باشد و دسترسي به امكانات ارتباطي و منابع آب و قنوات داشته باشد انتخاب شد.

اين نقطه كه انتهاي محل فراهان بود و سابقاُ دهي به نا (دسكره) يا (دستجرد) در آن وجود داشت، سلطان آباد نام گرفت و جمعيت هشت قلعه موجود در پيرامون به شهر جديد منتقل شدند . اين شهر تا اوايل 1270 هـ. ق نقش نظامي داشت. اولين نقطه عطف در تحولات سلطان آباد زماني آغاز شد كه دردوره حكومت ميرزا حسن خان، شهر از حالت نظامي خارج شد و بتدريج كاركرد تجاري و صنعتي يافت و قالي بافي رونق گرفت و زمينه توسعه صنعتي آن نيز فراهم شد.

مقارن شروع جنگ جهاني اول و فروپاشي حكومت قاجاريه، قواي روسيه شهرهاي ساوه، سلطان آباد و مناطق اطراف را اشغال كرد. پس از خاتمه جنگ جهاني اول و تحولات سياسي كشور، سلطان آباد نيز در معرض دگرگوني هاي اين دوره قرار گرفت. اين روند در دهه هاي بعدي نيز ادامه يافت، به طوري كه امروزه شهر اراك به يكي از قطب هاي صنعتي ايران تبديل شده است.

مراكز ديدني

 مدرسه سپهدار

 پنجه علی

 يخچال نيمه ور

 ارگ کلاه فرنگی

 مقبره آقا نورالدين

 قلعه حاج وکيل

 قزقلعه

 قلعه و بقاع انجدان

 شهر زير زميني دلف آباد

 حمام چهار فصل

 پل قوسی اراک

 کاروان سرا

 آتشکده فردجان

جاذبه هاي طبيعي

 سرآب پنجعلي

 چشمه درمانی چيقلی

 غار سوله خونزا

 غار سفيد خاني

 غار قلعه جوق

 غار هيزدج

 غارهاي انجدان

 غار وفس

 ناحيه سربند

 منطقه حفاظت شده هفتاد قله

 شکارگاه چرا

 درياچه ميغان

 درياچه قاسم آباد

مراكز مذهبي

 مسجد سپهداری

 زيارتگاه غارسي جن

 امامزاده محمد عابد

 بقعه شاه غريب

 امامزاده حواخاتون

 امامزاده عبدالله

 امامزاده محسن

 امامزاده محمد

 بقعه پير مراد

 امامزاده سليمان

 امامزاده حسين

 امامزاده صالح

 امامزاده ذلف آباد

 مقبره آقا نورالدين

 کليسای ارامنه

[SENATOR]

شهر آشتيان

آشتيان در شمال شرقي اراك ودردامنه ارتفاعات كوه هاي مركزي استان واقع شده و از مناطق قديمي است. نام اين شهرستان از "ابرشتجان‌" به "آشتجان"‌ و "آشتيان" تبديل شده است.

طبق اظهارات مؤلف كتاب تاريخ قم ، اين شهر را " كيخسرو" آباد كرده است. برخي از جغرافي نويسان و مورخين نيز عقيده دارند كه سجاران و ابرستجان را "فيران بن ويسان" (پيران ويسه وزير افراسياب ) بنا كرده است. مردم اين شهر قبل از فتح اسلام زردشتي بوده اند و 16 آتشكده داشته كه مهم ترين آنها " آتشكده وره" بوده است.

مراكز ديدني

 خانه عبدالعظيم
 روستاي ساروق
 بقعه هفتاد و دوتن
 امامزاده عبدالله

[SENATOR]

شهر تفرش

اين شهر قبلاُ به "طبرس" و "گبرش" معروف بود وب عدها به تفرش تبديل شده است. يكي از بخشهاي آن به نام فراهان پيشينه تاريخي جالب توجهي دارد. تفرش در شمال شهرستان اراك و فراهان دردشت كاملاُ مسطح قرار گرفته و قدمتي ديرينه دارد.

چنان‌كه زمان آتشكده آذر گشسب (يكي از سه آتشكده معروف ساسانيان ) در روستاي فردجان فراهان قرار داشته و تال ماستر در نزديك آن از مناطق سيزده گانه قباد ساساني بوده است.
فراهان، زادگاه مردان نامور تاريخ ايران و شاعران معروف است كه از آن جمله اند: فخر الافضل مولاناجلال الدين جعفر فراهاني ( شاعرعارف)، ميرزا عيسي قائم مقام فراهاني (وزيرشاعر)، ميرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهاني (صدراعظم محمدشاه )، ميرزا تقي خان فراهاني (اميركبير)، اديب الممالك فراهاني (شاعر)، محمد حسين فراهاني (نويسنده و شاعر ).

مراكز ديدني آرامگاه حسابی
 آب انبار بلور
 مناره مسجد6 ناو
 چشمه‌آب‌معدني‌گراو
 غار عين‌هو
 مسجد تاريخی
 مسجد شش ناو
 بقعه ابوالعلا
 امامزاده ابوالقاسم
 امامزاده احمد
 امامزاده قاسم
 امامزاده هادي
 امامزاده عاقب
 گنبد بي بي
 امامزاده محمد