علامت‌های کور و محو شده «بالانروید» در بخش‌های مختلف مجموعه تاریخی آنکوروات کامبوج قاعدتاً برای گردشگرانی که برای مشاهده غروب خورشید از بالای معبد آنکور، تنه زنان از این پرجاذبه‌ترین....

برخی از مشهورترین و در عین حال حساس‌ترین جاذبه‌های گردشگری و تاریخی آسیا را تخریب و ویرانی تهدید می‌کند. جاذبه‌هایی که تمامی ساختارهای باستانی آن‌ها در معرض هجوم و حجمه گسترده گردشگران قرار گرفته‌اند.
در این میان با خروج گام به گام کشورهای جهان از بحران اقتصادی و بهبود شرایط زیرساختی کشورهای در حال توسعه،‌ به همان مرتبه به تعداد افراد علاقه‌مند به فرهنگ و طبیعت غنی آسیا افزوده و در نتیجه، ‌تهدیدی گسترده، ‌گستره جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی این قاره را در برگرفت.
آنچه در ادامه می‌آید، گزیده‌ای از سیر تخریبی بناها و مجموعه‌هایی تاریخی در سه کشور آسیایی است،‌که به عنوان نمونه‌هایی برجسته، بیانگر مظلومیت و فراموش شدن گنجینه‌هایی هستند که به رغم سابقه و قدمت طولانی خود،‌ دستخوش ناملایمات تحمیلی اینروزهای گردشگران «مشتاق!» شده‌اند.

آنکوروات، کامبوج:
علامت‌های کور و محو شده «بالا نروید» در بخش‌های مختلف مجموعه تاریخی آنکوروات کامبوج قاعدتاً برای گردشگرانی که برای مشاهده غروب خورشید از بالای معبد آنکور، تنه زنان از این پرجاذبه‌ترین بنای کامبوج بالا می‌روند، هیچگونه مفهومی ندارد. این منظره اگر چه گیج‌کننده است اما صحنه پر از هرج و مرجی که در پنوم باکنگ یا معبد غروب خورشید رخ می‌دهد به هیچ وجه آرامش انگیز نبوده و حتی عکس گرفتن بدون هیچگونه مزاحمتی نیز چالش برانگیز می‌شود.
بازدیدکنندگان پارک ملی آنکور در سال 2010 بارشدی 25 درصدی نسبت به سال گذشته آن به یک میلیون و 150 هزار نفر رسید. آماری که به نسبت در دیگر مناطق گردشگری این منطقه قابل مشاهده بود.
با فرار کشورهای جهان از بحران مالی و بهبود زیرساخت‌های کشورهای در حال توسعه،‌ رفته‌رفته بر تعداد مشتاقان فرهنگ و طبیعت غنی آسیا افزوده شد. این رشد گردشگر هر چند موجب افزایش درآمد برای مقصدهای گردشگری هدف شد،‌ ترس و دلهره تازه‌ای را میان کارشناسان به وجود آورد. دلهره‌ای که رشد گردشگری را باعث فشار بر میراث تاریخی حساس و ارزشمند جهان می‌دید.
در آنکوروات، ‌این مشهورترین معبد از بسیار معابد موجود در پارک ملی آنکور‌، گردشگران آزادانه بدون توجه به علامت‌های یک طرفه، سرتاسر این مجموعه قرن دوازدهم را در نوردیده و از دیوارهای سنگی فرو افتاده آن بالا می‌روند. بسیاری بر دیوارها تکیه داده و دیگران نیز با انگشتان خود نقوش برجسته‌ای را روی دیوارها ایجاد می‌کنند.
به گفته یکی از گردشگران، فرسودگی‌های متعددی در جای‌جای معبد آنکوروات و مجموعه معابد آنکور دیده می‌شوند، اما به واقع نمی‌توان تشخیص داد این آثار در طی قرن‌ها به وجود آمده‌اند یا حاصل حضور گردشگران هستند. از یک‌سو گام نهادن بر روی سنگ‌ها و فرو رفتن در عمق تاریخ اگر چه رشک برانگیز است اما،‌بلایی که سال‌ها بعد این یورش بر سر معابد وارد می‌کند، مهیب‌تر از احساس امروزی است.
بر اساس گزارشات صندوق جهانی میراث تاریخی که سازمان غیردولتی و آمریکایی برای حفاظت از میراث فرهنگی کشورهای در حال توسعه است «مجموعه آنکور، به دلیل نبود کنترل و حفاظت مناسب،‌ به شدت در خطر تخریب قرار دارد.»
به گفته مدیر اجرایی این سازمان،‌ جف مورگان «این ویرانه‌ها قدمتی 600 تا 800 ساله داشته و باید در برابر گردشگرانی که از راه‌های مناسب،‌پوشش‌ها،‌ پیاده‌روها و منابع و امکانات آن‌ها بهر‌ه‌مند می‌شود، محافظت شوند.
سازمان آپسارا، که نظارت بر نگهداری مجموعه آنکور را بر عهده دارد، در گزارشی آورده است « اقدامات محسوسی در جهت کاستن خسارت‌های ناشی از حضور گردشگران صورت گرفته که از آن جمله طناب‌کشی در اطراف سازه‌ها، به کارگیری بیش از 270 نیروی امنیتی و حفاظتی و همچنین پراکنده کردن گردشگران از مناطق پرجمعیت بوده است». انگت سوثی،‌ نایب رئیس سازمان توسعه آنکوروات نیز اعلام کرد، این سازمان سالی دو مرتبه با مقامات یونسکو و کارشناسان خارجی، راه‌های حفاظتی مختلف و مقابله با چالش‌های احتمالی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد.

دیوار بزرگ چین:
از معبد آنکوروات به سمت مشرق به دیوار بزرگ چین برخورد می‌کنیم. بنایی که یکی از مشهورترین سازه‌های جهان به شمار رفته و هر ساله 10 میلیون بازدید کننده دارد. این دیوار عریض و طویل نیز، ایمن از هجوم گردشگران نیست.
قسمت‌هایی از این دیوار، که در طول قرن‌ها بنا شده و امتدادی بیش از 8800 کیلومتر دارد، مملو از حروف و تصاویر حکاکی شده است.
بارها دیده شده است، گردشگرانی که به این منطقه می‌آیند، پس از اردو زدن در کنار دیوار و ریخت و پاش‌های بسیار، تمام زباله‌ها را در کناره دیوار‌‌ رها کرد‌ه و می‌روند.
ویلیام لیندسی، یک کارشناس بریتانیایی که ربع قرن را در امر محافظت از دیوار چین سپری کرده است می‌‌گوید: «اکثر بقایای به جای مانده در حالت و شرایط بسیار بدی قرار دارند. تنها 550 کیلومتر از این دیوار در وضعیت مناسب قرار دارند که شامل برج و باروهایی است که همچنان دست‌نخورده باقی مانده‌اند.
اگر چه اقداماتی برای محدود کردن خسارت‌ها انجام شده و قوانین جدیدی در جهت ممنوع کردن ساخت و ساز تا شعاع 500 متری دیوار تصویب شده است اما به عقیده کارشناسان، این میزان پیشگیری، کافی نیست. لیندسی معتقد است «این داستان‌ تاریخی در حال فراموشی است، روزی این تاریخ فراموش خواهد شد.»

تاج‌‌ محل، هند:
معبد آنکوروات و دیوار بزرگ چین، تنها سازه‌های باستانی آسیایی نیستند که قربانی شهرت و موفقیت خود شده‌اند. کاخ قرن هفدهمی تاج محل هند، ‌این بنای ساخته شده از مرمر سفید و خانه عشق که سالانه سه میلیون گردشگر را به سمت خود می‌کشاند، سال‌ها در معرض خطر جدی از سوی گردشگران و آلودگی حاصل از حضور آن‌ها قرار داشت.
اما در اواخر دهه 90 اقدامات گسترده‌ای برای کاهش تأثیر ترافیک وسایل نقلیه و آلودگی حاصل از کارخانه‌های مجاور آن صورت گرفت.
اگر چه این بنا در سال 2007 تحت بازسازی کلی قرار گرفت اما حافظان میراث تاریخی هند معتقدند این کاخ باستانی هنگامی به صورت کامل از تمام تهدید‌ها رها می‌شود که محدودیت‌های قابل توجهی در ورود گردشگر اتخاذ شود.
راجان کیشور، مسوول محافظت منطقه آگرا معتقد است «پله‌ها، خود در واقع فشار سنگینی بر بنا وارد می‌کنند، از اینرو باید با تعیین مبالغی هنگفت مانع از دسترسی آسان گردشگران به سکوهای سفید بقعه اصلی شد.
با توجه به آنچه ذکر شد می‌توان چنین بیان داشت که گنجینه‌های طبیعی آسیا، همواره مصائب و مشکلات فراوانی در مواجهه با شمار روز افزون تعداد گردشگران دارند.
در این میان سؤال اصلی این است که چه هنگام، می‌توانیم با تأمین بودجه‌های مالی و احترام گذاشتن به شایستگی میراث تاریخی خود،‌ از آن‌ها حفاظت کنیم؟