مهدی‌شهر



(تغییر مسیر از سنگسر)
پرش به: ناوبری, جستجو
مهدی‌شهر
مهدی‌شهر(سَنگسَر)





اطلاعات کلیکشور :ایران استان :سمنانشهرستان :مهدی‌شهرنام‌ دیگر:سنگسرنام‌های‌ قدیمی:سگسار، سکسارارتفاع از سطح دریا :۱۶۳۰ مترمیانگین ‌بارش‌ سالانه :۲۱۸/۱ میلیمترمردمجمعیت : (۱۳۸۵)۲۱,۰۰۶زبان :سنگسری و فارسیاطلاعات شهریسال ‌شهر شدن :۱۳۰۷پیش‌شماره تلفنی :۰۲۳۲مهدی‌شهر (نام دیگر: سَنگسَر) یکی از شهرهای ایران در استان سمنان است. سنگسر مرکز شهرستان مهدی‌شهر است. این شهر در جنوب رشته کوه البرز و شمال و شمال غربی شهر سمنان به فاصله کمی(حدود ۲۰ کیلومتر) از آن شهر قرار دارد. موقعیت جغرافیایی این شهر در ۵۳ درجه و ۲۱ دقیقه طول جغرافیایی و ۳۵ درجه و ۴۳ دقیقه عرض جغرافیایی می‌باشد[۱] و ارتفاع مرکز آن از سطح دریا ۱۶۳۰ متر است.[۲]
آب و هوای سنگسر معتدل خشک بوده و حداکثر درجهٔ حرارت در تابستان ها به ۳۸ درجهٔ سانتیگراد بالای صفر و در زمستان ها به ۸ درجه زیر صفر می رسد و میزان بارندگی سالیانه به طور متوسط ۱/۲۱۸ میلیمتر است.[۳]
فهرست مندرجات

جمعیت

جمعیت شهرستان سنگسر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۳۶,۸۷۵ و جمعیت شهر سنگسر برابر ۲۱,۰۰۶ نفر بوده‌است.[۴]
نتایج سرشماری‌های شهر سنگسر در سال‌های مختلف: [۵]

سال[۶]۱۳۲۹۱۳۳۵۱۳۴۵۱۳۵۵۱۳۶۵۱۳۷۵۱۳۸۵جمعیت[۷]۱۴,۵۰۰۹,۱۰۱۱۰,۲۴۴۱۰,۶۵۹۱۴,۳ ۶۱۶,۴۵۳۲۱,۰۰۶
مردم‌شناسی


 نمایی از شهر سنگسر


سنگسریها از اولین دسته‌های آریایی هستند که به ایران آمده‌اند و هنوز گویش باستانی ویژه خود را حفظ نموده و به سنن باستانی پایبند هستند.[۸]
دین اکثر مردم سنگسر اسلام و مذهب شیعه دوازده امامی می‌باشد. همچنین اقلیتی از مردم بهائی هستند که البته در طول سالیان بیشتر آنها به دیگر مناطق مهاجرت کرده‌اند.[۹]
در گذشته سنگسری‌ها زندگی عشایری داشتند که دامنه کوچ آنها از استان‌های تهران و مازندرانگلستان و خراسان را شامل بود ولی در زمان فعلی اکثر مردم شهرنشین گشته‌اند.[۱۰]
عشایر سنگسری در استفاده از شیر گوسفند مهارت خاصی دارند و انواع لبنیات مرغوب و منحصر به فرد خود را از آن تهیه می‌کنند كه تعداد اين لبنيات به بيش از ۳۰ نوع می رسد كه مهم‌ترين آنها: ماست، دوغ، آرشه، پنیر، لور، چيكو، کشک، وارعون و ... می‌باشد. همچنین گوسفندان سنگسری از حیث پرواری بی نظیراند و محصول گوشت آنها تقریباً ٪۶۰ وزن گوسفند پیش از ذبح شدن است.[۱۱]

زبان


 تا میدان شهدای سنگسر


زبان سنگسری(ISO/DIS ۶۳۹-۳) عضوی از دسته سمنانی در شاخهٔ شمال غربی زبان‌های ایرانیزبان‌های هندوایرانی و آن نیز به‌ نوبه‌ خود شاخه‌ای از زبان‌های هندواروپایی است[۱۲] و با زبان سمنانی ٬ سرخه‌ای ، شهمیرزادی و لاسگردی که از آبادی‌های مهم شهرستان سمنان محسوب می‌شود نزدیکی و شباهت خاصی دارد.[۱۳] همچنین زبان سنگسری در موارد عدیده مشابهت به خوارزمی قدیم دارد برای مثال در گاهنمای سنگسری «نو سال» همان است که در تقویم سغد قدیم به نام نوسرد و در تقویم خوارزم آن روزگار به نام «ناو سارجی» خوانده می‌شده‌است.[۱۴]
اهالی این منطقه زبان فارسی را نیز بخوبی صحبت می‌کنند ولی در بین خود ترجیح می‌دهند که با لهجهٔ خویش حرف بزنند که در این صورت دیگران از آن چیزی سر در نمی‌آورند.[۱۵]

پیشینه تاریخی


غار دربند سنگسر است که خود شاخه‌ای از از غارهای جالب و دیدنی برای گردشگران و محققان


سابقه تاریخی این شهر به پیش از اسلام و حتی به زمان سلسله‌های پیشدادی می‌رسد. در شاهنامه فردوسی از سنگسر مورد بحث که همان سکسر یا سکسار باشند سخن رفته‌است. در روایات ملی و حماسه‌های ایران نیز از سکسر و سکساران یاد شده. همچنین به سگساران در چندین جا از شاهنامه فردوسی اشاره شده‌است[۱۶] ، از جمله رای زدن تورانیان از جنگ ایران:
ز بز گوش و سگسار و مازندرانکس آریم با گرزهای گراندر فرهنگ شاهنامه ، ذیل کلمهٔ سگسار آمده است: «از مرز و بوم‌هایی که داهیان در آن جای گرفتند». و راجع به داهیان در ذیل کلمهٔ سکزی می‌خوانیم: «... داه گروهی بودند از آرین که در دشت خوارزم جای گرفتند و پس از آن در کنار جنوبی دریای خزر جایگیر شدند. از ... آنان مردم بستوه آمدند. پادشاه ایران گروه داه را پراکنده ساخت. یکدسته از آنان را به زابلستان کوچانید و آنان را سکزی خواندند ... و دشت خوارزم داهستان نامیده شد که مخفف آن دهستان است و اکنون به دهستان معروف است و یکدسته از گروه داه را در زمینی جای دادند در طبرستان ...». به این ترتیب می‌توان گفت سنگسر که در نواحی جنوبی دریای خزر قرار دارد جزئی از سگسار باستانی است و سنگسری‌ها از بازماندگان داهیان و با مردم سیستان(سجستان) و خوارزمیان قدیم از یک نژاد می‌باشند.
مردم این دیار از دیر باز در پاسداری از سرزمین ایران پیش قدم بوده به عنوان نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

از سال ۱۳۰۷ مهدی‌شهر دارای شهرداری مردمی بوده و در سال ۱۳۱۴ به‌عنوان چهارمین شهر استان سمنان توسط وزارت کشور به رسمیت شناخته شد. ناحیهٔ سنگسر تا قبل از شهریور ۱۳۲۰دودانگه و چهاردانگه و نقاط دیگری از شهرستان ساری سابق جزء آن بوده است. یادآوری می شود که در فرهنگ جغرافیایی ایران که در سال ۱۳۲۹ چاپ شده است ، این ناحیه با حدود و مشخصات فعلی به عنوان بخش سنگسر آمده است.[۲۱] این بخش در مرداد ۱۳۸۶ به شهرستان سنگسر ارتقاء یافت.[۲۲]

جغرافیای تاریخی


 دارای فرمانداری نظامی بود که نمایی دیگر از شهر سنگسر


مورخان عرب در دوران بعد از اسلام سنگسر را در کتاب‌های خود رأس الکلب ثبت کرده‌اند و این جمله ترجمه غلطی از نام سگسر است که در کتابهای آنان راه یافته و به همین صورت نقل شده‌است.
با توجه به مطالب بالا محقق می‌شود که در نواحی سمنان دو محل بنام رأس الکلب واقع در ۸ فرسنگی مغرب سمنان یعنی در لاسگرد (بلاسنگرد) و دیگری در سنگسر یا سگسر واقع در ۳فرسنگی شمال سمنان وجود داشته. اولی به‌عنوان سر حد و مرز سرزمین سکه‌ها (سکاها) و دومی به نام قلعه و بلندی (رأس) سرزمین آنان نامیده شده و به همین صورت در کتابهای تاریخی و جغرافیایی به فارسی (سگسر) و به عربی رأس الکلب ثبت و ضبط شده‌است.
در خصوص نام سنگسر گفته می‌شود در حدود سال ۱۲۹ (پیش از میلاد) در روزگار پادشاهی فرهاد دوم اشکانی تیره‌هایی از آریایی‌ها به ایران هجوم آورده و تعدادی از آنها در ناحیه کوهستانی سنگسر تا مناطق سرخه و ده نمک مقام گزیدند و نام سگسار را که به معنی منطقه سکاها است به آن دادند که مرکز آن مهدی‌شهر فعلی بوده که خود نیز سگسار خوانده شده و سگسار اساطیر ایران که در کنار مازندران از آن یاد می‌شود به همین منطقه اطلاق می‌شود از جمله اینکه شاهنامه فردوسی در هفت جا از سگسار سخن به میان آمده که قرائن نشان می‌دهد منظور همین ناحیه بوده و تا اواخر دوره ساسانی به همین نام شناخته شده ، سنگسر در جریان فعالیتهای آل قارن و مبارزات فرقه اسماعیلیه جایگاه مهمی داشته‌است. وجود قله‌های مستحکم که همه آنها را بر روی کوههای بلند و غیر قابل تسخیر بنا شده‌اند شاهدی بر این مدعاست.

نامگذاری

پیرامون وجه تسمیه نام سنگسر دو نظریه وجود دارد:[۲۳]
  1. چون در اطراف این محل کوه‌های سنگی و سخت وجود داشته، آن را سنگسار نامیده‌اند که به تخفیف سنگسر شده‌است.
  2. در آغاز اسلام این نام را سنگسر بر زبان می‌رانده‌اند و چه سنگسر و این آبادی نشیمنگاه سکاها بوده‌است بنابراین سنگسر تحریف شده سگسر می‌باشد.

به احتمال زیاد نظریه اول صحیح تر است. زیرا در گذشته معمولاً نامگذاری شهرها و روستاها بر اساس شرایط اقلیمی بوده‌است و سنگسر نیز منطقه‌ای کاملاً کوهستانی و زمین آن نسبتاً سخت بوده‌است و انواع سنگها به وفور در آن دیده می‌شود.
آنست که در ترکیبهای وصفی و اضافی، همواره صفت قبل از موصوف و مضاف الیه قبل از مضاف می‌آید. به‌عنوان مثال، به سنگ سیاه می‌گویند:
سُ سنگ (سیاه سنگ) و یا به جای آن که بگویند: «روی سنگ» می‌گویند: «سنگی سر» بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که در گذشته‌های دور، سنگسری‌ها برای توصیف محل سکونت خود به آن «سنگی‌سر» و به مرور زمان سنگسر گفته‌اند.

تغییر نام

در دوره معاصر درگیریهایی میان مسلمانان تندرو و بهائیان ساکن شهر پیش آمد و در پی آن اسلامگرایان تصمیم گرفتند تا نام تاریخی این شهر را با نامی نیمه‌عربی عوض نمایند. این اقدام در سال ۱۳۵۱ شروع شد و در سال ۱۳۵۸ سنگسر به صورت رسمی مهدی‌شهر نامیده شد.

گاهنمای سنگسری

سال سنگسری دارای دوازده ماه سی روزه است و پنج روز زائد سال که پیتک خوانده می شود و در پایان آخرین ماه سال کهنه و پیش از آغاز اولین ماه سال نو قرار می گیرد:
ماههای سنگسری در وضع کنونی بشرح زیر است:
بهارآونه مُپیتکمَس مُدِ مُتابستانگوجونوسالسيا مُپاییزکورچاوریاتیر مُزمستانمردال مُشروره مُمیرونه مُ
جاذبه‌های گردشگری



هتل سنگسر




مسجد المهدی سنگسر




امام زاده قاسم سنگسر




غار دربند سنگسر




پارک بزرگ سنگسر



دانشگاه‌ها


__________