استان سمنان

[SENATOR]

استان سمنان با وسعتی برابر 98515 کيلومتر مربع 8/5 درصد مساحت کل کشور است.

اين استان از نظر مساحت ششمين استان کشور است. وسعت آن حدود چهار برابر تهران می باشد. اين استان در حال حاضر دارای 4 شهرستان 14 شهر 10 بخش و 28 دهستان است.

شهرهای آن عبارتنداز: سمنان، شاهرود ، دامغان و گرمسار.شهرهای تابعه استان نیز عبارتند از سمنان - مهدی شهر- شهميرزاد - سرخه -شاهرود -بسطام -تجن -کلاته -خيج -ميامی -بيارجند -دامغان -گرمسار -ايوانکی و آرادان.

استان سمنان در دوران باستان بخشی از چهاردهمين ايالت تاريخی ورن (ورنه) از تقسيمات شانزده گانه اوستايي بود.برخی از دانشمندان اين ايالت را گيلان فعلی می دانند ولی قدر مسلم اين که ورن يا ورنه متشکل از صفحات جنوبی البرز و خوار شمال سمنان، دامغان، خوار, دماوند، فيروزکوه، شهميرزاد، لاسگرد، ده نمک و آهوان، قوشه، ويمه و نقاط کوهستانی مازندران بوده است.

شهرستان سمنان

در زمان کمبوجيه سمنان مانند پلی سه ايالت ری و خراسان و استرآباد را به هم وصل می کرد .در دوره های بعدی نيز منطقه سمنان مورد توجه خاص حکومتهای مرکزی قرار گرفت و منازعه ها و مناقشه های متعدد بر سراين منطقه بين قدرتمندان در گرفت.
شکانيان هم ايران را به هجده ايالت تقسيم کرده بودند که يکی از آنها کميس يا قومس در نواحی سمنان و دامغان بود .از زمان سلسله طاهريان تا غزنويان نيز سمنان اهميت خود را حفظ کرد و ازجمله مناطقی بود که شاهد انبوه کشمکشها بود.

يکی از حکام معروف ايالت کومش در زمان غزنويان امير اجل بختياربن محمد معروف به ابوحرب بختيار بود که بانی منار مسجد جامع سمنان و بقعه پير علمدار کرمان بود.سمنان در دوران مغول همچون ساير نقاط ايران از حملات در امان نماند و متحمل خسارات فراوان شد.

مراكز تاريخي و باستاني

‌‌‌برج چهل دختران

در اواسط خيابان حکيم الهی و بر سر راه شهر به محلات ثلاث برج کهنه و قديمی و نيمه مخروبه ای وجود دارد که بنام برج چهل دختر يا چهل دختران ناميده ميشود.

وجه تسميه اين برج چنين است که مردم معتقد برج مذکور را چهل دختر که دست از تعلقات دنيوی کشيده و تارک دنيا شده بودند با گل و خشت ساخته اند.
قدر مسلم اين است که تاريخ بناي برج با آتشکده به زمان قبل از اسلام بر ميگردد.
همانطور که از نام کوشمغان و زاوغان که در نزديکی برج قرار دارد برمي‌آيد و با توجه به مقام مغ که پيشوای زردشتيان بود می‌توان اطمينان‌داشت که برج مذکور زمانی‌ آتشکده و يکی از اماکن متبرکه زردشتيان بوده است.
اين بنا به صورت برج هشت ضلعی است که هر ضلع آن در خارج 4.5 و در داخل 2.80 متر است , ارتفاع برج در بعضی قسمتها 10 متر و در قسمتهای نسبتا سالم ديگر به دوازده متر ميرسد ضخامت ئيوار تقريبا 50 تا 60 سانتيمتر است.

دروازه ارگ سمنان‌

يکی از آثار تاريخی و با ارزش و زيبای سمنان , دروازه ارگ , بازمانده هنر دوران قاجار است که در تقاطع خيابانهای آيت الله طالقانی و شيخ فضل الله نوری واقع شده است.دروازه ارگ در گذشته درِ شمالی ارگ دولتی بود که هنگام تخريب ارگ به سبب شکايت فرهنگ دوستان و پيگيری آنان از ويرانی اين دروازه جلوگيری به عمل آمد.

دروازه ارگ د رزمان سلطنت ناصرالدين شاه قاجار و حکومت انوشيروان ميرزا ضياء الدوله فرزند محمد رحيم ميرزا پسر دهم عباس ميرزا نايب السلطنه که از سال 1300 تا 1305 هجری حاکم ايالت قومس بود بنا شد.اين دروازه دو نمای شمالی و جنوبی دارد که نمای شمالی آن به مراتب زيباتر از نمای جنوبی آن است.

دروازه جنوبی ارگ سمنان

اين دروازه در زمان ناصرالدين شاه ساخته شد و در محل ساختمان شهرباني واقع شده بود که دروازه جنوبی ارگ دولتی را تشکيل ميداد. ساختمان بالای دروازه جنوبی در دو طبقه ساخته شده است.
در طرفين راهروی طبقه اول اتاقها قرار دارند. در طبقه بالا نيز سه اتاق شمالی و جنوبی وجود دارد . در ماه مبارک رمضان به عنوان نقاره خانه از اين ايوان استفاده می شد و مدتی هم هنگ ژاندارمری سمنان در ارگ مستقر بود.

ارگ علاء‌‌

ارگ علاء در 9 کيلومتری جنوب شرقی سمنان و کنار جاده سمنان به پايگاه هوايي در بخش علاء واقع شده است و يکي از آثار تاريخی اواسط قاجاريه به شمار ميرود که به ثبت آثار تاريخی رسيده است.
مساحت تقريبی آن در حدود 100 متر و دارای زيربنايي در حدود 120 متر است .

ارتفاع آن حدود 4.5 متر ,با اضافه شدن طبقه دوم به حدود 8 متر مي رسد . بنای ارگ به شکل شش ضلعی و ساختمان آن در دو طبقه ساخته شده است که ظاهرا محل حکومت محلی نيز بود.

دارالحکومه سمنان
اين بنا در جنوب شهر و در ميدان ابوذر غفاری (پاچنار) واقع شده است.‌ بنای دارالحکومه را به دوره فتحعلی شاه قاجار و پيش از زمان حکومت حاجی بهمن ميرزا بهاء الدوله پسر فتحعلی شاه در سمنان نسبت ميدهند.
قبل از اينکه ساختمان ارگ دولتی سمنان در شمال شهر احداث شود , دارالحکومه سمنان در جنوب شهر و در همين بنا که امروز به خانه کلانتر معروف است مستقر بود.

شکارگاه ملاده (خانه ابراهيم‌خان)
در روستای سرسبز و خوش آب و هوای ملاده (در حدود 70 کيلومتری شمال سمنان) دو عمارت بزرگ و باستانی و زيبا وجود دارد که در دو سمت شرق و غرب به فاصله حدود 50 متر به موازات يکديگر قرار گرفته اند.
مصالح اصلی بنا , خشت و آجر و نمای آن آجر و گچ است . هر يک از اين دو نوع ساختمان دو طبقه و دارای تعداد زيادی اتاق و راهروی مربوط به اتاقها و طبقه فوقانی است . معماری ساختمانهای مذکور بسيار زيباست.

مناره سلجوقيان سمنان
اين مناره که در زمرة زيباترين منارهای تاريخی دوره سلجوقی است, در گوشة شمالشرقی مسجد جامع سمنان و در کنار شبستان شرقی واقع شده و به منار مسجد جامع نيز معروف است.
ا
رتفاع منار کنونی از سطح قاعده 31.20 متر و از روی بام 25.75 متر است که به علت وجود شبستان شرقی در پای منار 5.5 متری , قسمت تحتانی آن ديده نميشود. محيط مناره همجوار بام مسجد بيش از پنج متر است

[SENATOR]

آرامگاه شيخ علاء الدوله سمنانی

اين ساختمان واقع در روستای صوفی آباد سمنان , در آغاز بنايي رفيع و با عظمت بود که بدستور عمادالدين جمال الدين عبدالوهاب وزير سلطان محمد خدا بنده از خشت خام ساخته شد , سپس خانقاهی برآن افزود و در آنجا به رياضت پرداخت و پس از مرگ در آنجا به خاک سپرده شد.

بنای خانقاه وآرامگاه اين عارف مشهور که بازماندة معماری اواخر قرن هشتم است , به علت نداشتن استحکام و بی توجهی روبه ويرانی نهاد .به طوری که به جز دو ستون ايوان بقية بنا منهدم شد .

مقبره پيرنجم‌الدين
اين مقبره منسوب به پير نجم الدين دادبخش يا تاج بخش در گورستانی به همين نام در سمنان واقع شده است.از شجره نامة مدفون اين آرامگاه اطلاع صحيحی در دست نيست , ولي عده ای وی را يکی از سرداران ملی سمنان در حملة مغول می دانند.
مقبره پير نجم الدين که يکی از آثار دوره مغول است , شامل ايوان , حرم و گنبد است و به علت اينکه قبلا در وسط گورستان قرار داشته و حالا در خيابان ميباشد صحن ندارد.

آرامگاه حکيم الهي
آرامگاه اين حکيم در نزديکی ميدان امام خمينی (ره) سمنان و در کنار خيابان حکيم الهی مقابل دبيرستان دهخدا واقع شده و مدفن يکی از چهره های تابناک فلسفه و حکمت و يکی از مفاخر گرانمايه سمنان است.بنای آرامگاه را ايوان و چند سالن و اتاق تودرتو تشکيل ميدهد.
بر پيشانی ايوان که مشرف به خيابان است و حدود پنج متر ارتفاع دارد کتيبه ای از جنس کاشی قرار گرفته است. حکيم الهی در رمضان 1243 متولد و در ربيع الاول 1323 هجری قمری فوت کرد. آرامگاه مذکور با تلاش پسرش حاج عبدالجواد الهی در سال 1321 شمسی بنا شد.

آرامگاه فانی
اين آرامگاه در حدود صد متر با آرامگاه پيرنجم الدين فاصله دارد و مقبره ای زيبا از شاعری وارسته بنام فانی سمنانی و همچنين سيد ابوطالب حسنی, سردار ملی سمنان در نهظت مشروطه قرار دارد.
اين آرامگاه به دليل قدمت کم جزو آثار تاريخی به شمار نمی آيد . ولي از آنجا که مزار يکي از شاعران به نام است و نيز دارای نمايي جالب است از نقاط ديدني سمنان محسوب ميشود . آرامگاه فانی شامل گنبد و حرم و صحن و فاقد ايوان می باشد.
نمای خارجی به صورت مکعب مستطيل آجری می باشد که دو در اصلی طرفين بنا , حياط را به بيرون متصل ميکند.

مقبره درويش محمد
در قسمت شمالغربی سمنان و در روستايي به نام مومن آباد بين راه شوسه سمنان به فيروزکوه مقبره ای به نام درويش محمد وجود دارد. از تاريخ فوت و دفن اين آرامگاه اطلاع درستی در دست نمي باشد.
ولی گفته شده که وی يکی از عارفان قرن هشتم و از پيروان عارف بزرگ وار شيخ علاء الدوله سمنانی بوده، برخی نيز می گويند که مقبره تقی الدين علی دوستی سمنانی شاگرد معروف شيخ باشد.
درويش محمد به علت وارستگی و کرامتی که داشت مورد توجه و احترام مردم سمنان و نواحی آن بود و به همين جهت، درويش مومن آباد نيز ناميده شده است.

قلعه‌های سارو
در 10 کيلومتری شمالشرقی سمنان در نقطه ای کوهستانی به نام سارو آثار دو قلعه بسيار محکم و تسخير ناپذير موجود است که طرز ساختمان و انتخاب محل بناي آنها قابل توجه و درخور تحقيق است. اين قلعه ها در دو طرف کلاته يا مزرعه سارو که چشمه ساری زيبا است واقع شده اند.
قلعه شمالی بر اثر گذشت زمان و بروز سوانح طبيعی و خرابکاري افراد گنج ياب تا اندازه ای ويران شده و خالی از سکنه است ولي اسکلت محکم آن ابهت خاصی به اين دره بخشيده است.

قلعه کوشمغان
در سه کيلومتر ی غرب سمنان سه محله وجود دارد که در حال حاضر به نام های کوشمغان، زاواغان و کديور خوانده مي‌شوند و مجموع اين سه محله را نيز محلات ثلاث مي‌نامند.
با توجه به آثار موجود، محله های مذکور از محله های بسيار کهن سمنان محسوب مي‌شوند. نام اصلی کوشمغان کوشک مغان بود که براثر کثرت استعمال کوشمغان شده است.
در اين محله قلعه قديمی ويرانی وجود دارد که در گذشته خندقی نيز در اطراف آن وجود داشت و مردم با استفاده از تخته پل وارد قلعه مي‌شدند. در قلعه که از گذشته باقی مانده يکپارچه از سنگ است.

قلعه لاسگرد
در بين بقعه سيدرضا و شمال کاروانسرای شاه عباسی لاسگرد، يکی از معروفترين قلعه های سمنان به نام دژ لاسگرد وجود دارد که با توجه به سرحدی بودن قريه لاسگرد در دوران قبل از اسلام به ويژه در زمان اشکانيان، احتمال مي‌رود اين قلعه در زمان اشکانيان بنا شده باشد.
اين قلعه مستحکم که با خشت های خام بزرگ ساخته شده تا اواسط دوره قاجاريه پابرجا بود و پس از اين تاريخ روبه ويرانی نهاد. آنچه اکنون از اين قلعه عظيم مانده گذرگاهای زيرزمينی سه طبقه ای است که همه به يکديگر راه دارند.

قلعه پاچنار
در جنوب غربی ميدان ابوذر و در محله اسفنجان سمنان آثار دو قلعه پر ابهت و قديمی به چشم ميخورد که به قلعه های پاچنار معروف هستند.
اين قلعه ها به صورت دژهای دوران باستان ساخته شده بودند و از زمره قلعه‌های بسيار مهم نظامی و دفاعي شهرستان به شمار مي‌رفتند. بعضی‌ها قدمت و تاريخ بنای اين قلعه‌ها را به دوران طاهريان نسبت مي‌دهند.

ميدان باستانی دلازيان(چشمه شيخ)

اين ميدان در هشت کيلومتری جنوب شرقی شهر سمنان و در پانصد متری خم رودخانه گيناب واقع شده است در انتهای اراضی کشاورزی نمای هشت تپه نزديک به هم ديأه ميشود هرچند جاگيری تپه ها در کنار هم شکل هندسی ويژه‌ای ندارد اما از هر سو که بدان ها بنگريم همواره هشت برجستگی از دور پيداست.
بلندی اين تپه‌ها يکسان نيست. ولی تفاوت زيادی هم ندارند. فاصله بين دامنه دامنه های پست تپه جنوبی تا دامنه های پايين تپه شمالی بالغ بر230 متر و فاصله مشابه تپه شرقی تا تپه غربی معادل 300 متر است .وسعت دامنه های هر يک از تپه ها متفاوت است و تپه های کوچکتر نيز دامنه و کنار تپه های بلند جای دارند.

تپه تاريخی ناسار (نوحصار)
اين تپه در سه کيلومتری شرق شهر سمنان و در پنج کيلومتری جنوب راه شوسه آن واقع شده است در مورد وجه تسميه آن عقيده بر اين است که نام ناسار در اصل نو حصار بوده و در اثر مرور زمان به ناسار تبديل شده است.
آثار باقی مانده اين شهر به صورت تل بزرگی در شمال شرقی ناسار فعلی مشاهده می شود. در حفاری‌هايي که ساليان قبل در اين تپه به عمل آمد، اشياي فراوانی کشف شد. از قراين چنين بر می‌آيد که بنای اين شهر در حمله‌های اقوام مهاجم نابود شده و قريه ناسار کنونی در کنار خرابه های آن بنا شده‌است و لذا به نوحصار يا حصار نو معروف شده‌است.

حمام پهنه و گرمابه حضرت
حمامِ پهنه يکی از آثار قديمی و ارزشمند سمنان است , که کمتر مورد توجه قرار گرفته است . اين حمام که در گوشة شمال غربیِ تکية پهنة سمنان , بينِ مسجدِ جامع و مسجدِ امام خمينی ( ره ) و امامزاده يحيي قرار گرفته و در سال 856 هجری قمری, در زمانِ سلطنتِ ابوالقاسم بابرخان , پادشاهِ تيموری و به دستورِ وزيرِ وي , خواجه غياث الدين بهرام سمناني ساخته شده است.

حمام ناسار
اين حمام در بازار عمومی شهر سمنان و جنوب شرقی تکيه ناسار واقع شده است و قريب سه قرن قدمت دارد و يکی از بناهای دوره صفويه است. اين بنا در سال 1118 هجری در زمان شاه عباس به همت حاجی‌الحرمين آقا ملکي ساخته شد.
بر بالاي سر در کوچک حمام که به وسيله راهروی طويل و به سربينه متصل مي‌شود سنگ نبشته ای به ابعاد 30 در 20 سانتي متر به رنگ سياه وجود دارد نام سازندگان آن را نوشته است.

حمام قلی
اين حمام در خيابان امام خمينی سمنان پشت هتل کومش در کوچه معروف به ملاقزوينی واقع شده‌است. در اين حمام کتيبه‌ای که حاکی از تاريخ بنای اوليه آن باشد وجود ندارد اما عده ای تاريخ بنای آن را با آب انبار مقابل بنا هم‌زمان مي‌دانند و اگر چنين باشد مي‌توان اين حمام را در زمره يکی از آثار قرن دهم به‌شمار آورد.

حمام نخست
اين حمام در ابتداي بازار عمومی سمنان و در کنار خيابان شهداء قرار دارد که نسبت به حمام‌های ديگر سمنان جديد است. اين حمام دارای سه بخش سربينه، گرمخانه و خزانه و بيش از سه متر از کف خيابان مجاور پايين‌تر است. سر در اوليه حمام دارای کاشي کاری و کتيبه‌ای از کاشی قرمز است که تاريخ ساخت آن نوشته شده‌است.

کاروانسرای شاه عباسی سمنان
در خيابان استاد مطهری جنب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سمنان کاروانسرايي از دوره صفويه معروف به رباط شاه عباسی موجود است که به فرم چهار پلانی ساخته شده است حياط کاروانسرا مستطيل شکل به طول 32.30 متر و عرض 26.5 متر است.
دو ضلع شمالی و جنوبی رباط دارای دو ايوان هم اندازه و مشابه با قوس جناغی است و در طرفين هر ايوان شش ايوان کوچک با قوس های جناغی است که به اندازه نيم متر از سطح حياط بلند تر است.

کاروانسرای شاه عباسی لاسگرد
در 36 کيلومتری سمنان و در قريه لاسگرد کاروانسرای آجری بسيار بزرگی از بنا های زمان شاه عباس اول صفوی قرار دارد. اين کاروانسرا که در سمت جاده سمنان به تهران واقع شده دو ايوانی است و حياطی وسيع دارد.
طول حياط از شمال به جنوب 36 متر و عرض آن از شرق به غرب 31.5 متر است که اطراف آن را 24 حجره احاطه نموده است که حجره ها با کمی اختلاف قرينه يکديگرند. دو ايوان بزرگ در غرب و شرق رباط ساخته شده است که با درگاه کوتاه و چند پله به دالان های چهار گانه پشت مربوط ميشود . سقف اين ايوان تاق ضربی بزرگی است که تزئينات مربع شکل تودرتو دارد.

کاروانسراي شاه سليمانی آهوان
اين کاروانسرا که در روستای آهوان، در 42 کيلومتری شرق سمنان واقع شده‌است، در سالِ 1097 هجری قمری در زمانِ شاه سليمان صفوی، برای استراحت زايرين امام هشتم که از سمنان و آهوان به مشهد مقدس، مشرف مي‌شدند، ساخته شد. اما به غلط، کاروانسرای شاه عباسی نام گرفت.
کاروانسرای شاه سليمانی آهوان، دارای حياط وسيع مستطيل شکل، به طول 40 متر و عرض 32 متر، و چهار ايوانی است. جمعاً در اطراف حياط 24 اتاق احداث شده است که ابعاد آنها به ترتيب 3.35 و 2.90 متر است.

آتشگاه سمنان
در محله اسفنجان سمنان آتشگاهی وجود داشت که تا ساليان قبل آثار ستون های ساختمان آن باقی بود اين ستون ها در ميان حصارهای سر به فلک کشيده متعلق به دوره های قبل از اسلام واقع بود.
اصولا آتشکده و آتشگاه مربوط به دوره های قبل از اسلام است و از اين نظر ميتوان پی به قدمت محله اسفنجان و آتشگاه سمنان برد.
در حال حاضر خرابه هايي کوچک از منطقه آتشگاه باقی مانده است. ديوارهای کوتاه با تلی خاک نمايانگر کوچک دوره احداث اين بنا است. اين منطقه و اطراف آن هم اکنون با ساختن خانه های جديد، مسکوني شده و آثار باقی مانده آتشگاه نيز به تدريج در حال نابودی است

[SENATOR]

جاذبه هاي طبيعي

رودخانه گل رودبار

اين رودخانه از ارتفاعات شمال شهميرزاد سرچشمه می گيرد و در نزديکی بند مهدی شهربا دريافت شعبه های ده صوفيان و شهميرزاد حوزه ای وسيع را مشروب مشروب ميکند. در شمال روستای درجزين شعبی ديگر به آن متصل ميشود که پس از گذشتن از غرب سمنان در دشت فرو مي‌رود. حواشی بالادست اين رودخانه گردشگاه‌های بهاری و تابستاني مناسبي دارند.

چشمه‌های آب مراد، آب قولنج، آبگرم و آبسرد
مجموعه اين چشمه های معدنی آبگرم در بخش مهدی شهر و در شمال غربی سمنان به فاصله 21 کيلومتری اين شهر قرار دارد. اطراف اين چشمه‌ها را ارتفاعات در بر گرفته‌است. آب چشمه ها از دسته آب‌های کلروره سولفاته کلسيک و گوگردی است و در درمان بيماری های صفراوی کليه کبد نقرس و روماتيسم و درد مفاصل مؤثر است.

چشمه معدني تلخاب

اين چشمه در غرب سمنان و در شش کيلومتري شمالغربی روستاي لاسجرد واقع شده است. تلخاب شامل دو چشمه است که محدوده‌ای استخري شکل را به وجود آورده که طول آن بيست متر و عرض آن دوازده متر است.

آب اين چشمه تلخ و سرد است و مردم در فصل تابستان برای درمان سردرد – چشم درد – يرقان – کهر و رفع گرمی بدن به آنجا می‌روند.

چشمه آب معدني شورآب

آب اين چشمه از يک رشته قنات است که در شمال غربی شهر سرخه قرار دارد. مردم در فصل تابستان با پيمودن مسير پنج کيلومتري از شهر سرخه به محل مظهر قنات شورآب مي‌روند و در آن استحمام مي‌کنند.
اين آب دارای گوگرد فراوان است که برای درمان بيماری سردرد و درد چشم استفاده مي‌شود و نمي‌توان مدت زيادی در آن ماند زيرا گازهای زيادی که متصاعد مي‌شود سرگيجه‌آور است.

چشمه معدني نمک‌دره

چشمه نمک دره يکی ديگر از چشمه هايي است که در شش کيلومتری جنوب شهر سرخه و در کنار روستای بيابانک قرار دارد.
آب اين چشمه از گنبدهاي نمکي جاری است و مردم برای استفاده از آن در چاله‌هايي که اطراف آن را لايه های ضخيم نمک پوشانده است، استحمام مي‌کنند. ميزان غلظت نمک آن به حدی است که به هيچ عنوان نمي‌توان سر را به زير آب فرو برد. مردم معتقدند که آب چشمه نمک دره براي درمان دردکمر و دردپا مفيد است.

چشمه شيخ(چشمه سر)

اين چشمه در شمال شهميرزاد از شهرستان سمنان و در مسير جاده شهميرزاد – چاشم واقع است.
مقدار آبدهي آن 60-50 ليتر آب در ثانيه است که به مصرف باغات اطراف مي‌رسد هرساله آب و هوای معتدل و مطبوع شهميرزاد انبوهی از مسافران را از نقاط مختلف استان سمنان، مازندران و تهران به سوي خود جذب مي کند.
اين مکان براي ساکنان شهرستان سمنان کاملا شناخته شده است و مورد استفاده وسيع گردشگاهی است.

چشمه روزبه

اين چشمه در شمالي ترين نقطه شهرستان سمنان بين استان سمنان و مازندران قرار دارد. ميزان آبدهی چشمه مذکور به طور متوسط بر اساس آمارهای موجود در حدود 700 ليتر در ثانيه است وداراي آبي شفاف و بدون آلودگي است.اين آب پس از گذشتن از تنگه روزبه به صورت رودخانه جاری ميشود و پس از گذشتن از منطقه خطیر کوه به استان مازندران ميريزد.

چشمه هوا خور سر

اين چشمه در مناطق کوهستانی و سردسير شمال غربي سمنان قرار دارد و راه ارتباطي آن از طريق جاده سمنان – فيروزکوه است.اين منطقه پوشيده از از ارتفاعات بلند است و آب و هوايي سرد دارد و بارندگی آن بيشتر به صورت برف است که از اواسط پاييز تا اوايل بهار منطقه را ميپوشاند. در اين منطقه , سه چشمه وجود دارد که دو چشمه درکف دره و ديگری در دامنه آن واقع شده است.

آب اين سه چشمه در مجموع در حدود 70-80 ليتر درثانيه است . بخشي وسيع از زمينهای کف اين اين دره پوشيده از چمن است . علاوه براين سه چشمه , چشمه های ديگری نيز وجود دارد که ميزان آبدهي آن ها کمتر است .کمي پايين تراز اين چشمه ها استخر خاکی به وسعت تقريبی 150 متر وجود دارد که آب هر سه چشمه از يک طرف داخل آن مي ريزد و از طرف ديگر آن خارج ميشود .

چشمه جوين

اين چشمه در 60 کيلومتری شمال غربي سمنان در فاصله هفت کيلومتري شمال روستای جوين قرار دارد. مقدار آبدهی آن 50 ليتر در ثانيه است که نيمی از آن به مصرف کشت و زرع و باغهای روستای مذکور می رسد و نيم ديگر آن از دسترس خارج ميشود.
آب اين چشمه که شفاف گوارا و شيرين است با عبور از دره اي که در کنار روستا است منظره ای بديع و جالب را بوجود مي آورد. در فصل بهار و تابستان عده زيادی از مردم مازندران سمنان و تهران به اين روستا مي آيند تا ضمن گذراندن اوقات فراغت و اشتغال در امور زراعی و باغداري از مواهب طبيعی نيز بهره ببرند.

چشمه امامزاده محمدزيد

اين چشمه در 56 کيلومتری شمال غربی سمنان و در آبادی امام زاده شاه زاده محمد زيد (ع) واقع شده است وآب آن بيشتر در فصل های بهار و تابستان به مصرف کشاورزی ميرسد .
ساکنان شهرستان سمنان به ويژه شهر سرخه در فصل تابستان برای گذراندن اوقات فراغت و زيارت بقعه متبرکه امام زاده شاه زاده محمد زيد (ع) برای چند روزي هم که شده چادرهايي را در اطراف چشمه برپا ميکنند و از طبيعت زيبا و هواي مطبوع و معتدل آن بهره ميبرند.

چشمه امامزاده عبدالله(ع)

اين چشمه در قسمت شمالی روستای امامزاده عبدالله در شمال غربی شهر سمنان به فاصله 61 کيلومتری آن قرار دارد . 54 کيلومتر از اين جاده آسفالته و هفت کيلومتر آن خاکی است . تعداد شش چشمه در دره اين روستا وجود دارد که مجموعا 60-70 ليتر در ثانيه آبدهی دارند .

اين منطقه کوهستانی دارای آب و هوای سرد در زمستان و معتدل در تابستان است.آب چشمه ها پس از خروج در بستر رودخانه جاری مي شود و کمتر مورد استفاده کشاورزی قرار ميگيرد . از مهمترين قابليتهای جهانگردی اين منطقه ميتوان منظره دل انگيز آب و هوای معتدل و مطبوع در فصل تابستان و فضاهای طبيعی و زيبای چشمه ها نام برد.

غار دربند

بزرگترين غار استان است که در 21 کيلومتری شمال سمنان و سه کيلومتری جنوب شهميرزاد واقع شده و مشرف بر دره سرسبز و خرم دربند است . اين غار در کمرکش کوه سنگی زيبايي به نام لهرد روبه مشرق قرار دارد و دره وسيع و سرسبز دربند در زير آن گسترده شده است.
مدخل غار به عرض 75/2 متر و ارتفاع آن 35/1 متر است .وضع داخلی غار نسبتا ساده و بدون پيچ و خم است . فضاي غار به صورت تالاری بيضی شکل است به طول 91 متر که عريض ترين قسمت آن 36 متر و بلند ترين نقطه سقف آن 20 متر است .

منطقه حفاظت شده پرور

اين منطقه در شمال شهرستان سمنان واقع شده و مساحتی برابر با 37 هزار هکتار دارد . حيوانات عمده آن عبارتند از : کبک , کبک دري , تيهو , باقرقره , يوزپلنگ , گرگ , شغال , کل , بز , پلنگ , خرس , خوک , مرال و سمور . فصل شکار در اين منطقه بين ماههای مهر تا اواخر دي است.

[SENATOR]

اماكن زيارتي ومذهبي

محراب مسجد روستای جوين

در روستای جوين (52 کيلومتری شمال غربی سمنان) در ضلع غربی داخل مسجد , محرابی کوچک وجود دارد که دارای قدمت بسيار است .البته سابقه محراب از خود مسجد فعلی بيشتر است. زيرا ساختمان قديم مسجد را خراب کردند و مسجدی جديد به جای آن ساختند اما محراب مذکور دست نخورده و تقريبا سالم باقی ماند . اخيرا پايين ديوارهای طرفين محراب را تعمير کرده اند و در نتيجه بخشی از پوشش معماری محراب خراب شده است .

مسجد امام خمينی(ره)

اين مسجد (سلطانی سابق) در مرکز شهر سمنان واقع شده و يکی از مهمترين و زيباترين بناهای تاريخی و مهم سمنان است. اين مسجد دارای چهار در بزرگ ورودی از شمال , جنوب , شرق و شمالغربی است.درِ شمالغربی به دالان درازی باز مي‌شود که در انتهای آن تکيه پهنه است.

درهای شمال , جنوب و شرق دارای هشتی دالان و دهليز هستند. بالای درهای شمالی و شرقی تزئينات مقرنس کاری گچی زيبا با دو گوشوارة دو طبقه در طرفين با پشت بغل های کاشی کاری شده وجود دارد. در هشتی های شمالی , جنوبی و شرقی تاقهای آجری گنبددار با تاقنماهای متعدد با لچکی کاشی کاری شده مشاهده ميشوند .

مسجد جامع سمنان

اين مسجد را ميتوان در زمره کهن ترين و قديمی ترين آثار اسلامی شهر سمنان به شمار آورد . گمانه زنی ها و حفاری های اخير نشان دادند که اين مسجد در قرن اول هجری روی خرابه های يک آتشکده بنا شده است . ولی در طول زمان , تعميراتی در آن داده شده است . در حال حاضر در بنای کنونی مسجد , آثاری از دوره مغول و تيموری ديده ميشود .

مسجد جامع زاوغان سمنان

اين مسجد در شمال محله زاوغان سمنان و در ميان باغ های سرسبز واقع شده است . اين مسجد که از بناهای قرن دوم هجری و مربوط به دوره تسلط علويان در اين سرزمين است . به همت سيد ضياءالدين محمد فرزند و جانشين سيد ضياءالدين علی صالح پسر عبيدالله بن حسين اصغر بن امام زين العابدين (ع) بنا شده است . مصالح ساختمانی که در اين مسجد به کار رفته آجر , گچ ,سنگ و خشت خام است . مسجد جامع زاوغان شامل ايوانی بلند است که ارتفاع آن بيش از ده متر است و رو به مشرق قرار دارد .

امامزاده وزيارتگاه

بقعه حضرت يحيي بن موسی(ع)

در گوشه جنوب غربی تکية معروف پهنه و در انتهای بازار جنوبی سمنان بقعه ای با بارگاه رفيع و مجلل به نام حضرت يحيي (ع) وجود دارد . حضرت يحيي بن موسی(ع) فرزند حضرت موسی بن جعفر (ع) و يکی از مرشدان راه حقيقت بود . در سال 198 هجری قمری حضرت علی بن موسی الرضا(ع) برای ارشاد مردم اين سامان برادر خويش حضرت يحيي بن موسی (ع) را در سمنان مامور اين امر مهم فرمودند.

بقعه حضرت علی بن جعفر(ع)

اين بقعه در خيابان شهيد رجايي واقع شده است . و مساحت اين مجموعه در حدود 3500 متر مربع و محل دفن امام زاده جعفر(ع) فرزند امام صادق (ع) است. در قسمت جلو ايوان و پيش فضای آن , يک مهتابی بزرگ به طول بیست و دو متر و عرض ÷انزده متر واقع گرديده که با دوازده پله به حياط کوچک کنار بقعه راه پيدا می کند . صحن ها , صفه , سالن, راهرو و مهتابی ,محل دفن اموات بوده و به صورت گورستان عمومی درآمده است.

بقاع سيدرضاوسيدعلی اکبر

در قرية لاسجرد و در راه قديمی عبوری سمنان به تهران بنای امام زاده ای مشاهده می شود که به نام امام زاده سيد رضا و سيد علی اکبر از اولاد حضرت امام موسی کاظم (ع) مشهور می باشد. اين امام زاده در نزديکی کاروانسرای شاه عباسی در يک حياط وسيع که دارای گورهای بسيار است واقع گرديده است .
نمای امام زاده شامل حرم و گنبد و دوايوان غربی و شمالی است. که متصل به بقعه و فاقد هرگونه تزئينات است. نمای خارجی بقعه که تقريبا به شکل مکعب مستطيل است با گچ سفيد شده است.ودر سمت جنوبی آن راه پله های پشت بام امام زاده قرار دارد . در سمت شرقی بقعه نيز دری کوچک وجود دارد که حرم را از ضلع شرقی حياط متصل می کند . حرم به صورت پنج اتاق تودرتو است.

بقعه سی سر

اين زيارتگاه در جنوب ميدان شهيد بهشتی شهر سمنان و در کنار خيابان علاء الدوله واقع گرديده است . مردم سمنان درباره دفن شدگان بقعة سی سر داستانی شنيدنی می گويند . در زمان خلافت مامون يکی از سادات علوی مورد تعقيب عمال بنی عباس قرار گرفت و از ترس جان به سمنان گريخت.در سمنان نيز چون ماموران خليفه را در تعقيب خود ديد راه فرار خود را از بيراهه به طرف شمال سمنان ادامه داد و تصادفا به دهکدة درجزين رسيد .

در يکی از باغهای خارج درجزين , عده ای به زراعت مشغول بودند. وی به آنان پناه برد و جريان تعقيب خود را از طرف عمال بنی عباس شرح داد. چون مردم درجزين شيعة اثنی عشری بودند , مقدم او را گرامی داشتند و برای نجات وی راهی یافتند. از آنجا که هر آن انتظار می رفت ماموران برای دستگيری او از راه برسند فورا او را بين خود جای داده و به لباس دهقانان در آوردند. پس از انجام اين کار , عمال بنی عباس از راه رسيدند و به جستجو پرداختند .

دهقانان از وجود چنين شخصی اظهار بی اطلاعی کردند . بالاخره سربازان خليفه همه آنان را که جمعا چهل نفر بودند به قتل رساندند و سر آنان را در آب رودخانه گل رودبار که از دهکدة درجزين عبور می کند انداختند . سی سر از چهل سر به آب انداخته شده در محله جنيدان به دست آمد و در بقعه سی سر دفن گرديد . 9 سر در محله ناسار از آب گرفته شده و سر بعدی در جريان آب ناپديد شد.

بقعه پيغمبران

اين بقعه در 18 کيلومتری شمال شرقی سمنان بر فراز کوهی بلند قرار دارد . در باره شجرنامه اين بقعه اطلاع دقيقی در دست نميباشد. اما طبق اعتقادات مردم سمنان و همچنين طبق مفاد کتيبه موجود , صاحبان بقعه از فرزندان نوح بن پيغمبر بوده اند که به نام ها ی سام النبي و لام النبی مشهورند. بارگاه پيغمران شامل حرم , گنبد , ايوان و صحن است . حرم محوطه چهار گوشه است. در وسط آن , زير گنبد و روی قبر , صندوق مشبک چوبين قرار دارد. گنبد مخروطی بقعه يک لايه و فاقد پوشش است.

بقعه پير علمدار

در نزديکی ميدان امام خمينی(ره) سمنان مقبره ای وجود دارد که به پير علمدار مشهور است . در مورد نسب و تاريخ زندگانی مدفون اين آرامگاه اطلاع دقيقی در دست نمي باشد.‌ عده ای معتقدند که درهنگام مسافرت حضرت امام رضا از مدينه به مرو , در سال 198 هجری قمری پير علمدار نيز جزو ملتزمان رکاب ايشان بود و وقتی به سمنان رسيدند پير علمدار فوت نموده و در محل کنونی دفن گرديده و عده ای نيز معتقدند که علمدار يکی از مجاهدين و سرداران ملی سمنان بوده و در حمله مغول به سمنان در راه دفاع از وطن به شهادت رسيده است.

[SENATOR]

مراكزخريد

بازار سمنان

اين بازار در حدود 180 سال قبل , در اوايل سلطنت سلسله قاجاريه ساخته شد. بازار سمنان که به سبک معماری سنتی ايران با سقف های خشتی و آجری متناسب با وضعيت آب و هوای خاص منطقه کويری ساخته شده , بزرگترين مرکز خريد و فروش کالاهای تجارتی است . در کذشته بازار عمومی شهر متشکل از راسته بازار و بازار شيخ علاء الدوله (بازار مرده ها) بوده است.

بازار شيخ علاء الدوله

بازار شيخ علاءالدوله از جنوب خيابان امام خمينی سمنان و متصل به آن شروع ميشود و در 2000 متری , اندکی به شمال متمايل ميشود و در شمال خيابان امام خمينی و متصل به آن تا گورستان قديمی علمدار ادامه مي يابد .به سبب احداث اين خيابان اين بازار به دو قسمت تقسيم شده است . بازار در قرن هشتم به همت شيخ علاء الدوله سمنانی عارف مشهور ايران همزمان با بنای شبستان شيخ علاء الدوله ساخته شد.

[SENATOR]

شهرستان دامغان

دامغان در حدود چهارصد سال پيش از ميلاد مسيح چنان عظمتی داشت که اشک سوم و تيرداد اشکانی در سال 249 پيش از ميلاد آن را پايتخت خود اعلام نمودند . اين شهر تا قرن اوم ميلادی اهميت خود را حفظ کرد و مرکز ايالت بزرگ قومس بود . برخی ها , طرح اين شهر را به هوشنگ نسبت داده اند.

اين نظريه به واقعيت نزديکتر است که مردم اين منطقه دراطراف رودخانه چشمه علی که در درة کوههای شمالی جاری است اسکان يافتند و مدنيتی را بوجود آوردند. چنانکه نوشته اند , نزديک به چهارصد سال پيش از ميلاد جمعی از مغان در مسير رود سکنی گزيدند و به همين علت , نخست اين منطقه ده مغان ناميده می شده و به مرور زمان و در آخر الامر به دامغان تبديل گرديد.

دامغان مدتی پايتخت زمستانی اشکانيان بود و تا کشته شدن يزدگرد , آخرين پادشاه ساسانی موقعيت خود را حفظ کرد . در دوره های حکومت امويان ,عباسيان , طاهريان , سامانيان , سربداران و ديلميان دامغان از موقعيتی ممتاز برخودار بود.

بناويادمانهاي تاريخي

عمارت آغامحمدخان وفتحعلی شاه قاجار
استان قومس وعلی الخصوص شهر دامغان مورد توجه اولين پادشاه قاجار بود و به همين جهت آغا محمد خان و فتحعلی شاه در چشمه علی دامغان ساختمانهای زيبايي را بنا کردند. اين دو ساختمان تقريبا مقابل هم واقع شده اند.

در قسمت شمال و در داخل درياچه , به فاصله حدود پانصد متر از تپه های آبده , ساختمانی است دو طبقه دارای ايوان محصور در آب که فتحعلی شاه قاجار آن را ساخته بود . برای ورود به اين بنا بايد در ضلع های شرقی و غربی از روی تخته ای که قريب دومتر روی آب قرار داده اند , گذشت . درِ طبقه تحتانی و فوقانی که ايوان دارد از دو طرف باز مي شود.

و هر کس در آن بنشيند از دو سو درياچه را زير نظر دارد . علاوه بر بنای فوق به فاصله ده متری از ضلع جنوبی درياچه , ساختمانی متعلق به دوره آغامحمدخان قاجار واقع است . ساختمان دارای يک طبقه و يک شاه نشين فوقانی است . اين بنا هم از نظر معماری و هم از نظر مکان به زيبايي بنای فتحعلی شاه نيست . اما دارای قدمت می باشد .

عمارت دخترناصرالدين شاه
در قسمت امير آباد دامغان و در مقابل قلعه , عمارتی وجود دارد که نمای ظاهری آن با نقش و نگار های آجری تزئين شده است . اهالی منطقه ,اين بنا را به دختر ناصرالدين شاه قاجار نسبت می دهند که زمانی به آمجا تبعيد شده بود . نمای اصلی بنا دارای ايوان ورودی و دو ايوان طرفين و ايوان نشيمن در بالای سردر با سقفی چوب نما شده است.

برج پير علمدار
برج پير علمدار در شرق شهر دامغان در محله خوريا نزديک مسجد جامع و مدرسه حاج فتحعلی بيگ واقع گرديده است.اين مقبره به سال 417 هجری قمری ساخته شده است. ارتفاع اين بنا 13 متر , قطر داخلی آن چهار و نيم متر و شهرت آن به دليل کتيبه ای زيبا با خط کوفی مشبک است. اين ساختمان به سبک بنای چهل دختران است.

اما نه به ظرافت و زيبايي آن.ساختمان مذکور مقبره محمد بن ابراهيم , پدر ابو حرب بختيار , ممدوح منوچهری دامغانی است . گنبد مذکور سابقا ايوانی داشت که امروزه ديگر اثری از آن وجود ندارد . و در دور ايوان کتيبه ای وجود داشت که در حال حاضر مقدار کمی از آن يادگار مانده است.

گنبد زنگوله
در قرن هفتم هجری در جنوب غربی شهر دامغان جنب خيابان , بنايي از خشت خام ساخته شده است که در حال حاضر از آن گنبد اثری باقی نمانده است . اين بنا دارای ارتفاعی در حدود شش متر و البته از تاق نماهای مقرنس بهره مند است.

مدرسه موسويه
مدرسه موسويه را حاج موسی آقا قاجار در سال 1270 هجری قمری بنا کرد. اين مدرسه در محله بالای کوی دباغان دامغان قرار دارد. درجنوب مدرسه مسجدی ساخته شده است که ساختمان آن از آجر و به شکل کثيرالاضلاع است.

اين مسجد دارای ده اتاق است و از سطح زمين نزديک يک مترو نيم بلندتراست. تالار فوقانی که روبروی در مدرسه واقع شده است پنج در دارد که درها به طرف حياط مدرسه باز می شوند. و پشت انها حياط خلوت قرار دارد .در بعضی مواقع در اين حياط خلوت مجلس درس تشکيل می شود .

مدرسه حاج فتحعلی بيگ ( پامنار )
مدرسه حاج فتحعلی بيگ در محله قيصريه دامغان زير گنبد کبود خشتی بزرگ و مقابل در شمالی مسجد جامع قرار گرفته است. در طرفين در ورودی مدرسه و در ايوان آن دو سکو وجود دارد و کتيبه ای گچبری شده در کمرگاه ايوان به خط ثلث ديده می شود که قسمتی از آن باقی است.

اول و آخر اين کتيبه در سمت راست و چپ جبهه ايوان از بين رفته است و در بالا و پايين آن اشعاری ديده می شود.اين مدرسه را حاج فتحعلی بيگ قاجار در سال 1118 قمری در زمان سلطنت شاه سلطان حسين صفوی بنا نموده و موقوفاتی هم برای آن مقرر کرد . در حال حاضر مدرسه مذکور در اختيار طلاب علوم دينی قرار گربته است.

نقاره خانه
نقاره خاه در جنوب قوشة دامغان و در پيرامون دهکده امروان قرار گرفته است . علاوه بر نقاره خانه در ميان تپه ها و خرابه ها ی متعدد , بنای ويرانه ای از خشت خام برجای مانده است.
عده ای معتقدند اين بنا بقايای شهر تاريخی صد دروازه ويا قومس يا کومش است. ولی از چندوچون و آن اطلاع دقيقی در دست نمی باشد . در اطراف ويرانه مذکور , تپه ها و خرابه هايی به چشم می خورد که دارای برج های ديده بانی و مخروبه هستند .

مقبره شاهرخ ميرزا
اين مقبره در ضلع شمال شرقی صحن امام زاده جعفر (ع) در شهر دامغان بنا گرديده و به شکل مربع می باشد که طول ضلع خارجی آن پنج متر و طول ضلع داخلی آن چهار متر است . اين بنا دارای گنبدی مدور و کوچک است. ارتفاع ساختمان آن در حدود يازده متر است و به نام مقبره شاهرخ ميرزا معروف شده است.

گنبد چهل دختر
گنبد چهل دختر در مرکز شهر دامغان و در ضلع آستانه مبارک حضرت امام زاده جعفر (ع) قرار دارد . اين برج از بناهای دوره سلجوقی است. بنای مذکور در سال 446 هجری به دستور ابو شجاع , موسوم به اسفارنکی بن اصفهانی از آجر ساخته شده است.
محيط خارجی اين برج 2380 متر , قطر داخلی آن 5.5 متر و ارتفاع آن 15 متر می باشد. در بالای آن نزديک به گنبد , کتيبه ای به خط کوفی با تزئينات زيبای آجری و قطار بندی های جالب مشاهده می شود.

برج طغرل
برج طغرل در سال 490 هجری قمری در جنوب روستای مهماندوست واقع در 20 کيلومتری شمال شرقی دامغان و در نزديکی آبادی امام آباد بنا گرديده است. شعاع داخلی اين برج 92/7 متر و ارتفاع آن 12 متر است. ارتفاع اصلی برج در گذشته بيشتر بوده است. و بعدها به علت فرو ريختن گنبد مخروطی شکل و زيبای اين بنا از ارتفاع آن کاسته شد.

اين برج آجری که مشهور به برج معصوم زاده است دارای تاق نماهای بلند و مقرنس کاری های زيبای آجری است. دو کتيبه در بالای برج به خط های کوفی و بناييوجود دارد. تاريخ بنا با زمان سلطان سنجر سلجوقی مطابقت دارد و مردم محل آن را امام زاده قاسم می گويند.

قلعه های روستای مايان
روستای مايان در شش کيلومتری دامغان و دو کيلومتری جنوب راه شوسه تهران مشهد واقع گرديده است , و دارای سه قلعه به نامهای قلعه های بالا - پايين و حرم است. قلعه های بالا و پايين مس*********** است و در بيرون اين دو قلعه هم انبوهی از مردم خانه دارند.

اما قلعه حرم که خرابه است در جنوب آبادی قرار گرفته است. در اطراف همين قلعه خرابه های زيادی مشاهده می شود و نيز باغ ها و زمين های زراعتی وجود دارد.قديمی ترين اين سه قلعه , قلعه بالا می باشد.

اين قلعه که هنوز ديوارهای آن با گذشت هفتصد سال پابرجاست به شکل مربع و دارای چهار برج به ارتفاع هشت متر است که سه برج آن نيمه خراب است. حسينيه ده با تاق نماها و اتاقها درداخل همين قلعه است. و در ده روز اول محرم درآن مراسم عزاداری و شبيه خوانی بر پا می گردد.

کاروانسرا های شهر دامغان
در داخل بازاری سرپوشيده که به همان وضع سابق باقی کانده است. دو کاروانسرا ی آجری وجود دارد. يکي کاروان سرای نو که مشتمل بر دالان و محوطه مربع شکل وسيعی است که دور تا دور آن اتاقها و حجره های تجاری قرار دارد.

يک دستگاه کارخانه پنبه پاک کنی نيز قبل از جنگ چهانی اول در آن کار گذاشته شده بوده که اکنون جز خرابه ای نمی باشد. دومی کاروان سرای کهنه که در دالان ورودی آن حجره های تجاری قرار دارد و در محوطه آن بارها و مال التجاره را می گذاشتند. قبل از انقلاب روسيه , فعاليت تجاری زيادی در اين دو کاروانسرا وجود داشت . ولی اکنون از اين همه هيچ نشانی باقی نمانده است.

رباط شاه عباسی دامغان
کاروانسرای شاه عباسی دامغان در زمان سلطنت صفويه ساخته شده است. و کتيبه و تاريخی ندارد. و بنايي است صرفا آجری و بزرگ که ديوار اطراف آن به ارتفاع پنج متر است و سردری مرتفع , تالاری وسيع با اتاقهای متعدد و ايوانی بر بالای در ورودی دارد. اين کاروانسرا که هم اکنون در مرکز شهر دامغان در خيابان شهيد فلاحی و در ضلع شمالی آستانه مبارک حضرت امام زاده جعفر دامغان (ع) قرار دارد تبديل به جايگاه نيروی انتظامی گرديده است.

آتشکده آبادی صبح
آتشکده آبادی صبح در پنج کيلومتری شمال غربی روستای قوشه در شهر دامغان واقع گرديده است و در حال حاضر به غير از ستونهای بسيار عظيم و قطور آن چيز ديگری از آن باقی مانده است.

[SENATOR]

منطقه حفاظت شده خوارتوران

منطقه حفاظت شده خوارتوران در جنوب شرقي شاهرود قرار دارد و از نظر وسعت بزرگترين منطقه حفاظت شده ایران محسوب مي شود و مساحت آن برابر با 1,006,000 هکتار است . حيوانات عمده منطقه عبارتند از : کبک ، تيهو ، هوبره ، باقرقره ، خرگوش ، تشي ، گرگ ، شغال ، کفتار ، قاراکل (قره گل) ، پلنگ ، گورخر ، آهو ، جبير ، کل ، بز ، قوچ و ميش .

اهميت اين منطقه به دليل وجود نوعي گورخر معروف به نام گورخر ايراني است که چه از نظر تعداد و چه از نظر نوع و گونه ، نه تنها در ايران ، بلکه در جهان بي مانند است.

توضيح تکميلي :

استان سمنان به دلیل موقعیت و امکانات مناسب طبیعی و وسعت کافی ، جایگاهی مناسب برای حیات وحش به شمار می آید. قسمت های شمالی استان که سردسیر است و بارندگی نسبتا زیادی دارد، منطقه ای جنگلی و کوهستانی با پوشش گیاهی خوب است. قسمت های میانی و منطقه دشتی که نسبت به شمال استان بارندگی کمتری دارد نیز از پوشش گیاهی مناسب برخوردار است. قسمت جنوبی شامل کویر نمک است با بارندگی بسیار کم و پوشش گیاهی بسیار محدود. در این مناطق ، زمینه های مساعد طبیعی و اقلیمی برای ایجاد زیستگاه حیات وحش فراهم است.

با توجه به تنوع آب و هوایی استان می توان انواع حیوانات وحشی کمیاب، پرندگان ، خزندگان و پستانداران را به صورت پراشکنده در قسمت های شمالی (کوهستاني) و قسمتهای میانی (دشتی) و قسمت های جنوبي (کويري) مشاهده کرد.

بیشترين گونه جانوران وحشی اعم از پرندگان ، پستانداران ، خزندگان و آبزیان که در سطح استان مشاهده می شوند عبارتند از :

کل ، بز ، ميش ، گورخر ، یوزپلنگ ، پلنگ ، آهو ، جبير ، مرال (گاو کوهي )، شوکا ،خرس ، سمور ،موش خرما ، گربه وحشي ، گرگ ، روباه ، کفتار، خوک وحشي ، خرگوش، گورکن ، کرکس ، باز ، عقاب ، شاهين ، دليجه ، حواصيل ، مرغابي ، تيهو ، غاز ، آنقوت ، باقرقره ، لک لک ، جوجه خور ، نوک دراز ، فاخته ، بلدرچين ، دارکوب ، کاکلي ، قمري ، چنگر ، ماهي قزل آلا ،ماهي سیاه .

از گونه هاي جانوري فوق که در سطح استان مشاهده می شوند ، تعدادي از قبيل کل ، بز ، ميش ، قوچ ، پلنگ ، خرس قهوه اي ، خوک وحشي ، کبک ، تيهو ، عقاب ، کرکس در مناطق کوهستاني و دشتي استان و تعدادي نيز نظير گورخر ، يوزپلنگ و خزندگان در مناطق جنوبي و کويري که محيط هاي مناسبي جهت زيست آنهاست ، ادامه حیات مي دهند.