گفتار درمانی
کارشناسان رشته گفتار درمانی به یاری افرادی می‌آیند که می‌خواهند حرف بزند. می‌خواهند وقتی شاد یا غمگین هستند احساست خود را به آرامی و بدون دغدغه با دیگران در میان بگذارن د، اما نمی‌توانند. در واقع هدف این رشته بررسی ، تشخیص ، ارزیابی و درمان اختلالات گفتار و زبان است.

تعریف گفتار درمانی :

علمی است که به ارزیابی، تشخیص و درمان انواع اختلالات گفتاری می پردازد. اختلالات گفتاری شایع شامل لکنت، اختلالات تولید(اختلال در تلفظ صداها)، اختلالات صوتی، تأخیر در رشد گفتار و زبان، اختلالات گفتاری ناشی از فلج مغزی ، کم شنوایی،سکته های مغزی و …. می باشد.

گفتاردرمانی یکی از رشته های علوم پزشکی در شاخه توان بخشی است که به مطالعه ی جنبه های مختلف گفتار و زبان و تشخیص و درمان اختلالات مربوط بدان می پردازد. گفتاردرمانی به عنوان ترکیبی از دانش و هنر, از مجموعه گسترده ای از علوم انسانی و تجربی بهره می گیرد و کسب مهارت در آن مستلزم فراگیری مباحث پایه از جمله نوروآناتومی و فیزیولوژی مکانیسم گفتار, زبان شناسی و آواشناسی, روان شناسی و روانپزشکی و نیز مباحث تخصصی بیماری شناسی, ارزیابی و درمان اختلالات گفتار و زبان است.

آسیب شناس گفتار و زبان (گفتاردرمانگر) باید در آغاز از ماهیت گفتار و زبان و رشد طبیعی آن آگاه گشته و سپس با انواع اختلالات مربوط به آن آشنا شود و نحوه ارزیابی و درمان آنها را فرا بگیرد. در یک عبارت کوتاه می توان گفت هرگاه یا شیوه صحبت کردن گوینده بیش از محتوای سخن او, توجه شنونده را به خود جلب کند و یا محتوای کلام دچار نابسامانی شود وی مشکوک به نوعی اختلال گفتاری یا زبانی است. آسیب های گفتار و زبان متنوع بوده و از کودکی تا بزرگسالی مشاهده می شود از میان آنها می توان به لکنت, اختلالات تلفظی, اختلالات گفتار و زبان در کودکان دارای مشکل یادگیری زبان و کودکان کم شنوا, عقب مانده ذهنی, اتیستیک, بیماران سکته مغزی و اختلالات گفتاری ناشی از فقدان حنجره و آسیبهای آن اشاره نمود.

هرگونه اشکال در نحوه گفتار و یا ناتوانی در درک گفته های دیگران می تواند موجب اختلال در روابط اجتماعی شخص مبتلا گشته و مانعی در راه پیشرفت تحصیلی فرد و در جامعه و شکوفائی کامل توانائی ها و استعدادهای بالقوه وی شود. این مساله به نوبه خود می تواند صدمات روحی و عاطفی و رفتارهایی نظیرگوشه گیری, پرخاشگری و … و در نهایت تزلزل بهداشت روانی فرد و خانواده او را در پی خواهد داشت.

نقش آسیب شناس گفتار و زبان در مرحله اول, پیشگیری از بروز اینگونه اختلالات از طریق آموزش های انفرادی و گروهی است و در مراحل بعدی, وظیفه او ارزیابی و تشخیص اختلال های گفتار و زبان و تلاش در درمان و اصلاح و جلوگیری از شدت آن ها می باشد .
و یا به گفته آقای خاموشی استاد گفتار درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران هدف این رشته تربیت آسیب‌شناسی گفتار و زبان و یا گفتار درمانگر است. متخصصی که در وهله اول آسیب‌هایی را که توسط عوامل ژنتیکی و یا اکتسابی به گفتار و زبان وارد شده تشخیص می‌دهد و در وهله دوم به ارزیابی میزان آسیب‌دیدگی و علت آن می‌پردازد و سپس مرحله درمان را شروع می‌کند.
وی در توضیح سخنان خویش می‌گوید: یک آسیب‌شناس گفتار و زبان باید در آغاز بررسی کند که چه حوزه‌ای از زبان و گفتار فرد صدمه دیده است و سپس به درمان بپردازد. چون نوع و مدت درمان با توجه به حوزه آسیب‌دیده متفاوت می‌باشد.
برای مثال امکان دارد به علت سکته مغزی، تصادف و یا اصابت ترکش، اختلالی در حوزه زبان فرد ایجاد شود که این اختلال می‌تواند به صورت بی‌ربط صحبت کردن و یا ناتوانی در سخن گفتن بروز پیدا کند. یا این که امکان دارد مشکل در حوزه گفتار باشد یعنی در تولید گفتار و یا روانی گفتار اختلالی به وجود بیاید. برای مثال کودکی که صدای «ر» را «ل» تلفظ می‌کند دارای اختلال در تولید گفتار است و همچنین فردی که در طول یک دقیقه به جای ۴ جمله (به طور متوسط) یک جمله را گفته و یا برعکس ۱۰ جمله را بیان می‌کند، دچار اختلال در روانی گفتار می‌باید. و بالاخره امکان دارد تارهای صوتی به دلایل مختلف آسیب ببینند که موجب خراب شدن کیفیت صوت می‌شود.
که در تمام موارد فوق یک گفتار درمان سعی می‌کند که به شیوه‌های غیرپزشکی و بدون استفاده از دارو آسیب ایجاد شده را درمان کند اما طول درمان و نحوه درمان متفاوت خواهد بود یعنی آسیب‌های حوزه زبان چون به سیستم عصب مرکزی در مغز برمی‌گردد، طولانی‌تر و دشوارتر بوده اما درمان اختلالات حوزه گفتار آسان‌تر و سریعتر می‌باشد.
یکی دیگر از اساتید دانشگاه نیز در معرفی رشته گفتار درمانی می‌گوید: رشته گفتار درمانی یکی از زیرمجموعه‌های علوم توانبخشی است و هدف آن یاری رساندن به افرادی است که دچار اختلالات گفتاری و زبانی هستند که این کمک شامل موارد زیر می‌شود.

الف ) کمک به افرادی که اختلالات تلفظی دارند. به گونه‌ای که بتوانند بدرستی تولید صداهای گفتاری را بیاموزند.
ب ) کمک به بیمارانی که اختلال در صوت دارند و یا به علل مختلف حنجره آنها جراحی شده و فاقد صورت طبیعی هستند.
ج ) کمک به بیمارانی که به دلیل آسیب‌های مغزی زبان پریش‌ شده‌اند (این دسته از بیماران قدرت سخن گفتن نداشته و یا بی‌ربط سخن می‌گویند)
د) یاری کردن ناشنوایان برای برقراری ارتباط کلامی .
هـ ) کمک به طیف گسترده‌ای از عقب‌ماندگان ذهنی برای برقراری ارتباط کلامی.
و ) توصیه و مشاوره به افراد جامه به منظور پیشگیری از اختلالات فوق.

آینده شغلی ، بازار کار ، درآمد:

در مقابل هر ۲ یا ۳ هزار نفر جمعیت یک گفتار درمانگر مورد نیاز است. آمار فوق که مورد قبول جامعه پزشکی و بهداشتی جهان است، نشانگر نیاز جامعه به فارغ‌التحصیلان گفتار درمانی است چرا که تخصص گفتار درمانی بر دو محور اصلی درمان و پیشگیری استوار شده است.

آینده شغلی ، بازار کار ، درآمد:

در مقابل هر ۲ یا ۳ هزار نفر جمعیت یک گفتار درمانگر مورد نیاز است. آمار فوق که مورد قبول جامعه پزشکی و بهداشتی جهان است، نشانگر نیاز جامعه به فارغ‌التحصیلان گفتار درمانی است چرا که تخصص گفتار درمانی بر دو محور اصلی درمان و پیشگیری استوار شده است.
آقای خاموشی مدیر گروه گفتاردرمانی دانشگاه تهران در این‌باره می‌گوید: با این که رشته گفتار درمانی در گروه پزشکی است اما کار آن بیشتر پیشگیری می‌باشد. برای مثال در حوزه بهداشت مدارس علاوه بر پیام‌های بهداشتی مبنی بر این که «از دستفروشان خوراکی نخرید» و یا «از خوردن لواشک و بستنی غیربهداشتی خودداری کنید» باید پیام‌هایی در زمینه بهداشت گفتار و زبان نیز داده شود. یعنی باید به دانش‌آموزان گفت که «هنگام بازی فوتبال در حیاط مدرسه جیغ نزنید» یا «وقتی زنگ تفریح زده شد، فریاد نزنید» که البته برای قانع‌کردن دانش‌آموزان و نشان دادن اهمیت پیام‌های فوق لازم است که مدلی از حنجره را به سر کلاسها برده تا دانش‌آموزان به وضوح ببینند که اگر جیغ بزنند، حنجره آنها چه آسیبی می‌بیند.
همچنین یک گفتار درمانگر می‌تواند به قاریان قرآن ، مداحان، خواننده‌ها ،‌گویندگان صدا و سیما ، دوبلورها و در کل افرادی که از صوت خود به صورت حرفه‌ای استفاده می‌کنند، آموزش بدهند که چگونه سخن بگویند و یا از صوت خود استفاده کنند تا مشکلی برایشان به وجود نیاید.

آنچه گفته شد بخشی از فرصت‌های شغلی یک گفتار درمانگر است که باید در جامعه وجود داشته باشد اما آیا در ایران نیز این فرصت‌های شغلی موجود است؟
آقای خاموشی در این زمینه می‌گوید: متاسفانه این رشته در کشور ما جا نیفتاده است و در نتیجه فعالیت فارغ‌التحصیلان این رشته محدود می‌باشد.
برای مثال با این که به اعتقاد ما هر مدرسه‌ای به یک گفتار درمانگر نیاز دارد، فارغ‌التحصیلان این رشته زمانی که در آموزش و پرورش استخدام می‌شوند، پستی برای آنها در نظر گرفته نشده است یعنی در حکم استخدامی به عنوان دبیر تلقی می‌شوند نه به عنوان یک گفتار درمانگر.
و یا متاسفانه قانون نظام پزشکی به این صورت است که گفتار درمانگر نمی‌تواند به تنهایی مطب بزند بلکه باید زیر نظر متخصص مغز و اعصاب و یا گوش و حلق و بینی فعالیت بکند. در صورتی که یک گفتار درمانگر وابستگی خاصی به هیچ تخصصی ندارد البته ممکن است متخصص مغز و اعصاب در بعضی موارد به گفتار درمانگر یاری برساند اما در بسیاری از موارد مانند لکنت زبان نمی‌تواند کمکی بکند.
وی در ادامه می‌گوید: با این وجود نباید علاقه‌مندان به این رشته ناامید شوند چون این رشته برای جوانانی کنجکاو که به دنبال کشف ناشناخته‌ها می‌باشند و می‌خواهند در زمینه تحصیلی‌شان حرف اول را بزنند، رشته بکری است و زمینه‌های ناشناخته زیاد دارد. که از آن جمله می‌توان به درمان سریع لکنت زبان اشاره کرد. چون با این که در این زمینه روشهایی وجود دارد اما روشهای فوق به تدریج جواب می‌دهد و من به جرات می‌گویم که اگر کسی درمان سریعی برای لکنت زبان پیشنهاد کند، بسیار ثروتمند خواهد شد. برای این که لکنتی‌ها هم افرادی باهوش طبیعی هستند و می‌توانند مشاغل مختلف را به عهده بگیرند ولی این اختلال در صحبت کردن آنها را دچار مشکل کرده است. بنابراین بسیاری از آنها حاضرند هزینه زیادی بپردازند اما سریع مشکل آنها رفع شود.
راحله جعفری توسی نیز معتقد است با این که مشکل شغلی در جامعه ما برای همه رشته‌ها از جمله رشته گفتار درمانی وجود دارد اما از آنجایی که فارغ‌التحصیلان رشته‌های توانبخشی و از جمله گفتاردرمانی محدود هستند و از طرفی جامعه به آنها نیاز بسیاری دارد، رشته‌های علوم توانبخشی کمتر از سایر رشته‌ها با مشکل شغلی روبرو هستند. برای مثال یک گفتار درمانگر می‌تواند در درمانگاهها و مراکز بهداشت، مراکز ویژه توانبخشی و مراکز آموزش و پرورش استثنایی فعالیت بکند چون قسمت عمده کار ما در ارتباط با ناشنواها و کم‌شنواها است یعنی ما به یک ناشنوا و یا کم‌شنوا کمک می‌کنیم که گفتار افراد را درک کرده و بهتر از قبل منظورش را از طریق کلام برساند. که از همین‌جا ناشنوایان زبان اشاره را می‌آموزند اما ما به آنها درک گفتار و بیان آن را می‌آموزیم .
توانایی‌های جسمی، علمی، روانی و … مورد نیاز و قابل توصیه حروف را یک یک ادا کرده و یا کلمات را به آرامی بیان می‌کند و سپس به صدای بیمار و نحوه اداکردن حروف و یا کلمات او نگاه کرده و گوش فرا می‌دهد و اشتباه‌هایش را به آرامی تذکر می‌دهد تا او بتواند از سنگلاخ دشواریهای گفتار و زبان عبور کرده و به روانی سخن بگوید.
این کار همیشگی یک گفتار درمانگر است. کاری که باید با صبر و بردباری به دفعات مختلف و به روش‌های گوناگون انجام دهد.
راحله جعفری توسی فارغ‌التحصیل گفتار درمانی با اشاره به همین ویژگی می‌گوید: صبور بودن مهمترین ویژگی است که یک گفتار درمانگر باید داشته باشد چرا که بعضی از بیماران ما به کندی پیشرفت می‌کنند و به قول معروف پیشرفتشان میلیمتری است. بنابراین لازم است که گفتار درمانگر بردبار بوده و پابه‌پای بیمار پیش رفته و او را درک کند.
همچنین متخصص این رشته باید انعطاف‌پذیر باشد. برای این که در این کار تنوع مراجعه‌کنندگان بسیار زیاد است یعنی مراجعین ما می‌توانند یک بچه ۲ ساله تا یک فرد ۹۰ ساله باشند که بدون شک هر یک روحیات و ویژگی‌های خاص خود را دارند و یک گفتار درمانگر باید با توجه به این ویژگی‌های فردی نحوه درمان را انتخاب بکند.
آقای خاموشی نیز در بیان ویژگی‌های لازم برای دانشجویان این رشته می‌گوید: دانشجوی موفق این رشته کسی است که به زبان انگلیسی و دانش کامپیوتر مسلط باشد چون کتابهای این رشته در ایران بسیار کم است و دانشجو باید بتواند از منابع خارجی یا از شبکه‌های رایانه‌ای استفاده کند.

همین‌طور بهتر است با لهجه‌های مختلف آشنایی داشته باشد چون ممکن است ناشنوایی به او مراجعه کند که در یک محیط ترک یا کرد زبان زندگی کرده است و اگر فرد لهجه او را بلد باشد و یا حداقل با جایگاه‌های تولید صدای آن لهجه آشنا باشد، بهتر می‌تواند به او کمک کند.
آقای شاهبداغی استاد گفتار درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز معتقد است که رشته گفتاردرمانی نیازمند خلاقیت، هنر، صبر و پشتکار است و باید دانشجو به مطالعه مداوم جهت پیشرفت زمینه‌های درمان بیماران علاقه‌مند باشد.
رضا نصیری فارغ‌التحصیل این رشته نیز می‌گوید: دانشجویان این رشته باید اختلال گفتاری نداشته باشند زیرا بخشی از تحصیل در این رشته شامل آموزش عملی و برخورد کلامی با بیماران می‌باشد و باید سلامت کامل روانی داشته و بتوانند بدرستی ارتباط برقرار کنند. همچنین لازم است در دروس زبان و ادبیات فارسی، زیست‌شناسی، فیزیک و زبان انگلیسی اطلاعات لازم و کافی را کسب کرده باشند.

** تعدای از خدمات یک گفتار درمانگر
ـ درمان لکنت زبان
ـ اختلالات تلفظی
ـ تأخیر در رشد گفتار و زبان کودکان
ـ درمان اختلالات گفتاری و زبانی ناشی از فلج مغزی ، سکته مغزی ، شکاف کام ، عقب ماندگی ذهنی
ـ تشخیص و درمان اختلالات یادگیری و مفاهیم کلمان (‌زبان )
ـ تشخیص و درمان اختلالات نوشتاری و املاء
ـ مشاوره تخصصی و گفتار درمانی برای اعضاء خانواده
ـ ارجاع به متخصص مغز و اعصاب یا گوش ، حلق و بینی در صورت نیاز

آشنایی با اختلالات گفتاری

· لکنت زبان : اختلالی است که طی آن جریان روان گفتار با مکث، تکرار هجا و یا کشش های نابجا شکسته می شود و معمولاً همراه با انقباض عضلات اندامهای گفتاری یا در موارد شدیدتر دیگر اعضای بدن می باشد و شیوع آن در پسرها ۳ برابر دخترها است.
· نقص شنوایی : بدلیل اهمیتی که شنوایی در گفتار و تصحیح اشتباهات گفتاری دارد هر گونه اختلال در شنوایی بر گفتار اثر گذار خواهد بود. مشکلات گفتاری حاصله شامل اختلال در تولید صحیح صداها ، شناخت محدود، ذخیره واژگان محدود، اختلال صوت و …
می باشد.
· اختلالات صوت : شامل هر گونه اختلالی است که تارهای صوتی را درگیر می کند مانند اختلال در آهنگ صدا، زیر و بمی، و خشیومی بودن صدا، وجود اختلالات جسمی مانند وجود شکاف کام یا لب و یا بزرگ بودن بیش از حد لوزه ها و نیز کم شنوایی و همچنین استفاده ناصحیح از تارآواها می تواند باعث اختلالات صوت گردد.
· اختلالات تولیدی : عبارتست از مشکل در بیان صحیح صداها که می تواند بصورت حذف یا جانشین کردن صدا باشد و در موارد شدید منجر به نامفهوم شدن گفتار
· می گردد. علت آن می تواند بدلیل نقص ارگانیک در سیستم گفتار ، محیط نامناسب و یادگیری نادرست و یا زمینه ارثی داشته باشد.
· تأخیر در رشد گفتار و زبان : اگر گفتار کودکی همزمان با سن تقویمی او پیش نرود دارای تأخیر در گفتار است . کودک طبیعی تا قبل از ۱ سالگی تک کلمات را بیان می کند. تا ۲ سالگی جملات دو کلمه ای و همینطور با افزایش سن ذخیره واژگان نیز بیشتر می شود. از علت های مسبب تأخیر می توان به عقب ماندگی ذهنی کم شنوایی، عوامل محیطی و مشکلات جسمی اشاره کرد.
· زبان پریشی : به اختلال گفتاری ناشی از صدمه به سیستم مغزی گفته می شود که فرد قادر به ارتباط گفتاری با دیگران نخواهد بودو این اختلال عمدتاً در افراد بزرگسال بوجود می آید و علت آن ناشی از سکته ها تومورهای مغزی، تصادفات و… می باشد. فرد دارای گفتاری ناروان ، بی محتوا ، خطاهای تولیدی و فلجی می باشد.


۱-تاخیر در گفتاروزبان delayed speech and language

افرادی دارای این مشکل هستند که به دلایل مختلف ازقبیل ناشنوایی- عقب ماندگی ذهنی – فلج مغزی دیرتر از حد طبیعی شروع به صحبت می کنند و گفتاروزبانشان درحدسنشان نمی باشد

۲-اختلالات روانی گفتارfluency disorder

افرادای که لکنت زبان وپریده گویی دارند جزءاین گروه هستند

لکنت زبان(stuttering ) زمانی اتفاقی می افتد که درروند طبیعی گفتاروقفه های غیر طبیعی وناگهانی بواسطه تکرار صداها هجا ها کشیده گویی :طولانی ادا کردن صدا ها – کلمات وهجا میا نپرانی :گیر:قفل ورفتارها ی وابسته ایجاد می شود.
بریده گویی ( cluttering ) :زمانی اتفاق می افتد که میزان تکلم دچاراشکال شود و گفتارفرد بیش از حد سریع باشد وفرد در گفتاراز گفتن برخی از اصطلاحات صرفنظرکند

۳-اختلالات صوتیvoice disorder

زمانی اختلال صوتی وجود دارد که کیفیت ؛زیروبمی ؛ بلندی و انعطاف پذیری صوت فردی متفاوت ازصوت افراد؛ جنس؛ سن؛ گروه وفرهنگ مشابه وی باشد . وجود یاعدم وجوداختلال صوت ومیزان آن نسبت به قضاوت شنونده متفاوت است.بنابراین کودکان ؛ والدین ؛ بزرگسالان و آسیب شناسان گفتار و زبان اختلال یا عدم اختلال را بر طبق نیازها و زمینه خود تعیین می کنند .

اختلالات صوتی را میتوان به صور گوناگون طبقه بندی کرد. برخی براساس سبب شناسی؛ برخی براساس ادراکی وتعدادی دیگر براساس جنبش شناسی تقسیم می کنند.

در طبقه بندی براساس سبب شناسی؛ اختلالات صوتی را میتوان به دو دسته ۱- عضوی: که شامل بد آوایی و بی آوایی بدلیل ضایعات بافتی یا بیماریهای عصبی شناخت. ۲- روانزاد: که شامل صوت ناهنجار در اثر سایکو نوروز ؛ اختلالات شخصیتی یا الگوی های نادرست تقسیم کرد .

در طبقه بندی براساس دیدگاه ادراکی اختلال دریک یا تعدادی از مؤلفه ها ی صوت شامل زیروبمی بلندی وکیفیت وجوددارد.

درطبقه بندی جنبش شناسی به دوبخش عمده پرکاری وکم کاری صوتی تقسیم می شود علائم اختلالات صوت شامل مواردزیراست

۱-گرفتگی صوت ۲- نفس آلودگی صدا ۳- خستگی صوتی ۴- کاهش دامنه آواسازی

۵- بی صدا ۶- قطع زیروبمی یاصدای زیرنامناسب ۷- آواسازی توام باتلاش وکوشش ۸ – لرزش

۴-اختلالات زبانیlanguage disorder

ازجمله اختلالات زبانی آفازی است .آفازی درسه فراینددرک زبان فرمول بندی زبان و یا هر دواختلال بوجود می آید.

آفازی دراثر آسیب به مناطق مختلف مغزی درنیمکره چپ به علل مختلف مانند تصادف سکته مغزی تروما وغیره بوجود می آید آفازی براساس منطقه ای که آسیب دیده تقسیم بندی شده است وشامل انواع زیراست

۱- آفازی ورنیکه ۲- آفازی بروکا ۳- آفازی انتقالی ۴- آفازی ترانس کورتیکال حسی۵- آفازی گلوبال ۶- آفازی ترنس کوتیکال حرکتی

وبراساس نوع آفازی ممکن است علائم زیر دیده شود. پارافازیا – اختلال تکرار – اختلال درخو ندان ونوشتن – اختلال دردرک وبیان – اختلال درنامیدن

۵-اختلالات تشدیدresonance disorder

تشدید زیر مجموعه کیفیت صوت است در اختلالات تشدید دراثر اختلال در عمکرددریچه کامی- حلقی به علل مختلف فرایند تشدید به درستی انجام نمی شود دو به عبارت دیگر توازن خیشومی – دهانی بهم خورده است.انواع اختلالات تشدیدعبارتند از۱- خیشومی شدگی بیش ازحد : تشدیدبیش ازحد هوا درحفره بینی که ممکن است همراه با خروج هوا ازبینی باشد یا نباشد.دراین حالت ممکن است برای جلوگیری از خروج هوا درپرده های بینی حرکات انقباضی دیده شود.۲- خیشومی کمتراز حد :تشدید صداهای خیشومی درحفره بینی یا صورت نمیگیرد یا بسیار کم است .۳- مختلط: به علت اتصال حفره های بینی وانسداد درقسمت خلف یا قدام بینی هردوحالت خیشوم شدگی وجوددارد.

۶-اختلالات تولیدی Articulation disorder

اختلالات تولیدی مشخصا ً بیش از هر نوع عارضه گفتاری وقت وتوجه آسیب شناسان گفتار را به خود مشغول میکند و تقریبا ۸۰ درصد موارد اختلالات گفتاری را تشکیل میدهد. اینگونه افراد درتولیدو بیان همخوانهاو واکه ها مشکل دارندوبه صورت های زیر بیان می شوند

۱- حذف :یعنی یکی ازهم خوانها را حذف میکنند.(مثلآخ به خط ) ۲ – خرابگویی : دراین نوع خطا گوینده به جای واج هدف یک صدا ی غیرمشخص تولیدمی نماید. ۳ – اضافی دراین حالت یک صدا یا هجا ی نابجا را وارد واژه یا هجای اصلی مینماید(قوه ری به جای قوری)۴- جانشینی : دراین گونه خطاها گویند یک واج استاندارد به غلط جانشین واج هدف میکند (مثلا یوز به جای روز)

ضوابط تأسیس دفاتر کار گفتار درمانی
۱- دفتر گفتار درمانی به محلی اطلاق می شود که طبق ضوابط و مقرات وزارت بهداشت ‘ درمان و آموزش پزشکی برای ارائه خدمات گفتار درمانی پس از دریافت مجوز فعالیت ، توسط افراد واجد شرایط مندرج در این آئین نامه دایر می گردد .

۲- آسیب شناس گفتار و زبان به فردی اطلاق می شود که دانش آموخته مقطع کارشناسی یا مقطع بالاتر این رشته از دانشگاه های داخل یا خارج از کشور باشد و مدرک وی به تائید وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی رسیده باشد .

۳- مجوز فعالیت گفتار درمانی عبارت اسـت از مجـوزی که پس از بررسی مدارک و مستندات توسط دانشگاه های علوم پزشکی صادر می شود .


شرایط، ضوابط و مدارک مورد نیاز

شرایط فردی :

۴- جهـت بـالا بـردن سطـح کیفـی خدمات درمانی دردفاتر گفتار درمانی داشتن سابقـه کـاردرایـن رشتـه درمراکز درمانی، دولتی ، خیریه و خصوصی به شرح زیر ضروری می باشد :

برای ایجاد دفتر گفتار درمانی درشهرتهران و کرج ‘ داشتن حداقل ۵ سال سابقه اشتغال بـه کـار تمـام وقت در مراکز فوق

برای ایجاد دفتر کار در سایر شهرها و شهرستان ها داشتن حداقل ۳ سال سابقه اشتغال به کار تمام وقـت در مراکـز مذکور

تبصره ۱ : مدت خدمت نظام وظیفه و طرح نیروی انسانی و یا سایر تعهدات قانونی درصورت ارائه گواهی معتبر اشتغال به گفتار درمانی جزء سابقه کار محسوب می شود .

تبصره ۲ : مدت تحصیل کارشناسی ارشد گفتار درمانی حداکثر تا یک سال و PhD حداکثر تا دو سال براساس گواهی دانشگاه محل تحصیل جزء سابقه کار محسوب می شود .

تبصره ۳ : گواهی سابقه اشتغال به گفتار درمانی در مراکز خصوصی باید به تائید معاونت درمان و دارو دانشگاه / دانشکده مربوطه برسد .

مدارک مورد نیاز

۵- مدارک مورد نیاز برای تأسیس دفتر گفتار درمانی شامل موارد زیر می باشد ‘ که باید به معاونت درمان و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی مربوطه ارائه گردد :

الف ) گواهی انجام یا معافیت خدمات قانونی

ب ) گواهی عدم سوء پیشینه کیفری ( در مورد شاغلین رسمی مراکز دولتی با ارائه تصویر حکم استخدامی نیازی به این گواهی نمی باشد ) .

پ ) یکی از مدارک تحصیلی کارشناس ، کارشناس ارشد ، PhD گفتار درمانی

ب ) سه قطعه عکس ۴*۳

د ) گواهی سابقه اشتغال به گفتار درمانی

ه ) اعلام کتبی آدرس دقیق دفتر کار و ساعات فعالیت و تلفن تماس جهت هماهنگی به منظور بازرسی از محل دفتر کار

م ) ارائه تصویر یا شماره کد ملی

ی ) اصل فیش های بانکی طبق مقررات مربوطه(مبلغ وشماره حساب از طریق کارشناسان واحد صدور

پروانه ها به متقاضی اعلام خواهد گردید ،مبالغ جهت شهر تهران وسایر شهرستان ها متفاوت می باشد).

شرح وظایف و حدود اختیارات

الف ) مشاوره و راهنمایی مراجعین برای پیش گیری از بروز اختلالات گفتار و زبان در کودکان

ب ) مشاوره و آموزش به افرادی که در معرض ابتلا به اختلالات گفتار و زبان هستند به منظور پیشگیری

ج ) راهنمایی و ارجاع مراجعین مبتلا به اختلالات گفتار و زبان به سایر درمانگران براساس نیازهای بهداشتی درمانی آن ها

د ) آموزش راهنمایی و مشاوره به افرادی که از گفتار خود به طور حرفه ای استفاده می کنند ‘ ( برای ارتقاء

کیفیت گفتار و پیش گیری از بروز اختلال )

ه ) انجام آزمون های گفتار و زبان براساس معیارها و برگه های مورد تائید دانشگاه علوم پزشکی و تشکیل پرونده برای نوشتن شرح حال ‘ ثبت چگونگی بروز و سیر اختلال براساس مصاحبه با بیمار و خانواده او و مدرک مربوطه ، ثبت سوابق درمانی ‘ ضبط نمونه گفتار بیمار و شرح ویژگی های زبانی و گفتاری او ‘ ثبت سابقه بیماری های جسمی بیمار و تعیین علل و عوامل مؤثر بر اختلال و ثبت برنامه و اقدامات گفتار درمانی و در صورت ارجاع به سایر مراکز درمانی ثبت در پرونده و ارسال خلاصه پرونده

ز ) نگهداری پرونده برای کارهای آماری و در صورت لزوم تهیه گزارش برای مراجع قانونی و استفاده از آنها در مطالعات پژوهشی و ارائه نتایج به مسئولان و مراکز علمی – پژوهشی برای همکاری در زمینه افزایش آگاهی و بهبود ارائه خدمات گفتار درمانی و بالا بردن سطح سلامت جامعه

ح ) آسیب شناسی گفتار و زبان موظف است در انحصار نسخه پزشک معالج خدمات گفتار درمانی را برای بیماران انجام دهد .

تبصره ۱ : پذیرش بیماران دچار اختلال تولید، لکنت ، اختلال در خواندن و نوشتن و تأخیر در رشد گفتار و زبان به طور مستقیم انجام می پذیرد .

تبصره ۲ : آسیب شناسی گفتار و زبان حق دخل و تصرف در نسخه و یا دستور پزشک معالج را ندارد .

تبصره ۳ : آسیب شناسی گفتار و زبان مجاز به تجویز دارو و درخواست رادیو گرافی و آزمایشات پاراکلینیکی برای بیماران را ندارد .

ط ) آسیب شناس گفتار و زبان می تواند برای افراد مبتلا به اختلالات صوت به مدت محدود ( حداکثر تا یک هفته ) گواهی صادر نماید . ( در صورت استفاده حرفه ای از صوت به معنای عدم حضور در محل کار و در غیر این صورت تنها در قالب استراحت صوتی )

ی ) آسیب شناس گفتار و زبان حق انجام تزریقات و پانسمان راندارد .


فضای فیزیکی و تجهیزات

۶- حداقل امکانات و تجهیزات برای ارائه خدمات به شرح زیر می باشد :

الف ) اتاق درمان حدود ۱۰ تا ۱۲ متر مربع

ب ) سالن انتظار متناسب با مراجعین و سرویس بهداشتی در دسترس باشد .

ج ) محیط از نظر نور ، دما و پاکیزکی مناسب باشد

د ) از نظر قرار گیری در طبقات ساختمان محدودیتی ندارد

ه ) میز و صندلی مناسب مراجعین موجود باشد

و ) سرو صدا در اتاق درمان نباشد ( مطابق محیط های معمولی باشد )

ز ) وسایل باز خورد بینایی و شنوایی موجود باشد

ح ) وسایل کمک آموزشی مانند کارت تصاویر ، کتاب های آموزشی کودکان ، لگو ، پازل و موارد مشابه برحسب نیاز

ط ) برگه های ارزیابی اختلالات گفتار و زبان مطابق با موارد موجود در دانشگاه های علوم پزشکی

ی ) قاشقک ، گاز استریل ، الکل ، دستکش یک بار مصرف ، نی ، شمع ، جراغ قوه ، دستمال کاغذی

ک ) وسایل صداساز برای کودکان و وسایل بازی و آموزش کودکان

ل ) ضبط صوت برای ثبت نمونه گفتار مراجعین
تجهیزات ، موقعیت و فضای فیزیکی ‘ امکانات فنی و ساختمانی دفتر گفتار درمانی می بایستی قبل از اخذ مجوز فعالیت به تائید کارشناسان دانشگاه / دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ذیربط برسد .