عامل اصلي برنزه شدن پوست، اشعه ي ماوراي بنفش خورشيد (UV)است كه به 3جزء UVA، UVB و UVC تقسيم مي‌شود. اين اشعه با وجود فايده‌هايي مثل توليد ويتامينD در بدن مي تواند بسيار مضر باشد.
در دستگاه‌هاي سولاريوم هم كه ادعا مي كنند كم خطرتر از تابش مستقيم آفتاب است، از اشعه ي ماوراي بنفش استفاده مي شود. به خاطر مضر بودن اين اشعه و استفاده ي بي رويه ي بعضي افراد از آن، سازمان بهداشت جهاني قوانيني براي كنترل اين پديده تعريف كرده و به چند گروه درباره ي برنزه كردن پوستشان هشدار داده است :
- يكي افرادي كه داراي پوست شماره ي 1 و 2 هستند، يعني كساني كه معمولا موهاي بور و چشم‌هاي روشن دارند و اشعه ي ماوراي بنفش، به پوست آنها بيشتر از بقيه آسيب مي رساند.
- دومين گروه، افراد زير 18سال هستند كه نبايد از دستگاه‌هاي سولاريوم استفاده كنند يا حمام آفتاب بگيرند.
- همچنين كساني كه كك و مك و خال‌هاي زياد، زخم‌هاي پوستي يا سابقه ي آفتاب سوختگي در بچگي و در هر مرحله‌اي از زندگي شان داشته‌اند.
- در ضمن افرادي كه داروي خاصي مصرف مي كنند، بايد قبل از برنزه كردن با پزشك معالج‌شان مشورت كنند.
-سازمان بهداشت جهاني به خانم‌ها هم توصيه كرده كه موقع برنزه كردن از لوازم آرايشي استفاده نكنند، چون ممكن است اشعه ي ماوراي بنفش برايشان ايجاد حساسيت كند.
با همه ي اين احوال، همچنان بر تعداد كساني كه پوست خود را برنزه مي كنند، اضافه مي شود. برنزه كردن چگونه مد شد؟
در گذشته رنگ پوست افراد، طبقه ي اجتماعي آنها را تعيين مي كرد. سفيد پوست‌ها متعلق به طبقه ي بالاي اجتماع و سياه پوست‌ها و رنگين پوست‌ها جزء طبقه ي پايين و كارگر بودند. در يونان باستان و روم، زن‌ها براي اينكه سفيدتر و رنگ پريده‌تر به نظر برسند، صورتشان را با سرب رنگ مي كردند، تا جايي كه حتي به اين خاطر مسموم مي شدند!
در اواسط قرن دهم ميلادي هم از آرسنيك براي سفيد كردن صورت استفاده مي شد كه آن هم نتايج مرگباري به دنبال داشت! در بريتانيا ملكه اليزابت و بانوان اشرافي از خانه خارج نمي شدند تا چهره رنگ پريده ي خود را حفظ كنند! ولي اين وضعيت مدتي بعد عوض شد.
سال 1930 مدهاي جديد به تدريج جاي خود را بين خانم‌ها باز كرد. خانم كوكوكانل (از طراحان مد) در حين سفر از پاريس به كن براي شركت در يك فستيوال مد، به طور تصادفي زير آفتاب برنزه شد و به زودي همه جاي دنيا، طرفداران مد دنبال اين بودند كه برنزه شوند.
سال 1970 گروه‌هاي مختلف از هر رده ي سني، خودشان را زير آفتاب كباب مي كردند، بدون اينكه بدانند برنزه شدن مي تواند زمينه ساز ابتلا به سرطان در 10 تا 20 سال بعدي عمرشان باشد.
سال 2005 ميزان سرطان پوست شديدا در حال افزايش است، ولي طرفداران خورشيد همچنان به برنزه كردن خود مشغول‌اند! لايه ي اوزن در سرتاسر كره ي زمين نازك تر شده است و حفره‌هاي موجود در آن، كه تهديدي براي پوست به شمار مي روند، همچنان در حال افزايش هستند.
هر كسي مختار است كه با دانستن عواقب هر كاري، آن را انجام دهد، اما افرادي كه علاقه مند به برنزه كردن هستند، بايد بدانند كه در سال‌هاي آينده، حتي اگر به سرطان پوست دچار نشوند، نسبت به هم‌سن و سال هايشان پوست پيرتر و شكسته تري خواهند داشت.
برنزه نكنيد
كساني كه شيفته ي برنزه شدن هستند، مثل سيگاري‌ها، هرچه از مضرات اشعه ي ماوراي بنفش بشنوند و بخوانند، باور نمي كنند يا اگر هم باورشان شود، آن روز را دورتر از آن مي بينند كه بخواهند از ترسش پا روي دلشان بگذارند و قيد تيره كردن پوستشان را بزنند.
اما پزشكان راجع به عوارض اشعه ي ماوراي بنفش خورشيد، با اطمينان‌تر از مضرات سيگار كشيدن حرف مي زنند. با دكتر هوشنگ احساني-متخصص بيماري‌هاي پوست و مو- در اين‌باره گفت‌وگو كرده‌ايم.
آقاي دكتر! اشعه ي ماوراي بنفش واقعا باعث سرطان پوست مي شود؟
يك قسمت از اشعه ي UV مي تواند سرطان پوست ايجاد كند. UVB كه بين 290 تا 320 نانومتر طول موج دارد، در صورت تماس مكرر با پوست اين تأثير را مي گذارد. UVA هم كه طول موجش بين 320 تا 400 نانومتر است، خاصيت انعطاف پذيري پوست را از بين مي برد و باعث پيري پوست مي شود.
UVA، سريع تر باعث تغيير رنگ پوست مي شود، به طوري كه در عرض يكي دو ساعت تماس با آن، رنگدانه‌هاي پوست زياد مي شود و قهوه‌اي شدن اوليه ي پوست، ناشي از همين اثر است.
اما تأثير UVB ديرتر مشخص مي شود، اگر ميزان اشعه زياد باشد، UVB هم رنگدانه‌هاي پوست را با دو سه روز تأخير تحريك مي كند. تأثير اين اشعه و دوامش هم بيشتر است و از همين مكانيزم است كه در سالن‌هاي سولاريوم براي تحريك رنگدانه‌هاي پوست استفاده مي شود.
آيا مي توان گفت چند بار استفاده از سولاريوم يا حمام آفتاب، مي تواند منجر به اين عوارض شود؟
قدر مسلم با يكي دو بار برنزه كردن، عوارض شديدي ايجاد نمي شود. اما اگر اين كار در درازمدت ادامه پيدا كند و دفعات تكرار تماس با UV زياد شود، اثر تجمع رنگدانه‌ها باعث ايجاد سرطان پوست و قبل از سرطان، باعث از بين رفتن قوام پوست مي شود. در نتيجه پوست فرد، لطافت خودش را از دست مي دهد.
آيا مي شود به افرادي كه قصد برنزه كردن دارند توصيه كرد اين كار را انجام ندهند؟
به دفعات محدود ضرر ندارد. اما كسي كه اين كار را انجام مي دهد، قطعا اين رنگ را براي پوستش مي پسندد و دوست دارد كه باز هم تكرارش كند و همين تكرار است كه مشكل ايجاد مي كند. هر كسي مختار است با دانستن عواقب هر كاري، آن را انجام دهد، اما افرادي كه علاقه مند به برنزه كردن هستند، بايد بدانند كه در سال‌هاي آينده – حتي اگر به سرطان پوست دچار نشوند – نسبت به هم‌سن و سال هايشان پوست پيرتر و شكسته تري خواهند داشت.
عوارض برنزه كردن زياد پوست
پاسخ با نقل قول
