____ ضــرورت مـعــاد ! ____

[soheil_g]

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام خدمت دوست گرامی

ظاهرا در مطالعه عناوین پست ها دقت لازم را به عمل نیاوردید !


دو پست قبلی ، در مورد شبهات پیرامون معاد بود ، و این شبهه که معاد جسمانی نیست ، به صراحت ردّ شد و

با آیات قرآن ، جسمانی بودن معاد اثبات گردید .

تمام قصد حقیر در این تاپیک بررسی همین شبهه ها و پاسخ به آنهاست ، نه اثباتشان .

عقیده ما نیز جسمانی بودن معاد است که توضیح هم داده شده . ( ممنون از مطالعه مجدد شما )

ضمنا لازم به ذکر است که این مطالب برگرفته از کتاب استاد (محمد تقى مصباح يزدى, آموزش عقايد, ج 3, صص 63 ـ 37) است ،

که از مشاهیر شیعه هستند .

[soheil_g]

3ـ شبهه درباره قدرت فاعل

• شبهه ديگر اين است كه براى تحقق يك پديده ، علاوه بر امكان ذاتى و قابليت قابل ، قدرت فاعل هم شرط است و از كجا كه خداوند
  
  قدرت بر زنده كردن مردگان داشته باشد؟!

اين شبهه واهى ، از طرف كسانى مطرح شده كه قدرت نامتناهى الهى را نشناخته بودند .

پاسخ آن اين است كه قدرت الهى حد و مرزى ندارد و به هر چيز ممكن الوقوعى تعلق مى گيرد . چنانكه اين جهان كران ناپيدا را با آن همه عظمت

خيره كننده ، آفريده است .

« اولم يروا ان الله الذى خلق السموات والارض و لم يعى بخلقهن بقادر على ان يحيى الموتى بلى انه على كل شیء قدير. » (19)

« مگر نديدند ( و ندانستند ) خدايى كه آسمانها و زمين را آفريده و در آفرينش آنها در نمانده است ،

مى تواند مردگان را زنده كند؟ چرا ،او بر هر چيزى تواناست. »

افزون بر اين ، « آفرينش مجدد » سخت تر از آفرينش نخستين نيست و نياز به قدرت بيشترى ندارد بلكه مى توان گفت از آن هم آسانتر است .

« فسيقولون من يعيدنا قل الذى فطركم اول مرة فسينغضون اليك روئوسهم » (20.)

« خواهند گفت: چه كسى ما را باز مى گرداند ( و مجدداً زنده مى كند ) ؟
بگو: همان كسى كه شما را نخستين بار آفريد. پس سرهايشان را نزد تو تكان خواهند داد ( و از اين پاسخ, تعجب خواهند كرد ). »



« و هو الذى يبد الخلق ثم يعيده و هو اهون عليه » (21)

« و اوست كسى كه آفرينش را آغاز مى كند و سپس آن را باز مى گرداند و آن (باز گرداندن) آسانتر است . »

[soheil_g]

ـ شبهه درباره علم فاعل

• شبهه ديگر اين است كه اگر خدا بخواهد انسانها را زنده كند و به پاداش و كيفر اعمالشان برساند بايد از سويى بدنهاى بى شمار را از يكديگر
  
  تشخيص بدهد تا هر روحى را به بدن خودش باز گرداند; و ازسوى ديگر , همه كارها خوب و بد را به ياد داشته باشد تا پاداش و كيفر درخورى
  
  به هر يك از آنها بدهد. و چگونه ممكن است ابدانى كه خاك شده و ذرات آنها درهم آميخته شده را از يكديگر باز شناخت؟ و چگونه مى توان همه
  
  رفتارهاى انسانها را در طول هزاران بلكه ميليونها سال, ثبت و ضبط كرد و به آنها رسيدگى نمود؟

اين شبهه هم از طرف كسانى مطرح شده كه علم نامتناهى الهى را نشناخته بودند و آن را به علوم ناقص و محدود خودشان قياس مى كردند.

و پاسخ آن اين است كه علم الهى حد و مرزى ندارد و بر همه چيز, احاطه دارد و هيچ گاه خداى متعال چيزى را فراموش نمى كند.


قرآن كريم ازقول فرعون ، نقل مى كند كه به حضرت موسى (ع) گفت:

« فما بال القرون الاولى! »
« اگر خدا همه ما را زنده, و به اعمالمان رسيدگى مى كند پس وضع آن همه انسانها پيشين كه مرده و نابود شده اند چه مى شود؟ »

حضرت موسى (ع) فرمود:

« ... علمها عند ربى لا يضل ربى و لاينسى . » (22 )

« علم همه آنها نزد پروردگارم در كتابى محفوظ است و پروردگار من گمراه نمى شود و چيزى را فراموش نمى كند. »

ــ و در آيه اى جواب دو شبهه اخير به اين صورت, بيان شده است:

« قل يحييها الذى انشاها اول مرة و هو بكل خلق عليم » ( 23)

« بگو (اى پيامبر) مردگان را همان كسى زنده مى كند كه نخستين بار ايشان را پديد آورده و او به هر آفريده اى داناست . »

قرآن كريم از يك سو ،به عنوان پيامى كه از طرف خداى متعال به بندگانش فرستاده شده بر تحقق معاد تاكيد مى كند و آن را وعده حتمى

و تخلف ناپذير الهى مى شمارد و بدين ترتيب حجت را بر مردم تمام مى كند ، و از سوى ديگر به دلايل عقلى بر ضرورت معاد اشاره مى كند

تا رغبت انسان نسبت به شناخت عقلانى را ارضا كند و حجت رامضاعف سازد.

از اين رو, بيانات قرآنى درباره اثبات معاد را به دو بخش, تقسيم مى كنيم و در هر بخش به ذكر نمونه اى از آيات مربوط مى پردازيم .

[soheil_g]

« وعده حتمى الهى »

قرآن كريم ، بر پايى قيامت و زنده شدن همه انسانها در جهان آخرت را امرى ترديدناپذير دانسته مى فرمايد:

« ان الساعة آتيه لا ريب فيها » (24)

و آن را وعده اى راستين و تخلف ناپذير شمرده مى فرمايد:

« بلى وعداً عليه حقاً » (25)

و بارها بر تحقق آن ، قسم ياد كرده و از جمله مى فرمايد:

« قل بلى و ربى لتبعثن و لتنبون بما عملكتم و ذلك على الله يسير » (26 )

و هشدار دادن به مردم ، نسبت به آن را از مهمترين وظايف انبيا دانسته چنان كه مى فرمايد:

« يلقى الروح من امره على من يشا من عباده لينذريوم التلاق » (27)

و براى منكرين آن ، شقاوت ابدى و عذاب دوزخ را مقرر فرموده است:

« و اعتدنا لمن كذب بالساعة سعيراً » (28)




بنابراين ، كسى كه به حقانيت اين كتاب آسمانى پى برده باشد

هيچ بهانه اى براى انكار معاد و شك درباره آن نخواهد داشت .

___________________ فهرست آیات __________________

24ـ غافر 59/, و نيز رجوع كنيد به: آل عمران 9/, 25, نسا 87/, انعام 12/, كهف 21/, حج 7/, شورى 7/, جاثيه 26/ و 32.
25ـ نحل 38/, و نيز رجوع كنيد به: آل عمران 9/, 191, نسا 122, يونس 4/, 55, كهف 21/, انبيا 103/, فرقان 16/, لقمان 9/, 33, فاطر 5/, زمر 20/, نجم 47/, جاثيه 32/, احقاف 17/.
26ـ تغابن 7/, و نيز رجوع كنيد به: يونس 53/, سبا 3/.
27ـ غافر 15/, و نيز رجوع كنيد به: انعام 130/,154, رعد 2/, شورى 7/, زخرف 61/, زمر 71/.
28ـ فرقان 11/, و نيز رجوع كنيد به: اسرا 10/, سبا 8/, موئمنون 74/.

[soheil_g]

« اشاره به براهين عقلى »

بسيارى از آيات كريمه قرآن ، لحن استدلال عقلى بر ضرورت معاد دارد و مى توان آنها را ناظر به برهانهاى حكمت و عدالت دانست.

از جمله به صورت استفهام انكارى مى فرمايد:

« افحسبتم انما خلقنا كم عبثاً و انكم الينا لا ترجعون. » (29)

« مگر پنداشته ايد كه شما را بيهوده آفريده ايم و به سوى ما باز گردانده نمى شويد؟ »

اين آيه شريفه به روشنى دلالت دارد بر اينكه اگر معاد و بازگشت به سوى خداى متعال نباشد ،آفرينش انسان در اين جهان بيهوده خواهد بود.

ولى خداى حكيم ، كار عبث و بيهوده ، انجام نمى دهد. پس جهان ديگرى براى بازگشت به سوى خودش بر پا خواهد كرد.


اين برهان ، يك قياس استثنائى است و مقدمه اول آن ـ كه يك قضيه شرطيه است ـ دلالت دارد بر اينكه هنگامى آفرينش انسان در اين جهان ،

هدف حكيمانه خواهد داشت كه به دنبال اين زندگى دنيا ، بازگشت به سوى خدا كند و در جهان آخرت ، به نتايج اعمالش برسد.



و اما مقدمه دوم ( خدا كار بيهوده نمى كن د) همان مساله حكمت الهى و عبث نبودن كارهاى اوست كه در بخش خداشناسى به اثبات رسيد.

بنابراين ، آيه مزبور كاملاً قابل انطباق بر برهان نامبرده است .


اكنون مى افزاييم:

با توجه به اينكه آفرينش انسان به منزله غايت و هدفى براى آفرينش جهان است اگر زندگى انسان در اين جهان ،

بيهوده و فاقد هدف حكيمانه باشد آفرينش جهان هم بيهوده و باطل خواهد بود. و اين نكته را مى توان از آياتى استفاده كرد كه وجود

عالم آخرت را مقتضاى حكيمانه بودن آفرينش جهان دانسته است. و از جمله در وصف خردمندان ( اولوالالباب ) مى فرمايد:

« ... و يتفكرون فى خلق السموات و الارض ربنا ما خلقت هذا باطلاً سبحانك فقنا عذاب النار. » (30)

« ... و درباره آفرينش آسمانها و زمين مى انديشند ( و آنگاه مى گويند: ) پروردگارا ، اين ( جهان ) را باطل نيافريده اى ،
تو منزهى ( از اينكه كار باطل ، انجام دهى ) پس ما را از عذاب آتش نگهدار. »

از اين آيه ، استفاده مى شود كه تامل در كيفيت آفرينش جهان ، انسان را متوجه حكمت الهى مى سازد ؛ يعنى خداى حكيم از اين آفرينش عظيم ،

هدف حكيمانه اى را در نظر داشته و آن را گزاف و پوچ نيافريده است و اگر جهان ديگرى نباشد كه هدف نهائى از آفرينش جهان ، محسوب شود ،

خلقت الهى ، پوچ و بى هدف خواهد بود.



________________ فهرست آیات ________________
29ـ موئمنون 115/.
30ـ آل عمران 19/.

[soheil_g]

دسته ديگرى از آيات كريمه قرآن كه اشاره به برهان عقلى بر ضرورت معاد دارد قابل انطباق بر برهان عدالت است. (31)

يعنى مقتضاى عدل الهى اين است كه نيكوكاران و تبهكاران را به پاداش و كيفر اعمالشان برساند و فرجام آنان را از يكديگر تفكيك كند

و چون در اين جهان ، چنين تفكيكى نيست ناچار جهان ديگرى برپا خواهد كرد تا عدالت خويش را عينيت بخشد.


از جمله، در سوره جاثيه مى فرمايد:

« ام حسب الذين اجترحوا السيئات ان نجعلهم كالذين آمنوا و عملوا الصالحات سوا محياهم و مماتهم سا ما يحكمون.

و خلق الله السموات و الارض بالحق و التجزى كل نفس بما كسب و هم لا يظلمون. » (32 )



« مگر كسانى كه مرتكب كارهاى بد شدند چنين پنداشته اند كه ما آنان را مانند كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده اند

قرار خواهيم داد به گونه اى كه زندگى و مرگ هر دو دسته ، يكسان باشد (و همان گونه كه در نعمتهاى و بلاها و شاديها

و غمهاى اين جهان شريكنند بعد از مرگ هم فرقى نداشته باشند )؟ اينان بد قضاوتى مى كنند!

و خداى متعال آسمانها و زمين را بحق ( و داراى هدف حكيمانه ) آفريده و تا اينكه هر كس

به آنچه به دست آورده جزا داده شود و به ايشان ستم نشود . »

_______________ فهرست آیات _______________

31ـ ص 28/, غافر 58/, قلم 35/, يونس 4/.
32ـ جاثيه 21/ـ22.