« شـواهـد قـرآنـى »
اما بيانات قرآنى, هر چند در غالب موارد به گونه اى است كه رابطه جعلى و قراردادى را به ذهن می آورد مانند آياتى كه مشتمل بر تعبير « اجر » و « جزا » است( 17)
ولى از آيات ديگرى مى توان استفاده كرد كه رابطه بين اعمال انسان و ثواب و عقاب اخروى ، بيش از يك رابطه قراردادى است ، بنابراين ، مى توان گفت كه تعبيرات
دسته اول براى سهولت تفاهم و رعايت حال اكثريت مردم است كه ذهنشان با اين گونه مفاهيم ، آشناتر است .
همچنين در روايات شريفه ، شواهد فراوانى يافت مى شود بر اين كه اعمال اختيارى انسان ، داراى صورتهاى ملكوتى گوناگونى است كه در عالم برزخ و قيامت
ظاهر مى شود.
ــ اينك نمونه اى از آياتى را كه دلالت بر وجود رابطه حقيقى بين اعمال انسان و نتايج اخروى آنها دارد ملاحظه مى كنيم:
« و ما تقدموا لانفسكم من خير تجدوه عندالله . » (18)
« هر خيرى كه براى خودتان پيش فرستبد آن را نزد خدا متعال خواهيد يافت. »
« يوم تجد كل نفس ما عملت من خير محضراً و ما عملت من سو توددلو ان بينها و بينه امداً بعيداً. » (19)
« روزى كه هر كس عمل خيرى كه انجام داده است را حاضر شده مى يابد و هر عمل بدى كه انجام داده است (نيز).
دوست دارد كه ميان او و اعمال بدش فاصله دورى باشد. »
« يوم ينظر المر ما قدمت يداه » (20)
« روزى كه شخص مى نگرد كه دستانش چه چيزى را پيش فرستاده اند. »
« فمن يعمل مثقال ذره خيراً يره و من يعمل مثقال ذره شراً يره. » (21)
« هر كس به اندازه ذره اى كار خوب كند آن را خواهد ديدو هر كس به اندازه ذره اى كار بدى انجام دهد آن را خواهد ديد. »
« هل تجزون الا ما كنتم تعملون » ( 22)
« آيا جزائى كه به شما داده مى شود جز همان اعمالى است كه (در دنيا) انجام مى داديد؟ »
« ان الذين ياكلون اموال اليتامى ظلماً انما ياكلون فى بطونهم ناراً. » (23)
« همانا كسانى كه اموال يتيمان را به ستم مى خوردند جز اين نيست كه آتشى را در شكمهايشان وارد مى كنند. »
بديهى است صرف اينكه انسان در روز قيامت ببيند كه چه كارهايى در دنيا انجام داده است پاداش و كيفر آنها نخواهد بود بلكه صورتهاى ملكوتى آنهاست
كه در شكل نعمتها يا عذابهاى گوناگون ، ظاهر مى شود و شخص به وسيله آنها متنعم يا معذب خواهد شد. چنان كه از همين آيه اخير ، استفاده مى شود
كه صورت باطنى خوردن مال يتيم ، خوردن آتش است و هنگامى كه در جهان ديگر حقايق ظاهر مى شود ، خواهد ديد كه باطن فلان غذاى حرام ، آتش بوده
و سوزش درونش را خواهد يافت و به او گفته خواهد شد : « آيا اين آتش جز همان مال حرامى است كه خورده اى؟! »
_________________________________________________
17ـ تعبير « اجر » در حدود 90 بار و تعبير « جزا » و مشتقاتش بيش از 100 بار در قرآن كريم بكار رفته است !
18ـ بقره 110/, و نيز رجوع كنيد به مزمل 20/.
19ـ آل عمران 30/.
20ـ نبا 40/.
21ـ زلزال 7/ـ8.
22ـ نملا 90/, و نيز رجوع كنيد به قصص 84/.
23ـ نسا 10/.