••๑۩๑۞๑۩๑ زندگینامه بزرگان ادب پارسي ๑۩๑۞๑۩๑••

[. : : H@med : : .]

زندگینامه بزرگان پارسی:حمید مصدق

حميد مصدق

تولد : ‌1318 - اصفهان

وفات : ‌1377 تهران

حميد مصدق شاعر معاصر، در دهم بهمن ماه سال ‌1318 در شهرضا ـ از شهرستان‌هاي پيرامون اصفهان ـ به دنيا آمد. تحصيلات ابتدايي و متوسطه را در شهرضا و اصفهان به پايان رساند و در سال ‌1339 به تهران آمد و پس از فارغ‌التحصيل شدن در رشته‌ي بازرگاني از مؤسسه‌ي علوم اداري و بازرگاني دانشگاه تهران، در مؤسسه‌ي تحقيقات اقتصادي اين دانشگاه به امر پژوهش مشغول شد. وي از سال ‌1342 مجددا به ادامه‌ي تحصيل پرداخت و موفق به دريافت ليسانس حقوق از دانشگاه تهران و سپس فوق ليسانس اقتصاد شد. مصدق در سال ‌1348 به عنوان استاديار در مدرسه‌هاي عالي كرمان و اصفهان و دانشگاه آزاد ايران به كار مشغول شد. او از سال ‌1351، پس از دريافت فوق ليسانس حقوق اداري از دانشگاه ملي، به عضويت هيات علمي دانشگاه درآمد و در كنار آن از سال ‌1357 به كار وكالت روي آورد. حميد مصدق، عضو هيات علمي دانشكده‌ي حقوق دانشگاه تهران و دانشگاه علامه طباطبايي، وكيل درجه يك دادگستري عضو كانون وكلا و سردبير نشريه‌ي كانون بود. اين شاعر معاصر، در هفتم آذرماه ‌1377 در اثر سكته‌ي قلبي در تهران درگذشت. برخي از شعرهاي حميد مصدق نيز در سال‌هاي مبارزه عليه رژيم پهلوي، توسط برخي از دانشجويان، در قالب سرودهايي اجرا شد كه نوارهاي كاست آن، به‌صورت مخفي و دست به دست، مي‌گشت و در راهپيمايي‌ها، همخواني مي‌شد. به‌گفته‌ي منتقدان، يكي از بازرترين ويژگي‌هاي شعر مصدق، سادگي، رواني و صميميت سيال آن است.

آثار :

نخستين اثر وي منظومه‌ي بلند “درفش كاوياني“ در سال ‌1340 منتشر و در همان سال توقيف شد؛ چاپ دوم آن در سال ‌1357 منتشر و بعد از انقلاب نيز به دفعات تجديد چاپ شد. دومين كتاب شعر مصدق، منظومه‌ي ”آبي، خاكستري، سياه” است كه در سال ‌1343 منتشر شد. اين منظومه حال و هوايي ليريك و درعين حال اجتماعي دارد و تاكنون ده‌ها بار توسط ناشران رسمي و مخفي در داخل و خارج از كشور تجديد چاپ شده است. “در رهگذار باد” سومين منظومه‌ي مفصل مصدق نيز نخستين‌بار در سال ‌1347 به چاپ رسيد و پس از آن بارها تجديد چاپ شد. “از جدايي‌ها” ، “سال‌هاي صبوري”‌ و “شير سرخ” ، از ديگر آثار شعري حميد مصدق هستند كه به ترتيب در سال‌هاي ‌1358، ‌1369 و ‌1376 منتشر شده‌اند. مجموعه‌اي آثار اين شاعر معاصر نيز در سال ‌1369 در كتابي به نام “ ... تارهايي” گردآوري شده است كه اين مجموعه نيز بارها تجديد چاپ شده است. از او همچنين علاوه بر آثار شعري، كتاب “مقدمه‌اي بر روش تحقيق” (‌1351)، ”مجموعه‌ي رباعيات مولوي” و ”غزليات حافظ” و چندين كتاب در زمينه‌ي حقوق نيز به يادگار مانده است.

[. : : H@med : : .]

زندگینامه بزرگان پارسی:محمود اعتماد زاده

محمود اعتمادزاده (به‌آذين) نویسنده و مترجم معاصر ایرانی در سال ۱۲۹۳ خورشيدی در کوی خُمِران چهل‌تن (خمر به ضم خ و کسر میم به معنای کوزه‌گر است و بنا براین کوی خمران به معنای محلهٔ کوزه‌گران است) شهر رشت به دنيا آمد و آموزش ابتدايی و متوسطه را در شهرهای رشت و مشهد و سپس در تهران ادامه داد. او در سال ۱۳۱۱ جزو دانشجويان اعزامی ايران به فرانسه رفت و تا دی‌ماه ۱۳۱۷ در فرانسه ماند و از دانشكدهٔ مهندسی دريايی برِست (Brest) و دانشكدهٔ مهندسی ساختمان دريايی در پاريس گواهی‌نامه گرفت.

اين مترجم به‌عنوان يكی از سازمان‌دهندگان برگزاری ده شب شعر و سخنرانی در انجمن فرهنگی ايران و آلمان (انستيتو گوته) در مهرماه سال ۱۳۵۶ مطرح بوده است. به ویژهٔ بیانیهٔ پایانی این مراسم و این فراز پایانی آن که به قلم خود به آذین و با صدای وی خوانده شد در یادها مانده‌است که: « دوستان! جوانان! ده شب به صورت جمعيتی که غالبا سر به ده هزار و بيشتر می زد آمديد و اينجا روی چمن و خاک نمناک، روی آجر و سمنت لبه حوض، نشسته و ايستاده، در هوای خنک پاييز و گاه ساعت ها زير باران تند صبر کرديد و گوش به گويندگان داديد. چه شنيديد؟ آزادی، آزادی و آزادی.»

به‌آذين درباره وظيفهٔ هنر و ادبيات گفته است: «... كه می‌توان و بايد به ياری هنر جامعه را دگرگون كرد و شاعران و نويسندگان در برابر مردم و تكامل اجتماعی متعهد و مسئول هستند...»

به آذین که فعالیت های سیاسی خود را در ارتباط با حزب توده ایران انجام می داد، در سال ۱۳۶۲ در جریان دستگیری های گستردهٔ اعضای این حزب دستگیر شد و در زندان تحت شکنجه‌های سختی قرار گرفت. او بعد از آزادی از زندان، همواره از عوارض دوران بازداشت و شکنجه‌های سخت رنج می برد.

به آذین، روز چهارشنبه ۱۰ خرداد ۱۳۸۵ بر اثر ایست قلبی در بیمارستان آراد تهران درگذشت.



نوشته ها



پراکنده (۱۳۲۳)

بسوی مردم (۱۳۲۷)

خانوادهٔ امین زادگان (رُمان ناتمام)

دختر رعیت (۱۳۳۰)

نقش پرند (۱۳۳۴)

مُهرهٔ مار (۱۳۴۴)

گفتار در آزادی (۱۳۴۷)

شهر خدا (۱۳۴۹)

مهمان این آقایان (۱۳۵۰، چاپ ۱۹۷۵، کُلن، آلمان)

از آن سوی دیوار (۱۳۵۱)

کاوه (نمایشنامه، ۱۳۵۵)

از هر دری (۱۳۷۱ و ۱۳۷۲)

مانگدیم و خورشیدچهر

بر دریاکنار مثنوی

نامه هائی به پسر



ترجمه ها



بابا گوریو نوشتهٔ اُنُره دو بالزاک

زنبق درّه نوشتهٔ اُنُره دو بالزاک

چرم ساغری نوشتهٔ اُنُره دو بالزاک

ژان کریستف نوشتهٔ رومن رولان

جان شیفته نوشتهٔ رومن رولان

سفر درونی نوشتهٔ رومن رولان

زمین نوآباد نوشتهٔ میخائیل شُلُخُف

دُنِ آرام نوشتهٔ میخائیل شُلُخُف

شاه لیر نوشتهٔ ویلیام شکسپیر

هملت نوشتهٔ ویلیام شکسپیر

مکبث نوشتهٔ ویلیام شکسپیر

[. : : H@med : : .]

زندگینامه بزرگان پارسی:منوچهر امیـــری

منوچهر اميري

تولد : 1299ش - كرمانشاه

اميرى منوچهر, فرزند حسن. (تو 1299ش), نويسنده, مترجم و شاعر. وى نواده حاج محمد تقى اميرالامراء بود. در كرمانشاه متولد شد. در كودكى به تهران آمد سپس به تبريز رفت و در آنجا تحصيلات ابتدائى خودرا به پايان رساند. در سال 1314ش به تهران بازگشت و دوره متوسطه را تمام كرد , سپس از دانشكده ادبيات دانشگاه تهران ليسانس گرفت. در سال 1322ش در دانشسراى عالى به تدريس پرداخت. در خلال اين مدت موفق به اخذ دكترى ادبيات فارسى شد. از سال 1342 تا 1348ش نماينده فرهنگ و هنر در امريكا بود و پس از بازگشت به ايران در دانشكده ارتباطات اجتماعى و مدرسه عالى ادبيات به تدريس پرداخت. در سال 1350ش به دعوت دانشگاه يوتا به امريكارفت و دوسال در آنجا به تدريس پرداخت در بازگشت, به استادى دانشگاه شيراز منصوب شد و سرانجام در سال 1364 باز نشسته گرديد.

آثار :

برخى از آثار وى: فرهنگ كتاب «الابنيه عن حقايق‌الادويه»؛ ترجمه «منظومه سهراب و رستم»؛ ترجمه «منظومه فردوسى در تبعيد»؛ ترجمه «سفرنامه گاليور»؛ «آشنائى با شكسپير»؛ ترجمه «مالك و زارع در ايران»؛ ترجمه «بازگشت ده هزار يونانى»؛ ترجمه «سفر نامه فريزر»؛ ترجمه «روس و انگليس در ايران»؛ ترجمه «سفرنامه جكسن» يا «ايران در گذشته و حال».

[. : : H@med : : .]

زندگینامه بزرگان پارسی:قیصر امین پور

قيصـر اميـن پـور

تولد : 1338 خوزستانقيصر امين‏پور متولد دوم ارديبهشت 1338 دزفول است .وي تحصيلات ابتدايي و متوسطه خود را در گتوند و دزفول به پايان برد سپس به تهران آمد و دکتراي خود را در رشته زبان و ادبيات فارسي از دانشگاه تهران در سال 1376اخذ کرد. وي فعاليت هنري خود را از حوزه انديشه و هنر اسلامي در سال 1358 آغاز کرد . در سال 1367 سردبير مجله سروش نوجوان شدو از همين سال تاکنون در دانشگاه الزهرا و تهران به تدريس اشتغال دارد.در سال 1382 نيز به عنوان عضو فرهنگستان ادب و زبان فارسي انتخاب شد. اولين مجموعه شعرش را با عنوان »تنفس صبح« كه بخش عمده آن غزل بود و حدود بيست قطعه شعر آزاد؛ از سوى انتشارات حوزه هنرى در سال 63 منتشر كرد و در همين سال دومين مجموعه شعرش »در كوچه آفتاب« را در قطع پالتويى توسط انتشارات حوزه هنرى وابسته به سازمان تبليغات اسلامى به بازار فرستاد. امين‏پور كه با تفكر دينى و انقلابى همراه با انقلاب بوده با توقع كاركردى انقلابى از شعر در قالب كلاسيك، عمدتاً به رباعى و دوبيتى توجه نشان داده و در فصل‏بندى كتاب عناوينى چون »فصلى با مردان خدا« و »فصلى با شهادت و شهيدان خدايى« و »گزيده رباعى‏ها و دوبيتى‏هاى انقلاب« را ثبت و ضبط مى‏كند كه در فاصله سال‏ هاى 57 تا 62 سروده بود. در سال 1365 »منظومه ظهر روز دهم« توسط انتشارات برگ وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى به بازار مى‏آيد كه شاعر در اين منظومه 28 صفحه‏اى ظهر عاشورا، غوغاى كربلا و تنهايى عشق را به عنوان جوهره سروده بلندش در نظر مى‏گيرد. سال 69 برگزيده دو دفتر تنفس صبح و در كوچه آفتاب با عنوان »گزيده دو دفتر شعر« از سوى انتشارات سروش از وى منتشر مى‏شود. »آينه ‏هاى ناگهان« تحول كيفى و كمى امين‏پور را بازتاب مى‏دهد؛ در اين مرحله امين‏پور به بلوغ شعرى دست پيدا مى‏كند و به درك روشن‏ترى از شعر و ادبيات مى‏رسد. اشعار اين دفتر نشان از تفكر و انديشه‏اى مى‏دهد كه در ساختارى نو عرضه مى‏شود. آينه ‏هاى ناگهان، امين‏پور را به عنوان شاعرى تأثيرگذار در طيف هنرمندان پيشرو انقلاب تثبيت مى‏كند و از آن سو نيز موجوديت شاعرى از نسل جديد به رسميت شناخته مى‏شود. در اواسط دهه هفتاد دومين دفتر از اشعار امين‏پور با عنوان »آينه ‏هاى ناگهان 2» منتشر مى‏شود كه حاوى اشعارى است كه بعدها در كتاب‏هاى درسى به عنوان نمونه ‏هايى از شعرهاى موفق نسل انقلاب مى‏آيد. در همين دوران است كه برخى از اشعار وى همراه با موسيقى تبديل به ترانه ‏هايى مى‏شود كه زمزمه لب‏هاى پير و جوان مى‏گردد. پس از تثبيت و اشتهار، ناشران معتبر بخش خصوصى علاقه خود را به چاپ اشعار امين‏پور نشان مى‏دهند و در اولين گام، انتشارات مرواريد گزينه اشعار او را در كنار گزينه اشعار شاملو، فروغ، نيما و... به دست چاپ مى‏سپارد كه در سال 78 به بازار مى‏آيد. »گل‏ها همه آفتابگردانند« جديدترين كتاب امين‏پور نيز در سال 81 از سوى انتشارات مرواريد منتشر شد كه به چاپ‏هاى متعدد رسيد و با استقبال خوبى روبه‏رو شد. دكتر قيصر امين ‏پور در سال 1382 علي رغم تمايلش از سردبيري سروش نوجوان استعفا داد ، و هم‏اكنون ضمن عضويت در فرهنگستان زبان و ادبيات فارسى؛ در دانشگاه تهران و الزهرا تدريس مي كند وبه كارهاى پژوهشى مشغول است.

مجموعه اشعار تنفس صبح-1363 در کوچه آفتاب - 1363 آينه های ناگهان - 1372 گزينه اشعار-1378 گلها همه افتابگردانند-1380 اشعار برای نوجوانان - منظومه ظهر روز دهم-1365 مثل چشمه مثل رود-1368 به قول پرستو-1375 نثر ادبي طوفان در پرانتز-1365 بي بال پریدن-1370

[. : : H@med : : .]

زندگینامه بزرگان پارسی:مهرداد اوستا

مهرداد اوستا

تولد :20 بهمن 1308 - بروجرد

وفات :17 ارديبهشت 1370، تهران

محمد رضا رحماني ياراحمدي مشهور به مهرداد اوستا كه در شعر «اوستا» تخلص مي كرد، از ده سالگي به سرودن شعر پرداخت. بعد از پايان دوره ي دبستان در سال 1321، براي تحصيلات متوسطه به تهران آمد و پس از تحصيل در يكي از دبيرستان هاي شبانه، در سال 1327 ديپلم ادبي گرفت. در همان سال همكاري با آموزش و پرورش را ( به عنوان مسئول سامان دادن به كتابخانه هاي موجود در اين وزارتخانه و تاسيس كتابخانه هايي در شهرستان ها، اصلاح متون و مقالات و كتب ادبي اين وزارتخانه، تدريس در چند دبيرستان) آغاز و هم زمان وارد دانشگاه شد و در سال 1330 از دانشكده ي معقول و منقول (دانشكده ي الهيات و معارف اسلامي تهران) موفق به دريافت مدرك كارشناسي شد و سپس به ادامه ي تحصيل در رشته ي فلسفه ي تحليلي در دانشگاه تهران پرداخت و كارشناسي ارشد خود را در همين رشته گرفت. در شهريور 1332 به سبب طرفداري از دكتر محمد مصدق، مخالفت با شاه و سخنراني هاي انقلابي در جريان كودتاي 28 مرداد دستگير و به مدت هفت ماه زنداني شد. ضمنا همان سال اوستا به تصحيح و چاپ ديوان سلمان ساوجي اقدام نمود. در سال 1333 رساله اي در فلسفه، منطق و روان شناسي و اخلاق را منتشر ساخت و شروع به تدريس در دانشگاه تهران نمود. سپس كتاب فلسفي عقل و اشراق و پس ار آن رسايل خيام (نوروزنامه رساله ي موجود) را با مقدمه و تحقيق در زندگي خيام تحقيق و منتشر نمود. در سال 1335 با سباستين مونه، فيلسوف و شرق شناس فرانسوي، آشنا شد و نزد ايشان شروع به تحصيل فلسفه ي تكميلي نموده و در مقابل، عرفان مشرق زمين و آثار عرفاني اسلامي از جمله مولوي و عطار نيشابوري را به مونه درس مي داد. اين ارتباط تا سال 1339 ادامه داشت. در اين سال اولين مجموعه ي شعر خود را به نام از كاروان رفته را منتشر ساخت. سال ها بعد پاليزبان، حماسه ي آرش و از امروز تا هرگز را منتشر ساخت. در تابستان 1346 براي نخستين بار براي مدت يك ماه به كشورهاي فرانسه، انگلستان و ايتاليا سفر كرد. دو سال بعد كتاب اشك و سرنوشت كه گزيده اي از شاهكارهاي ادبي جهان است و سپس روش تحقيق در دستور زبان فارسي و شيوه ي نگارش را منتشر كرد. در سال 1349 براي بار دوم به اروپا سفر كرد و در مدت اقامت يك ماهه اش در فرانسه و سوييس با ژان پل سارتر ارتباط برقرار كرد. اين ارتباط چندين سال ادامه داشته است. در تير 1351 مجموعه ي شعر شراب خانگي ترس محتصب خورده را به رشته ي تحرير درآورد كه در همان سال توقيف شد. در خرداد 1352 كتاب انتقادي تيرانا را منتشر كرد كه اين كتاب هم توقيف شد. ضمنا به سبب طرح پاره اي از مسايل از جمله ذكر نام آيت اله خميني در اين كتاب به مدت يك سال ممنوع القلم گرديد. در تابستان 1356 به فرانسه و سوييس رفت و با سيد محمدعلي جمال زاده در ژنو ديداري داشت. در شهريور 1359 نيز يك ماهي در فرانسه اقامت گزيد و در دانشگاه ها و مراكز فرهنگي اين كشور سخنراني نمود. در سال 1360 مجموعه ي شعر امام و حماسه ي ديگر را منتشر ساخت. در سال 1362 جهت معالجه ي بيماري قلبي و بازگرداندن چند كتاب ارزشمند خطي كه در سال هاي انقلاب به فرانسه منتقل شده بود، براي مدت يك ماه به فرانسه رفت. در زمستان 1367 به پاكستان رفت و چندين سخنراني درباره ي شخصيت حافظ و آثار او ياد نمود. دز سال 1369 نيز دوباره به پاكستان سفر كرد و در مراسم بزرگداشت خليل اله خليلي، قصيده سراي افغاني سخنراني نمود. استاد اوستا طي سال هاي تدريس در مراكزي چون دانشگاه هاي تهران، مدارس عالي ترجمه و پارس، دانشكده ي هنرهاي تزييني، دانشگاه تربيت مدرس، مجتمع عالي هنر، رشته هاي ادبيات پارسي، فلسفه، تاريخ هنر، فلسفه ي تاريخ هنر، تاريخ اجتماعي هنر، روش تحقيق هنر در اروپا، روش تحقيق هنر در شرق، ادبيات جهان، ادبيات نمايشي، زيبايي شناسي، روش تحقيق در زيبايي شناسي، به تدريس تاريخ موسيقي اشتغال داشت. آخرين سال هاي تدريس اوستا 1369 و 1370 بود كه در دانشكده ي هنرهاي زيباي دانشگاه تهران تاريخ موسيقي تدريس مي كرد. وي همچنين مشاور هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بود. مهرداد اوستا با اينكه بيشتر به قصيده سرايي مايل بود در زمينه هاي ديگر شعر همانند غزل، مثنوي، دوبيتي هاي پيوسته، رباعي و غيره نيز تسلط داشته است. از نظر قالب به شيوه ي شعراي خراساني و بيشتر پيرو ناصر خسرو، خاقاني و مسعود سعد بود و در انديشه هاي شاعرانه اش قالبا دقايق فلسفي و تفكرات حكيمانه را مي پروراند. وي معتقد بود كه « يك هنرمند بايد فرزند زمان خود باشد و اگر احيانا خود نيازمندي هاي زيادي از نظر مادي ندارد آنقدر روحيه ي حساس و تاثير پذيري داشته باشد كه دردها و نيازمندي هاي اكثريت مردم را درك كند و آينه ي گوياي رنج و شادي مردم زمان باشد. » مهرداد اوستا در بعد از ظهر روز سه‌شنبه 17 اردیبهشت ماه 1370، بر اثر سكته قلبی، بدرود حیات گفت.

. پيكر وي در بهشت زهرا در مقبره ي مشاهير فرهنگ، ادب و هنر ايران در كنار مجتبي مينوي و مشايخ فريدني به خاك سپرده شد.

آثار :

فهرست آثارش (هرچند برخي از كتاب هايي كه در زير آمده در هيچ كتابخانه اي يافت نمي شود، اما عنوان آن در اينجا درج مي شود) بدين شرح است: - از كاروان رفته (شعر، 1339) - پاليزبان (شعر، 1342) - حماسه ي آرش (شعر، 1344) - از امروز تا هرگز (نثر داستاني، 1345) - روش تحقيق در دستور زبان و شيوه ي نگارش (1348) - شراب خانگي ترس محتصب خورده (شعر، 1351) - تيرانا (نثر انتقادي، 1352) - سرود نا تمام (مجموعه ي شعر از عبداله صالحي سمناني با ديباچه اي از مهرداد اوستا، 1353) - امام و حماسه ي ديگر (1368) - اشك و سرنوشت (قطعه هاي ادبي، ترجمه، شعر) - پرنيان (شعر) - تحليل فلسفي و علمي پيرامون اسطوره هاي ملل - تحليل فلسفي و علمي پيرامون اصول اديان - رسايل خيام - نوروزنامه رساله ي وجود (تصحيح، مقدمه و تحقيق در زندگي خيام) - تصحيح ديوان سلمان ساوجي - تصحيح و تحقيق كليات شيخ سعدي - تعريف و توجيه انسان - رساله اي در منطق و فلسفه - روانشناسي و اخلاق - روش تحقيق در تاريخ هنر - روش تحقيق در تحولات فكري و فلسفي در اروپا و آسيا - روش تحقيق در زيبايي شناسي - روش تحقيق در بيان فلسفي اسطوره ها - روش تحقيق در بيان دين و اخلاق - سير مكاتب هنري در ايران - عدالت - حكومت - جامعه - عقل و اشراق - كارنامه ي شعر معاصر پارسي - له شناسي (پيرامون آثار و افكار بزرگان سخن ايران) - مجموعه ي مقالات - مقدمه اي بر ديوان حافظ - مكاتب فلسفي در آسيا - مكاتب فلسفي در اروپا - مكاتب هنري در اروپا - مكاتب فلسفي در شرق - منطق حماسي مهابهارات - منطق كلام حافظ - منطق كلام فردوسي - نامه ها - نقد و بررسي آثار سنايي

[. : : H@med : : .]

زندگینامه بزرگان پارسی:ابوالفضل محمد بن حسين بيهقي

ابوالفضل محمد بن حسين بيهقي



تولد :385هـ.ق. - حارث آباد بيهق

وفات :470هـ.ق.

وي در قريه ی "حارث آباد بيهق" به دنیا آمد، بعد از كسب فضايل در "نيشابور"، به "ديوان رسايل محمودي" راه جست و در خدمت "خواجه بونصر مشكان" به كار پرداخت. همچنان در خدمت سلاطين غزنوي بود. تا در زمان "عزالدوله عبدالرشيد" كه در سال (440هـ.ق.) سلطنت يافت. چندي "صاحب ديوان" انشاء گرديد، اما به تهمت حاسدان معزول شد و در سال (443 هـ.ق.) كه "طغرل" بر "عبدالرشيد" خروج كرد و او را كشت، بيهقي با جمعي ديگر از درباريان زنداني شد و يك سال در زندان بود. ابوالفضل در اواخر سلطنت "فرخزاد" از كارهاي ديواني كناره گرفت تا اين كه در سال (470هـ.ق.) وفات يافت.

آثار :

مهم ترين اثر بيهقي "تاريخ" مشهور اوست كه از امهات كتب تاريخ و ادب فارسي است در شرح سلطنت "آل سبكتكين" در سي مجلد كه در آن از تشكيل دولت "غزنوي" تا اوايل "سلطان ابراهيم بن مسعود" سخن رفته است، اما اكنون فقط قسمتي از آن كه مربوط به سلطنت "مسعود بن محمود غزنوي" و "تاريخ خوارزم" از زوال دولت "آل مأمون" و افتادن آن به دست سلطان محمود و حكومت "آلتون تاش حاجب"، در آن سامان تا غلبه ی "سلاجقه"، موجود است. درباره ی سبك و شيوه نگارش اين كتاب و مؤلف آن سخن بسيار گفته و نوشته‌‌‌‌اند و از ميان همه نوشته‌‌ها به قول "استاد فياض" كه بيهقي شناس يگانه ی روزگار ما بود بسنده مى كنيم كه فرمود بيهقي گزارشگر حقيقت بود. علاوه بر اين كتاب "ابن فندق" كتابي ديگر به نام "زينةالكتاب" در آداب كتاب بدو نسبت داده است .

[. : : H@med : : .]

زندگینامه بزرگان پارسی:اوحد الدین

اوحد الدين ، انوري ابيوردي



تولد : ؟؟؟ مهنه از توابع ابيورد

وفات : 585ق بلخ

انورى ابيوردى, اوحدالدين, محمد بن على. (و ف ح 585ق), دانشمند, منجم وشاعر, متخلص به انورى در مهنه از توابع ابيورد متولد شد. ابتدا در مدرسه منصوريه طوس به تحصيل علوم مختلف پرداخت. در فلسفه, رياضيات, نجوم, هيئت, علوم معقول و منقول و شاعرى دست داشت. از جوانى شعر مى گفت و ابتدا خاورى تخلص مى كرد اما, بعد تخلص خود را به انورى تغيير داد. وى جوانى خود را در بلخ گذراند و سفرهايى به سرخس, مرو, خوارزم, اطراف دشت خاوران و عراق كرد. انورى از مداحان سلطان سنجر سلجوقى بود و پس از آنكه استخراج نجومى او در خصوص اجتماع سيارات هفتگانه در برج ميزان و بروز طوفان به خطا رفت از ترس سلطان سنجر به بلخ فرار كرد, اوباش بلخ وى را مورد اهانت و تعرض قراردادند. او عاقبت به مجدالدين ابوالحسن عمرانى از بزرگان خراسان و قاضى حميدالدين صاحب «مقامات حميدى» پناه برد . انورى از كسانى است كه در تغيير سبك فارسى نقش عمده‌اى ايفا نموده است اشعار وى پر از اصطلاحات و اشارات به مسائل علمى دقيق و حكمت است و به همين جهت سه شرح بر بعضى اشعار او نوشته‌اند. يكى شرح داوود بن محمد علوىشاديابادى, شرح ابوالحسن فراهانى حسينى و ديگر شرح عبدالرزاق دنبلى. انورى را در شعر پرورش دهنده سبك ابوالفرج رونى دانسته‌اند. وى در مدح و هجو مهارت داشته است. او در بلخ در گذشت و در جنب مزار سلطان احمد خضرويه مدفون گرديد. از آثار وى «ديوان» اشعار, مشتمل بر چهارده هزار و هفتصد و چند بيت؛ «البشارات فى شرح‌الاشارات» و «رساله‌‌اى در عروض وقوافى».

آثار :

«ديوان» اشعار, مشتمل بر چهارده هزار و هفتصد و چند بيت؛ «البشارات فى شرح‌الاشارات» و «رساله‌‌اى در عروض وقوافى».

[. : : H@med : : .]

ابوحامد ؛ اوحدي كرماني

تولد :635ق - بردسير كرمان

وفات :636 ق

اوحدى كرمانى, ابو حامد اوحدالدين احمد. (و ف 636/635ق), عارف وشاعر. از بزرگان صوفيه بود كه در بردسير كرمان متولد شد. در شانزده سالگى به بغداد رفت و در مدرسه حكاكيه بغداد به فراگيرى حديث فقه پرداخت و پس از درگذشت استادش همان جا به تدريس پرداخت. بعد از مدتى, تدريس را رها كرد و به رياضت پرداخت و در آخر قصد سفر مكه و زيارت خانه خدا كرد مدتى در بغداد حيران و سرگردان به هرجائى مى رفت و از همين رو به جنون متهم شد. سپس به خدمت ركن‌الدين سجاسى رفت و مريد وى شد. از شيخ ركن‌‌الدين خرقه و اجازه ارشاد گرفت و ظاهراً با دختر وى ازدواج كرد. در خوارزم با شيخ نجم‌‌الدين كبرى ملاقات كرد و با محيى الدين عربى, شمس تبريزى و سعدالدين حموى مصاحب بود گويا با سلطان جلال‌‌الدين خوارزمشاه و پادشاه شروان نيز ملاقات داشته. مستنصر خليفه عباسى مريد او بود و در سال 632ق از سوى خليفه بغداد به پيشوائى صوفيان بغداد در رباط مرزبانيه منصوب شد. فخرالدين عراقى و اوحدى مراغه‌اى از شاگردان او بودند. وى مدام به چله نشينى و رياضت مشغول بود در مجالس او غالباً مطربان به خواندن اشعار عرفانى مى پرداختند و هنگامى كه شيخ گرم مىشد پيراهن خود را چاك مى زد و سينه به سينه عارفى مى گذاشت تا آرام شود. گويند پسر خليفه بغداد مى خواست در مجلس او حاضر شود, به او گفتند كه طريقه شيخ اين است, پسر خليفه گفت اگر بامن چنين كند اورا مى كشم. اما وقتى در مجلس او حاضر شد گريبان دريد و با عذر خواهى سر در قدم او نهاد. در سرودن شعر فارسى به سبك عرفا بسيار توانا بود و رباعياتش در تصوف بسيار معروف است و بسيارى از آنها به اسم عمر خيام معروف شده است. در صالحيه دمشق در جوار قبر شيخ محيى‌‌الدين عربى مدفون است.

آثار :

«ديوان» اشعار .

[. : : H@med : : .]

ايرج ميرزا

تولد : 1251 ش - تبريز

وفات :1304ش- تهران

ايرج‌ ميرزا جلال‌ الملك‌ شاعر تواناي‌ ايران‌ در اواخر دوره‌ ‌قاجاريه در سال‌ 1251ه.ش‌ در تبريز بدنيا آمد . پدر وي‌ غلامحسين‌ ميرزا ملقب‌ به‌ صدر الشعرا(با تخلص‌ بهجت‌)از شعراي‌ معروف‌ عصر خود بود و جدش‌ ملك‌ ايرج‌ ميرزا پسر فتحعلي‌ شاه‌ نيز اهل‌ شعر وادب‌ بود وبا تخلص‌ انصاف‌ شعر مي‌ سرود. ايرج‌ ميرزا در دامان‌ چنين‌ خانواده‌اي‌ رشد و نمو يافت‌ و بعد ها از نظر جوهر شعر وپايه‌ شعري‌ بر پدر و جد و تقريبا تمام‌ شاهزادگان‌ قاجار برتري‌ يافت‌. وي‌ در دوران‌ كودكي‌ به‌ فراگيري‌ زبان‌ و ادبيات‌ فارسي‌ ، فرانسه‌ و عربي‌ پرداخت‌ و در نزد اساتيد بزرگ‌ زمان‌خود محمد تقي‌ عارف‌ اصفهاني‌ و ميرزا نصراله‌ بهار تحصيل‌ كرد. ايرج‌ شاعري‌ را از نو جواني‌ آغاز كرد و امير نظام‌ گروسي‌ حاكم‌ تبريز نيز او را تشويق‌ به‌ شعر و شاعري‌ نمود و به‌ او لقب‌ فخر الشعرا داد وي‌ در شانزده‌ سالگي‌ ازدواج‌ كرد ولي‌اين‌ ازدواج‌ زود هنگام‌ فرجامي‌ نداشت‌ زيرا سه‌ سال‌ بعد همسر و پدرش‌ درگذشتند .بعد ازمرگ‌ پدر ايرج‌ از جانب‌ مظفر الدين‌ ميرزا وليعهد به‌ سرودن‌ قصايد و اشعار مداحي‌ و رسمي‌ در مراسم‌ و اعياد موظف‌ گرديد و صدر الشعرا لقب‌ گرفت‌ ولي‌ از قبول‌ آن‌ امتناع‌ كرد و از شاعري‌ دربار وليعهد كناره‌ گرفت‌. وي‌ در جواني‌ مدتي‌ منشي‌ مخصوص‌ پيشكار آذربايجان‌ ميرزا علي‌ خان‌ امين‌الدوله بود و با وي‌ به‌ تهران‌ آمد. در سال‌ 1314 ه.ق‌ به‌ همراه‌ قوام‌ السلطنه‌ به‌ اروپا رفت‌ ودر بازگشت‌ شغل‌ مناسبي‌ در دار الانشء يافت‌ و در سال‌ 1324 به‌ وزارت‌ معارف‌ منتقل‌ شد و دبيرخانه‌ آن‌ وزارت‌ را تأسيس‌ كرد; در طي‌ مدت‌ خدمت‌ او در اين‌ وزارتخانه‌ با ابتكارايرج‌ ميرزا وزارت‌ معارف‌ اداره‌ عتيقه‌ جات‌ را تأسيس‌ نمود.ايرج‌ ميرزا در سال‌ 1337 به‌ عنوان‌ بازرس‌ اداره‌ كل‌ ماليه‌ خراسان‌ روانه‌ مشهد شد و طي‌ مدت‌ 5 سال‌ اقامت‌ خود در اين‌ استان‌ وارد مهم‌ترين‌ مرحله‌ از فعاليتهاي‌ ادبي‌ خود شد و به‌ ويژه‌ قيام‌ كلنل‌ محمد تقي‌خان‌ پسيان تأثير زيادي‌ بر افكار ايرج‌ برجاي‌ نهاد. اين‌ شاعر بلند آوازه‌ بهترين‌ شاهكارهاي‌هنري‌ خود را در طي‌ اين‌ چند سال‌ خلق‌ كرد. سالهاي‌ پاياني‌ عمر ايرج‌ ميرزا با فقر و پريشاني‌ گذشت‌ و در سال‌ 1344 ه.ش‌ درتهران‌ درگذشت‌ و در گورستان‌ ظهير الدوله‌ به‌ خاك‌ سپرده‌ شد. زندگي‌ ادبي‌ اين‌ شاعر داراي‌ دو مرحله‌ بود. در مرحله‌ اول‌ كه‌ دوران‌ جواني‌ ايرج‌ بود وي‌ در قالب‌ قصيده‌ به‌ ستايش‌ رجال‌ و خوشامد و تهنيت‌ پرداخت‌ ولي‌ در مرحله‌ دوم‌ كه‌ مصادف‌ با دوران‌ پختگي‌ شاعر بود از شاعر درباري‌ بودن‌ كناره‌ گرفت‌ و با پشت‌ سرگذاشتن‌ تجربيات‌ ارزنده‌ و جهان‌ بيني‌ تازه‌اي‌ كه‌ در اثر سفر اروپا و كسب‌ معرفت‌ و كمالات‌ بدست‌ آورده‌ بود مسائل‌ و مضامين‌ تازه‌اي‌ در دنياي‌ شعرش‌ پديدار شد و سبك‌ جديدي‌ به‌ وجود آورد. بيشتر اشعار موجود در ديوان‌ او نيز كه‌ داراي‌ اعتبار ادبي‌ والايي‌اند در اين‌ دوه‌ سروده‌ شده‌اند; مضامين‌ و انديشه‌ هاي‌ شعر ايرج‌ در انتقاد از وضع‌ سياسي‌ واجتماعي‌ كشور، وطن‌ دوستي‌، تشويق‌ جوانان‌ به‌ دانش‌ آموزي‌ و فراگيري‌ علوم‌ و فنون‌جديد و بخصوص‌ علاقه‌ به‌ مادر و تجليل‌ سپاس‌ از مقام‌ مادر بود ايرج‌ ميرزا در اين‌ ارتباط يكي‌ از زيباترين‌ اشعار خود را به‌ نام‌ قلب‌ مادر سرود كه‌ در زمره‌ زيباترين‌ اشعار بازمانده‌ از ادبيات‌ مشروطيت‌ است‌ و سبب‌ شهرت‌ فراوان‌ او شد.

آثار :

ديوان شعر؛ مثنويهاى «زهره و منوچهر»؛ « مثنوي‌ عارفنامه»؛ «ادبيات ايرج».

[. : : H@med : : .]

زندگینامه بزرگان پارسی:اقبال اشتیانی

عباس اقبال آشتياني

تولد : 1276 هجري‌ قمري‌ - آشتيان‌

وفات :1334ش رم

استاد عباس‌ اقبال‌ آشتياني‌ از مورخان‌ و محققان‌ نامي‌ دوره‌ معاصر است‌ كه‌ شيوه‌ تحقيق‌ علمي‌ را در ايران‌ رواج‌ داد. وي‌ در سال‌ 1276 هجري‌ قمري‌ در خانواده‌اي‌ تهي‌دست‌ در شهر آشتيان‌ به‌ دنيا آمد. در كودكي‌ به‌ علت‌ فقر و تنگدستي‌ چندي‌ در مغازه‌ درودگري‌ كار كرد ولي‌ در ضمن‌ كار به‌ مكتب‌ نيز مي‌رفت‌ و مقدمات‌ علوم‌ را در زادگاه‌ خود فراگرفت‌. در دوران‌ نوجواني‌ به‌ تهران‌ آمد و به‌ مدرسه‌ دارالفنون‌ راه‌ يافت‌ و پس‌ از فراغت‌ از تحصيل‌ به‌ سبب‌ امتيازهاي‌ درخشاني‌ كه‌ كسب‌ كرده‌ بود در همان‌ مركز مشغول‌ به‌ تحصيل‌ شد. اقبال‌ آشتياني‌ بتدريج‌ در مدارس‌ معروف‌ ديگر تهران از جمله‌ دار المعلمين‌ ،مدرسه‌ سياسي‌ و مدرسه‌ نظام‌ نيز به‌ تدريس‌ پرداخت‌ و با جمع‌ كثيري‌ از نويسندگان‌ معروف‌ آن‌ عهد آشنا شد. عباس‌ از سال‌ 1297 همكاري‌ خود را با مجله‌ دانشكده‌ كه‌ از مجلات‌ ادبي‌ معروف‌ بود و با مديريت‌ ملك‌ الشعراء بهار منتشر مي‌شد آغاز كرد. وي‌ سپس‌ با آشنايي‌ با مشاهير و دانشمندان‌ آن‌ روزگار مثل‌ رشيد ياسمي ، سعيد نفيسي ، عبدالعظيم‌ قريب و غلامحسين‌ رهنما به‌ تأليف‌ مقالات‌ تاريخي‌ و ادبي‌ در مجلات‌ معتبر ادبي‌ آن‌ روزگار پرداخت‌. استاد عباس‌ اقبال‌ در سال‌ 1304 شمسي‌ به‌ عنوان‌ منشي‌ هيئت‌ نظامي‌ ايران‌ به‌ پاريس‌ رفت‌ و با استفاده‌ از فرصت‌ به‌ تكميل‌ معلومات‌ خود پرداخت‌ و موفق‌ به‌ اخذ درجه‌ ليسانس‌ زبان‌ و ادبيات‌ از دانشگاه‌ سوربن‌ شد. اقبال‌ در سال‌ 1308 به‌ ايران‌ بازگشت‌ و در پي‌ دعوت‌ وزارت‌ فرهنگ‌ ، اقدام‌ به‌ تأليف‌ كتب‌ تاريخي‌ مختلف‌ براي‌ تدريس‌ در دبيرستانها و شعب‌ علوم‌ انساني‌ مدارس‌ عاليه‌ ايران‌ نمود. در سال‌ 1313 كه‌ نخستين‌ سنگ‌ بناي‌ دانشگاه‌ تهران‌ نهاده‌ شد اقبال‌ به‌ سمت‌ دانشياري‌ دانشكده‌ ادبيات‌ دعوت‌ شد و سپس‌ به‌ مقام‌ استادي‌ رسيد و پس‌ از تأسيس‌ فرهنگستان‌ ايران‌ نيز به‌ عضويت‌ آن‌ انتخاب‌ شد. وي‌ در سال‌ 1323 مجله‌ ادبي‌ و تاريخي‌ يادگار را كه‌ در نوع‌ خود بي‌ نظير بود منتشر كرد و تا سال‌ 1328 كه‌ اين‌ مجله‌ بر اثر مشكلات‌مالي‌ تعطيل‌ شد مديريت‌ آن‌ را بر عهده‌ داشت‌. استاد عباس‌ اقبال‌ آشتياني‌ در سال‌1328 ه. ش‌ به‌ عنوان‌ نماينده‌ فرهنگي‌ ايران‌ به‌ تركيه‌ و سپس‌ به‌ ايتاليا رفت‌ و در سال‌1334 در شهر رم‌ بدرود حيات‌ گفت‌. اقبال‌ آشتياني‌ از دانشمندان‌ پرشور و فعال‌ ايران‌ دوره‌ معاصر بود كه‌ در رشته‌ هاي‌زبان‌ شناسي‌، سبك‌ شناسي‌، تاريخ‌ ، اديان‌ و جغرافيا تخصص‌ داشت‌ و آثار مختلفي‌ در اين‌رشته‌ ها از خود برجاي‌ گذاشت‌ كه‌ هريك‌ در نوع‌ خود بي‌ نظيرند. از مهم‌ترين‌ كارهاي‌ علمي‌ وي‌ علاوه‌ بر تأليف‌ دهها كتاب‌ نفيس‌ و ارزشمند، جمع‌ آوري‌ و تصحيح‌ نسخه‌ هاي‌ خطي‌ كمياب‌ و گرانبهاي‌ تاريخ‌ ايران‌ است‌ كه‌ تصحيح‌ و حواشي‌ و تعليقاتي‌ كه‌ وي‌ بر اين‌ نسخه‌هاي‌ خطي‌ نوشته‌ حكايت‌ از معلومات‌ عميق‌ تاريخي‌ و ادبي‌ وي‌ دارد.

آثار :

از وى آثار زيادى بر جاى مانده است از جمله «تاريخ اكتشافات جغرافيائى و تاريخ علم جغرافيا»؛ «تاريخ ايران از بدو خروج چنگيز تا ظهور امير تيمور», ؛ «جغرافياى ايران در خارجه»؛ «خاندان نوبختى»؛ «خدمات ايرانيان به تمدن عالم»؛ ترجمه‌‌ها: «تاريخ مختصر ايران»؛ تأليف پاول هرن؛ «طبقات سلاطين اسلام»؛ «مإموريت ژنرال گاردان در ايران»؛ «ناپلئون و اسلام»؛ «يادداشتهاى ژنرال تره زل»؛ تصحيح متون: «ديوان معزى»؛ «حدائق‌السحر»؛ «بيان اديان»؛ «تجارب السف». - كليات‌ علم‌ جغرافيا( 1312)، تصحيح‌ معالم‌ العلماء متن‌ عربي‌ تأليف‌ ابن‌ شهر آشوب‌(1313) تصحيح‌ تبصره‌ العوام‌ في‌ معرفه‌ مقامات‌ الانام‌ منسوب‌ به‌ سيد مرتضي‌ ابن‌ داعي‌حسين‌ رازي‌ (1313)، تصحيح‌ شاهنامه‌ فردوسي (1314)، كليات‌ جغرافياي‌ اقتصادي‌(1315)، تصحيح‌ كليات‌ ديوان‌ عبيد زاكاني (1321)، ترجمه‌ سه‌ سال‌ در دربار ايران‌تأليف‌ دكتر فوريه‌ (1326) ،مطالعاتي‌ درباره‌ بحرين‌ و جزاير و سواحل‌ خليج‌ فارس‌(1328) ، تاريخ‌ مغول‌ ( 1328)، تصحيح‌ مجمل‌ التواريخ‌ (در تاريخ‌ انقراض‌ صفويه‌ ووقايع‌ بعد) تأليف‌ ميرزا محمد خليل‌ مرعشي‌ صفوي‌ (1328)، تصحيح‌ شرح‌ قصيده‌عينيه‌(ابن‌ سينا) در احوال‌ نفس‌(1333) ، تصحيح‌ ذيل‌ بر سيرالعباد سنائي‌ از حكيم‌ اوحد الدين‌ طبيب‌ رازي‌ ( 1334). اين‌ تأليفات‌ عبارت‌ بودند ازتاريخ‌ مفصل‌ ايران‌ از استيلاي‌ مغول‌ تا اعلان‌ مشروطيت‌ (1312)) (تاريخ‌ ايران‌ در صدراسلام‌ تا استيلاي‌ مغول‌ (1318))، ( كليات‌ تاريخ‌ تمدن‌ جديد در اروپا و ايران‌) و سه‌ جلدكتاب‌ تاريخ‌ عمومي‌ و تاريخ‌ ايران‌ براي‌ دبيرستانها.