:::...::: اعمال و آداب شب قدر :::...:::

[soheil_g]

بسم الله الرحمن الرحیم

آداب مشترك شب قدر

1-غسل

امام صادق عليه السلام: « شب نوزدهم ماه رمضان و بيست و يكم و بيست و سوم ، غسل كن و بكوش كه اين شب ها را زنده بدارى.»(1)


امام صادق (ع) : « غسلِ شب بيست و يكم و شب بيست و سوم ، مستحب است و آنها را ترك نكن؛ چرا كه اميد است شب قدر ، در يكى از آنها باشد.»(2)


به نقل از بكير بن اعينـ : از امام صادق عليه السلام پرسيدم: در كدام يك از شب هاى ماه رمضان ، غسل كنم؟

فرمود: «در نوزدهم ، بيست و يكم و بيست و سوم. و غسل در اوّل شب باشد».

گفتم: اگر [كسى] پس از غسل بخوابد؟

فرمود: «آن ، همانند غسل روز جمعه است. اگر پس از سپيده دم غسل كنى ، برايت كافى است».

(3)

-----------------------------------------------------------------------------

2- شب زنده دارى


پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: « هر كس شب قدر را زنده بدارد ، تا سال آينده عذاب از او برگردانده مى شود.» (4)


امام باقر عليه السلام :

« پيامبر خدا نهى كرد كه از شب بيست و يكم و شب بيست و سوم ، غفلت شود و نهى كرد كه كسى در آن شب بخوابد.»

(5)

الأمالى ـ به نقل از يحيى بن علاء ـ : « امام صادق عليه السلام سخت بيمار بود. دستور داد او را به مسجد پيامبر خدا بردند.

آن جا بود ، تا صبح شبِ بيست و سوم ماه رمضان.» (6)

امام كاظم عليه السلام: « هر كس در شب قدر غسل كند و آن شب را تا سپيده دم زنده بدارد ، از گناهانش بيرون مى آيد. »
(7)

--------------------------------------------------------------------------
1- الهداية : ص 196 ، بحار الأنوار : ج 97 ص 8 ح 11 .
2- الكافي : ج 3 ص 40 ح 2 .
3- تهذيب الأحكام : ج 1 ص 373 ح 1142 ، بحار الأنوار : ج 97 ص 12 ح 17 .
4- الإقبال : ج 1 ص 345 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 145 ح 3 .
5- دعائم الإسلام : ج 1 ص 281 ، بحار الأنوار : ج 97 ص 9 ح 12 .
6- الأمالي للطوسي : ص 676 ح 1428 ، بحار الأنوار : ج 97 ص 4 ح 4 .
7- فضائل الأشهر الثلاثة : ص 137 ح 146 ، بحار الأنوار : ج 83 ص 128 ح 84

[soheil_g]

- دعـــا

الف ـ تأكيد بر دعا در شب قدر

الإقبال ـ به نقل از حمّاد بن عثمان ـ :شب بيست و يكم ماه رمضان ، خدمت امام صادق عليه السلام وارد شدم. به من فرمود:

«اى حمّاد! غسل كرده اى؟».

گفتم: آرى ، فدايت شوم.

پس ، حصيرى طلبيد. سپس فرمود: «كنار من بيا و نماز بخوان».

امام عليه السلام همواره نماز مى خواند و من نيز كنار او نماز مى خواندم ، تا آن كه از همه نمازهايمان فارغ شديم. سپس شروع كرد به دعا كردن.

من نيز دعاى او را آمين مى گفتم ، تا آن كه سپيده دميد. اذان و اقامه گفت و بعضى از فرزندان نوجوان خود را صدا زد.

ما پشت سرش ايستاديم و او جلو رفت و براى ما نماز صبح را به جماعت خواند. (1)


ب ـ دعاهاى شب قدر

المعجم الأوسط ـ به نقل از عبد اللّه بن يزيد ـ :عايشه گفت: اى پيامبر خدا! اگر شب قدر را درك كردم ، از خدا چه بخواهم؟

پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: «از او عافيت بخواه». (2)


الإقبال ـ در بيان دعاى امام حسن مجتبى عليه السلام :

«اى آن كه در آشكارى اش پنهان است! اى آن كه در نهان بودنش آشكار است! اى پنهانى كه نهان نيست! اى آشكارى كه ديده نمى شود!

اى آن كه هيچ توصيفگرى به حقيقتِ هستى اش نمى رسد و به حدّى محدود نيست! اى غايبى كه گم شده نيست!

اى حاضرى كه ديده نمى شود : طلبش مى كنند و به او مى رسند ؛ آسمان ها و زمين و آنچه ميان آنهاست ، حتّى چشم بر هم زدنى ، تهى از او نيست ؛

نه به چگونگى ، درك مى شود و نه به كجايى ، جايى براى او بيان مى گردد! تو فروغ فروغ ها و پروردگار پروردگارانى. تو بر همه چيز ، احاطه دارى.

منزّه است آن كه چيزى همچون او نيست ، و او شنواى بيناست. منزّه است آن كه اين گونه است و جز او چنين نيست». (3)

سپس هر چه خواستى دعا مى كنى و از او مى خواهى.

[SIZE=2] [size=2]


ج ـ واسطه قرار دادن قرآن

امام باقر عليه السلام: « در سه شب از ماه رمضان ، قرآن را [ به دست] مى گيرى ، باز مى كنى و جلوى روى خود قرار مى دهى و مى گويى:

«خداوندا! تو را به كتابِ نازل شده ات مى خوانم و به آنچه در آن است ـ و نام بزرگ تر و نام هاى نيكوتر تو و آنچه مايه بيم و اميد است ،

در آن است ـ كه مرا از آزادشدگانِ خودت از آتش قرار دهى» و براى هر نيازى كه به نظرت مى رسد ، دعا مى كنى » (4)


د ـ واسطه قرار دادن قرآن و اهل بيت عليهم السلام

الإقبال ـ به نقل از امام صادق عليه السلام ـ :قرآن را بگير و آن را بر سرت بگذار و بگو :

«خداوندا! به حقّ اين قرآن و به حقّ آن كه او را با قرآن مبعوث كردى و به حقّ هر مؤمنى كه در قرآن او را ستوده اى و به حقّى كه بر آنان دارى ـ

و هيچ كس به حقّ تو ، آشناتر از خودت نيست ـ ، تو را قسم مى دهم ، به خودت ، اى خداوند! (ده بار) ».

سپس مى گويى :
«به حقّ محمّد (ده بار) ، به حقّ على (ده بار) ، به حقّ فاطمه (ده بار) ، به حقّ حسن (ده بار) ، به حقّ حسين (ده بار) ، به حقّ على بن حسين (ده بار) ، به حقّ محمّد بن على (ده بار) ، به حقّ جعفر بن محمّد (ده بار) ، به حقّ موسى بن جعفر (ده بار) ، به حقّ على بن موسى (ده بار) ، به حقّ محمّد بن على (ده بار) ، به حقّ على بن محمّد (ده بار) ، به حقّ حسن بن على (ده بار) ، به حقّ حجّت (ده بار) » و حاجت خويش را مى طلبى .

[ امام عليه السلام ] در حديث خود فرموده است كه دعاى دعاكننده ، مستجاب و حاجت هايش برآورده مى شود. (5)

امام كاظم عليه السلام:قرآن را در دستت بگير و آن را بالاى سرت ببر و بگو:

«خداوندا! به حقّ اين قرآن ، و به حقّ آن كه او را با قرآن به سوى بندگانت فرستادى ، و به هر آيه اى كه در قرآن است و به حقّ هر مؤمنى كه او را

در قرآن ستوده اى و به حقّ او بر تو ـ كه هيچ كس به حقّ او داناتر از تو نيست ، اى سرورم ، اى سرورم ، اى سرورم! خداوندا ، خداوندا ، خداوندا! (ده بار)

ـ و به حقّ محمّد (ده بار) و به حقّ هر امام (ده بار) » و امامان را مى شمارى تا به امام زمانت برسى.

به يقين ، از جاى خود بر نمى خيزى ، مگر آن كه حاجتت برآيد و كارت برايت آسان شود !

(6)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[SIZE=2]


4-زيارت امام حسين (ع)


امام صادق عليه السلام: « هر گاه شب قدر شود ـ كه در آن ، هر كار حكمت آميزى فيصله مى يابد ـ ، آن شب ، منادى از دل عرش بانگ بر مى آورد

كه: «خداوند ، هر كس را امشب به زيارت قبر حسين عليه السلام آمد ، آمرزيد».

(7)

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1- الإقبال : ج 1 ص 366 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 157 ح 4 .
2- المعجم الأوسط : ج 3 ص 66 ح 2500 ؛ مستدرك الوسائل : ج 7 ص 458 ح 8654 نحوه .
3-الإقبال : ج 1 ص 382 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 165 ح 5 وفيه «دعاء عليّ بن الحسين عليهماالسلام» .
4-الإقبال : ج 1 ص 346 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 146 و ج 97 ص 4 ح 5 .
5-الإقبال : ج 1 ص 346 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 146 .
6-الإقبال : ج 1 ص 347 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 146 .
7- تهذيب الأحكام : ج 6 ص 49 ح 111 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 166 ح 5 .

[soheil_g]

- نـمــاز


الف ـ تأكيد بر نماز خواندن در شب قدر

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: «هر كه در شب قدر ، از روى ايمان و براى پاداش الهى نماز بخواند ، خداوندْ گناه گذشته او را مى آمرزد.» (1)

[size=2]



ب ـ دو ركعت نماز

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله:

« هر كس در شب قدر دو ركعت نماز بخواند (در هر ركعت: يك بار «فاتحة الكتاب» و هفت بار سوره «قل هو اللّه أحد» بخواند)

و چون فارغ شد ، هفتاد بار استغفار كند ، از جاى خود بر نمى خيزد تا آن كه خداوند ، او و پدر و مادرش را مى آمرزد و خداوند ،

فرشتگانى را بر مى انگيزد كه تا سال ديگر براى او حسنات مى نويسند و خداوند ، فرشتگانى را به سوى بهشت مى فرستد كه براى او

درختانى بكارند و كاخ هايى بسازند و نهرهايى جارى كنند ، و از دنيا بيرون نمى رود تا آن كه همه اينها را ببيند. » (2)

[size=2]



ج ـ صد ركعت نماز

فضائل الأشهر الثلاثة ـ به نقل از اسماعيل بن مهرامام صادق عليه السلام فرمود :

«هر كه در شب هاى غسل ماه رمضان غسل كند ، از گناهانش بيرون مى آيد ، همچون روزى كه مادرش او را زاده است...».

گفتم : آيا در آن شب ها، نمازى جز آنچه در شب هاى ديگر ماه است ، وجود دارد؟

فرمود : «نه ، مگر در شب بيست و يكم و بيست و سوم كه در اين شب ، اميد شب قدر مى رود. و مستحب است در هر شب از شب هاى قدر ،

صد ركعت نماز خوانده شود ، در هر ركعت: يك بار حمد و صد بار سوره قل هو اللّه أحد . پس اگر چنين كند ، خداوند ، او را از آتش مى رهاند و

بهشت را براى او حتمى مى سازد و شفاعت او را درباره جماعتى به شمار قبيله ربيعه و مُضَر مى پذيرد». (3)



الكافى ـ به نقل از على بن ابى حمزه ثمالى ـ : نزد امام صادق عليه السلام بودم. ابو بصير به امام عليه السلام گفت: فدايت شوم!

شبى كه درباره آن اميد است ، كدام شب است؟

فرمود: «در شب بيست و يكم يا شب بيست و سوم» تا آن كه فرمود: «آن را در شب بيست و يكم و بيست و سوم بطلب و در هر يك از اين دو شب ،

صد ركعت نماز بخوان و اگر توانستى ، آن دو شب را تا سحرْ زنده بدار و در آن دو شب غسل كن».

گفتم : اگر توانايى نداشتم كه آن را ايستاده بخوانم؟

فرمود : «نشسته نماز بخوان».

گفتم : اگر نتوانستم؟

فرمود : «در رخت خوابت بخوان. عيبى ندارد كه در اوّل شب ، اندكى بخوابى». (4)



----------------------------------------------------------------------------
1- الأمالي للطوسي : ص 150 ح 247 ؛
2- الإقبال : ج 1 ص 344 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 144 ح 3 .
3- فضائل الأشهر الثلاثة : ص 137 ص 147 .
4-الكافي : ج 4 ص 156 ح 2 ، بحار الأنوار : ج 97 ص 2 ح 4 .

[soheil_g]

«« آنچه مخصوص يكى از شب هاست »»

-------------------------------------------------------------------------------------------

[SIZE=2] آنچه مخصوص شب نوزدهم است ...

الإقبال: روايت شده كه شب نوزدهم ماه رمضان ، صد بار استغفار مى شود و صد بار قاتل مولاى ما على عليه السلام ، لعنت مى شود. (1)



مسارّ الشيعة:

« در شب نوزدهم آن (ماه رمضان) ، گروه حاجيان نوشته (معيّن) مى شود. در همان شب ، مولايمان امير مؤمنان ، على بن ابى طالب عليه السلام ،

ضربتى خورد كه در پىِ آن به شهادت رسيد. و در آن شب ، غسل هست... و در آن شب ، صد ركعت تمام از هزار ركعت خوانده مى شود.

و در آن شب ، مستحب است: بسيار استغفار كردن ، صلوات فرستادن بر پيامبر خدا محمّد بن عبد اللّه صلى الله عليه و آله ، دعا و نيايش به درگاه خداى متعال

براى تجديد عذاب ستمگرانِ به دودمانِ پيامبر صلى الله عليه و آله از ساير مردم ، وبسيار لعنت كردن بر قاتل امير مؤمنان عليه السلام.

و آن ، شبى است كه اندوه اهل ايمان ، تجديد مى شود. (2)

----------------------------------------------
1- الإقبال : ج 1 ص 344 ، بحارالأنوار : ج 98 ص 144 ح 3 .
2- مسارّ الشيعة : ص 25 .

[soheil_g]

[size=2]«« آنچه مخصوص شب بيست و يكم است »»

[size=2]


الف ـ تأكيد بر غسل

امام صادق عليه السلام: « غسل شب بيست و يكم ماه رمضان ، مستحب است. » (1)

---------------------------------------------------------------------------------------

[size=2]

ب ـ تأكيد بر اهمّيت دادن به اين شب


شيخ مفيد ـ در مسارّ الشيعة ـ :

« معراج پيامبر خدا ، در شب بيست و يكم اين ماه ، بود و در چنين شبى ، خداوندْ عيسى بن مريم عليهماالسلام را بالا برد و در چنين شبى ،

موسى بن عمران عليه السلام در گذشت و در مثل چنين شبى ، جانشين او يوشع بن نون در گذشت و در چنين شبى ،

رحلت امير مؤمنان عليه السلام در سال چهل هجرى در 63 سالگى اتّفاق افتاد.

و اين ، شبى است كه اندوه هاى خاندان محمد صلى الله عليه و آله و پيروانشان تجديد مى شود. و غسل در آن ، مثل همان است كه ياد كردم

و نماز صد ركعت ، مثل نماز شبِ نوزدهم است ، طبق آنچه پيش تر گفتيم. و مستحب است بسيار صلوات فرستادن بر محمّد و خاندان محمّد صلى الله عليه و آله

و تلاش در نفرين كردن بر ستمگرانِ بر آنان و پيوسته لعنت كردن بر قاتلان امير مؤمنان عليه السلام و بر هر كه راه را براى آن هموار كرد و سبب آن شهات شد

و بر مردم ديگرى كه آن را برگزيدند و راضى به آن شدند. (2)

سایر اعمال همان است که در ، آداب مشرک ذکر گردید .

-------------------------------------------------------------------------
1- الإقبال : ج 1 ص 359 ، بحارالأنوار : ج 81 ص 19 ح 25 .
2- مسارّ الشيعة : ص 26 .

[soheil_g]

«« آنچه مخصوص شب بيست و سوم است »»

الف ـ تأكيد بر غسل

به نقل از بريد بن معاويه : « ديدم امام صادق عليه السلام در شب بيست و سوم از ماه رمضان غسل كرد: يك بار در اوّل شب ، يك بار هم در آخر آن .» [SIZE=2](1)



ب ـ تأكيد بر شب زنده دارى

1- امام على عليه السلام:

« پيامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان ، بستر خود را جمع مى كرد و كمرش را مى بست و شب بيست و سوم ، خانواده خود را بيدار مى كرد

و در آن شب ، به صورت خفتگان ، آب مى پاشيد ». (2)

2- دعائم الإسلام: فاطمه عليهاالسلام نمى گذاشت كه كسى از خانواده اش در آن شب (شب بيست و سوم) بخوابد و [ خواب] آنان را

با كم خوردن درمان مى كرد و از روز براى آن شب ، آماده مى شد و مى فرمود: «محروم ، كسى است كه از خير آن بى بهره بماند». (3)


3- الإقبال ـ به نقل از جميل و هشام و حفص ـ :

« [SIZE=2]امام صادق عليه السلام به سختى بيمار شد. چون شب بيست و سوم فرا رسيد ، به غلامان خود دستور داد او را به مسجد بردند و آن شب را در مسجد بود.» (4)



ج ـ تأكيد بر صد ركعت نماز

1- امام باقر عليه السلام: « هر كس شب بيست و سوم ماه رمضان را زنده بدارد و در آن صد ركعت نماز بخواند ، خداوندْ در زندگى او

گشايش مى دهد و كار دشمنان او را خود بر عهده مى گيرد و او را از غرق شدن ، زير آوار ماندن ، سرقت ، و از شرّ دنيا مصون مى دارد و

وحشت نكير و منكر را از او بر مى دارد ، و او در حالى از گور خويش بيرون مى آيد كه نورش بر اهل رستاخيز مى تابد ، و نامه عملش را

به دست راستش مى دهند و رهايى از آتش و عبور بر صراط و ايمنى از عذاب را براى او مى نويسند و بدون حساب وارد بهشت مى شود

و در بهشت ، از همنشينان پيامبران و صدّيقان و شهيدان و صالحان قرار داده مى شود و آنان چه نيكو همنشينانى اند! (5)


2- امام صادق عليه السلام: « مستحب است در آن شب صد ركعت نماز خوانده شود ، در هر ركعت: يك بار «حمد» و ده بار سوره «قل هو اللّه أحد».

(6)

[SIZE=2]



د ـ تأكيد بر زيارت امام حسين عليه السلام

1- امام رضا عليه السلام:

كسى كه در ماه رمضان ، امام حسين عليه السلام را زيارت مى كند ، مواظب باشد كه نزد قبر آن امام بودن را در شب جُهَنى از دست ندهد ،

و آن ، شب بيست و سوم است؛ شبى كه اميد است شب قدر باشد. (7)

2- امام جواد عليه السلام: [SIZE=2]« هر كس در شب بيست و سوم ماه رمضان ، امام حسين عليه السلام را زيارت كند ـ همان شبى كه اميد است شب قدر باشد

و در آن شب ، هر كار حكمت آميزى فيصله مى يابد ـ روح هاى بيست و چهار هزار فرشته و پيامبر با او مصافحه مى كنند ، كه همگى از خداوندْ اذن مى گيرند

كه آن شب ، حسين عليه السلام را زيارت كنند. » (8)




ه ـ خواندن سوره هاى عنكبوت ، روم و دُخان

امام صادق عليه السلام ـ خطاب به ابو بصير ـ :

« هر كس دو سوره عنكبوت و روم را در ماه رمضان ، در شب بيست و سوم بخواند ، به خدا قسم ـ اى ابو محمّد ـ او از اهل بهشت است

و هرگز در اين سخن استثنا نمى كنم و نمى ترسم كه خداوند ، در اين سوگند گناهى بر من بنويسد.

اين دو سوره نزد خداوند ، جايگاهى والا دارند.» (9)


الإقبال: و از اعمال افزون در شب بيست و سوم ، خواندن سوره دُخان در آن شب و در هر شب است... . (10)

// سوره مبارکه عنکبوت // سوره مبارکه روم //سوره مبارکه دخان //

[SIZE=2]


و ـ خواندن هزار بار سوره قدر

سيّد ابن طاووس ـ در الإقبال ـ :از قرائت قرآن در اين شب [ قرائتِ] هزار بار سوره «إنّا أنزلناه» است. روايتى براى اين ، در شب اوّل ،
به صورت كلّى (براى همه ماه) گذشت. اختصاص خواندن اين سوره در اين شب نيز با سندهاى چندى از امام صادق عليه السلام براى ما روايت شده است ،
كه فرمود:

«اگر كسى در شب بيست و سوم ماه رمضان ، هزار بار سوره إنّا أنزلناه بخواند ، صبح خواهد كرد ، در حالى كه يقين او ، با اعتراف به آنچه

مخصوص ماست ، استوار خواهد بود و اين نيست ، مگر به سبب آنچه در خواب خود مى بيند». (11)

// سوره مبارکه قدر //

[SIZE=2]


ز ـ دعا براى امام زمان عليه السلام

مصباح المتهجّد ـ به نقل از محمّد بن عيسى ، با سدر شب بيست و سوم ماه رمضان ، اين دعا در حال سجود ، ايستاده ، نشسته و در هر حال

و در همه ماه و هر گونه و هر وقت از روزگارت كه ممكن شود ، مكرّر خوانده مى شود. پس از ستايش خداى متعال و درود بر پيامبر ،

محمّد صلى الله عليه و آله ، مى گويى :

«خداوندا! در اين ساعت و در هر ساعت ، براى ولىّ خود ، ... پسر ... (حجة بن الحسن ع) ، سرپرست و نگهبان و پيشوا و ياور و راهنما و چشم باش ،

تا آن كه او را در زمين خود ، با اطاعت و رغبت مردم ساكن سازى و وى را در آن به مدّت طولانى بهره مند گردانى!».

(12)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

»» فضيلت و آداب روز قدر ««

الإقبال ـ به نقل از هشام بن حكم ، از امام صادق : روزِ شب قدر ، مثل شب قدر است. (13)

امام صادق عليه السلام:شب قدر ، در هر سال ، هست و روز شب قدر ، مثل شب قدر است. (14)

امام صادق عليه السلام: صبح روز شب قدر ، مثل شب قدر است. پس ، عمل و تلاش كن . (15)




--------------------------------------------------------------------
1- الإقبال : ج 1 ص 375 ، بحار الأنوار : ج 81 ص 20 ح 25
2- دعائم الإسلام : ج 1 ص 282 ، بحارالأنوار : ج 97 ص 10 ح 12 .
3-دعائم الإسلام : ج 1 ص 282 ، بحارالأنوار : ج 97 ص 10 ح 12 .
4-الإقبال : ج 1 ص 386 ، بحارالأنوار : ج 98 ص 169 ح 5 .
5-فضائل الأشهر الثلاثة : ص 138 ح 148 ، الإقبال : ج 1 ص 386 ، روضة الواعظين : ص 382 .
6-الهداية : ص 197 ، بحارالأنوار : ج 97 ص 9 ح 11 .
7-الإقبال : ج 1 ص 358 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 151 ح 4 .
8-الإقبال : ج 1 ص 383 ، بحارالأنوار : ج 98 ص 166 ح 4 .
9-تهذيب الأحكام : ج 3 ص 100 ح 261 ، بحارالأنوار : ج 97 ص 19 ح 42 .
10-الإقبال : ج 1 ص 386 ، بحارالأنوار : ج 98 ص 168 ح 5 .
11- الإقبال : ج 1 ص 382 .
12- مصباح المتهجّد : ص 630 ح 709 ، الكافي : ج 4 ص 161 ح 4 .
13- الإقبال : ج 1 ص 351 ، بحارالأنوار : ج 98 ص 149 .
14- تهذيب الأحكام : ج 4 ص 331 ح 1033 ، بحارالأنوار : ج 98 ص 121 ح 1 .
15- الأمالي للصدوق : ص 751 ح 1009 ، بحارالأنوار : ج 97 ص 11 ح 16 .